Səhmeyn
Səhmeyn (ərəbcə: السهمين) iki səhm (pay) deməkdir. Xümsdə imam payı və seyyidlərin payına işarədir.[1] “Səhm” lüğətdə nəsib[2]və pay deməkdir.[3] Şiə fəqihlərinin fikrincə, xüms iki ümumi hissəyə bölünür: imam payı və seyidlərin payı.[4]
- Seyyidlərin payı ya lazımi şərtləri özündə birləşdirən müctəhidə, ya da onun icazəsi ilə yoxsul seyidə, yetim seyidə və ya yolda qalan seyidə verilir.
- İmam payı məsum imamın qeyb dövründə ya lazımi şərtləri özündə birləşdirən müctəhidə təhvil verilir, ya da onun icazə verdiyi yerdə sərf edilir.[5]
Şiə fəqihləri Şeyx Tusi “əl-Məbsut”da,[6] Şəhid Əvvəl “əl-Lumətud-Dəməşqiyyə”[7] və Şəhid Sani “Şərhi-Lümə”də[8] xümsü xüms ayəsinə əsasən altı hissəyə bölüb və bunu şiə fiqhində məşhur nəzəriyyə hesab ediblər.[9] Əlbəttə, bu altı pay da sözügedən iki paya qayıdır. Onun üç payı – Allahın, Peyğəmbərin (s) və qohumların (Peyğəmbərin (s) yaxın qohumlarının) payı – imama aiddir. Digər üç payı isə - yetimlər, yoxsullar və yolda qalanlar – Peyğəmbərin (s) yaxınlarına aiddir ki, “Seyyidlərin payı” adlanır.[10]
Xümsün iki paya ayrılma səbəbi kimi hədislər göstərilir.[11] İmam Musa ibn Cəfər bir rəvayətdə xümsü izah edib. O, bir payı hakimə (imama), digər payı isə Peyğəmbərin (s) yaxınlarından olan yetimlərə, yoxsullara və yolda qalanlara aid edir.[12]
İstinadlar
- ↑ Mühəqqiq Hilli, Əl-Muxtəsər, h.q 1418, c.1, s.63
- ↑ Fərhənge əbcədi, h.ş 1375, s.503, Səhm sözünün şərhi
- ↑ İbn Fars, Mucəmu məqayisil-luğət, h.q 1404, c.3, s.111, Səhm sözünün şərhi
- ↑ Təbatəbai Yəzdi, Əl-Urvətul-vüsqa, h.q 1419, c.4, s.303
- ↑ İmam Xomeyni, Tozihul-məsail, Xüms hissəsi, h.q 1424, c.2, s.59
- ↑ Şeyx Tusi, “əl-Məbsut”, h.q 1387, c.1, s.262
- ↑ Şəhid Əvvəl, əl-Lumətud-Dəməşqiyyə, h.q 1410, s.55
- ↑ Şəhid Sani, Şərhi-Lümə, h.q 1412, c.1, s.137
- ↑ Şəhid Sani, Şərhi-Lümə, h.q 1412, c.1, s.137
- ↑ Muğniyə, Fiqhus-Sadiq (ə), h.q 1421, c.2, s.2
- ↑ Nəcəf Abadi, Əl-Xums vəl-ənfal, s.261; Nəcəfi, Cəvahirul-kəlam, h.q 1404, c.16, s.85
- ↑ Hürr Amili, Təkmilətul-vəsail, h.q 1418, c.2, s.146
Ədəbiyyat
- İbn Fars, Əhməd ibn Fars, Mucəmu məqayisil-luğət, Qum, h.q 1404
- İmam Xomeyni, Seyyid Ruhullah, Tozihul-məsail, Qum, 8-ci çap
- Fərhənge əbcədi, Tehran, İslami, 2-ci çap, h.ş 1375
- Hürr Amili, Məhəmməd ibn Həsən, Əl-Fusulul-muhimmə, İran
- Şəhid Əvvəl, Məhəmməd ibn Məkki, Əl-Lumə, Beyrut, h.q 1410
- Şəhid Sani, Zeynuddin ibn Əli, Şərhi Lumə, Qum, h.q 1412
- Təbatəbai Yəzdi, Seyyid Məhəmməd Kazim, Əl-Urvətul-vüsqa, Qum
- Mühəqqiq Hilli, Cəfər ibn Həsən, Əl-Muxtəsər, Qum, 6-cı çap, h.q 1418
- Müğniyə, Məhəmməd Cavad, Fiqhul-İmamis-Sadiq (ə), Ənsariyan müəssisəsi, Qum, h.q 1421
- Nəcəfi, Məhəmməd Həsən, Cəvahirul-kəlam, Beyrut, 7-ci çap, h.q 1404
- Müntəziri, Hüseynəli, Əl-Xums vəl-ənfal, Qum, h.q 1431