confirmed, movedable, templateeditor
14.747
edits
Günah: Redaktələr arasındakı fərq
redaktənin izahı yoxdur
Redaktənin izahı yoxdur |
|||
| Sətir 1: | Sətir 1: | ||
'''Günah''' (ərəbcə: ذنب), Allahın əmrlərinə itaətsizlik, başqa sözlə, Allahın qadağan etdiyi bir işi görmək və ya Allahın əmr etdiyi bir şeyi tərk etməkdir. Günahlar iki yerə bölünür: Böyük və [[Kiçik günahlar|kiçik günahlar]]. Böyük günah Quranda və ya hədislərdə böyük olduğu bildirilmiş və ya onu edənə əzab vədəsi verilmiş günahdır. Məsələn bir şəxsi öldürmək, zina etmək, [[yetim malını yemək]] və [[sələm|sələmçilik]] kimi günahlar böyük günahlardır.<br> | '''Günah''' (ərəbcə: ذنب), Allahın əmrlərinə itaətsizlik, başqa sözlə, Allahın qadağan etdiyi bir işi görmək və ya Allahın əmr etdiyi bir şeyi tərk etməkdir. Günahlar iki yerə bölünür: Böyük və [[Kiçik günahlar|kiçik günahlar]]. Böyük günah [[Quran|Quranda]] və ya hədislərdə böyük olduğu bildirilmiş və ya onu edənə əzab vədəsi verilmiş günahdır. Məsələn bir şəxsi öldürmək, zina etmək, [[yetim malını yemək]] və [[sələm|sələmçilik]] kimi günahlar böyük günahlardır.<br> | ||
Dini təlimlərə görə, bəzi günahların nemətin əldən getməsi, nüfuzun aradan getməsi və ölümü tezləşdirməsi kimi xüsusi təsirləri vardır.<br> | Dini təlimlərə görə, bəzi günahların nemətin əldən getməsi, nüfuzun aradan getməsi və ölümü tezləşdirməsi kimi xüsusi təsirləri vardır.<br> | ||
[[Quran]] ayələrinə əsasən, bəzi yaxşı əməllər günahların təmizlənməsinə səbəb olur. Buna təkfir deyilir. Bəzi [[Hədis|rəvayətlərə]] görə, Allah xəstəlik və yoxsulluq kimi şeylərlə bəndələrinin günahlarını silir. Quranda da bildirilir ki, əgər günahkar tövbə etsə, Allah da onun günahlarını bağışlayar | [[Quran]] ayələrinə əsasən, bəzi yaxşı əməllər günahların təmizlənməsinə səbəb olur. Buna təkfir deyilir. Bəzi [[Hədis|rəvayətlərə]] görə, Allah xəstəlik və yoxsulluq kimi şeylərlə bəndələrinin günahlarını silir. Quranda da bildirilir ki, əgər günahkar [[tövbə]] etsə, Allah da onun günahlarını bağışlayar. | ||
== Tərif == | [[Şiə|Şiələrin]] inancına əsasən, on dörd məsum və peyğəmbərlər günahdan uzaqdırlar. | ||
==Tərif== | |||
Günah Allahın əmrlərinə itaət etməmək deməkdir.<ref>Qəraəti, Qonahşenasi, h.ş 1377, s.7</ref> Başqa sözlə, Allahın haram buyurduğu bir işi görmək və ya Allahın əmr etdiyi bir şeyi tərk etməkdir.<ref>Səccadi, Fərhənge məarife İslami, h.ş 1362, c.2, s. 429</ref> | Günah Allahın əmrlərinə itaət etməmək deməkdir.<ref>Qəraəti, Qonahşenasi, h.ş 1377, s.7</ref> Başqa sözlə, Allahın haram buyurduğu bir işi görmək və ya Allahın əmr etdiyi bir şeyi tərk etməkdir.<ref>Səccadi, Fərhənge məarife İslami, h.ş 1362, c.2, s. 429</ref> | ||
Bu söz ərəb dilində "zənb", "məsiyət", "ism", "səyyiə" və "xətiə" kimi sözlərə sinonim sayılır.<ref>Qəraəti, Qonahşenasi, h.ş 1377, s.7</ref> | Bu söz ərəb dilində "zənb", "məsiyət", "ism", "səyyiə" və "xətiə" kimi sözlərə sinonim sayılır.<ref>Qəraəti, Qonahşenasi, h.ş 1377, s.7</ref> | ||
== Günahın növləri == | ==Günahın növləri== | ||
'''Böyük və kiçik olması baxımından''' | '''Böyük və kiçik olması baxımından''' | ||
Bəzi əxlaq kitablarında günahlar kiçik və [[Böyük günahlar|böyük günahlara]] bölünür.<ref>Dətğeyb, Qonahane kəbire, h.ş 1375, c.1, s.31; Qəraəti, Qonahşenasi, h.ş 1377, s.13-15</ref> Bu bölgünün kökü Quran və rivayətlər hesab olunur.<ref>Qəraəti, Qonahşenasi, h.ş 1377, s.13</ref> Məsələn, "Nisa" | Bəzi əxlaq kitablarında günahlar kiçik və [[Böyük günahlar|böyük günahlara]] bölünür.<ref>Dətğeyb, Qonahane kəbire, h.ş 1375, c.1, s.31; Qəraəti, Qonahşenasi, h.ş 1377, s.13-15</ref> Bu bölgünün kökü Quran və rivayətlər hesab olunur.<ref>Qəraəti, Qonahşenasi, h.ş 1377, s.13</ref> Məsələn, [[Nisa surəsi|"Nisa" surəsinin 31-ci ayəsində]] belə buyurulur: "Əgər siz qadağan olunmuş böyük günahlardan çəkinərsinizsə, Biz də sizin qəbahətlərinizin (kiçik günahlarınızın) üstünü örtər və sizi (şərəfli bir mənzilə) çatdırarıq".<ref>Nisa surəsi, ayə 31</ref> [[Seyyid Məhəmmədhüseyn Təbatəbai|Seyyid Məhəmmədhüseyn Təbatəbainin]] dediyinə görə, ayədə "pislik"lərdən məqsəd kiçik günahlardır; Çünki o, böyük günahların qarşısında gətirilib. Bu ayə günahların kiçik və böyük olmaqla iki yerə bölündüyünü bildirir.<ref>Təbatəbai, Əl-mizan, h.q 1417, c.4, s.323</ref><br> | ||
"Ürvətul-Vüsqa" kitabında deyilir ki, böyük günah Quranda və ya hədislərdə böyük olduğu bildirilmiş və ya onu edənə əzab vədəsi verilmiş günahdır. Yaxud Quran və hədislərdə böyük günahların birindən daha böyük hesab edilmişdir.<ref>Yəzdi, Əl-Ürvətul-Vüsqa, h.q 1428, c.1, s.681</ref> | "Ürvətul-Vüsqa" kitabında deyilir ki, böyük günah Quranda və ya hədislərdə böyük olduğu bildirilmiş və ya onu edənə əzab vədəsi verilmiş günahdır. Yaxud Quran və hədislərdə böyük günahların birindən daha böyük hesab edilmişdir.<ref>Yəzdi, Əl-Ürvətul-Vüsqa, h.q 1428, c.1, s.681</ref> | ||
Bir şəxsi öldürmək, zina etmək, iffətli qadına [[Böhtan atmaq|böhtan atmaq]], yetimin malını yemək, [[sələm|sələmçilik]], namazı tərk etmək, [[oğurluq|oğurluq etmək]], Allahın rəhmətindən ümidini kəsmək hədislərdə qeyd olunan böyük günahlardandır.<ref>Kuleyni, Əl-kafi, h.q 1407, c.2, s.276-278</ref> | Bir şəxsi öldürmək, zina etmək, iffətli qadına [[Böhtan atmaq|böhtan atmaq]], yetimin malını yemək, [[sələm|sələmçilik]], namazı tərk etmək, [[oğurluq|oğurluq etmək]], Allahın rəhmətindən ümidini kəsmək hədislərdə qeyd olunan böyük günahlardandır.<ref>Kuleyni, Əl-kafi, h.q 1407, c.2, s.276-278</ref> | ||
| Sətir 21: | Sətir 23: | ||
Bəzi rəvayətlərdə günahlar nəticələrinə görə bölünür. Məsələn, "Məaniul-Əxbar" kitabında [[İmam Səccad (ə)|İmam Səccaddan (ə)]] bir hədisdə günahlar bir neçə kateqoriyaya bölünür ki, onlardan bəziləri aşağıdakılardır: | Bəzi rəvayətlərdə günahlar nəticələrinə görə bölünür. Məsələn, "Məaniul-Əxbar" kitabında [[İmam Səccad (ə)|İmam Səccaddan (ə)]] bir hədisdə günahlar bir neçə kateqoriyaya bölünür ki, onlardan bəziləri aşağıdakılardır: | ||
* İnsanların sahib olduqları nemətlərinin əllərindən alınmasına səbəb olan günahlar: zorakılıq, [[Yaxşılığa əmr etmək|yaxşılığa əmr etməyi tərk etmək]] və nemətlərə küfr etmək. | *İnsanların sahib olduqları nemətlərinin əllərindən alınmasına səbəb olan günahlar: zorakılıq, [[Yaxşılığa əmr etmək|yaxşılığa əmr etməyi tərk etmək]] və nemətlərə küfr etmək. | ||
* Peşmanlığa səbəb olan günahlar: Bir şəxsi öldürmək, [[Sileyi-rəhmi tərk etmək|sileyi-rəhmi tərk etmək]], namazı tərk etmək və zəkat verməmək. | *Peşmanlığa səbəb olan günahlar: Bir şəxsi öldürmək, [[Sileyi-rəhmi tərk etmək|sileyi-rəhmi tərk etmək]], namazı tərk etmək və zəkat verməmək. | ||
* Allahın əzabının nazil olmasına səbəb olan günahlar: [[İnsanları məsxərə etmək]]. | *Allahın əzabının nazil olmasına səbəb olan günahlar: [[İnsanları məsxərə etmək]]. | ||
* İnsanın nüfuzuna xələl gətirən günahlar: İçki içmək, [[Qumar oynamaq|qumar oynamaq]], faydasız əməllər, başqalarında eyib axtarmaq. | *İnsanın nüfuzuna xələl gətirən günahlar: İçki içmək, [[Qumar oynamaq|qumar oynamaq]], faydasız əməllər, başqalarında eyib axtarmaq. | ||
* Bəlanın nazil olmasına səbəb olan günahlar: Məzluma kömək etməmək, yaxşılığa əmr etməyi və pislikdən çəkindirməyi tərk etmək. | *Bəlanın nazil olmasına səbəb olan günahlar: Məzluma kömək etməmək, yaxşılığa əmr etməyi və pislikdən çəkindirməyi tərk etmək. | ||
* Ölümü sürətləndirən günahlar: Qohumlarla əlaqəni kəsmək, zina etmək və yalandan [[And içmək|and içmək]].<ref>Səduq, Məaniul-Əxbar, h.q 1403, s.270-271</ref> | *Ölümü sürətləndirən günahlar: Qohumlarla əlaqəni kəsmək, zina etmək və yalandan [[And içmək|and içmək]].<ref>Səduq, Məaniul-Əxbar, h.q 1403, s.270-271</ref> | ||
'''Günahın maddi və mənəvi təsirləri'''<br> | '''Günahın maddi və mənəvi təsirləri'''<br> | ||
| Sətir 35: | Sətir 37: | ||
[[İmam Əli (ə)]] Qurani-Kərimin "əgər sizə bir müsibət üz verərsə, bu, etdiyiniz əməllərə görədir"<ref>Şura surəsi, ayə 30</ref> ayəsinə istinad edərək, günahların həyatda insanın başına gələn hər bir müsibətin səbəbi olduğunu bildirmişdir; Bu, hətta bədəni qaşımaq və yerə yıxılmaq da olsa, belədir.<ref>Məclisi, Biharul-ənvar, h.q 1403, c.70, s.362</ref> | [[İmam Əli (ə)]] Qurani-Kərimin "əgər sizə bir müsibət üz verərsə, bu, etdiyiniz əməllərə görədir"<ref>Şura surəsi, ayə 30</ref> ayəsinə istinad edərək, günahların həyatda insanın başına gələn hər bir müsibətin səbəbi olduğunu bildirmişdir; Bu, hətta bədəni qaşımaq və yerə yıxılmaq da olsa, belədir.<ref>Məclisi, Biharul-ənvar, h.q 1403, c.70, s.362</ref> | ||
== Günahı aradan aparan amillər == | ==Günahı aradan aparan amillər== | ||
{{Quote box | {{Quote box | ||
|quote = '''Şiə mütəfəkkiri və yazıçısı Mürtəza Mütəhhəri:''' Günah ümumiyyətlə [bir partlayışdır], çünki o, fitri yoldan sapqınlıq deməkdir. Əgər insan fitrətinə uyğun hərəkət etsə, bədən və ruhunun hüquq və hədlərinə mötədil riayət etsə, günaha batmaz. Amma mötədillikdən çıxanda bu günahlar partlayıcı hal kimi [baş verir].Günah baxış, bir növ partlayışdır. Günah danışıq da həmçinin. Məsələn, insan müəyyən səbəblərə görə çaşqınlıq, kin, paxıllıq və digər səbəblərdən dolma həddinə çatır. Sonra hardasa elə bir söz deyir ki, uşaq ağlı belə onu anlayır ki, onu gərək deməsin, desə, öz ziyanına olacaq (içəridən od püskürən vulkan kimi püskürür).<ref>[https://lms.motahari.ir/book-page/27/%D8%A2%D8%B4%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C%20%D8%A8%D8%A7%20%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86%D8%8C%20%D8%AC10?page=193 https://lms.motahari.ir/book-page]</ref> | |quote = '''Şiə mütəfəkkiri və yazıçısı Mürtəza Mütəhhəri:''' Günah ümumiyyətlə [bir partlayışdır], çünki o, fitri yoldan sapqınlıq deməkdir. Əgər insan fitrətinə uyğun hərəkət etsə, bədən və ruhunun hüquq və hədlərinə mötədil riayət etsə, günaha batmaz. Amma mötədillikdən çıxanda bu günahlar partlayıcı hal kimi [baş verir].Günah baxış, bir növ partlayışdır. Günah danışıq da həmçinin. Məsələn, insan müəyyən səbəblərə görə çaşqınlıq, kin, paxıllıq və digər səbəblərdən dolma həddinə çatır. Sonra hardasa elə bir söz deyir ki, uşaq ağlı belə onu anlayır ki, onu gərək deməsin, desə, öz ziyanına olacaq (içəridən od püskürən vulkan kimi püskürür).<ref>[https://lms.motahari.ir/book-page/27/%D8%A2%D8%B4%D9%86%D8%A7%DB%8C%DB%8C%20%D8%A8%D8%A7%20%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86%D8%8C%20%D8%AC10?page=193 https://lms.motahari.ir/book-page]</ref> | ||
| Sətir 47: | Sətir 49: | ||
"Mizanul-hikmə" kitabının "Mükəffirat zunub" (günahları aradan aparan amillər) adlı bölməsində rəvayətlərə əsasən, günahları silən bəzi amillər bəyan edilmişdir.<ref>Muhəmmədi Reyşəhri, Mizanul-hikmə, h.ş 1379, c.4, s.1906-1913</ref> Bu kitaba əsasən yoxsulluq, xəstəlik, gülərüzlülük, məzlumların dadına çatmaq, çox [[Səcdə|səcdə]] etmək və [[Salavat|salavat çevirmək]] bu amillərdəndir.<ref>Muhəmmədi Reyşəhri, Mizanul-hikmə, h.ş 1379, c.4, s.1906-1913</ref> | "Mizanul-hikmə" kitabının "Mükəffirat zunub" (günahları aradan aparan amillər) adlı bölməsində rəvayətlərə əsasən, günahları silən bəzi amillər bəyan edilmişdir.<ref>Muhəmmədi Reyşəhri, Mizanul-hikmə, h.ş 1379, c.4, s.1906-1913</ref> Bu kitaba əsasən yoxsulluq, xəstəlik, gülərüzlülük, məzlumların dadına çatmaq, çox [[Səcdə|səcdə]] etmək və [[Salavat|salavat çevirmək]] bu amillərdəndir.<ref>Muhəmmədi Reyşəhri, Mizanul-hikmə, h.ş 1379, c.4, s.1906-1913</ref> | ||
== Günahdan tövbə etmək == | ==Günahdan tövbə etmək== | ||
: ''Əsas məqalə: [[Tövbə]]''<br> | :''Əsas məqalə: [[Tövbə]]''<br> | ||
Şiə fiqhinin mənbələrində günahlardan tövbə etməyin vacibliyi həmişə vurğulanmış və onun vacibliyi təxirəsalınmaz hesab edilmişdir. Şeyx Məhəmməd Həsən Nəcəfi,<ref>Cəvahirul-kəlam, h.ş 1362, c.33, s.168</ref> Seyyid Yəzdi günahlardan tövbə etməyi ən mühüm məsələ və ən [[vacib]] məsələ hesab edir.<ref>Yəzdi, Urvətul-vüsqa, h.q 1428, c.1, s.287</ref> "Taha" surəsinin 82-ci ayəsi də daxil olmaqla, Quran ayələrinə əsasən, Allah günahkarın tövbəsini qəbul edir və nə olursa olsun onun günahlarını bağışlayar.<ref>Təbatəbai, Əl-mizan, c.14, s.187-188</ref> | Şiə fiqhinin mənbələrində günahlardan tövbə etməyin vacibliyi həmişə vurğulanmış və onun vacibliyi təxirəsalınmaz hesab edilmişdir. Şeyx Məhəmməd Həsən Nəcəfi,<ref>Cəvahirul-kəlam, h.ş 1362, c.33, s.168</ref> Seyyid Yəzdi günahlardan tövbə etməyi ən mühüm məsələ və ən [[vacib]] məsələ hesab edir.<ref>Yəzdi, Urvətul-vüsqa, h.q 1428, c.1, s.287</ref> "Taha" surəsinin 82-ci ayəsi də daxil olmaqla, Quran ayələrinə əsasən, Allah günahkarın tövbəsini qəbul edir və nə olursa olsun onun günahlarını bağışlayar.<ref>Təbatəbai, Əl-mizan, c.14, s.187-188</ref> | ||
== Məsumluq, günahdan uzaq olma məqamı == | ==Məsumluq, günahdan uzaq olma məqamı== | ||
: ''Əsas məqalə: [[Məsumluq]]<br>'' | :''Əsas məqalə: [[Məsumluq]]<br>'' | ||
Dini mədəniyyətdə məsumluq insanın günah etmədiyi bir haldır.<ref>Misbah Yəzdi, Amuzeşe əqaid, h.ş 1378, c.2, s.31</ref> Belə bir şəxsə məsum deyilir.<ref>Misbah Yəzdi, Amuzeşe əqaid, h.ş 1378, c.2, s.31</ref> [[Şiə|Şiələrin]] inancına əsasən, məsum günahın çirkinliyini tam və daimi olaraq dərk etdiyinə və möhkəm iradəsinə görə könüllü olaraq günah işlətmir.<ref>Misbah Yəzdi, Amuzeşe əqaid, h.ş 1378, c.2, s.31</ref> [[İmamiyyə|On iki imamçı]] şiələr peyğəmbərlərin, on iki imamın (ə) və Həzrət Zəhranın (s) məsumluq məqamına malik olduğuna inanırlar.<ref>Misbah Yəzdi, Amuzeşe əqaid, h.ş 1378, c.2, s.30-31</ref> | Dini mədəniyyətdə [[İsmət|məsumluq]] insanın günah etmədiyi bir haldır.<ref>Misbah Yəzdi, Amuzeşe əqaid, h.ş 1378, c.2, s.31</ref> Belə bir şəxsə məsum deyilir.<ref>Misbah Yəzdi, Amuzeşe əqaid, h.ş 1378, c.2, s.31</ref> [[Şiə|Şiələrin]] inancına əsasən, məsum günahın çirkinliyini tam və daimi olaraq dərk etdiyinə və möhkəm iradəsinə görə könüllü olaraq günah işlətmir.<ref>Misbah Yəzdi, Amuzeşe əqaid, h.ş 1378, c.2, s.31</ref> [[İmamiyyə|On iki imamçı]] şiələr peyğəmbərlərin, on iki imamın (ə) və [[Həzrət Fatimə (ə)|Həzrət Zəhranın (s)]] məsumluq məqamına malik olduğuna inanırlar.<ref>Misbah Yəzdi, Amuzeşe əqaid, h.ş 1378, c.2, s.30-31</ref> | ||
== Biblioqrafiya == | ==Biblioqrafiya== | ||
* "Böyük günahlar" kitabı, Seyyid Əbdülhüseyn Dəstğeyb tərəfindən yazılmışdır.<br> | *"Böyük günahlar" kitabı, Seyyid Əbdülhüseyn Dəstğeyb tərəfindən yazılmışdır.<br> | ||
* "Günahşünaslıq" kitabı, Möhsin Qəraəti tərəfindən yazılmışdır.<br> | *"Günahşünaslıq" kitabı, Möhsin Qəraəti tərəfindən yazılmışdır.<br> | ||
* "Günahın cəzası" kitabı, Seyyid Haşim Rəsuli Məhəllati tərəfindən yazılmışdır. | *"Günahın cəzası" kitabı, Seyyid Haşim Rəsuli Məhəllati tərəfindən yazılmışdır. | ||
== İstinadlar == | ==İstinadlar== | ||
{{İstinadlar}} | {{İstinadlar}} | ||
== Ədəbiyyat == | ==Ədəbiyyat== | ||
{{Ədəbiyyat}} | {{Ədəbiyyat}} | ||
* Səduq, Muhəmməd ibn Əli, Məaniul-əxbar, Təhqiq: Əli Əkbər Ğəffari, Dəftəre enteşarate İslami, 1-ci çap, h.q 1403 | * Səduq, Muhəmməd ibn Əli, Məaniul-əxbar, Təhqiq: Əli Əkbər Ğəffari, Dəftəre enteşarate İslami, 1-ci çap, h.q 1403 | ||
| Sətir 84: | Sətir 86: | ||
{{end}} | {{end}} | ||
== Xarici keçid == | ==Xarici keçid== | ||
* [http://pajoohe.ir/%DA%AF%D9%86%D8%A7%D9%87__a-37418.aspx گناه (Farsca məqalə)] | *[http://pajoohe.ir/%DA%AF%D9%86%D8%A7%D9%87__a-37418.aspx گناه (Farsca məqalə)] | ||
[[Kateqoriya:Əxlaqi rəzilət sifətləri]] | [[Kateqoriya:Əxlaqi rəzilət sifətləri]] | ||