confirmed, movedable, templateeditor
13.504
edits
Həzrət Fatimə (ə): Redaktələr arasındakı fərq
→Həzrət Fatimə (ə) şiə mədəniyyətində və ədəbiyyatında
| Sətir 158: | Sətir 158: | ||
Şiələr həzrət Fatiməni (ə) özləri üçün nümunə hesab edirlər və Xanımın (ə) yolu şiə mədəniyyətində və şiələrin yaşayışında axın edir. Bunun bəzi nümunələri aşağıdakılardır: | Şiələr həzrət Fatiməni (ə) özləri üçün nümunə hesab edirlər və Xanımın (ə) yolu şiə mədəniyyətində və şiələrin yaşayışında axın edir. Bunun bəzi nümunələri aşağıdakılardır: | ||
* Mehrus-sünnət: Bir rəvayətə əsasən [[İmam Cavad (ə)]] öz xanımına həzrət Fatimənin (ə) mehriyyəsi qədər olan məbləği yəni 500 dirhəm təyin etdi. Bu miqdar mehriyyə [[Peyğəmbərin (s) həyat yoldaşları|Peyğəmbərin (s) həyat yoldaşlarının]], və qızlarının mehriyyəsidir və “mehrus-sunnət” adlanır. | * Mehrus-sünnət: Bir rəvayətə əsasən [[İmam Cavad (ə)]] öz xanımına həzrət Fatimənin (ə) mehriyyəsi qədər olan məbləği yəni 500 dirhəm təyin etdi.<ref>Mufid, Əl-İrşad, h.q 1413, c.2, s.284</ref> Bu miqdar mehriyyə [[Peyğəmbərin (s) həyat yoldaşları|Peyğəmbərin (s) həyat yoldaşlarının]], və qızlarının mehriyyəsidir və “mehrus-sunnət” adlanır.<ref>Səduq, Əl-Muqənnə, h.q 1415, s.302; Şəhristani, Ər-Rövzəul-bəhiyyə, h.q 1410, c.5, s.344</ref> | ||
* [[Fatimiyyə günləri]]: Şiələr [[Həzrət Fatimənin (ə) şəhadəti|həzrət Fatimənin (ə) şəhadət günlərində]] əzadarlıq mərasimi təşkil edirlər. İranda [[3 Cəmadius-sani|Cəmadius-sani ayının 3-cü gününə]] təsadüf edən həzrət Fatimənin (ə) şəhadət günü rəsmi tətil günüdür və təqlid-mərcələri piyada olaraq əzadarlıqlarda iştirak edirlər. | * [[Fatimiyyə günləri]]: Şiələr [[Həzrət Fatimənin (ə) şəhadəti|həzrət Fatimənin (ə) şəhadət günlərində]] əzadarlıq mərasimi təşkil edirlər. İranda [[3 Cəmadius-sani|Cəmadius-sani ayının 3-cü gününə]] təsadüf edən həzrət Fatimənin (ə) şəhadət günü rəsmi tətil günüdür<ref>[http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13910204001186 «ماجرای تعطیل شدن روز شهادت حضرت زهرا(س)»], farsnews.com saytı</ref> və təqlid-mərcələri piyada olaraq əzadarlıqlarda iştirak edirlər.<ref>[http://www.iribnews.ir/fa/news/47372/فاطمیه-درقم-پیاده-روی-دو-تن-از-مراجع-تقلید-تا-حرم- فاطمیه درقم ؛ پیاده روی دو تن از مراجع تقلید تا حرم], iribnews.ir saytı</ref> | ||
* Qadınlar günü: İranda xanım Zəhranın (ə) təvəllüdünün il dönümü günü ( Cəmadius-sani ayının 20-ci günü ) qadınlar günü adlandırılmışdır. İran xalqı öz analarına və həyat yoldaşlarına hədiyyə verməklə bu günü qeyd edirlər. | * Qadınlar günü: İranda xanım Zəhranın (ə) təvəllüdünün il dönümü günü ( Cəmadius-sani ayının 20-ci günü ) qadınlar günü adlandırılmışdır.<ref>[http://kermanshah.farhang.gov.ir/fa/ghavaninvamoghararat/ghnashr آیین‌نامه‌های مصوب شورای فرهنگ عمومی], farhang.gov.ir saytı</ref> İran xalqı öz analarına və həyat yoldaşlarına hədiyyə verməklə bu günü qeyd edirlər.<ref>[http://www.beytoote.com/housekeeping/sundries/proposed-gift-days-mother.html ۱۵ پیشنهاد برای هدیه روز مادر]</ref> | ||
* Evlilik günü: İİR-ın təqvimində [[Əli (ə) və Fatimənin (ə) evliliyi|imam Əlinin (ə) və həzrət Fatimənin (ə) evliliyinin]] il dönümü günü olan Zil-hiccə ayının ilk günü evlilik günü adlandırılmışdır. | * Evlilik günü: İİR-ın təqvimində [[Əli (ə) və Fatimənin (ə) evliliyi|imam Əlinin (ə) və həzrət Fatimənin (ə) evliliyinin]] il dönümü günü olan Zil-hiccə ayının ilk günü evlilik günü adlandırılmışdır. | ||
* Bəni-Haşim küçəsinin rəmzi olaraq bərpası: Fatimiyyə günləri ilə yanaşı olaraq Bəni-Haşim küçəsi, Bəqi qəbristanlığı və həzrət Fatimənin (ə) evi rəmzi olaraq düzəldilir və insanların çoxu bu məkanlara baş çəkir. | * Bəni-Haşim küçəsinin rəmzi olaraq bərpası: Fatimiyyə günləri ilə yanaşı olaraq Bəni-Haşim küçəsi, Bəqi qəbristanlığı və həzrət Fatimənin (ə) evi rəmzi olaraq düzəldilir və insanların çoxu bu məkanlara baş çəkir.<ref>[http://www.mashreghnews.ir/fa/news/111797/عطر-کوچه‌های-بنی‌هاشم-در-تهران-تصاویر نمایشگاه کوچه‌های بنی‌هاشم], mashreghnews.ir saytı</ref> | ||
* Teatr və təziyənin keçirilməsi: “ Su və güzgü xanımı” , “Qərib xanım” adlı küçə teatrı, [[təziyə]] və səhnəciyi son illərdə həzrət Fatimənin (ə) şəhadət günlərində keçirilən xüsusi proqramlardan bəzisdir. | * Teatr və təziyənin keçirilməsi: “ Su və güzgü xanımı” ,<ref>[http://iqna.ir/fa/news/2320497/اجرای-ویژه-بانوی-آب-و-آئینه-برای-جانبازان-انقلاب اجرای نمایشنامه بانوی آب و آیینه], İqna.ir saytı</ref> “Qərib xanım”<ref>[http://iqna.ir/fa/news/1396110/مکاشفه-یک-دختر-جوان-و-شرح-شهادت-حضرت-زهراس-در-نمایش-بانوی-غریب‌نشین نمایش بانوی غریب‌نشین], İqna.ir saytı</ref> adlı küçə teatrı, [[təziyə]] və səhnəciyi son illərdə həzrət Fatimənin (ə) şəhadət günlərində keçirilən xüsusi proqramlardan bəzisdir. | ||
* Qızlara ad qoyma: İranın rəsmi qeydiyyat üzrə idarəsinin elanına əsasən Fatimə və Zəhra adları 2016-cı ildə İranda qızlara ən çox qoyulan adların ilk onluğunda yerləşmişdir. 13 milyondan çox iranlının adı Fatimədir. | * Qızlara ad qoyma: İranın rəsmi qeydiyyat üzrə idarəsinin elanına əsasən Fatimə və Zəhra adları 2016-cı ildə İranda qızlara ən çox qoyulan adların ilk onluğunda yerləşmişdir. 13 milyondan çox iranlının adı Fatimədir.<ref>[https://www.sabteahval.ir/news-2086/13940119/23276 «فاطمه نام بیش از ۱۳ میلیون بانوی ایرانی»], sabteahval.ir saytı</ref> | ||
* Fatimə (ə) övladlarından sayılmaq: Şiə məzhəbləri arasında [[Zeydiyyə|Zeydiyyə məzhəbindən]] olanlar [[imamət]] və rəhbərliyin həzrət Fatimə (ə) övladlarından olanlara məxsus olduğuna inanır. Buna görə də Zeydilər yalnız həzrət Fatimənin (ə) nəslindən olan şəxsə imam olaraq tabe olurdular və onun hakimiyyətini haqq hesab edirdilər. Zeydilərdən əlavə öz hakimiyyətlərinin adını həzrət Fatimənin (ə) adından götürən Fatimilər öz nəsillərinin Fatimə (ə) övdladlarından olduğunu düşünürdülər. | * Fatimə (ə) övladlarından sayılmaq: Şiə məzhəbləri arasında [[Zeydiyyə|Zeydiyyə məzhəbindən]] olanlar [[imamət]] və rəhbərliyin həzrət Fatimə (ə) övladlarından olanlara məxsus olduğuna inanır. Buna görə də Zeydilər yalnız həzrət Fatimənin (ə) nəslindən olan şəxsə imam olaraq tabe olurdular və onun hakimiyyətini haqq hesab edirdilər. Zeydilərdən əlavə öz hakimiyyətlərinin adını həzrət Fatimənin (ə) adından götürən Fatimilər öz nəsillərinin Fatimə (ə) övdladlarından olduğunu düşünürdülər.<ref>[http://www.hawzah.net/fa/article/view/6400 ربانی گلپایگانی، علی، فاطمیان و قرامطه], hawzah.net saytı</ref> | ||
=== Fatimə (ə) şeir və ədəbiyyatda === | === Fatimə (ə) şeir və ədəbiyyatda === | ||
Bəzi farsdilli şair və ədiblər Fatimənin (ə) barəsində ədəbiyyat mövzüsunda əsərlər yazmış və Onun (ə) barəsində şeirlər qoşmuşdur. Bəzilərinin fikrincə Fatimə (ə) barəsində ən qədim şeirin yazılması 5-ci hicri əsrinə təsadüf edir. Müasir dövürdə Fatimə (ə) haqqında şeir yazmaq şairlər arasında daha geniş yayılmışdır. Fatimə (ə) haqqında şeir adı altında bu mövzuda şeir yazan şairlərin iştirak etdiyi konqresler keçirilir. Fatimə (ə) haqqında yazılmış şeirlərin artması ilə bəzi ədəbiyyat və şer sahəsinin araşdırmaçıları bu mövzuda olan şeirləri Fatimənin (ə) məqam və xəttinə toxunan “dini şeirlər”-in üslublarından biri edir. | Bəzi farsdilli şair və ədiblər Fatimənin (ə) barəsində ədəbiyyat mövzüsunda əsərlər yazmış və Onun (ə) barəsində şeirlər qoşmuşdur. Bəzilərinin fikrincə Fatimə (ə) barəsində ən qədim şeirin yazılması 5-ci hicri əsrinə təsadüf edir. Müasir dövürdə Fatimə (ə) haqqında şeir yazmaq şairlər arasında daha geniş yayılmışdır. Fatimə (ə) haqqında şeir adı altında bu mövzuda şeir yazan şairlərin iştirak etdiyi konqresler keçirilir. Fatimə (ə) haqqında yazılmış şeirlərin artması ilə bəzi ədəbiyyat və şer sahəsinin araşdırmaçıları bu mövzuda olan şeirləri Fatimənin (ə) məqam və xəttinə toxunan “dini şeirlər”-in üslublarından biri edir. | ||
Müasir ədəbiyyat yönlü əsərlər arasında “kəştiye pəhlu şekəste”, “Fatimə Fatimə əst” kitablarına işarə etmək olar. Həzrət Fatimənin (ə) məqamı haqqında yazılan şeirlər arasında Kompani ləqəbi ilə tanınan Mərhum Ayətullah Şeyx Məhəmməd Hüseyn Ğərəvi İsfəhaninin məşhur şeirinə işarə etmək olar. | Müasir ədəbiyyat yönlü əsərlər arasında “kəştiye pəhlu şekəste”, “Fatimə Fatimə əst” kitablarına işarə etmək olar. Həzrət Fatimənin (ə) məqamı haqqında yazılan şeirlər arasında Kompani ləqəbi ilə tanınan Mərhum Ayətullah Şeyx Məhəmməd Hüseyn Ğərəvi İsfəhaninin məşhur şeirinə işarə etmək olar. | ||
== Biblioqrafiya == | == Biblioqrafiya == | ||
Həzrət Fatimə (ə) haqqında əsər yazmaq hicrətin ilk əsrlərindən etibarən [[Müsəlman|müsəlmanların]] məxsusən [[Şiə|şiələrin]] diqqət mərkəzində olmuşdur. Bir bölgüdə Fatimə (ə) haqqında yazılan və ya toplanan əsərləri 3 hissəyə bölmək olar: musnədlər (Həzrətə (ə) aid edilən əsərlər), mənaqib (fəzilətləri haqqında olan əsərlər) və nəhayət həyatı haqqında yazılan əsərlər. | Həzrət Fatimə (ə) haqqında əsər yazmaq hicrətin ilk əsrlərindən etibarən [[Müsəlman|müsəlmanların]] məxsusən [[Şiə|şiələrin]] diqqət mərkəzində olmuşdur. Bir bölgüdə Fatimə (ə) haqqında yazılan və ya toplanan əsərləri 3 hissəyə bölmək olar: musnədlər (Həzrətə (ə) aid edilən əsərlər), mənaqib (fəzilətləri haqqında olan əsərlər) və nəhayət həyatı haqqında yazılan əsərlər. | ||