confirmed, movedable, templateeditor
15.732
edits
Əti halal heyvan: Redaktələr arasındakı fərq
redaktənin izahı yoxdur
Redaktənin izahı yoxdur |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
| Sətir 11: | Sətir 11: | ||
</noinclude> | </noinclude> | ||
'''Əti halal olan heyvan''' (Ərəbcə: اللحوم المحللة) o heyvandır ki, [[Fiqh|fiqhə]] əsasən, ətinin yeyilməsi icazəlidir. Üç növ quru, su və quşlardan olan heyvanların hər birində əti halal olan heyvanlar var. Əti halal olan heyvanların ətinin halal olmasının şərti şəriətə uyğun kəsilməsidir. Fəqihlərin [[Fətva|fətvalarına]] əsasən, heyvan şəriətə uyğun kəsilsə belə, onun qan, dalaq, erkək heyvanın cinsiyyət orqanı və ya erkəklik yumurtaları, (xayalar) kimi bəzi hissələrini yemək haramdır. | '''Əti halal olan heyvan''' (Ərəbcə: اللحوم المحللة) o heyvandır ki, [[Fiqh|fiqhə]] əsasən, ətinin yeyilməsi icazəlidir. Üç növ quru, su və quşlardan olan heyvanların hər birində əti halal olan heyvanlar var. Əti halal olan heyvanların ətinin [[halal]] olmasının şərti şəriətə uyğun kəsilməsidir. Fəqihlərin [[Fətva|fətvalarına]] əsasən, heyvan şəriətə uyğun kəsilsə belə, onun qan, dalaq, erkək heyvanın cinsiyyət orqanı və ya erkəklik yumurtaları, (xayalar) kimi bəzi hissələrini yemək [[Haram|haramdır]]. | ||
Fəqihlərin fətvasına əsasən, atıcı qanı olan və şəriət qaydalarına uyğun kəsilmədən ölmüş halal ətli heyvanların dərisindən istifadə etmək olmaz.<br> | Fəqihlərin fətvasına əsasən, atıcı qanı olan və şəriət qaydalarına uyğun kəsilmədən ölmüş halal ətli heyvanların dərisindən istifadə etmək olmaz.<br> | ||
== Tərif == | ==Tərif== | ||
Fiqhdə heyvanlar əti halal olan və [[Əti haram olan heyvanlar|əti haram olan heyvanlara]] bölünür.<ref>Muəssisəye dayrətul-məarif fiqh mutabiqe Əhle-Beyt (ə), h.ş 1387, c.3, s.408 </ref> Əti halal olan heyvanlar, heyvanın [[Əhkam|şəriət qaydalarına]] uyğun kəsildikdən sonra ətlərinin yeyilməsinə icazə verilən heyvanlardır.<ref>Muəssisəye dayrətul-məarif fiqh mutabiqe Əhle-Beyt (ə), h.ş 1387, c.2, s.426</ref><br> | Fiqhdə heyvanlar əti halal olan və [[Əti haram olan heyvanlar|əti haram olan heyvanlara]] bölünür.<ref>Muəssisəye dayrətul-məarif fiqh mutabiqe Əhle-Beyt (ə), h.ş 1387, c.3, s.408 </ref> Əti halal olan heyvanlar, heyvanın [[Əhkam|şəriət qaydalarına]] uyğun kəsildikdən sonra ətlərinin yeyilməsinə icazə verilən heyvanlardır.<ref>Muəssisəye dayrətul-məarif fiqh mutabiqe Əhle-Beyt (ə), h.ş 1387, c.2, s.426</ref><br> | ||
Fiqh kitablarında təharət,<ref>Nəcəfi, Cəvahirul-kəlam, h.q 1404, c.5, s.287</ref> [[Namaz|namaz]],<ref>Nəcəfi, Cəvahirul-kəlam, h.q 1404, c.12, s.236</ref> ov<ref>Səbzəvari, Muhəzzəbul-əhkam, h.q 1413, c.23, s.29</ref> və "[[Şəri zibh|zibh]]" (kəsim)<ref>Səbzəvari, Muhəzzəbul-əhkam, h.q 1413, c.8, s.258</ref> kimi [[fiqhi]] fəsillərdə halal ətli heyvanların hökmlərindən bəhs edilir.<br> | Fiqh kitablarında təharət,<ref>Nəcəfi, Cəvahirul-kəlam, h.q 1404, c.5, s.287</ref> [[Namaz|namaz]],<ref>Nəcəfi, Cəvahirul-kəlam, h.q 1404, c.12, s.236</ref> ov<ref>Səbzəvari, Muhəzzəbul-əhkam, h.q 1413, c.23, s.29</ref> və "[[Şəri zibh|zibh]]" (kəsim)<ref>Səbzəvari, Muhəzzəbul-əhkam, h.q 1413, c.8, s.258</ref> kimi [[fiqhi]] fəsillərdə halal ətli heyvanların hökmlərindən bəhs edilir.<br> | ||
== Halal ətli heyvanlar == | ==Halal ətli heyvanlar== | ||
Şiə fiqhinə görə, üç növ quru heyvanları, dəniz heyvanları və quşlar arasında aşağıdakı heyvanlar halal ətli sayılırlar: | Şiə fiqhinə görə, üç növ quru heyvanları, dəniz heyvanları və quşlar arasında aşağıdakı heyvanlar halal ətli sayılırlar: | ||
* '''Quru heyvanları''': Qoyun, keçi, inək, dəvə, ceyran, maral, zebra və dağ keçisi kimi heyvanlar halal sayılır<ref>Muəssiseye dayrətul-məarif fiqhe farsi, h.ş 1387, c.3, s.408</ref> At, qatır və ulağın da əti halaldır; Lakin onların ətini yemək [[Məkruh|məkruhdur]].<ref>İmam Xomeyni, Risalə Tozihul məsail, h.q 1426, s.555</ref> | *'''Quru heyvanları''': Qoyun, keçi, inək, dəvə, ceyran, maral, zebra və dağ keçisi kimi heyvanlar halal sayılır<ref>Muəssiseye dayrətul-məarif fiqhe farsi, h.ş 1387, c.3, s.408</ref> At, qatır və ulağın da əti halaldır; Lakin onların ətini yemək [[Məkruh|məkruhdur]].<ref>İmam Xomeyni, Risalə Tozihul məsail, h.q 1426, s.555</ref> | ||
* '''Dəniz heyvanları''': pullu balıqlar və krevetlər halal sayılır. Suda yaşayan digər heyvanların əti isə [[Haram|haramdır]].<ref>Muəssiseye dayrətul-məarif fiqhe farsi, h.ş 1387, c.3, s.408</ref><br> | *'''Dəniz heyvanları''': pullu balıqlar və krevetlər halal sayılır. Suda yaşayan digər heyvanların əti isə [[Haram|haramdır]].<ref>Muəssiseye dayrətul-məarif fiqhe farsi, h.ş 1387, c.3, s.408</ref><br> | ||
* '''Quşlar''': Çinədanı ya mədə ya ayağının arxasında buynuzu və ya tez-tez qanad çalması kimi dörd xüsusiyyətdən birinə sahib olan quşların ətləri halaldır.<ref>Muəssiseye dayrətul-məarif fiqhe farsi, h.ş 1387, c.2, s.255-256</ref> Toyuq, hinduşka, sərçə, göyərçin, ördək, kəklik, tovuzquşu, bülbül və dəvəquşu kimi quşların əti halaldır.<ref>İmam Xomeyni, Təhrirul-vəsilə, h.q 1425, c.3, s.275-279</ref> Hüdhüd<ref>Nəcəfi, Cəvahirul-kəlam, h.q 1404, c.36, s. 310</ref> və qaranquş da halaldır, lakin onları yemək məkruhdur.<ref>İmam Xomeyni, Təhrirul-vəsilə, h.q 1425, s.3, s.275</ref><br> | *'''Quşlar''': Çinədanı ya mədə ya ayağının arxasında buynuzu və ya tez-tez qanad çalması kimi dörd xüsusiyyətdən birinə sahib olan quşların ətləri halaldır.<ref>Muəssiseye dayrətul-məarif fiqhe farsi, h.ş 1387, c.2, s.255-256</ref> Toyuq, hinduşka, sərçə, göyərçin, ördək, kəklik, tovuzquşu, bülbül və dəvəquşu kimi quşların əti halaldır.<ref>İmam Xomeyni, Təhrirul-vəsilə, h.q 1425, c.3, s.275-279</ref> Hüdhüd<ref>Nəcəfi, Cəvahirul-kəlam, h.q 1404, c.36, s. 310</ref> və qaranquş da halaldır, lakin onları yemək məkruhdur.<ref>İmam Xomeyni, Təhrirul-vəsilə, h.q 1425, s.3, s.275</ref><br> | ||
== Halal ətli heyvanların haram hissələri == | ==Halal ətli heyvanların haram hissələri== | ||
Fəqihlər halal ətli heyvanların şəriət qaydalarına uyğun kəsilsə belə, bəzi hissələrini yeməyi haram biliblər.<ref>Muəssiseye dayrətul-məarif fiqhe farsi, h.ş 1387, c.2, s.255</ref> Qan, dalaq, erkək heyvanın cinsiyyət orqanı və ya erkəklik yumurtaları, (xayalar) kimi bəzi hissələrini yemək haramdır.<ref>Nəcəfi, Cəvahirul-kəlam, c.36, s.342</ref> | Fəqihlər halal ətli heyvanların şəriət qaydalarına uyğun kəsilsə belə, bəzi hissələrini yeməyi haram biliblər.<ref>Muəssiseye dayrətul-məarif fiqhe farsi, h.ş 1387, c.2, s.255</ref> Qan, dalaq, erkək heyvanın cinsiyyət orqanı və ya erkəklik yumurtaları, (xayalar) kimi bəzi hissələrini yemək haramdır.<ref>Nəcəfi, Cəvahirul-kəlam, c.36, s.342</ref> | ||
== Namazda dəridən istifadənin hökmü == | ==Namazda dəridən istifadənin hökmü== | ||
Fəqihlərin [[Fətva|fətvasına]] əsasən, atıcı qanı olan və şəriət qaydalarına uyğun kəsilmədən ölmüş halal ətli heyvanların dərisindən istifadə etmək olmaz. Əlbəttə, əgər [[müsəlman]] bazarında satılırsa, bu onların şəriət qaydalarına uyğun kəsilməsindən xəbər verir. Artıq bu sahədə araşdırma aparmağa ehtiyac yoxdur.<ref>[http://portal.anhar.ir/node/130#gsc.tab=0 بنیهاشمی خمینی، توضیح المسائل مراجع، مسئله ۸۸] Ənhar portalı, Bəni Haşim Xomeyni, Tozihe məsaile Mərace, məsələ 88</ref> | Fəqihlərin [[Fətva|fətvasına]] əsasən, atıcı qanı olan və şəriət qaydalarına uyğun kəsilmədən ölmüş halal ətli heyvanların dərisindən istifadə etmək olmaz. Əlbəttə, əgər [[müsəlman]] bazarında satılırsa, bu onların şəriət qaydalarına uyğun kəsilməsindən xəbər verir. Artıq bu sahədə araşdırma aparmağa ehtiyac yoxdur.<ref>[http://portal.anhar.ir/node/130#gsc.tab=0 بنیهاشمی خمینی، توضیح المسائل مراجع، مسئله ۸۸] Ənhar portalı, Bəni Haşim Xomeyni, Tozihe məsaile Mərace, məsələ 88</ref> | ||
== Halal ətli heyvanların kəsilməsinə nəzarət == | ==Halal ətli heyvanların kəsilməsinə nəzarət== | ||
[[İran|İranda]] və bəzi digər İslam ölkələrində istifadə olunan ətlərin halal olmasını yoxlamaq üçün halal heyvanların kəsilməsi və ovlanması üzrə mütəxəssislər halal ətli heyvanların kəsilməsi və ovlanması prosesinə nəzarət edirlər.<ref>[http://www.hakimemehr.ir/fa/news/4055/ «اجرای قانون ذبح شرعی در ۵۷ کشور اسلامی»]hakimemehr saytı, İcraye qanune zibhe şəri dər 57 keşvəre İslami</ref> İranda kəsim və ovçuluğa şəriət nəzarəti haqqında qanun 2008-ci ildə İslam Şurası tərəfindən qəbul edilmişdir.<ref>[http://rc.majlis.ir/fa/law/show/134855 «قانون نظارت شرعی بر ذبح و صید»] İslam Şurası Araşdırma Mərkəzi.</ref> | [[İran|İranda]] və bəzi digər İslam ölkələrində istifadə olunan ətlərin halal olmasını yoxlamaq üçün halal heyvanların kəsilməsi və ovlanması üzrə mütəxəssislər halal ətli heyvanların kəsilməsi və ovlanması prosesinə nəzarət edirlər.<ref>[http://www.hakimemehr.ir/fa/news/4055/ «اجرای قانون ذبح شرعی در ۵۷ کشور اسلامی»]hakimemehr saytı, İcraye qanune zibhe şəri dər 57 keşvəre İslami</ref> İranda kəsim və ovçuluğa şəriət nəzarəti haqqında qanun 2008-ci ildə İslam Şurası tərəfindən qəbul edilmişdir.<ref>[http://rc.majlis.ir/fa/law/show/134855 «قانون نظارت شرعی بر ذبح و صید»] İslam Şurası Araşdırma Mərkəzi.</ref> | ||
== Əlaqədar məqalə == | ==Əlaqədar məqalə== | ||
* [[Dini kəsim]] | *[[Dini kəsim]] | ||
== İstinadlar == | ==İstinadlar== | ||
{{İstinadlar}} | {{İstinadlar}} | ||
== Ədəbiyyat == | ==Ədəbiyyat== | ||
{{Ədəbiyyat}} | {{Ədəbiyyat}} | ||
* İmam Xomeyni, Seyyid Ruhullah, Risalə Tozihul-məsail, muhəqqiq: Muslim Qolipur Gilani, 1-ci çap, h.q 1426 | * İmam Xomeyni, Seyyid Ruhullah, Risalə Tozihul-məsail, muhəqqiq: Muslim Qolipur Gilani, 1-ci çap, h.q 1426 | ||
| Sətir 55: | Sətir 55: | ||
[[Kateqoriya:Əhəmiyyətinə görə C dərəcəli məqalələr]] | [[Kateqoriya:Əhəmiyyətinə görə C dərəcəli məqalələr]] | ||
== Xarici keçid == | ==Xarici keçid== | ||
* [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1172548/%d8%a8%d8%b1%d8%b1%d8%b3%db%8c-%d9%85%d9%82%d8%a7%db%8c%d8%b3%d9%87-%d8%a7%db%8c-%d9%85%d9%84%d8%a7%da%a9-%d8%ad%d9%84%db%8c%d8%aa-%d9%88-%d8%ad%d8%b1%d9%85%d8%aa-%da%af%d9%88%d8%b4%d8%aa-%d9%85%d8%a7%d9 بررسی مقایسه ای ملاک حلیت و حرمت گوشت ((ماهی)) از دیدگاه فریقین (farsca məqalə)] | *[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1172548/%d8%a8%d8%b1%d8%b1%d8%b3%db%8c-%d9%85%d9%82%d8%a7%db%8c%d8%b3%d9%87-%d8%a7%db%8c-%d9%85%d9%84%d8%a7%da%a9-%d8%ad%d9%84%db%8c%d8%aa-%d9%88-%d8%ad%d8%b1%d9%85%d8%aa-%da%af%d9%88%d8%b4%d8%aa-%d9%85%d8%a7%d9 بررسی مقایسه ای ملاک حلیت و حرمت گوشت ((ماهی)) از دیدگاه فریقین (farsca məqalə)] | ||
[[Kateqoriya:Fiqhi terminlər]] | [[Kateqoriya:Fiqhi terminlər]] | ||
[[Kateqoriya:Yemək və içməyin hökümləri]] | [[Kateqoriya:Yemək və içməyin hökümləri]] | ||