Hicri-qəməri təqvimi: Redaktələr arasındakı fərq

Hicri-qəməri təqvimi 354 və ya 355 gündən ibarətdir və günəş və ya miladi təqvimindən on gün və yaxud on bir gün azdır. Məlum təqvim [[Məhərrəm ayı|məhərrəm ayı]] ilə başlayır və [[Zilhiccə ayı|zilhiccə ayı]] ilə sona çatır. Bəzi rəvayətlərə görə, hicri-qəməri təqviminin ilk ayı [[Ramazan ayı|ramazan ayıdır]] və buna görə də bir sıra dua kitablarında qəməri təqviminin əməlləri [[Ramazan ayının əməlləri|ramazan ayının əməlləri]] ilə başlamış və şaban ayı ilə sona yetmişdir. Hicri-qəməri təqvimi ilə yeddinci əsrdə yaşamış görkəmli şiə muhəddisi [[Seyyid ibn Tavus]] ehtimal vermişdir ki, ramazan ayı ibadət ilinin, məhərrəm ayı isə əlamətdar hadisələr ilinin başlanğıcıdır.

Əllamə Tehrani “Risaləye Novin” kitabında “Tövbə” surəsinin 73-cü ayəsinə istinad edərək, qəməri təqviminin İslam dininin və Qurani-Kərimin təsdiq etdiyi təqvim olduğunu sübut etməyə çalışır.<ref>[https://www.porseman.com/article/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE-%D8%B1%D8%B3%D9%85%D9%8A-%D9%83%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%D9%8A-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%8A/13076 «تاریخ رسمی کشورهای اسلامی»]</ref>

Tarixi məlumatlara əsasən, hicri-qəməri təqviminin başlanğıcı islam peyğəmbərinin (s) Məkkədən Mədinəyə hicrət etməsinə əsasən müəyyən edilmişdir. Amma sözükeçən qərarın nə vaxt qəbul edildiyinə dair yekdil rəy yoxdur. Bəzi məlumatlara əsasən, islam tarixinin başlanğıcı olaraq islam peyğəmbərinin (s) Məkkədən Mədinəyə hicrət etdiyi ilin əsas tutulması [[Ömər ibn Xəttab|Ömər ibn Xəttabın]] xəlifəlik dövrünə, xüsusi ilə hicri-qəməri təqviminin 17-ci və ya 18-ci ilinə təsadüf edir.<ref>Miskəveyh, Təcaribul-uməm, h.ş 1379, c.1, s.413</ref> Tarixi məlumatlara görə, Əbu Musa Əşəri Ömər ibn Xəttaba məktub yazaraq intizamlı təqvimin mövcud olmadığına görə narazılığını bildirir. Çünki, xəlifə tərəfdən ona ünvanlanan məktubların altında tarix qeyd edilmədiyinə görə, hansı məktubun əvvəl və hansının sonra yazıldığını müəyyən etmək çətinlik yaradırmış.<ref>Miskəveyh, Təcaribul-uməm, h.ş 1379, c.1, s.413; Təbəri, Tarixul-uməmi vəl-muluk, h.q 1387, c.2, s.388</ref> Ömər ibn Xəttab tənqidləri nəzərə alaraq, islam təqvimini yaratmaq üçün şura təşkil edir.<ref>Təbəri, Tarixul-uməmi vəl-muluk, h.q 1387, c.2, s.388; İbn Kəsir, Əl-Bidayə vən-nəhayə, h.q 1407, c.3, s.207</ref> Şurada Məbəs, islam peyğəmbərinin (s) vəfatı və hicrəti islam təqviminin başlanğıcını müəyyən etmək üçün təklif edilir.<ref>Təbəri, Tarixul-uməmi vəl-muluk, h.q 1387, c.2, s.389</ref> İmam Əli (ə), Məkkədən Mədinəyə hicrət edilən ili təqvimin başlanğıcı üçün əsas götürülməsini təklif edir. Hamının dəstəklədiyi bu təşəbbüs islam təqviminin başlanğıcı kimi qəbul edilir.<ref>Yəqubi, Tarixu Yəqubi, Daru Sadir, c.2, s.145; Məsudi, Murucuz-zəhəb, h.q 1409, c.4, s.300</ref>

Hicri-qəməri təqvimi ilə dördüncü əsrdə yaşamış tarixçi [[Əli ibn Hüseyn Məsudi|Əli ibn Hüseyn Məsudinin]] yazdığına görə, ərəblər cahiliyyət dövründə hər üç il ərzində bir ay qəməri ilinə əlavə edirdilər. Qurani-Kərim onların bu addımını “ən-nəsii” (النَّسِيءُ)  adlandıraraq məzəmmət etmişdir.<ref>Məsudi, Murucuz-zəhəb, h.q 1409, c.2, s.189</ref>