confirmed, movedable, templateeditor
15.813
edits
İmam Əlinin (ə) fəzilətləri: Redaktələr arasındakı fərq
redaktənin izahı yoxdur
Redaktənin izahı yoxdur |
|||
| Sətir 1: | Sətir 1: | ||
'''İmam Əlinin (ə) fəzilət''' (ərəbcə: فضائل الإمام علي (ع)) və xüsusiyyətləri: O, Şiələrin birinci imamıdır, Quran ayələrində, [[Hədis|hədislərdə]] və tarixi hadisələrdə bu məsələyə işarə olunmuşdur. İslam [[Həzrət Muhəmməd (s)|peyğəmbərindən (s)]] nəql olunmuşdur, həzrət Əlinin (ə) fəzilətlərini saymaqla qurtarmaq olmaz, digər bir rəvayətdə nəql olunur, o həzrət haqqında danışmaq, qulaq asmaq, yazmaq, o həzrətə baxmaq o cümlədən imam Əlinin (ə) fəzilətlərini dinləmək fəzilət və [[günah|günahların]] bağışlanmasına səbəb olar. | '''İmam Əlinin (ə) fəzilət''' (ərəbcə: فضائل الإمام علي (ع)) və xüsusiyyətləri: O, [[Şiə|Şiələrin]] birinci imamıdır, Quran ayələrində, [[Hədis|hədislərdə]] və tarixi hadisələrdə bu məsələyə işarə olunmuşdur. İslam [[Həzrət Muhəmməd (s)|peyğəmbərindən (s)]] nəql olunmuşdur, həzrət Əlinin (ə) fəzilətlərini saymaqla qurtarmaq olmaz, digər bir rəvayətdə nəql olunur, o həzrət haqqında danışmaq, qulaq asmaq, yazmaq, o həzrətə baxmaq o cümlədən imam Əlinin (ə) fəzilətlərini dinləmək fəzilət və [[günah|günahların]] bağışlanmasına səbəb olar. | ||
[[İmam Əli (ə)|İmam Əlinin (ə)]] fəzilətləri iki dəstədən ibarətdir: O həzrətin özünə məxsus fəzilətlər və digər əhli-beytlə (ə) müştərək (ortaq) fəzilətlər. Misal üçün [[Vilayət ayəsi]], [[Leylətul-məbit ayəsi|Şira ayəsi]], [[İnfaq ayəsi]], Qədir hədisi, Teyri məşva hədisi, [[Mənzilət hədisi]] və üzüyün sədəqə verilmə hadisəsi, o həzrətə (ə) məxsus olan fəzilətlərdən sayılır. Amma [[Təthir ayəsi]], [[Əhli-zikr ayəsi|Əhləz-zikr ayəsi]], [[Məvəddət ayəsi]] və [[Səqəleyn hədisi]], o həzrətlə (ə) digər [[Əhli-beyt (ə)|əhli-beyt (ə)]] arasında müştərək fəzilətlərdən sayılır. | |||
[[İmam Əli (ə)|İmam Əlinin (ə)]] fəzilətləri iki dəstədən ibarətdir: O həzrətin özünə məxsus fəzilətlər və digər əhli-beytlə (ə) müştərək (ortaq) fəzilətlər. Misal üçün [[Vilayət ayəsi]], [[Leylətul-məbit ayəsi|Şira ayəsi]], [[İnfaq ayəsi]], [[Qədir hədisi]], [[Teyri məşva hədisi]], [[Mənzilət hədisi]] və [[Rükuda üzük vermək|üzüyün sədəqə verilmə hadisəsi]], o həzrətə (ə) məxsus olan fəzilətlərdən sayılır. Amma [[Təthir ayəsi]], [[Əhli-zikr ayəsi|Əhləz-zikr ayəsi]], [[Məvəddət ayəsi]] və [[Səqəleyn hədisi]], o həzrətlə (ə) digər [[Əhli-beyt (ə)|əhli-beyt (ə)]] arasında müştərək fəzilətlərdən sayılır. | |||
[[Bəni-Üməyyə|Bəni Üməyyə]] hakimiyyəti dövründə, həzrət Əlinin (ə) fəzilətlərinin nəşr verilməsi qadağan edilmişdi. Bu müddətdə o həzrətin (ə) fəzilətlərindən danışan şəxs ya öldürülür ya da zindana məhkum olurdu. [[Müaviyə ibn Əbi Süfyan|Müaviyənin]] əmrinə əsasən hər kim imam Əlinin (ə) fəzilətləri qarşısında digər [[Üç xəlifə|üç xəlifə]] üçün fəzilətlər söyləsəydi, mükafatlandırılırdı. Bəziləri, o cümlədən İbn Teymiyyə, Sələfilərin rəhbəri və onun şagirdləri İbn Kəsir Dəməşqi, İbn Qəyym Cuzi, həzrət Əlinin (ə) fəzilətləri haqqında olan bir çox [[Ayə|ayə]] və [[Hədis|hədisləri]] saxta və təhrif olunmuş bilirlər. | [[Bəni-Üməyyə|Bəni Üməyyə]] hakimiyyəti dövründə, həzrət Əlinin (ə) fəzilətlərinin nəşr verilməsi qadağan edilmişdi. Bu müddətdə o həzrətin (ə) fəzilətlərindən danışan şəxs ya öldürülür ya da zindana məhkum olurdu. [[Müaviyə ibn Əbi Süfyan|Müaviyənin]] əmrinə əsasən hər kim imam Əlinin (ə) fəzilətləri qarşısında digər [[Üç xəlifə|üç xəlifə]] üçün fəzilətlər söyləsəydi, mükafatlandırılırdı. Bəziləri, o cümlədən İbn Teymiyyə, Sələfilərin rəhbəri və onun şagirdləri İbn Kəsir Dəməşqi, İbn Qəyym Cuzi, həzrət Əlinin (ə) fəzilətləri haqqında olan bir çox [[Ayə|ayə]] və [[Hədis|hədisləri]] saxta və təhrif olunmuş bilirlər. | ||
Baxmayaraq ki, həzrət Əlinin (ə) fəzilətlərinin nəşr və yayılmasının bu qədər qarşısı alınmışdır, lakin Şiə və Əhli sünnə hədis mənbələrində, imam Əli (ə) haqqında bir çox fəzilətlər nəql olunmuşdur. Bu iki məzhəbin böyük alimləri, müstəqil şəkildə o hərətin (ə) fəzilətlərini əks etdiərən əsərlər təlif etmişlər. | Baxmayaraq ki, həzrət Əlinin (ə) fəzilətlərinin nəşr və yayılmasının bu qədər qarşısı alınmışdır, lakin Şiə və [[Əhli-sünnət vəl-cəmaət|Əhli sünnə]] hədis mənbələrində, imam Əli (ə) haqqında bir çox fəzilətlər nəql olunmuşdur. Bu iki məzhəbin böyük alimləri, müstəqil şəkildə o hərətin (ə) fəzilətlərini əks etdiərən əsərlər təlif etmişlər. | ||
“İbn Hənbəl, Fəzailu Əmirəl möminin”, “Nəsai, Xəsaisu Əmirəl möminin” və “İbn Bitriq, Ümdətu uyuni sihahul-əxbar fi mənaqibi imamil- Əbrar” kimi əsərlər təlif etmişlər. | “İbn Hənbəl, Fəzailu Əmirəl möminin”, “Nəsai, Xəsaisu Əmirəl möminin” və “İbn Bitriq, Ümdətu uyuni sihahul-əxbar fi mənaqibi imamil- Əbrar” kimi əsərlər təlif etmişlər. | ||
==Keyfiyyət, əhəmiyyət və mərhələləri== | ==Keyfiyyət, əhəmiyyət və mərhələləri== | ||
| Sətir 13: | Sətir 15: | ||
#Ortaq fəzilətlər: Bir sıra fəzilətlər ki, beş məsum və yaxud digər məsumlara da şamildir, misal üçün Səqəleyn hədisi digər məsumlara da şamil olmuşdur və yaxud Kisa hədisi, yalnız beş məsumun fəzilətini bildirir. | #Ortaq fəzilətlər: Bir sıra fəzilətlər ki, beş məsum və yaxud digər məsumlara da şamildir, misal üçün Səqəleyn hədisi digər məsumlara da şamil olmuşdur və yaxud Kisa hədisi, yalnız beş məsumun fəzilətini bildirir. | ||
İbn Şazan Quminin, peyğəməbərdən (ə) nəql etdiyi rəvayətə əsasən, hər kəs imam Əli (ə) haqqında olan bir fəzilətləti yazsa, o əsərin qaldığı müddətə kimi, mələklər onun üçün istiğfar edər. O cümlədən, əgər bir şəxs onun haqqında deyilən bir fəzilətə qulaq asarsa, qulaqları ilə eşitdiyi günahları, əgər o həzrət (ə) haqda olan bir fəzilətə baxsa, gözü ilə etdiyi günahı bağışlanar.<ref>İbn Şazan, Miətu mənqəbə, h.q 1407, s.177</ref> | İbn Şazan Quminin, peyğəməbərdən (ə) nəql etdiyi rəvayətə əsasən, hər kəs imam Əli (ə) haqqında olan bir fəzilətləti yazsa, o əsərin qaldığı müddətə kimi, mələklər onun üçün istiğfar edər. O cümlədən, əgər bir şəxs onun haqqında deyilən bir fəzilətə qulaq asarsa, qulaqları ilə eşitdiyi [[Günah|günahları]], əgər o həzrət (ə) haqda olan bir fəzilətə baxsa, gözü ilə etdiyi günahı bağışlanar.<ref>İbn Şazan, Miətu mənqəbə, h.q 1407, s.177</ref> | ||
==İmam Əlinin (ə) Qurani-Kərimdə fəzilətləri== | ==İmam Əlinin (ə) Qurani-Kərimdə fəzilətləri== | ||
| Sətir 34: | Sətir 36: | ||
*[[İnfaq ayəsi]]: Bəqərə surəsinin 274-cü ayəsidir. Bu ayə gecə-gündüz, gizlində və aşkar sədəqə verənlərin Allah qatında olan əcrlərini bildirir.<ref>Bəqərə surəsi, 274-cü ayə</ref> Təfsir alimlərinin fikrincə, bu ayə həzrət Əli (ə) haqqında nazil olmuşdur; həzrətin dörd dirhəmi var idi, birini gecə birini isə gündüz, digər birini gizlində və son dirhəmini isə aşkarda sədəqə verdi.<ref>İbn Məsakir, Tarixu Mədinəti Dəməşq, c.42, 358</ref> | *[[İnfaq ayəsi]]: Bəqərə surəsinin 274-cü ayəsidir. Bu ayə gecə-gündüz, gizlində və aşkar sədəqə verənlərin Allah qatında olan əcrlərini bildirir.<ref>Bəqərə surəsi, 274-cü ayə</ref> Təfsir alimlərinin fikrincə, bu ayə həzrət Əli (ə) haqqında nazil olmuşdur; həzrətin dörd dirhəmi var idi, birini gecə birini isə gündüz, digər birini gizlində və son dirhəmini isə aşkarda sədəqə verdi.<ref>İbn Məsakir, Tarixu Mədinəti Dəməşq, c.42, 358</ref> | ||
*[[Nəcva ayəsi]]: Mücadilə surəsinin 12-ci ayəsidir ki, sərvəti olan müsəlmanlara əmr olunur, İslam peyğəmbərilə (s) nəcvadan (gizli söhbət) əvvəl [[Sədəqə|sədəqə]] versinlər.<ref>Mücadilə surəsi, 12-ci ayə</ref> Təbərsinin yazdığına əsasən, Şiə və Sünnü təfsirçilərinin əksəriyyətinin nəzəri budur ki, bu ayəyə həzrət Əlidən (ə) başqa heç bir kəs əməl etməmişdir.<ref>Təbərsi, Məcməul-bəyan, h.ş 1372, c.9, s.380</ref> | *[[Nəcva ayəsi]]: Mücadilə surəsinin 12-ci ayəsidir ki, sərvəti olan [[Müsəlman|müsəlmanlara]] əmr olunur, İslam peyğəmbərilə (s) nəcvadan (gizli söhbət) əvvəl [[Sədəqə|sədəqə]] versinlər.<ref>Mücadilə surəsi, 12-ci ayə</ref> Təbərsinin yazdığına əsasən, Şiə və Sünnü təfsirçilərinin əksəriyyətinin nəzəri budur ki, bu ayəyə həzrət Əlidən (ə) başqa heç bir kəs əməl etməmişdir.<ref>Təbərsi, Məcməul-bəyan, h.ş 1372, c.9, s.380</ref> | ||
*[[Vudd ayəsi]]: Məryəm surəsinin 96-cı ayəsi; bu ayəyə əsasən, Allah möminlərin məhəbbətini digərlərinin qəlbində qərar verir.<ref>Məryəm surəsi, 96-cı ayə</ref> Bəzi rəvayətlərdə bildirilir, peyğəmbər (s) Əlidən (ə) istədi ki, desin; Allahım mənim məhəbbətimi möminlərin qəlbində qərar ver. Bu istəkdən sonra, “Vudd” ayəsi nazil oldu.<ref>Qumi, Təfsirul-Qumi, h.q 1404, c.2, s.56</ref> | *[[Vudd ayəsi]]: Məryəm surəsinin 96-cı ayəsi; bu ayəyə əsasən, Allah möminlərin məhəbbətini digərlərinin qəlbində qərar verir.<ref>Məryəm surəsi, 96-cı ayə</ref> Bəzi rəvayətlərdə bildirilir, peyğəmbər (s) Əlidən (ə) istədi ki, desin; Allahım mənim məhəbbətimi möminlərin qəlbində qərar ver. Bu istəkdən sonra, “Vudd” ayəsi nazil oldu.<ref>Qumi, Təfsirul-Qumi, h.q 1404, c.2, s.56</ref> | ||
| Sətir 90: | Sətir 92: | ||
*[[La fəta illa Əli (ə)]] “Əlidən başqa fəth edən yoxdur” hədisi: Hədis, bunu bildirmək istəyir ki, Əli (ə) kimi şücaətlisi yoxdur. Tarixi və rəvayət mənbələrinə əsaəsən bu hədisi, [[Cəbrail |Cəbrail (ə)]] həzrət Əlinin (ə) [[Ühüd döyüşü|Ühüd müharibəsində]] göstərdiyi qəhramanlığı barədə demiş<ref>Kuleyni, Əl-Kafi, h.q 1407, c.8 s.110</ref> və bu hədis Şiə və Sünnü mənbələrində nəql olunmuşdur.<ref>Təbəri, Tarixul-uməmi vəl-muluk, h.q 1387, c.2, s.514</ref> | *[[La fəta illa Əli (ə)]] “Əlidən başqa fəth edən yoxdur” hədisi: Hədis, bunu bildirmək istəyir ki, Əli (ə) kimi şücaətlisi yoxdur. Tarixi və rəvayət mənbələrinə əsaəsən bu hədisi, [[Cəbrail |Cəbrail (ə)]] həzrət Əlinin (ə) [[Ühüd döyüşü|Ühüd müharibəsində]] göstərdiyi qəhramanlığı barədə demiş<ref>Kuleyni, Əl-Kafi, h.q 1407, c.8 s.110</ref> və bu hədis Şiə və Sünnü mənbələrində nəql olunmuşdur.<ref>Təbəri, Tarixul-uməmi vəl-muluk, h.q 1387, c.2, s.514</ref> | ||
*[[Qəsimun- | *[[Qəsimun-nari vəl-cənnət hədisi|Qəsimun-nar vəl-cənnət (cəhənnəm və cənnət əhlini ayıran) hədisi]]: İslam peyğəmbərindən rəvayət vardır ki, bu rəvayətdə həzrət Əlini (ə) [[Cəhənnəm]] və [[Cənnət]] əhlini ayıran şəxs kimi tanıtdırır.<ref>Şeyx Səduq, Uyunu əxbarir-Rza (ə), h.q 1378, c.2, s.27 və 86; Səffar, Bəsairud-dəracat, h.q 1404, s.414-418-ə kimi</ref> Bu hədis Şiə<ref>Şeyx Səduq, Uyunu əxbarir-Rza (ə), h.q 1378, c.2, s.27 və 86; Səffar, Bəsairud-dəracat, h.q 1404, s.414-418-ə kimi; Məclisi, Biharul-ənvar, h.q 1403, c.39, s.193-211-ə kimi</ref> əvə Sünnü<ref>İbn Məğazəli, Mənaqibul-İmam Əli ibn Əbi Talib (ə), h.q 1424, s.107; Xarəzmi, Mənaqib, h.q 1411, s.295</ref> mənbələrində bir çox ravilərdən və müxtəlif ibarətlərlə nəql olunmuşdur. | ||
*[[Xasifun-nəl hədisi]]: İslam peyğəmbəri (s) həzrət Əlinin (ə) məqam və fəzilətləri haqqında buyurduğu ibarətlərdəndir ki, imam Əli (ə) peyğəmbərin (s) başmaqlarını tikməklə məşqul olduğu zaman söyləmişdir, odur ki, “Xəsufun-nəl” ləqəbilə o həzrəti səsləmişdir.<ref>İbn Mərdəvəyh, Mənaqibu Əli ibn Əbi Talib, h.q 1424, s.162; İbn Hənbəl, Musnədul-İmam Əhməd, h.q 1421, c.3, s.480</ref> | *[[Xasifun-nəl hədisi]]: İslam peyğəmbəri (s) həzrət Əlinin (ə) məqam və fəzilətləri haqqında buyurduğu ibarətlərdəndir ki, imam Əli (ə) peyğəmbərin (s) başmaqlarını tikməklə məşqul olduğu zaman söyləmişdir, odur ki, “Xəsufun-nəl” ləqəbilə o həzrəti səsləmişdir.<ref>İbn Mərdəvəyh, Mənaqibu Əli ibn Əbi Talib, h.q 1424, s.162; İbn Hənbəl, Musnədul-İmam Əhməd, h.q 1421, c.3, s.480</ref> | ||
Əziz peyğəmbərdən (s), imam Əlinin (ə) fəzilətləri haqda digər rəvayətlər də vardır; o cümlədən “Əlinin (ə) [[Xeybər döyüşü|Xeybər döyüşündə]] vurduğu zərbə, ins (insan) və cindən üstündür;”<ref>Həskani, Şəbahidut-tənzil, h.q 1411, c.2, s.14</ref> “Hər kim Əliyə (ə) narəva desə, mənə lənət oxumuşdur;”<ref>İbn Hənbəl, Fəzailu Əmiril-Möminin, h.q 1433, s.194</ref> “Əlini (ə) əziyyət edən, mənə əziyyət etmişdir;”<ref>İbn Hənbəl, Fəzailu Əmiril-Möminin, s.174</ref> “Əliylə (ə) dostluq vasitəsilə, mömin [[Münafiq|münafiqdən]] seçilər;”<ref>İbn Hənbəl, Fəzailu Əmiril-Möminin, s.172</ref> “Əli (ə) məndən və mən də Əlidənəm (ə);”<ref>İbn Hənbəl, Musnədul-İmam Əhməd, h.q 1421, c.5, s.179</ref> “Əlini (ə) xatırlamaq ibadətdəndir;”<ref>İbn Əsakir, Tarixu mədinəti Dəməşq, h.q 1415, c.42, s.356</ref> “Əliyə (ə) baxmaq [[İbadət|ibadət]] sayılır.”<ref>Hakim Nişaburi, Əl-Mustədrək, h.q 1411, c.3, s.152, hədis 4681</ref> | Əziz peyğəmbərdən (s), imam Əlinin (ə) fəzilətləri haqda digər rəvayətlər də vardır; o cümlədən “Əlinin (ə) [[Xeybər döyüşü|Xeybər döyüşündə]] vurduğu zərbə, ins (insan) və cindən üstündür;”<ref>Həskani, Şəbahidut-tənzil, h.q 1411, c.2, s.14</ref> “Hər kim Əliyə (ə) narəva desə, mənə lənət oxumuşdur;”<ref>İbn Hənbəl, Fəzailu Əmiril-Möminin, h.q 1433, s.194</ref> “Əlini (ə) əziyyət edən, mənə əziyyət etmişdir;”<ref>İbn Hənbəl, Fəzailu Əmiril-Möminin, s.174</ref> “Əliylə (ə) dostluq vasitəsilə, mömin [[Münafiq|münafiqdən]] seçilər;”<ref>İbn Hənbəl, Fəzailu Əmiril-Möminin, s.172</ref> “Əli (ə) məndən və mən də Əlidənəm (ə);”<ref>İbn Hənbəl, Musnədul-İmam Əhməd, h.q 1421, c.5, s.179</ref> “Əlini (ə) xatırlamaq ibadətdəndir;”<ref>İbn Əsakir, Tarixu mədinəti Dəməşq, h.q 1415, c.42, s.356</ref> “Əliyə (ə) baxmaq [[İbadət|ibadət]] sayılır.”<ref>Hakim Nişaburi, Əl-Mustədrək, h.q 1411, c.3, s.152, hədis 4681</ref> | ||
Rəvayətlərdə, Siddiqi-Əkbər,<ref>İbn Hənbəl, Fəzailu Əmiril-Möminin, h.q 1433, s.183</ref> Faruqe- Əzəm<ref>Tusi, Əl-Əmali, h.q 1414, s.552</ref> və Əbu-Turab<ref>Bəlazuri, Ənsabul-əşraf, h.q 1417, c.2, s.89</ref> ləqəbləri də həzrət Əlinin (ə) fəzilətlərindən sayılmışdır. | Rəvayətlərdə, Siddiqi-Əkbər,<ref>İbn Hənbəl, Fəzailu Əmiril-Möminin, h.q 1433, s.183</ref> Faruqe- Əzəm<ref>Tusi, Əl-Əmali, h.q 1414, s.552</ref> və Əbu-Turab<ref>Bəlazuri, Ənsabul-əşraf, h.q 1417, c.2, s.89</ref> ləqəbləri də həzrət Əlinin (ə) fəzilətlərindən sayılmışdır. | ||
| Sətir 114: | Sətir 117: | ||
*[[Bəraət ayələrinin çatdırılması|Bəraət ayəsinin elan olunması]]: Nümunə təfsirinin yazdığına əsasən, təxminən bütün tarixçilər və təfsir alimlərinin nəzəri budur ki, [[Tövbə surəsi|Tövbə surəsinin]] ilk ayələri nazil olduqda və müşrüklərlə peyğəmbər (s) arasında olan əhdi ləğv edildikdə, peyğəmbər (s) onu elan etmək üçün əvvəl Əbu Bəkrin öhdəsinə qoydu ki, Məkkədə [[Həcc]] zamanı ümumi olaraq camaata elan etsin, sonra isə onu Əbu Bəkrdən alıb həzrət Əliyə (ə) verdi, və o həzrət camaata elan etdi.<ref>Məkarim Şirazi, Nümunə təfsiri, h.ş 1371, c.7, s.275</ref> Bu hadisə [[Şiə]] və Əhli sünnə mənbələrində nəql olunmuşdur.<ref>İbn Hənbəl, Musnədul-İmam Əhməd, h.q 1421, c.5, s.179; Nəsai, Xəsais, h.q 1406, s.93</ref> | *[[Bəraət ayələrinin çatdırılması|Bəraət ayəsinin elan olunması]]: Nümunə təfsirinin yazdığına əsasən, təxminən bütün tarixçilər və təfsir alimlərinin nəzəri budur ki, [[Tövbə surəsi|Tövbə surəsinin]] ilk ayələri nazil olduqda və müşrüklərlə peyğəmbər (s) arasında olan əhdi ləğv edildikdə, peyğəmbər (s) onu elan etmək üçün əvvəl Əbu Bəkrin öhdəsinə qoydu ki, Məkkədə [[Həcc]] zamanı ümumi olaraq camaata elan etsin, sonra isə onu Əbu Bəkrdən alıb həzrət Əliyə (ə) verdi, və o həzrət camaata elan etdi.<ref>Məkarim Şirazi, Nümunə təfsiri, h.ş 1371, c.7, s.275</ref> Bu hadisə [[Şiə]] və Əhli sünnə mənbələrində nəql olunmuşdur.<ref>İbn Hənbəl, Musnədul-İmam Əhməd, h.q 1421, c.5, s.179; Nəsai, Xəsais, h.q 1406, s.93</ref> | ||
*[[ | *[[Üzük bəxşişi]]: Üzük hədiyyəsinədən məqsəd, imam Əlinin (ə) namazda rüku halında, öz üzüyünü bağışlaması macərasıdır. Bu dastan Şiə və Sünnü məzhəbinin [[Hədis|hədis]] kitablarında qeyd olunmuşdur.<ref>Təbatəbai, Əl-Mizan, h.q 1417, c.6, s.25; Siyuti, Əd-Durrul-mənsur, h.q 1404, c.2, s.293; Həskani, Şəvahidut-tənzil, h.q 1411, c.1, s.209-239-a kimi</ref> | ||
*Rədduş-şəms (günəşin qaytarılması): Bu hadisədə, peyğəmbərin (s) dua etməsilə, günəş batdığı andan geri qayıdı və həzrət Əli (ə) əsr namazını qıldı.<ref>Şeyx Müfid, Əl-İrşad, h.q 1413, c.1, s.346</ref> [[Şeyx Müfid|Şeyx Mofidin]] yazdığına əsasən, həzrət Əlinin (ə) zamanında, döyüşlərin birində, həzrətin qoşunundan bir dəstəsi əsr namazlarını qılmamışdı, odur ki, imam [[Dua|dua]] etdi və həzrət Əlinin (ə) duası nəticəsində günəş geri qayıtdı.<ref>Şeyx Müfid, Əl-İrşad, h.q 1413, c.1, s.347</ref> | *Rədduş-şəms (günəşin qaytarılması): Bu hadisədə, peyğəmbərin (s) dua etməsilə, günəş batdığı andan geri qayıdı və həzrət Əli (ə) əsr namazını qıldı.<ref>Şeyx Müfid, Əl-İrşad, h.q 1413, c.1, s.346</ref> [[Şeyx Müfid|Şeyx Mofidin]] yazdığına əsasən, həzrət Əlinin (ə) zamanında, döyüşlərin birində, həzrətin qoşunundan bir dəstəsi əsr namazlarını qılmamışdı, odur ki, imam [[Dua|dua]] etdi və həzrət Əlinin (ə) duası nəticəsində günəş geri qayıtdı.<ref>Şeyx Müfid, Əl-İrşad, h.q 1413, c.1, s.347</ref> | ||
==Həzrət Əlinin (ə) fəzilətlərinin nəşr olunmasının qadağan edilməsi== | ==Həzrət Əlinin (ə) fəzilətlərinin nəşr olunmasının qadağan edilməsi== | ||
Tarixi məlumatlara əsasən, [[Bəni-Üməyyə|Bəni Üməyyə]] dövründə Müaviyənin göstərişinə əsasən, imam Əlinin (ə) fəzilətlərinin nəql olunub intişar verilməsi qadağan olundu: Üçüncü əsrə aid olan tarixçi Əli ibn Məhəmməd Mədaininin dediklərinə əsasən, Müaviyə öz məmurlarına yazmışdı, hər kəs imam Əlinin (ə) fəzilətindən danışsa, onun canının və malının hörməti yoxdur.<ref>İbn Əbil-Hədid, Nəhcül-bəlağənin şərhi, h.q 1404, c.11, s.44</ref> O cümlədən, ondan hədis nəql etmək, onun xeyirxahlığından danışmaq və uşağın adını Əli qoymaq qadağan olunmuşdu.<ref>Məhəmmədi Reyşəhri, Daneşnameye Əmirəl-Möminin, h.q 1428, s.475-483-ə kimi</ref> Müaviyə, imam Əli (ə) haqda nalayiq danışar və deyərdi: Onun fəzilətlərindən danışılmayana qədər bu işdən əl çəkən deyiləm.<ref>İbn Əbil-Hədid, Nəhcül-bəlağənin şərhi, h.q 1404, c.4, s.57</ref> Onun göstərişi ilə minbərlərdə [[Həzrət Əliyə (ə) lənət demək|həzrət Əliyə (ə) nalayiq sözlər deyilməyə]] başladıldı<ref>İbn Əbil-Hədid, Nəhcül-bəlağənin şərhi, h.q 1404, c.11, s.44</ref> və [[Ömər ibn Əbdul-Əziz|Ömər ibn Əbduləzizin]] zamanına kimi, yəni 60 il bu iş davam etdi.<ref>İbn Xəldun, Tarixu İbn Xəldun, h.q 1408, c.3, s.94</ref> [[Əllamə Hilli|Əllamə Hillinin]] ( 647-726 h.q) “Kəşful-yəqin” adlı kitabında yazdığına görə, Əlinin (ə) dostları, Müaviyə və onun tərəfdarlarının qorxusundan, həzrət Əlinin (ə) fəzilətlərini nəşr verə bilmirdilər, bir halda ki, şərq və qərb o həzrətin fəzilətləri ilə sirab olmuşdu.<ref>Əllamə Hilli, Kəşful-yəqin, h.q 1411, c.1, s.4</ref> Məhəmməd Cavad Muğniyə yazır: Əməvilər, imam Əlidən (ə) hər kim hədis və ya o həzrətin fəzilətlərindən danışsaydı, əzab-əziyyət verərdi. Onlar imam Əlinin (ə) şagird və tərəfdarlarını o cümlədən, [[Meysəm Təmmar]], Ömər ibn Həmiq Xüzai, Hücr ibn Üdəyy və [[Kumeyl ibn Ziyad|Kümeyl ibn Ziyadı]] öldürdülər ki, kimsə onların vasitəsilə həzrət Əlidən (ə) məlumat və xəbər əldə edə bilməsin.<ref>Muğniyə, Əl-Hüseyn və Bətələtu Kərbəla, h.q 1426, s.187</ref> Həmcinin Əhli Sünnə alimi, Şeyx Məhəmməd Əbu Zöhrənin yazdıqlarına əsasən, Əməvi hakimiyyətinin, həzrət Əlinin (ə) fəzilətlərinin gizli qalmasında çox böyük rolu olmuşdur, odur ki, Sünnü mənbələrində o həzrətdən çox az bir miqdarda hədis nəql olunmuşdur.<ref>Əbu Zöhrə, Əl-İmamus-Sadiq. s.162</ref> | Tarixi məlumatlara əsasən, [[Bəni-Üməyyə|Bəni Üməyyə]] dövründə Müaviyənin göstərişinə əsasən, imam Əlinin (ə) fəzilətlərinin nəql olunub intişar verilməsi qadağan olundu: Üçüncü əsrə aid olan tarixçi Əli ibn Məhəmməd Mədaininin dediklərinə əsasən, Müaviyə öz məmurlarına yazmışdı, hər kəs imam Əlinin (ə) fəzilətindən danışsa, onun canının və malının hörməti yoxdur.<ref>İbn Əbil-Hədid, Nəhcül-bəlağənin şərhi, h.q 1404, c.11, s.44</ref> O cümlədən, ondan hədis nəql etmək, onun xeyirxahlığından danışmaq və uşağın adını Əli qoymaq qadağan olunmuşdu.<ref>Məhəmmədi Reyşəhri, Daneşnameye Əmirəl-Möminin, h.q 1428, s.475-483-ə kimi</ref> Müaviyə, imam Əli (ə) haqda nalayiq danışar və deyərdi: Onun fəzilətlərindən danışılmayana qədər bu işdən əl çəkən deyiləm.<ref>İbn Əbil-Hədid, Nəhcül-bəlağənin şərhi, h.q 1404, c.4, s.57</ref> Onun göstərişi ilə minbərlərdə [[Həzrət Əliyə (ə) lənət demək|həzrət Əliyə (ə) nalayiq sözlər deyilməyə]] başladıldı<ref>İbn Əbil-Hədid, Nəhcül-bəlağənin şərhi, h.q 1404, c.11, s.44</ref> və [[Ömər ibn Əbdul-Əziz|Ömər ibn Əbduləzizin]] zamanına kimi, yəni 60 il bu iş davam etdi.<ref>İbn Xəldun, Tarixu İbn Xəldun, h.q 1408, c.3, s.94</ref> [[Əllamə Hilli|Əllamə Hillinin]] ( [[Hicrətin 647-ci ili|647]]-726 h.q) “Kəşful-yəqin” adlı kitabında yazdığına görə, Əlinin (ə) dostları, Müaviyə və onun tərəfdarlarının qorxusundan, həzrət Əlinin (ə) fəzilətlərini nəşr verə bilmirdilər, bir halda ki, şərq və qərb o həzrətin fəzilətləri ilə sirab olmuşdu.<ref>Əllamə Hilli, Kəşful-yəqin, h.q 1411, c.1, s.4</ref> Məhəmməd Cavad Muğniyə yazır: Əməvilər, imam Əlidən (ə) hər kim hədis və ya o həzrətin fəzilətlərindən danışsaydı, əzab-əziyyət verərdi. Onlar imam Əlinin (ə) şagird və tərəfdarlarını o cümlədən, [[Meysəm Təmmar]], Ömər ibn Həmiq Xüzai, Hücr ibn Üdəyy və [[Kumeyl ibn Ziyad|Kümeyl ibn Ziyadı]] öldürdülər ki, kimsə onların vasitəsilə həzrət Əlidən (ə) məlumat və xəbər əldə edə bilməsin.<ref>Muğniyə, Əl-Hüseyn və Bətələtu Kərbəla, h.q 1426, s.187</ref> Həmcinin Əhli Sünnə alimi, Şeyx Məhəmməd Əbu Zöhrənin yazdıqlarına əsasən, Əməvi hakimiyyətinin, həzrət Əlinin (ə) fəzilətlərinin gizli qalmasında çox böyük rolu olmuşdur, odur ki, Sünnü mənbələrində o həzrətdən çox az bir miqdarda hədis nəql olunmuşdur.<ref>Əbu Zöhrə, Əl-İmamus-Sadiq. s.162</ref> | ||
Seyyid Əli Şəhristani, “Mənu tədvinil hədis” adlı kitabında yazır: Bir çox Şiə yazıçılarının nəzəri budur, hədisin yazılmasının qadağan edilmə səbəblərindən biri, imam Əlinin (ə) fəzilətlərinin nəşr olunmasının qarşısını almaq olmuşdur;<ref>Şəhrestani, Mənu Tədvinil-hədis, h.q 1418, s.57</ref> çünki peyğəmbərin (ə) hədislərində, xilafət üçün layiq görülən şəxslər O həzrətin əhli-beytidir və bu da Bəni Üməyyə hakimiyyəti ilə təzadda idi.<ref>Əsğərpur, Dər amədi bər mənaqib neqariye Əhli-Beyt (ə), s.270</ref> | Seyyid Əli Şəhristani, “Mənu tədvinil hədis” adlı kitabında yazır: Bir çox Şiə yazıçılarının nəzəri budur, hədisin yazılmasının qadağan edilmə səbəblərindən biri, imam Əlinin (ə) fəzilətlərinin nəşr olunmasının qarşısını almaq olmuşdur;<ref>Şəhrestani, Mənu Tədvinil-hədis, h.q 1418, s.57</ref> çünki peyğəmbərin (ə) hədislərində, xilafət üçün layiq görülən şəxslər O həzrətin əhli-beytidir və bu da Bəni Üməyyə hakimiyyəti ilə təzadda idi.<ref>Əsğərpur, Dər amədi bər mənaqib neqariye Əhli-Beyt (ə), s.270</ref> | ||
| Sətir 129: | Sətir 132: | ||
Sələfilərin rəhbəri olan İbn Teymiyyə (661-728 h.q), imam Əlinin (ə) fəzilətləri haqda olan bir sıra hədislərin şübhəli və ya düzəlmə olduğunu bilir.<ref>İbn Teymiyyə, Minhacus-sunnətin-Nəbəviyyə, h.q 1406, c.8, s.50-86 və 122-126 və 164-168</ref> Şagirdi “İbn Kəsir Dəməşqi” adı ilə tanınan, İsmail ibn Ömər deyir: Məhz Əliyə (ə) aid olacaq heç bir ayə nazil olmamışdır, nazil olan ayələr, Əliylə (ə) birlikdə bir neçə nəfər haqqında nazil olmuşdur.<ref>İbn Kəsir, Əl-Bidayə vən-nəhayə, h.q 1407, c.7, s.357-358</ref> O, İbn Abbas və başqalarından nəql olunan rəvayətlərin səhih olmadığını bildirir<ref>İbn Kəsir, Əl-Bidayə vən-nəhayə, h.q 1407, c.7, s.357-358</ref> və o cümlədən həzrət Əlinin (ə) fəzilətləri haqda olan hədislərin silsilə sənədlərinin zəif olduğunu iddia edir.<ref>İbn Kəsir, Əl-Bidayə vən-nəhayə, h.q 1407, c.7, s.357-358</ref> | Sələfilərin rəhbəri olan İbn Teymiyyə (661-728 h.q), imam Əlinin (ə) fəzilətləri haqda olan bir sıra hədislərin şübhəli və ya düzəlmə olduğunu bilir.<ref>İbn Teymiyyə, Minhacus-sunnətin-Nəbəviyyə, h.q 1406, c.8, s.50-86 və 122-126 və 164-168</ref> Şagirdi “İbn Kəsir Dəməşqi” adı ilə tanınan, İsmail ibn Ömər deyir: Məhz Əliyə (ə) aid olacaq heç bir ayə nazil olmamışdır, nazil olan ayələr, Əliylə (ə) birlikdə bir neçə nəfər haqqında nazil olmuşdur.<ref>İbn Kəsir, Əl-Bidayə vən-nəhayə, h.q 1407, c.7, s.357-358</ref> O, İbn Abbas və başqalarından nəql olunan rəvayətlərin səhih olmadığını bildirir<ref>İbn Kəsir, Əl-Bidayə vən-nəhayə, h.q 1407, c.7, s.357-358</ref> və o cümlədən həzrət Əlinin (ə) fəzilətləri haqda olan hədislərin silsilə sənədlərinin zəif olduğunu iddia edir.<ref>İbn Kəsir, Əl-Bidayə vən-nəhayə, h.q 1407, c.7, s.357-358</ref> | ||
İbn Teymiyyənin digər şagirdi, İbn Qəyyim Cuzi (vəfat 751 h.q), imam Əlinin (ə) Qədir Xumda olan imamət məsələsinin uydurma olduğunu bildirir,<ref>İbn Qəyyim, Əl-Mənarul-munif, h.q 1390, s.57</ref> bir halda ki, [[Əbdül-Hüseyn Əmini|Əllamə Əmininin]] yazdığı kimi, Qədir Xum hədisi Şiə və Sünnü mənbələrində ən etibarlı sənədlərlə nəql olunmuşdur.<ref>Əmini, Əl-Ğədir, h.q 1416, c.1, s.19</ref> Əhli Sünnə alimi, İbn Cuzi (vəfat 597 h.q), “Əl-Mövzuat” kitabında, həzrət Əlinin (ə) fəzilətləri haqda olan bəzi rəvayətləri (cəli) düzəlmə hədislər sırasında gətirmişdir.<ref>İbn Cəvzi, Əl-Movzuat, c.1, s.338</ref> | İbn Teymiyyənin digər şagirdi, İbn Qəyyim Cuzi (vəfat [[Hicrətin 751-ci ili|751 h.q]]), imam Əlinin (ə) Qədir Xumda olan imamət məsələsinin uydurma olduğunu bildirir,<ref>İbn Qəyyim, Əl-Mənarul-munif, h.q 1390, s.57</ref> bir halda ki, [[Əbdül-Hüseyn Əmini|Əllamə Əmininin]] yazdığı kimi, Qədir Xum hədisi Şiə və Sünnü mənbələrində ən etibarlı sənədlərlə nəql olunmuşdur.<ref>Əmini, Əl-Ğədir, h.q 1416, c.1, s.19</ref> Əhli Sünnə alimi, İbn Cuzi (vəfat 597 h.q), “Əl-Mövzuat” kitabında, həzrət Əlinin (ə) fəzilətləri haqda olan bəzi rəvayətləri (cəli) düzəlmə hədislər sırasında gətirmişdir.<ref>İbn Cəvzi, Əl-Movzuat, c.1, s.338</ref> | ||
==Biblioqrafiya== | ==Biblioqrafiya== | ||