Həzrət Fatimə (ə): Redaktələr arasındakı fərq

'''Fatimeyi Zəhra''' (ərəbcə: السيدة فاطمة الزهراء عليها السلام) kimi məşhur olan (Besətin 5-ci ili- [[Hicrətin 11-ci ili|h.q 11-ci il]] ) həzrət Fatimə (ə) [[Həzrət Muhəmməd (s)|İslam Peyğəmbəri (s)]] və [[Həzrət Xədicə (ə)|həzrət Xədicənin (ə)]] qızı, [[İmam Əli (ə)|İmam Əlinin (ə)]] həyat yoldaşıdır. O, [[İmamiyyə|on iki imamçı şiələrin]] məsum hesab etdiyi [[Ali-Əba|Ali-Əbanın]] (Əba əhlinin) beş nəfərindən biridir. Şiələin [[İmam Həsən (ə)|ikinci]] və [[İmam Hüseyn (ə)|üçüncü imamı]], [[Həzrət Zeynəb (ə)|Zeynəb]]  və [[İmam Əlinin (ə) qızı Ümmi Gülsüm|Ümmi Gülsüm]] onun övladlarıdırlar. Zəhra, [[Bətul]], [[Seyyidətün-nisail-aləmin|Səyyidətu-nisail-aləmin]] (hər iki dünyada xanımların ən üstünü) [[Həzrət Zəhranın (ə) ləqəb və künyələrinin siyahısı|onun ləqəblərindən]], [[Ummu-Əbiha]] (atasının anası) onun ən məşhur künyəsidir. Həzrət Fatimə (ə) [[Peyğəmbərin (s) Nəcran xristiyanları ilə mübahiləsi|Peyğəmbərin (s) Nəcran məsihiləri ilə mübahiləyə]] getdiyi gün həzrətin (s) yanında olan yeganə xanımdır.

[[Kövsər surəsi]], [[Təthir ayəsi]], [[Məvəddət ayəsi]], [[İtam ayəsi]] və [[Peyğəmbərin (s) canının bir parçası hədisi|Bizə hədisi]] kimi hədislər [[Həzrət Fatimənin (ə) fəzilətləri|həzrət Fatimənin (ə) məqamı və fəziləti]] barəsində nazil və nəql olmuşdur. Hədisdə gəlmişdir ki, Peyğəmbər (s) həzrət Fatiməni (ə) hər iki dünyanın ən üstün xanımı olaraq tanıtdırmış, Onun (ə) qəzəb və razılığını [[Allah|Allahın]] qəzəb və razılığı olduğunu bildirmişdir.

Həzrət Fatimənin (ə) uşaqlıq və yeniyetməlik illəri barəsində az faktlar mövcuddur. Tarixi mənbələrdə həmin zaman haqqında yalnız Həzrətin (ə) [[Şirk|müşriklərin]] zülümləri qarşısında Peyğəmbərin (s) yanında olması, Həzrətin (ə) [[Şibu Əbi Talib|Şibu Əbi Talibdə]] olması və həzrət Əli (ə) ilə birlikdə [[Mədinəyə hicrət|Mədinə şəhərinə hicrət]] etməsi məlumat verilmişdir.

Həzrət Fatimə (ə) [[Hicrətin 2-ci ili|hicrətin ikinci ilində]] İmam Əli (ə) ilə [[İzdivac|ailə həyatı]] qurmuşdur. Həzrətin (ə) ictimai fəaliyyətləri və bəzi döyüşlərdə o cümlədən Məkkənin fəthində Peyğəmbərin (s) yanında olması Onun (ə) hicrətdən sonra gördüyü işlərdən bəzisidir.

Həzrət Fatimə (ə) [[Səqifə hadisəsi|Səqifə hadisəsində]] Səqifə şurası ilə müxalifətçilik etməklə yanaşı [[Əbubəkr ibn Əbi Quhafə|Əbu Bəkrin]] xilafətini qəsb yolu ilə alınan xilafət olduğunu bildirmiş və onunla [[beyət]] etməmişdir. O həzrət (ə) [[Fədək macərası|Fədəkin müsadirəsi]] zamanı və İmam Əlini (ə) müdafiə edərkən Fədəkiyyə adı ilə məşhur olan bir xütbə oxudu. O həzrət (s) Peyğəmbərin (s) vəfatından az bir müddət sonra Əbu Bəkrin tərəfdarlarının [[Həzrət Fatimənin (ə) evinə hücum|Onun (ə) evinə hücumu zamanı]] yaralandı və xəstəlik yatağına düşdü. Sonra isə [[Hicrətin 11-ci ili|hicrətin 11-ci ilində]], [[3 Cəmadius-sani|Cəmadius-sani ayının üçüncü]] günündə Mədinə şəhərində şəhadətə çatdı. Peyğəmbər (s) qızının bədəni öz vəsiyyətinə əsasən gecə vaxtı, gizlincə dəfn edildi və qəbrinin yeri heç vaxt bilinmədi.

[[Həzrət Fatimənin (ə) zikri]], [[Fatimənin (ə) Müshəfi]], [[Fədəkiyyə xütbəsi]] Xanımın (ə) mənəvi irsinin bir hissəsidir. Fatimənin (ə) Müshəfi [[Mələk|ilahi mələyin]] Xanıma [[ilham]] etdiyi və İmam Əlinin (ə) yazdığı sözlərdir. Bu səhifə (kitab) rəvayətə əsasən İmamların (ə) yanında olmuş, hal hazırda isə [[İmam Mehdi (ə.f)|həzrət Məhdinin (ə)]] yanındadır.

[[Şiə|Şiələr]] həzrət Fatiməni (ə) özləri üçün nümunə hesab edirlər və [[Fatimiyyə günləri|Xanımın (ə) Fatimiyyə günləri]] adı ilə məşhur olan [[Həzrət Fatimənin (ə) şəhadəti|şəhadətinin]] il dönümündə [[əzadarlıq]] edirlər. İranda həzrət Fatimənin (ə) təvəllüdünün il dönümünü ( Cəmadius-sani ayının iyirminci günü ) qadınlar və analar günü adlandırmışlar və Fatimə adı qızlara ən çox qoyulan adlardan biridir.   

Həzrət Fatimənin (ə) barəsində yazılan və ya toplanan əsərləri üç hissəyə bölmək olar: Musnədlər ( Xanımın dilindən nəql olunan sözlərinin toplandığı əsərlər), mənaqib (Xanımın (ə) fəzilətlərini toplayan mənbələr), Xanımın (ə) həyatı haqqında olan əsərlər.

Həzrət Fatimə (ə) İslam Peyğəmbəri Məhəmməd (s) ibn Abdullahın və Xədicə binti Xüveylidin qızıdır. Həzrət Fatimə (ə) üçün çoxlu (30-a yaxın) ləqəb qeyd etmişlər. Zəhra, Siddiqə, Mühəddəsə, [[Bətul]], [[Səyyidətu-nisail-aləmin]], Mənsurə, Tahirə, Mütəhhərə, Zəkiyyə, Mübarəkə, Raziyə, Mərziyyə həzrət Fatimənin (ə) məşhur ləqəblərindəndir.<ref>Səduq, Əl-Əmali, h.q 1417, s.74, 187, 688, 691, 692; Kuleyni, Əl-Kafi, h.ş 1363, c.1, s.240; Məsudi, Əsrarul-Fatimiyyə, h.q 1420, s.409</ref>  

Fatimə (ə) [[Həzrət Muhəmməd (s)|Peyğəmbərin (s)]] və [[Həzrət Xədicə (ə)|Xədicənin (ə)]] axırınıcı övladıdır.<ref>Səduq, Əl-Xisal, h.q 1403, s.404; İbn Hişam, Siyrətun-Nəbəviyyə, c.1, s.190</ref>  Fatimə (ə) tarixçilərin fikir birliyinə əsasən [[Məkkə|Məkkədə]], Xədicənin (ə) evində, Məsa yaxınlığında Ruqaqul-Əttarin və ya Ruqaqul-Həcər adlı məhəllədə dünyaya gəlmişdir.<ref>Məhəmməd Ləbib, Ər-Rahilətul-Hicaziyyə, s.128</ref>  

Həzrət Fatimə (ə) [[Şiə|şiələrin]] məşhur nəzərinə əsasən Əhqafiyyə ili ([[Əhqaf surəsi|Əhqaf surəsinin]] nazil olduğu il)<ref>Bir qrup mühəqqiq, Fərhəngnameye ulume Quran, h.ş 1394, c.1, s.2443</ref>  adı ilə məşhur olan, besətin 5-ci ilində dünyaya gəlmişdir.<ref>Kuleyni, Əl-Kafi, h.ş 1363, c.1, s.458; Tusi, Misbahul-mutəhəccid, h.q 1411, s.793; Fəttal Nişaburi, Rövzətul-vaizin, Qum, s.143; Təbərsi, İlamul-vəra, h.q 1417, c.1, s.290; İbn Şəraşub, Mənaqibu Ali Əbi Talib, h.q 1376, c.3, s.132</ref>  [[Şeyx Müfid|Şeyx Mufid]] və Kəfəmi hicrətin ikinci ilini Fatimənin (ə) doğum ili olaraq qeyd etmişlər.<ref>Mufid, Məsarruş-şiə, h.q 1414, s.54; Kəfəmi, Əl-Misbah, h.q 1403, s.512</ref>  [[Əhli-sünnət vəl-cəmaət|Əhli-sünnə]] arasında məşhur nəzərə əsasən Həzrət Fatimənin (ə) təvəllüdü [[Besət|besətdən]] beş il əvvəl baş vermişdir.<ref>İbn Səd, Ət-Təbəqatul-kübra, c.1, s.133, c.8, s.19; Bəlazuri, Ənsabul-əşraf, h.q 1417, c.1, s.403; İbn Əbdül-Birr, Əl-İstiab, h.q 1412, c.4, s.1899</ref>

Şiə mənbələrində Həzrət Fatimənin (ə) təvəllüd gününü [[20 Cəmadius-sani|Cəmadius-sani ayının iyirminci günü]] olaraq qeyd etmişlər.<ref>Mufid, Məsarruş-şiə, h.q 1414, s.54; Tusi, Misbahul-mutəhəccid, h.q 1411, s.793</ref>   [[İmam Baqir (ə)|İmam Baqirdən (ə)]] nəql olunan hədisə əsasən bu adqoyma [[Allah]] tərəfindən baş vermişdir. Bu adqoyma hədisinin ardında Allahın Fatiməni (ə) (Zərr aləmi və ya Ələst əhdi aləmi adlı ) Misaq aləmində seçdiyi və çirkinlikdən uzaqlaşdırdığı deyilir.<ref>Kuleyni, Əl-Kafi, h.ş 1363, c.1, s.460</ref> Həmçinin (7-ci hicri əsrində yazılmış) Zəxairul-üqba kitabında Peyğəmbərdən (s) nəql olunan rəvayətə əsasən Fatimə (ə) ona görə Fatimə adlandırılmışdır ki, [[Allah]] onu və övladlarını cəhənnəm odundan azad etmişdir.<ref>Təbəri, Zəxairul-üqba, h.q 1356, s.26</ref>  

Fatimənin (ə) uşaqlıq və yeniyetməlik dövrü haqqında az sayda tarixi məlumatlar mövcuddur.<ref>[http://mehrkhane.com/fa/news/6613 آیا زن مسلمان امروزی می‌تواند از حضرت زهرا(س) الگو بگیرد؟], mehrkhane.com saytı</ref> Tarixi məlumatların bildirdiyinə əsasən, Fatimə (ə) Peyğəmbərin (s) dəvəti aşkar olduqdan sonra bəzi hallarda müşriklərin Həzrətə (s) qarşı etdiyi kobud rəftarların şahidi olmuşdur. Bundan əlavə həzrət Fatimənin (ə) uşağlığının 3 ili [[Şibu Əbi Talib|Şibu Əbi Talibdə]] və müşriklərin [[Bəni-Haşim|Bəni-Haşimə]] və Peyğəmbərin (s) tərəfdarlarına qarşı göstərdiyi iqtisadi və ictimai təzyiqlər altında keçmişdir.<ref>İbn Səd, Ət-Təbəqatul-kübra, c.1, s.163</ref> Həzrət Fatimə (ə) həmçinin uşaq ikən anası Xədicəni (ə) itirmişdir.<ref>Yaqubi, Tarixul-Yaqubi, Beyrut, c.2, s.35</ref> [[Qüreyş|Qüreyşin]] Peyğəmbəri (ə) öldürmək qərarı,<ref>İbn Hənbəl, Musnədu Əhməd ibn Hənbəl, Beyrut, c.1, s.368; Hakim Nişaburi, Əl-Mustədrək, c.1, s.163</ref>  Peyğəmbərin (s) gecə vaxtı [[Məkkə|Məkkədən]] Mədinəyə hicrət etməsi, həzrət Fatimənin (ə) [[İmam Əli (ə)|Əli (ə)]] və bəzi qadınlarla birlikdə [[Mədinəyə hicrət]] etməsi Fatimənin (ə) uşaqlıq illərində baş verən ən mühüm hadisələrdir.<ref>Mühəqqiq Səbzəvari, Şeyx Tusi və başqa təfsirçilərin nəzərində ayələrin nazil olmasına dair çoxsaylı dəlillər, istər xass, istərsə də ümumi, h.ş 1359, s.173-174</ref>  

<blockquote>''Əsas məqalə: [[Əli (ə) və Fatimənin (ə) evliliyi|Əlinin (ə) Fatimə ilə evliliyi]]'' </blockquote>Həzrət Fatimənin (ə) çoxlu elçiləri var idi. Lakin sonda [[Əli (ə) və Fatimənin (ə) evliliyi|İmam Əli (ə) ilə evləndi]]. Bəzi araşdırmaçıların fikrincə Peyğəmbər (s) [[Mədinəyə hicrət|Mədinə şəhərinə hicrət etdikdən]] və [[müsəlman]] cəmiyyətinin rəhbərliyini öhdəsinə aldıqdan sonra Fatimə (ə) Peyğəmbərin (s) övladı olduğu üçün müsəlmanlar arasında xüsusi hörmət və uca məqam qazandı.<ref>Təbatəbai, İzdivace Fatimə (s), h.ş 1393, c.1, s.128</ref> Bununla yanaşı Peyğəmbərin (s) Fatiməyə (ə) olan məhəbbətini<ref>Təbəri, Zəxairul-üqba, h.q 1356, c.1, s.167; Müttəqi Hindi, Kənzul-ummal, h.q 1401, c.7, s.129</ref> göstərməsi və Fatimənin (ə) öz dövrünün qadınları ilə müqayisədə<ref>Kuleyni, Əl-Kafi, h.ş 1363, c.8, s.165; Məğribi, Şərhul-əxbar, h.q 1414, c.3, s.29; Səhmi, Tarixu Circan, h.q 1407, s.171</ref> bir sıra xüsusiyyətlərə sahib olması bəzi müsəlmanların Peyğəmbər (s) qızı<ref>Təbatəbai, İzdivace Fatimə (s), h.ş 1393, c.1, s.128</ref> ilə evlənməyə çalışmalarına səbəb oldu.  Digərlərindən öncə müsəlman olmuş və ya münasib maddi qüdrətə malik olan Qüreyşin bir sıra böyükləri Fatiməyə (ə) elçi düşdülər.<ref>İrbili, Kəşful-ğummə, h.q 1405, c.1, s.363; Xarəzmi, Əl-Mənaqib, h.q 1411, s.343</ref> [[Əbubəkr ibn Əbi Quhafə|Əbu Bəkr]], [[Ömər ibn Xəttab|Ömər]],<ref>Nəsai, Əs-sunənul-kübra, h.q 1411, c.5, s.143; Hakim Nişaburi, Əl-Mustədrək, c.2, s.167-168</ref> [[Əbdür-Rəhman ibn Ovf]]<ref>Təbəri İmami, Dalailul-İmamə, h.q 1413, s.82</ref> həmin şəxslərdən idilər. Elçilərin hamısı Peyğəmbərdən (s) mənfi cavab eşitdilər.<ref>Xarəzmi, Əl-Mənaqib, h.q 1411, s.343</ref> Peyğəmbər (s) onların cavabında belə buyururdı: “Fatimənin (ə) evliliyi səmavi bir məsələdir və Allahın hökmünə ehtiyac var “.<ref>İbn Səd, Ət-Təbəqatul-kübra, c.1, s.133, c.8, s.19</ref>   Bəzi məqamlarda da Fatimənin (ə) elçilərlə evlənməyə razı olmadığını bildirərdi.<ref>Tusi, Əl_Əmali, h.q 1414, s.39</ref>  

[[İmam Əli (ə)|Əli (ə)]] Peyğəmbərlə (ə) ailəvi münasibətlərin olduğu həmçinin Fatimənin (ə) din və əxlaq baxımından bir sıra xüsusiyyətlərə malik olduğu üçün onunla evlənməyi çox istəyirdi.<ref>Səduq, Əl-Əmali, h.q 1417, s.653; İrbili, Kəşful-ğummə, h.q 1405, c.1, s.364</ref> Lakin tarixçilərin yazdığına əsasən O (ə), özündə Peyğəmbər (s) qızına [[elçilik]] etmək cürəti tapmırdı.<ref>Mufid, Əl-İxtisas, h.q 1414, s.148</ref>  [[Səd ibn Məaz]] bu məsələni Peyğəmbərə (s) çatdırdı və Peyğəmbər (s) Əlinin (ə) elçi düşməsinə razılıq verdi.<ref>Mufid, Əl-İxtisas, h.q 1414, s.148</ref> Peyğəmbər (s) imam Əlinin (ə) elçiliyə gəldiyini  və Onun bir sıra xüsusiyyət və üstünlüklərini həzrət Fatiməyə (s) danışdı və həzrət Fatimə (ə) bu işə razılıq verdi.<ref>Tusi, Əl_Əmali, h.q 1414, s.40</ref>  Peyğəmbər (s) də Allahın əmri ilə həzrət Fatiməni (ə) həzrət Əli (ə) ilə evləndirdi.<ref>Təbərani, Əl-Mucəmul-kəbir, h.q 1415, c.10, s.156; Xarəzmi, Əl-Mənaqib, h.q 1411, s.336</ref>   Həzrət Əli (ə) digər [[mühacirlər]] kimi hicrətin ilk aylarında ağır iqtisadi şəraitə malik idi.<ref>İbn Əsir, Əsədul-ğabə, c.5, s.517</ref> Buna görə də Peyğəmbərin (s) tövsiyəsi ilə öz zirehini satdı ( və ya girov qoydu ) və ondan gələn məbləği həzrət Fatimənin (ə) mehriyyəsi etdi.<ref>İrbili, Kəşful-ğummə, h.q 1405, c.1, s.358</ref> Həzrət Əli (ə) və həzrət Fatimənin (ə) evlilik mərasimi müsəlmanların iştirakı ilə [[Məscid|məsciddə]] keçirildi.<ref>Təbəri, Dəlailul-İmamə, h.q 1413, s.88-90; Xarəzmi, Əl-Mənaqib, h.q 1411, s.335-338</ref> Evlilik mərasimin tarixi haqqında fikir ayrılığı vardır. Mənbələrin çoxunda hicrətin ikinci ili olaraq qeyd olunmuşdur.<ref>Təbəri İmami, Dalilul-İmamə, h.q 1413, s.88-90; Xarəzmi, Əl-Mənaqib, h.q 1411, s.335-338</ref>   Evlilik mərasimi [[Hicrətin 2-ci ili|hicrətin ikinci ilində]] <ref>İbn Həcər Əaqəlani, Təhzibut-təhzib, h.q 1404, c.12, s.391; Məqrizi, İmtaul-əsma, h.q 1420, c.1, s.73; Kuleyni, Əl-Kafi, h.ş 1363, c.8, s.340</ref> [[Bədr döyüşü|Bədr döyüşündən]] sonra [[Şəvval ayı|Şəvval]] və ya [[Zilhiccə ayı|Zil-hiccə]] ayında keçirilmişdir.<ref>Tusi, Əl-Əmali, h.q 1414, s.43; Təbəri, Bəşarətul-Mustafa, h.q 1420, s.410</ref>

<blockquote>''Əsas məqalə: [[Həzrət Fatimənin (s) evi]]''</blockquote>Tarixi məlumatlarda və [[hədis]] mənbələrində həzrət Fatimənin (ə) həzrət Əliyə (ə) müxtəlif formalarda hətta Peyğəmbərin (s) hüzurunda sevgisini bildirdiyi<ref>İbn Şəhraşub, Əl-Mənaqib, h.q 1376, c.3, s.131</ref>  və Onu ən yaxşı həyat yoldaşı hesab etdiyi qeyd olunur. [[Həzrət Fatimənin (s) evi|Həzrət Fatimənin (ə) həzrət Əliyə (ə) evdə]] məhəbbət dolu sözlərlə,<ref>Xarəzmi, Əl-Mənaqib, h.q 1411, s.268-271</ref> insanlar arasında isə Əbəl-Həsən [[Künyə|künyəsi]] ilə müraciət etdiyi<ref>Məclisi, Biharul-ənvar, h.q 1404, c.43, s.192, 199; Cuhəri Bəsri, Əs-Səqifə və Fədək, h.q 1413, s.64</ref> nəql olunur. Bəzi mənbələrdə həzrət Fatimənin (ə) evdə ətir və zinət vasitələri ilə bəzəndiyi qeyd olunur.<ref>Tusi, Əl-Əmali, h.q 1414, c.1, s.95; Məclisi, Biharul-ənvar, h.q 1404, c.43, s.56-57; Səduq, Əl-Əmali, h.q 1417, s.552</ref>  

Həzrət Fatimənin (ə) həzrət Əli (ə) ilə yaşayışının ilk vaxtları çətin iqtisadi şəraitlə yanaşı idi<ref>İbn Səd, Ət-Təbəqatul-kübra, c.8, s.25</ref> və bəzən [[Həsəneyn|İmam Həsəni (ə) və imam Hüseyni (ə)]] doydurmaq miqdarında belə yeməkləri yox idi.<ref>Məclisi, Biharul-ənvar, h.q 1404, c.43, s.72</ref> Amma həzrət Fatimə (ə) mövcud vəziyyətə etiraz etmirdi və bəzən öz həyat yoldaşına xərclərin ödənməsi üçün kömək məqsədi ilə yun əyirirdi.<ref>Xarəzmi, Əl-Mənaqib, h.q 1411, s.268</ref>   

Həzrət Fatimə (ə) Peyğəmbərin (ə) tövsiyəsinə əsasən<ref>Məclisi, Biharul-ənvar, h.q 1404, c.43, s.379</ref> özü ev daxili işləri etməyə, çöl işlərini isə həzrət Əlinin (ə) öhdəsinə qoymağa meyilli idi.<ref>Himəyri Qumi, Qurbul-İsnad, h.q 1413, s.52</ref>  Fizzəni xadim olaraq evə gətirdiyi zaman ev işlərinin yarısını özü edər, qalan yarısını isə Fizzəyə tapşırardı.<ref>Təbəri, Dəlailul-İmamə, h.q 1413, s.140-142</ref> Bəzi mənbələrə əsasən həzrət Fatimənin (ə) tövsiyəsi əsasında bir gün [[Fizzə Nubiyyə|Fizzə]] bir gün isə həzrət Fatimə (ə) ev işlərini edərdi.<ref>Ənsari Zəncani, Əl-Musuətul-kübra, h.q 1428, c.17, s.429</ref>  

İmam Əli (ə) qarşılıqlı olaraq həzrət Fatiməyə (ə) hörmət edərdi. Bir hədisdə imam Əlinin (ə) belə buyurduğu nəql olunur: Mən heç vaxt Fatiməni (ə) qəzəbləndirmədim, Fatimə (ə) də heç vaxt məni qəzəbləndirmədi.<ref>Məclisi, Biharul-ənvar, h.q 1404, c.43, s.134</ref>   Əbu Bəkr və Ömər Əlidən (ə) həzrət Fatimə (ə) ilə görüş istədiyi zaman Xanım (ə) həzrət Əliyə (ə) belə dedi: Ev sənin evindir. Səninlə danışan bu riyasız şəxs sənin xanımındır. İstədiyin hər bir işi yerinə yetir.<ref>Məclisi, Biharul-ənvar, h.q 1404, c.43, s.198</ref>  

Şiə və [[Əhli-sünnət vəl-cəmaət|Sünni]] mənbələri [[İmam Həsən (ə)|Həsənin (ə)]],<ref>İbn Əsakir, Tarixu Mədinəti Dəməşq, h.q 1415, c.13, s.163-173</ref> [[İmam Hüseyn (ə)|Hüseynin  (ə)]],<ref>Zəhəbi, Seyru ilamin-nübəla, h.q 1413, c.3, s.280</ref> [[Həzrət Zeynəb (ə)|Zeynəbin]]<ref>İbn Səd, Ət-Təbəqatul-kübra, c.1, s.133, c.8, s.465</ref>  və [[İmam Əlinin (ə) qızı Ümmi-Gülsüm|Ümmi-Gülsümün]]<ref>İbn Əsakir, Tarixu Mədinəti Dəməşq, h.q 1415, c.69, s.176</ref> [[imam Əli (ə)]] və həzrət Fatimənin (ə) dörd övladı olmasında həmfikirdirlər.<ref>Mufid, Əl-İrşad, h.q 1413, c.1, s.355</ref> [[Şiə]] mənbələrində həmçinin bəzi Əhli-sünnə mənbələrində həzrət Fatimənin (ə) Peyğəmbərdən (s) sonra baş verən hadisələr zamanı yaralanmaq nəticəsində düşən digər bir övladının da adı keçir. Onun adı [[Möhsin ibn Əli|Muhsin]] və ya Muhəssən olaraq qeyd olunmuşdur.<ref>Şəhristani, Əl-Miləlu vən-nihəl, h.q 1422, c.1, s.57; Zəhəbi, Seyru ilamin-nübəla, h.q 1413, c.15, s.578; Məsudi, İsbatul-vəsiyyət, h.q 1417, s.154 və 155; Hilali, Əsrare Ali Muhəmməd, h.ş 1378, s.231</ref>

Həzrət Fatimənin (ə) ömrünün son bir neçə ayında acı hadisələr baş vermişdir. Deyilənə əsasən bu müddətdə heç kim həzrət Fatiməni (ə) gülən görmədi.<ref>İbn Səd, Ət-Təbəqatul-kübra, c.2, s.238; Kuleyni, Əl-Kafi, h.ş 1363, c.3, s.228</ref>  [[Həzrət Muhəmməd (s)|Peyğəmbərin (ə)]] dünyadan köçməsi,<ref>Kuleyni, Əl-Kafi, h.ş 1363, c.1, s.241</ref> [[Səqifə hadisəsi]], Xilafətin qəsb olunması, [[Fədək|Fədəkin]] Əbu Bəkr tərəfindən müsadirə olunması və səhabənin hüzurunda Fədəkiyyə xütbəsinin oxunması<ref>Mufid, Əl-Muqniə, h.q 1410, s.289 və 290; Seyyid Mürtəza, Əş-Şafi, h.q 1410, c.4, s.101; Məclisi, Biharul-ənvar, h.q 1404, c.29, s.124; İrbili, Kəşful-ğummə, h.q 1421, c.1, s.353-364</ref> Onun (ə) ömrünün sonlarının ən mühüm hadisələridir. Həzrət Fatimə(ə) imam Əlinin (ə) yanında Səqifə şurasının və Əbu Bəkr hakimiyyətinin ən əsas müxaliflərindən biri idi.<ref>Cuhəri Bəsri, Əs-Səqifə və Fədək, h.q 1413, s.63; İbn Əbil-Hədid, Nəhcül-bəlağənin şərhi, h.q 1378, c.2, s.47</ref> Buna görə də [[xilafət]] aparatı tərəfindən təhdidə məruz qaldı və bunun nümunəsi Fatimənin (ə) evinin yandırılmaqla hədələnməsidir.<ref>İbn Əbi Şeybə, Əl-Musənnəf, h.q 1409, c.8, s.572</ref> Əlinin (ə) və Əbu Bəkrə müxalif olanların beyət etməməsi, onların Fatimənin (ə) evində bəstdə oturması xəlifə dostlarının [[həzrət Fatimənin (ə) evinə hücum]] etməsinə səbəb oldu. Bu hücumda həzrət Fatimə (ə) imam Əlinin (ə) Əbu Bəkirlə məcburi [[beyət]] etməyə<ref>Cuhəri Bəsri, Əs-Səqifə və Fədək, h.q 1413, s.72-73</ref>  aparılmasına maneə olduğu üçün yaralandı və bətnindəki övladı düşdü.<ref>Təbərsi, Əl-İhticac, h.q 1386, c.1, s.109</ref> Bu hadisədən sonra həzrət Fatimə (ə) xəstəlik yatağına düşdü və qısa bir müddətdən sonra [[Şəhadət|şəhadətə]] çatdı.<ref>Təbəri İmami, Dəlailul-İmamə, h.q 1413, s.134</ref> Əl-İhticac kitabında Fatiməyə (ə) baş çəkən Mədinə qadınları ilə görüşdə həzrətin (ə) mövqeyini və Onun (ə) insanların Peyğəmbərdən (s) sonra olan mövqeləri haqqında narahatlığını ifadə edən bəzi sözləri nəql olunmuşdur.<ref>Təbərsi, Əl-İhticac, h.q 1386, c.1, s.108</ref>  

Həzrət Fatimə (ə) imam Əliyə (ə) onun müxaliflərinin ona qılınacaq cənazə namazında və dəfnində iştirak etməməsini [[vəsiyyət]] etdi və ondan gecə [[dəfn]] edilməsini istədi.<ref>İbn Şəhraşub, Əl-Mənaqib, h.q 1376, c.3, s.137</ref>   Məşhur nəzərə<ref>Şübeyri, Şəhadəte Fatimə (s), s.347</ref>  əsasən həzrət Fatimə (ə) [[Hicrətin 11-ci ili|hicrətin 11-ci ilində]] Cəmadius-sani ayının üçündə Mədinə şəhərində şəhadətə çatdı.<ref>Hilali, Əsraru Ali Muhəmməd (s), h.ş 1378, s.231; Tusi, Misbahul-mutəhəccid, h.q 1411, s.793; Təbəri İmami, Dəlailul-İmamə, h.q 1413, s.134; Təbərsi, İlamul-vəra, h.q 1417, c.1, s.300</ref>  Onun (ə) ömrünün 18 il olduğu deyilmişdir.<ref>Kuleyni, Əl-Kafi, h.ş 1363, c.1, s.458; Təbəri İmami, Dəlailul-İmamə, h.q 1413, s.136; Təbərsi, İlamul-vəra, h.q 1417, c.1, s.290</ref>  Amma [[İmam Baqir (ə)|İmam Baqirdən (ə)]] nəql olunan rəvayətə əsasən Xanımın (ə) ömrü 23 il olmuşdur.<ref>Təbərsi, İlamul-vəra, h.q 1417, c.1, s.290</ref>

Həzrət Fatimənin (ə) bir sıra ictimai fəailiyyətləri və siyasi mövqeləri var idi. [[Mədinəyə hicrət|Mədinə şəhərinə hicrət]], [[Ühüd müharibəsi|Ühüd müharibəsində]]<ref>Məclisi, Biharul-ənvar, h.q 1404, c.2, s.96; İbn Kəsir, Əs-Siyrətun-Nəbəviyyə, h.q 1396, c.3, s.58</ref> Peyğəmbərə (s) tibbi yardım göstərmək, Ühüd müharibəsində<ref>Vaqidi, Əl-Məğazi, c.1, s.290</ref> şəhidlər sərvəri Həmzənin bacısı, Peyğəmbərin (s) isə bibisi olan Səfiyyə ilə birlikdə Həmzənin cəsədinin yanına gəlmək, [[Xəndək döyüşü|Xəndək müharibəsində]] Peyğəmbərə (s) azuqə çatdırmaq,<ref>Məclisi, Biharul-ənvar, h.q 1404, c.20, s.245</ref> [[Məkkənin fəthi|Məkkənin fəthində]]<ref>Vaqidi, Əl-Məğazi, c.2, s.635</ref>  Peyğəmbərlə (s) yol yoldaşı olmaq həzrət Fatimənin (s) Peyğəmbərin vəfatından öncəki fəailiyyətlərinin bəzisidir. Lakin həzrət Fatimənin (ə) siyasi fəailiyyətlərinin çoxu Peyğəmbərin (s) vəfatından sonrakı qısa ömrünə təsadüf edir. Həzrətin (ə) ən mühüm siyasi mövqeləri bunlardır: [[Səqifə hadisəsi]] və [[Əbubəkr ibn Əbi Quhafə|Əbu Bəkrin]] Peyğəmbərdən (s) sonra [[xəlifə]] olaraq seçilməsinə qarşı çıxmaq, [[Mühacirlər|Mühacir]] və [[Ənsar|Ənsarın]] böyüklərinin evinə gedib onlardan həzrət Əlinin (ə) xilafət üçün daha layiq və daha üstün olduğuna dair etiraf almaq, Fədəkin malikiyyətini geri qaytarmağ üçün çalışmaq, Ənsar və Mühacirin olduğu toplumda Fədəkiyyə xütbəsini oxumaq, [[Həzrət Fatimənin (ə) evinə hücum|evinə hücum]] zamanı Əlini (ə) müdafiə etmək, həzrətə (ə) baş çəkməyə gələn (Mühacir və Ənsardan olan ) xanımlara xütbə oxumaq, ölümündən sonrakı mərasimin gizlin və məxfi olaraq həyata keçirilməsinə vəsiyyət etmək. Bəzi araşdırmaçıların fikrincə həzrət Fatimənin (ə) Peyğəmbərin (s) vəfatından sonrakı söz və davranışlarının çoxu bir növ xilafətin Əbu Bəkr və onun tərəfdarları tərəfindən qəsb edilməsinə qarşı siyasi reaksiya və etiraz idi.<ref>Fərəhməndpur, Siyreye siyasiye Fatimə (s), s.309-316</ref>  

<blockquote>''Əsas məqalə: [[Səqifə hadisəsi]]''</blockquote>Səqifə şurasının təşkilindən və bir qurupun [[Əbubəkr ibn Əbi Quhafə|Əbu Bəkirlə]] xəlifə olaraq [[beyət]] etməsindən sonra həzrət Fatimə (ə) Əlinin (ə) və [[Təlhə ibn Übeydullah|Təlhə]] və [[Zübeyr ibn Əvvam|Zübeyr]] kimi bir qrup səhabənin kənarında bu addımla müxalifətçilik etdi.<ref>Yaqubi, Tarixul-Yaqubi, c.2, s.124</ref> Çünki Qədirxum hadisəsində Peyğəmbər (s) imam Əlini (ə) öz canişini olaraq tanıtdırmışdı.<ref>Əmini, Əl-Ğədir, c.1, s.33</ref> Tarixi məlumatlara əsasən, həzrət Fatimə (ə) imam Əli (ə) ilə birlikdə səhabələrin sorağına gedərdi və onlardan kömək istəyərdi. Səhabələr isə həzrət Fatimənin (ə) istəyinin cavabında belə deyərdilər: Əgər O (ə) Əbu Bəkirlə [[beyət]] olunmamışdan əvvəl onlardan belə bir şey istəsəydi [[İmam Əlinin (ə) xilafəti|Əlinin (ə) xəlifəliyini]] himayə edərdilər.<ref>İbn Qüteybə, Əl-İmamə vəs-siyasə, h.ş 1380, s.29 və 30</ref>  

===Fədək macərası və Fadəkiyyə xütbəsi===

<blockquote>''Əsas məqalə: [[Fədəkiyyə xütbəsi]]''</blockquote>Əbu Bəkr Fədəki həzrət Fatimədən (ə) aldıqdan və xilafətin xeyrinə olaraq müsadirə etdikdən sonra Fatimə (ə) onun bu addımına qarşı çıxdı.<ref>Cuhəri Bəsri, Əs-Səqifə və Fədək, h.q 1413, s.109</ref>  O (ə), Fədəki geri almaq üçün Əbu Bəkrlə danışdı və dəlil və şahid gətirdikdən<ref>Cuhəri Bəsri, Əs-Səqifə və Fədək, h.q 1413, s.109</ref> sonra Əbu Bəkr yazılı olaraq Fədəkin həzrət Fatiməyə (ə) məxsus olduğunu bildirdi. Lakin [[Ömər ibn Xəttab]] hörmətsizcəsinə o yazını həzrət Fatimədən (ə) aldı və cırdı.<ref>Kuleyni, Əl-Kafi, h.ş 1363, c.1, s.543</ref> Bəzi mənbələrdə bu hadisədə Ömərin həzrət Fatiməyə (ə) zərbə endirdiyini, Onun (ə) yaralandığını və bətnindəki körpəsinin düşdüyü xəbər verilir.<ref>Mufid, Əl-İxtisas, h.q 1414, s.184, 185; Hələbi, Əs-Siyrətul-Hələbiyyə, h.q 1400, c.3, s.488</ref> Həzrət Fatimə (ə) Fədəki geri almaq cəhdlərinin nəticəsiz qaldığını görən zaman Peyğəmbər (s) məscidinə getdi və səhabələrin hüzurunda sonralar Fədəkiyyə xütbəsi adı ilə məşhurlarşan bir xütbə oxudu və həmin xütbədə Əbu Bəkrin Fədəki və xilafəti qəsb etməsini tənqid etdi. Həzrət Fatimə (ə) bu xütbədə Əbu Bəkrin və tərəfdarlarının bu adddımının nəticəsinin cəhənnəm odu olduğunu vurğuladı.<ref>Təbəri İmami, Dəlailul-İmamə, h.q 1413, s.110-121</ref> Məhz bu xütbəyə görə müsəlman xanımları siyasi məclislərdə iştirakının caiz olduğunu isbat etmək üçün o, istifadə olunur.<ref>Bəhram, Fəaliyyəthaye ictimaiye zənan əz didqahe fiqh və hüquq, s.118</ref>  

===Əbu Bəkrlə müxalif bəstdə oturanlarla birgəlik===