confirmed, movedable, templateeditor
15.813
edits
İmam Əlinin (ə) fəzilətləri: Redaktələr arasındakı fərq
redaktənin izahı yoxdur
Redaktənin izahı yoxdur |
|||
| Sətir 44: | Sətir 44: | ||
* [[Ulul-əmr ayəsi|Ulul-əmr (əmr sahibləri) ayəsi]]: Nisa surəsinin 59-cu ayəsi; bu aydə möminləri [[Allah|Allaha]], peyğəmbərə (s) və əmr sahiblərindən itaət etməyə çağırır.<ref>Nisa surəsi, 59-cu ayə</ref> Şiə və Sünnü təfsirçilərinin fikrincə, bu ayə Ulul-Əmr sahiblərinin məsum olmasına dəlalət edir.<ref>Təbatəbai, Əl-Mizan, h.q 1417, c.4, s.389; Fəxri Razi, Məfatihul-ğəyb, h.q 1420, c.10, s.113</ref> Rəvayətlərdə isə “Ulul-Əmr”-dən məqsəd, Şiə imamlarının olduğu bildirilmişdir.<ref>Qunduzi, Yənabiul-məvəddə, h.q 1422, c.1, s.341; Əyyaşi, Təfsirul-Əyyaşi, h.q 1380, c.1, s.251-252</ref> | * [[Ulul-əmr ayəsi|Ulul-əmr (əmr sahibləri) ayəsi]]: Nisa surəsinin 59-cu ayəsi; bu aydə möminləri [[Allah|Allaha]], peyğəmbərə (s) və əmr sahiblərindən itaət etməyə çağırır.<ref>Nisa surəsi, 59-cu ayə</ref> Şiə və Sünnü təfsirçilərinin fikrincə, bu ayə Ulul-Əmr sahiblərinin məsum olmasına dəlalət edir.<ref>Təbatəbai, Əl-Mizan, h.q 1417, c.4, s.389; Fəxri Razi, Məfatihul-ğəyb, h.q 1420, c.10, s.113</ref> Rəvayətlərdə isə “Ulul-Əmr”-dən məqsəd, Şiə imamlarının olduğu bildirilmişdir.<ref>Qunduzi, Yənabiul-məvəddə, h.q 1422, c.1, s.341; Əyyaşi, Təfsirul-Əyyaşi, h.q 1380, c.1, s.251-252</ref> | ||
* [[Məvəddət ayəsi|Məvəddət (məhəbbət) ayəsi]]: Şura surəsi ayə 33; bu ayədə, “اَلْقُرْبی”-ya (peyğəmbərin əhli beytinə) sevgi və məhəbbət, peyğəmbər (s) [[Nübuvvət|risaləti]] qarşılığında müsəlmanlara vacib edilmişdir.<ref>ura surəsi ayə 33</ref> İbn Abbasdan nəql olunur; [[Həzrət Muhəmməd (s) |Peyğəmbər (s)]], Əlini (ə), [[Həzrət Fatimə (ə)|Fatiməni (ə)]], Həsən (ə) və [[İmam Hüseyn (ə)|Hüseyni (ə)]] “اَلْقُرْبی” (əl-qurba) adlandırmışdır.<ref>Məclisi, Biharul-ənvar, h.q 1403, c.23, s.232</ref> | * [[Məvəddət ayəsi|Məvəddət (məhəbbət) ayəsi]]: Şura surəsi ayə 33; bu ayədə, “اَلْقُرْبی”-ya (peyğəmbərin əhli beytinə) sevgi və məhəbbət, peyğəmbər (s) [[Nübuvvət|risaləti]] qarşılığında müsəlmanlara vacib edilmişdir.<ref>ura surəsi ayə 33</ref> İbn Abbasdan nəql olunur; [[Həzrət Muhəmməd (s) |Peyğəmbər (s)]], [[İmam Əli (ə)|Əlini (ə)]], [[Həzrət Fatimə (ə)|Fatiməni (ə)]], [[İmam Həsən (ə)|Həsən (ə)]] və [[İmam Hüseyn (ə)|Hüseyni (ə)]] “اَلْقُرْبی” (əl-qurba) adlandırmışdır.<ref>Məclisi, Biharul-ənvar, h.q 1403, c.23, s.232</ref> | ||
* [[İtam ayəsi]]: İnsan surəsinin 8-ci ayəsi. Bu ayə, xeyirxah o insanları tanıtdırır ki, baxmayaraq özlərinin yeməyə ehtiyacları var idi, amma onu Allah rizası üçün miskinə, yetimə və fəqirə verirlər.<ref>İnsan surəsi, 8-ci ayə</ref> Rəvayətlərə əsasən bu ayə, imam Əli (ə) və həzrət Zəhranın (s.ə) öz süfrələrində olan yeməklərini bəxşiş etmələri haqqında nazil olmuşdur.<ref>Təbatəbai, Əl-Mizan, h.q 1417, c.20, s.132</ref> Hədislərə əsasən, imam Əli (ə) ilə həzrət Zəhra (s.ə), imam Həsənlə (ə) imam Hüseynin (ə) şifa tapması üçün nəzir etmişdilər ki, üç gün [[Oruc|oruc]] tutsunlar və hər üç gün iftar vaxtı, baxmayaraq ki, özləri ac idilər, [[İftar|iftar]] yeməklərini [[Fəqir|miskinə]], yetimə və [[Əsir|əsirə]] bağışladılar.<ref>Kufi, Təfsiru Furatil-Kufi, h.q 1410, s.527-529; Zəməxşəri, Əl-Kəşşaf, h.q 1407, c.4, s.670</ref> | * [[İtam ayəsi]]: İnsan surəsinin 8-ci ayəsi. Bu ayə, xeyirxah o insanları tanıtdırır ki, baxmayaraq özlərinin yeməyə ehtiyacları var idi, amma onu Allah rizası üçün miskinə, yetimə və fəqirə verirlər.<ref>İnsan surəsi, 8-ci ayə</ref> Rəvayətlərə əsasən bu ayə, imam Əli (ə) və həzrət Zəhranın (s.ə) öz süfrələrində olan yeməklərini bəxşiş etmələri haqqında nazil olmuşdur.<ref>Təbatəbai, Əl-Mizan, h.q 1417, c.20, s.132</ref> Hədislərə əsasən, imam Əli (ə) ilə [[Həzrət Fatimə (ə)|həzrət Zəhra (s.ə)]], imam Həsənlə (ə) imam Hüseynin (ə) şifa tapması üçün nəzir etmişdilər ki, üç gün [[Oruc|oruc]] tutsunlar və hər üç gün iftar vaxtı, baxmayaraq ki, özləri ac idilər, [[İftar|iftar]] yeməklərini [[Fəqir|miskinə]], yetimə və [[Əsir|əsirə]] bağışladılar.<ref>Kufi, Təfsiru Furatil-Kufi, h.q 1410, s.527-529; Zəməxşəri, Əl-Kəşşaf, h.q 1407, c.4, s.670</ref> | ||
| Sətir 95: | Sətir 95: | ||
Əziz peyğəmbərdən (s), imam Əlinin (ə) fəzilətləri haqda digər rəvayətlər də vardır; o cümlədən “Əlinin (ə) [[Xeybər döyüşü|Xeybər döyüşündə]] vurduğu zərbə, ins (insan) və cindən üstündür;”<ref>Həskani, Şəbahidut-tənzil, h.q 1411, c.2, s.14</ref> “Hər kim Əliyə (ə) narəva desə, mənə lənət oxumuşdur;”<ref>İbn Hənbəl, Fəzailu Əmiril-Möminin, h.q 1433, s.194</ref> “Əlini (ə) əziyyət edən, mənə əziyyət etmişdir;”<ref>İbn Hənbəl, Fəzailu Əmiril-Möminin, s.174</ref> “Əliylə (ə) dostluq vasitəsilə, mömin [[Münafiq|münafiqdən]] seçilər;”<ref>İbn Hənbəl, Fəzailu Əmiril-Möminin, s.172</ref> “Əli (ə) məndən və mən də Əlidənəm (ə);”<ref>İbn Hənbəl, Musnədul-İmam Əhməd, h.q 1421, c.5, s.179</ref> “Əlini (ə) xatırlamaq ibadətdəndir;”<ref>İbn Əsakir, Tarixu mədinəti Dəməşq, h.q 1415, c.42, s.356</ref> “Əliyə (ə) baxmaq [[İbadət|ibadət]] sayılır.”<ref>Hakim Nişaburi, Əl-Mustədrək, h.q 1411, c.3, s.152, hədis 4681</ref> | Əziz peyğəmbərdən (s), imam Əlinin (ə) fəzilətləri haqda digər rəvayətlər də vardır; o cümlədən “Əlinin (ə) [[Xeybər döyüşü|Xeybər döyüşündə]] vurduğu zərbə, ins (insan) və cindən üstündür;”<ref>Həskani, Şəbahidut-tənzil, h.q 1411, c.2, s.14</ref> “Hər kim Əliyə (ə) narəva desə, mənə lənət oxumuşdur;”<ref>İbn Hənbəl, Fəzailu Əmiril-Möminin, h.q 1433, s.194</ref> “Əlini (ə) əziyyət edən, mənə əziyyət etmişdir;”<ref>İbn Hənbəl, Fəzailu Əmiril-Möminin, s.174</ref> “Əliylə (ə) dostluq vasitəsilə, mömin [[Münafiq|münafiqdən]] seçilər;”<ref>İbn Hənbəl, Fəzailu Əmiril-Möminin, s.172</ref> “Əli (ə) məndən və mən də Əlidənəm (ə);”<ref>İbn Hənbəl, Musnədul-İmam Əhməd, h.q 1421, c.5, s.179</ref> “Əlini (ə) xatırlamaq ibadətdəndir;”<ref>İbn Əsakir, Tarixu mədinəti Dəməşq, h.q 1415, c.42, s.356</ref> “Əliyə (ə) baxmaq [[İbadət|ibadət]] sayılır.”<ref>Hakim Nişaburi, Əl-Mustədrək, h.q 1411, c.3, s.152, hədis 4681</ref> | ||
Rəvayətlərdə, Siddiqi- Əkbər,<ref>İbn Hənbəl, Fəzailu Əmiril-Möminin, h.q 1433, s.183</ref> Faruqe- Əzəm<ref>Tusi, Əl-Əmali, h.q 1414, s.552</ref> və Əbu-Turab<ref>Bəlazuri, Ənsabul-əşraf, h.q 1417, c.2, s.89</ref> ləqəbləri də həzrət Əlinin (ə) fəzilətlərindən sayılmışdır. | Rəvayətlərdə, Siddiqi-Əkbər,<ref>İbn Hənbəl, Fəzailu Əmiril-Möminin, h.q 1433, s.183</ref> Faruqe- Əzəm<ref>Tusi, Əl-Əmali, h.q 1414, s.552</ref> və Əbu-Turab<ref>Bəlazuri, Ənsabul-əşraf, h.q 1417, c.2, s.89</ref> ləqəbləri də həzrət Əlinin (ə) fəzilətlərindən sayılmışdır. | ||
== Həzrət Əlinin (ə) digər fəzilət və üstün məqamları == | == Həzrət Əlinin (ə) digər fəzilət və üstün məqamları == | ||
| Sətir 119: | Sətir 119: | ||
== Həzrət Əlinin (ə) fəzilətlərinin nəşr olunmasının qadağan edilməsi == | == Həzrət Əlinin (ə) fəzilətlərinin nəşr olunmasının qadağan edilməsi == | ||
Tarixi məlumatlara əsasən, [[Bəni-Üməyyə|Bəni Üməyyə]] dövründə Müaviyənin göstərişinə əsasən, imam Əlinin (ə) fəzilətlərinin nəql olunub intişar verilməsi qadağan olundu: Üçüncü əsrə aid olan tarixçi Əli ibn Məhəmməd Mədaininin dediklərinə əsasən, Müaviyə öz məmurlarına yazmışdı, hər kəs imam Əlinin (ə) fəzilətindən danışsa, onun canının və malının hörməti yoxdur.<ref>İbn Əbil-Hədid, Nəhcül-bəlağənin şərhi, h.q 1404, c.11, s.44</ref> O cümlədən, ondan hədis nəql etmək, onun xeyirxahlığından danışmaq və uşağın adını Əli qoymaq qadağan olunmuşdu.<ref>Məhəmmədi Reyşəhri, Daneşnameye Əmirəl-Möminin, h.q 1428, s.475-483-ə kimi</ref> Müaviyə, imam Əli (ə) haqda nalayiq danışar və deyərdi: Onun fəzilətlərindən danışılmayana qədər bu işdən əl çəkən deyiləm.<ref>İbn Əbil-Hədid, Nəhcül-bəlağənin şərhi, h.q 1404, c.4, s.57</ref> Onun göstərişi ilə minbərlərdə [[Həzrət Əliyə (ə) lənət demək|həzrət Əliyə (ə) nalayiq sözlər deyilməyə]] başladıldı<ref>İbn Əbil-Hədid, Nəhcül-bəlağənin şərhi, h.q 1404, c.11, s.44</ref> və [[Ömər ibn Əbdul- | Tarixi məlumatlara əsasən, [[Bəni-Üməyyə|Bəni Üməyyə]] dövründə Müaviyənin göstərişinə əsasən, imam Əlinin (ə) fəzilətlərinin nəql olunub intişar verilməsi qadağan olundu: Üçüncü əsrə aid olan tarixçi Əli ibn Məhəmməd Mədaininin dediklərinə əsasən, Müaviyə öz məmurlarına yazmışdı, hər kəs imam Əlinin (ə) fəzilətindən danışsa, onun canının və malının hörməti yoxdur.<ref>İbn Əbil-Hədid, Nəhcül-bəlağənin şərhi, h.q 1404, c.11, s.44</ref> O cümlədən, ondan hədis nəql etmək, onun xeyirxahlığından danışmaq və uşağın adını Əli qoymaq qadağan olunmuşdu.<ref>Məhəmmədi Reyşəhri, Daneşnameye Əmirəl-Möminin, h.q 1428, s.475-483-ə kimi</ref> Müaviyə, imam Əli (ə) haqda nalayiq danışar və deyərdi: Onun fəzilətlərindən danışılmayana qədər bu işdən əl çəkən deyiləm.<ref>İbn Əbil-Hədid, Nəhcül-bəlağənin şərhi, h.q 1404, c.4, s.57</ref> Onun göstərişi ilə minbərlərdə [[Həzrət Əliyə (ə) lənət demək|həzrət Əliyə (ə) nalayiq sözlər deyilməyə]] başladıldı<ref>İbn Əbil-Hədid, Nəhcül-bəlağənin şərhi, h.q 1404, c.11, s.44</ref> və [[Ömər ibn Əbdul-Əziz|Ömər ibn Əbduləzizin]] zamanına kimi, yəni 60 il bu iş davam etdi.<ref>İbn Xəldun, Tarixu İbn Xəldun, h.q 1408, c.3, s.94</ref> [[Əllamə Hilli|Əllamə Hillinin]] ( 647-726 h.q) “Kəşful-yəqin” adlı kitabında yazdığına görə, Əlinin (ə) dostları, Müaviyə və onun tərəfdarlarının qorxusundan, həzrət Əlinin (ə) fəzilətlərini nəşr verə bilmirdilər, bir halda ki, şərq və qərb o həzrətin fəzilətləri ilə sirab olmuşdu.<ref>Əllamə Hilli, Kəşful-yəqin, h.q 1411, c.1, s.4</ref> Məhəmməd Cavad Muğniyə yazır: Əməvilər, imam Əlidən (ə) hər kim hədis və ya o həzrətin fəzilətlərindən danışsaydı, əzab-əziyyət verərdi. Onlar imam Əlinin (ə) şagird və tərəfdarlarını o cümlədən, [[Meysəm Təmmar]], Ömər ibn Həmiq Xüzai, Hücr ibn Üdəyy və [[Kumeyl ibn Ziyad|Kümeyl ibn Ziyadı]] öldürdülər ki, kimsə onların vasitəsilə həzrət Əlidən (ə) məlumat və xəbər əldə edə bilməsin.<ref>Muğniyə, Əl-Hüseyn və Bətələtu Kərbəla, h.q 1426, s.187</ref> Həmcinin Əhli Sünnə alimi, Şeyx Məhəmməd Əbu Zöhrənin yazdıqlarına əsasən, Əməvi hakimiyyətinin, həzrət Əlinin (ə) fəzilətlərinin gizli qalmasında çox böyük rolu olmuşdur, odur ki, Sünnü mənbələrində o həzrətdən çox az bir miqdarda hədis nəql olunmuşdur.<ref>Əbu Zöhrə, Əl-İmamus-Sadiq. s.162</ref> | ||
Seyyid Əli Şəhristani, “Mənu tədvinil hədis” adlı kitabında yazır: Bir çox Şiə yazıçılarının nəzəri budur, hədisin yazılmasının qadağan edilmə səbəblərindən biri, imam Əlinin (ə) fəzilətlərinin nəşr olunmasının qarşısını almaq olmuşdur;<ref>Şəhrestani, Mənu Tədvinil-hədis, h.q 1418, s.57</ref> çünki peyğəmbərin (ə) hədislərində, xilafət üçün layiq görülən şəxslər O həzrətin əhli-beytidir və bu da Bəni Üməyyə hakimiyyəti ilə təzadda idi.<ref>Əsğərpur, Dər amədi bər mənaqib neqariye Əhli-Beyt (ə), s.270</ref> | Seyyid Əli Şəhristani, “Mənu tədvinil hədis” adlı kitabında yazır: Bir çox Şiə yazıçılarının nəzəri budur, hədisin yazılmasının qadağan edilmə səbəblərindən biri, imam Əlinin (ə) fəzilətlərinin nəşr olunmasının qarşısını almaq olmuşdur;<ref>Şəhrestani, Mənu Tədvinil-hədis, h.q 1418, s.57</ref> çünki peyğəmbərin (ə) hədislərində, xilafət üçün layiq görülən şəxslər O həzrətin əhli-beytidir və bu da Bəni Üməyyə hakimiyyəti ilə təzadda idi.<ref>Əsğərpur, Dər amədi bər mənaqib neqariye Əhli-Beyt (ə), s.270</ref> | ||