confirmed, movedable, templateeditor
15.600
edits
Osmanın qətli macərası: Redaktələr arasındakı fərq
→Hadisənin şərhi
| Sətir 12: | Sətir 12: | ||
== Hadisənin şərhi == | == Hadisənin şərhi == | ||
Mənbələrə görə, [[Əmr ibn As|Əmr bin As]] Misir hökumətindən uzaqlaşdırıldıqdan və onun yerinə Abdullah bin Əbi Sərh təyin edildikdən sonra altı yüzə yaxın misirli etiraz etmək üçün Mədinəyə getmişdir və bu, Osmana qarşı etirazların başlanğıcı olmuşdur | Mənbələrə görə, [[Əmr ibn As|Əmr bin As]] Misir hökumətindən uzaqlaşdırıldıqdan və onun yerinə Abdullah bin Əbi Sərh təyin edildikdən sonra altı yüzə yaxın misirli etiraz etmək üçün Mədinəyə getmişdir və bu, Osmana qarşı etirazların başlanğıcı olmuşdur.<ref>İbn Kəsir, Əl-Bidayə, h.q 1407, c.7, s.170</ref> Bəziləri isə xəlifənin beytul-maldan verdiyi hədiyyələri ona qarşı olan qiyama səbəb bilirdilər.<ref>İbn Əsir, Əl-Kamil, h.q 1385, c.3, s.167</ref> Mədinəyə köçdükdən sonra etirazçılar məktub yazıb başqalarını Mədinəyə çağırdılar.<ref>İbn Xəldun, Tarixu ibn Xəldun, h.q 1408, c.2, s.594</ref> | ||
=== Etirazçıların Mədinəyə gəlişi və Osmanın tövbəsi === | === Etirazçıların Mədinəyə gəlişi və Osmanın tövbəsi === | ||
Müxaliflər Mədinəyə yaxınlaşdıqda, Osman onları Misirə qaytarmaq üçün [[İmam Əli (ə)|İmam Əli (ə)-ı]] vasitəçi etdi. | Müxaliflər Mədinəyə yaxınlaşdıqda, Osman onları Misirə qaytarmaq üçün [[İmam Əli (ə)|İmam Əli (ə)-ı]] vasitəçi etdi.<ref>İbn Kəsir, Əl-Bidayə, h.q 1407, c.7, s.170-171</ref> Mənbələrə görə, Osman etirazçılara sürgün edilmiş insanların geri qaytarılacağına və beytul-malın paylanmasında ədalətə riayət edəcəyinə və işlərə etibarlı insanların təyin ediləcəyinə söz verdi.<ref>Şeyx Tusi, Əl-Əmali, h.q 1414, s.713; Zəhəbi, Tarixul-İslam, h.q 1409, c.3, s.443; Xəlifə, Tarixu Xəlifə, h.q 1415, s.99</ref> Həmçinin Osman minbərə çıxdı, etdiyi əməllərə görə [[tövbə]] etdi və camaatı dediyi sözlərə şahid tutdu.<ref>İbn Kəsir, Əl-Bidayə, h.q 1407, c.7, s.171-172</ref> Bundan sonra , etirazçılar öz şəhərlərinə qayıtdılar.<ref>İbn Kəsir, Əl-Bidayə, h.q 1407, c.7, s.170-171</ref> | ||
=== Etirazçıların Mədinəyə qayıdışı === | === Etirazçıların Mədinəyə qayıdışı === | ||
Etirazçılar Mədinədən qayıdanda Xəlifənin xidçətçisinin bir məktub gizlətdiyini gördülər. | Etirazçılar Mədinədən qayıdanda Xəlifənin xidçətçisinin bir məktub gizlətdiyini gördülər.<ref>İbn Əsir, Əl-Kamil, h.q 1385, c.3, s.168</ref> Bu məktub Xəlifə tərəfindən möhürlənmişdir və onda üsyançıların öldürülməsi və həbs edilməsi əmri qeyd olunmuşdur. Üsyançılar məktubu aldıqdan sonra Mədinəyə qayıtdılar.<ref>Zəhəbi, Tarixul-İslam, h.q 1409, c.3, s.442-443</ref> Kufəlilər də bundan xəbərdar olduqdan sonra Mədinəyə qayıtdılar.<ref>İbn Xəldun, Tarixu ibn Xəldun, h.q 1408, c.2, s.599</ref> Üsyançılar [[İmam Əli (ə)|İmam Əlinin (ə)]] yanına getdilər və onunla birlikdə Osmanın yanına getdilər. Osman and içdi ki, o, nə məktub yazıb, nə də o məktubdan xəbəri var.<ref>Zəhəbi, Tarixul-İslam, h.q 1409, c.3, s.442-443</ref> Lakin üsyançılar bununla qane olmadılar və dedilər ki, Osman xilafətdən əl çəkməlidir.<ref>İbn Xəldun, Tarixu ibn Xəldun, h.q 1408, c.2, s.599</ref> Osman onların sözlərini qəbul etmədi, lakin tövbə etməyə hazır olduğunu söylədi. Üsyançılar onun əvvəlki tövbəsinə və onu sındırmasına əsaslanaraq, yalnız Osmanın xilafətdən getməsi ilə qane olacaqlarını və bu yolda ya öldürüləcəklərini, ya da [[Osman ibn Əffan|Osmanı]] öldürəcəklərini bildirdilər.<ref>İbn Əsir, Əl-Kamil, h.q 1385, c.3, s.169</ref> | ||
=== Osmanın evinin muhasirəyə alınması === | === Osmanın evinin muhasirəyə alınması === | ||
| Sətir 27: | Sətir 30: | ||
Osmanın öldürülməsi ilə bağlı müxtəlif fikirlər var.[25] Bəzi məlumatlara görə, ilk öncə bir qrup evə hücum etdi və evdəkilər onları qovdu və onlar yenidən hücum etdilər və bu hücumda Osman öldürüldü [26] və arvadı Nailənin barmaqları kəsildi [27]. Osmanın qətli hicri 35-ci ilin [[18 Zilhiccə|zilhiccə ayının 18-i]] qeyd edilmişdir [28]. Osmanın vəfat etdiyi gün “Yəvmud-dar hadisəsi” kimi də tanınır. Təbərinin qeyd etdiyinə əsasən bundan sonra onun cənazəsi üç gün yerdə qaldı. Bundan sonra cənazəni Bəqiyə apardılar, lakin bir qrup şəxs onun [[Bəqi|Bəqidə]] dəfn edilməsinə mane oldular və buna görə də onu Huş-i Kokəbdə (yəhudi qəbiristanlığı) dəfn etdilər və sonralar Müaviyə bu hissəni Bəqiyə əlavə etdi.[30] | Osmanın öldürülməsi ilə bağlı müxtəlif fikirlər var.[25] Bəzi məlumatlara görə, ilk öncə bir qrup evə hücum etdi və evdəkilər onları qovdu və onlar yenidən hücum etdilər və bu hücumda Osman öldürüldü [26] və arvadı Nailənin barmaqları kəsildi [27]. Osmanın qətli hicri 35-ci ilin [[18 Zilhiccə|zilhiccə ayının 18-i]] qeyd edilmişdir [28]. Osmanın vəfat etdiyi gün “Yəvmud-dar hadisəsi” kimi də tanınır. Təbərinin qeyd etdiyinə əsasən bundan sonra onun cənazəsi üç gün yerdə qaldı. Bundan sonra cənazəni Bəqiyə apardılar, lakin bir qrup şəxs onun [[Bəqi|Bəqidə]] dəfn edilməsinə mane oldular və buna görə də onu Huş-i Kokəbdə (yəhudi qəbiristanlığı) dəfn etdilər və sonralar Müaviyə bu hissəni Bəqiyə əlavə etdi.[30] | ||
== Narazılıq və üsyan səbəbləri == | == Narazılıq və üsyan səbəbləri == | ||