confirmed, movedable, templateeditor
14.855
edits
Fəqihin vilayəti: Redaktələr arasındakı fərq
→Tərəfdarların dəlilləri
| Sətir 17: | Sətir 17: | ||
== Tərəfdarların dəlilləri == | == Tərəfdarların dəlilləri == | ||
“Fəqihin vilayəti” nəzəriyyəsinin tərəfdarları onun isbatı üçün bir sıra nəqli və rasional dəlillərə istinad etmişdir. Ömər ibn Hənzələnin məqbuləsi və imam Zamanın (ə) məktubu onların nəqli dəlillərindəndir. İmam Sadiqdən (ə) nəql edilən, Ömər ibn Hənzələnin məqbuləsi hədisinə əsasən Əhli beyt (ə) hədislərini nəql edən və dini hökümləri tanıyan şəxs həkəm (qazi) olaraq seçilməlidir. İmam Xomeyninin bu hədisdən istifadəsinə əsasən imam Sadiq (ə) fəqihi həm qəzavət həm də hakimiyyət işlərində hakim təyin etmişdir və bu hədisə əsaslanaraq, cəmiyyətdə hökmün icrasının hakimiyyət və qüdrətə ehtiyaclı olduğunu qeyd etmişdir. Onun fikrincə, qəzavət etmək və hökümləri icra edə bilmək üçün hakimiyyət fəqihin əlində olmalıdır. O, həmçinin imam Sadiq (ə) tərəfindən fəqihlər üçün vilayət vəzifəsinin təyin olunmasını siyasi bir sirr hesab edir. Bu mənada ki, fəqihləri qazilik etmək üçün həvəsləndimrək və ruhlandırmaqla onlar hakimiyyət qurmağın müqəddimələrini proqramlaşdırmış olacaq, bununla da hakimiyyətə gəlmək mümkün olan zamanda çətinliyə düşməyəcək və müqəddiməni öncədən hazırlamış olacaqlar. | “Fəqihin vilayəti” nəzəriyyəsinin tərəfdarları onun isbatı üçün bir sıra nəqli və rasional dəlillərə istinad etmişdir. [[Ömər ibn Hənzələnin məqbuləsi]] və [[İmam Mehdinin (ə.f) touqatı|imam Zamanın (ə) məktubu]] onların nəqli dəlillərindəndir. [[İmam Sadiq (ə)|İmam Sadiqdən (ə)]] nəql edilən, Ömər ibn Hənzələnin məqbuləsi hədisinə əsasən [[Əhli-beyt (ə)|Əhli beyt (ə)]] hədislərini nəql edən və [[Dini hökümlər|dini hökümləri]] tanıyan şəxs həkəm (qazi) olaraq seçilməlidir. İmam Xomeyninin bu [[Hədis|hədisdən]] istifadəsinə əsasən [[İmam Sadiq (ə)|imam Sadiq (ə)]] fəqihi həm qəzavət həm də hakimiyyət işlərində hakim təyin etmişdir və bu hədisə əsaslanaraq, cəmiyyətdə hökmün icrasının hakimiyyət və qüdrətə ehtiyaclı olduğunu qeyd etmişdir. Onun fikrincə, qəzavət etmək və hökümləri icra edə bilmək üçün hakimiyyət fəqihin əlində olmalıdır. O, həmçinin [[İmam Sadiq (ə)|imam Sadiq (ə)]] tərəfindən fəqihlər üçün vilayət vəzifəsinin təyin olunmasını siyasi bir sirr hesab edir. Bu mənada ki, fəqihləri qazilik etmək üçün həvəsləndimrək və ruhlandırmaqla onlar hakimiyyət qurmağın müqəddimələrini proqramlaşdırmış olacaq, bununla da hakimiyyətə gəlmək mümkün olan zamanda çətinliyə düşməyəcək və müqəddiməni öncədən hazırlamış olacaqlar. | ||
İmam Zamanın (ə) məktubunda “əl-həvadisul-vaqiə” (hadisələrdən) söhbət açılır və hadisələr zamanı Əhli-beytin (ə) hədislərini nəql edən ravilərə müraciət etməyin zəruriliyi bildirilir. İmam Xomeyni bu məktuba istinad etməklə cəmiyyətin bütün işlərinin fəqihlərə tapşırmağın lazım olduğunu nəticə olaraq qeyd edir. | [[İmam Mehdinin (ə.f) touqatı|İmam Zamanın (ə) məktubunda]] “əl-həvadisul-vaqiə” (hadisələrdən) söhbət açılır və hadisələr zamanı Əhli-beytin (ə) hədislərini nəql edən ravilərə müraciət etməyin zəruriliyi bildirilir. İmam Xomeyni bu məktuba istinad etməklə cəmiyyətin bütün işlərinin fəqihlərə tapşırmağın lazım olduğunu nəticə olaraq qeyd edir. | ||
Cəvahirul-Kəlamın müəllifi fəqihin vilayətini qəbul edən fəqihlərin sırasındadır. Onun sözlərinə görə, İmamların (ə) fəqihlərin səlahiyyəti haqqında istifadə etdiyi müxtəlif ifadələrdən “fəqihin vilayəti”-ni başa düşməyən şəxs sanki fiqhdən heçnə dadmamış kimidir və İmamların (ə) sözlərinin sirr və rəmzlərindən xəbərsizdir. Çünki, bu ifadə tərzləri qeyb dövründə şiələrin işlərinin nizamlı olmasının vacibliyindən xəbər verir. O, “fəqihin vilayətini” o qədər aşkar və aydın hesab edir ki, hətta bu mövzunun sübuta ehtiyacının olmadığını düşünür və bu nəzəriyyənin müxaliflərini vəsvəsəyə düşmüş hesab edir. | Cəvahirul-Kəlamın müəllifi fəqihin vilayətini qəbul edən fəqihlərin sırasındadır. Onun sözlərinə görə, İmamların (ə) fəqihlərin səlahiyyəti haqqında istifadə etdiyi müxtəlif ifadələrdən “fəqihin vilayəti”-ni başa düşməyən şəxs sanki fiqhdən heçnə dadmamış kimidir və İmamların (ə) sözlərinin sirr və rəmzlərindən xəbərsizdir. Çünki, bu ifadə tərzləri qeyb dövründə şiələrin işlərinin nizamlı olmasının vacibliyindən xəbər verir. O, “fəqihin vilayətini” o qədər aşkar və aydın hesab edir ki, hətta bu mövzunun sübuta ehtiyacının olmadığını düşünür və bu nəzəriyyənin müxaliflərini [[Vəsvəsə|vəsvəsəyə]] düşmüş hesab edir. | ||
Rasional dəlillərdən biri budur ki, insanın ictimai həyatı və fərdi və mənəvi inkişafı ilahi qanuna ehtiyaclı olmaqdan əlavə alim və ədalətli hakimə də ehtiyaclıdır. Bu iki əsas sütün olmadan ictimai həyat hərc-mərcliklik və fəsadla üzləşəcəkdir. Bu hədəf Peyğəmbərlərin və İmamların zamanında onların vasitəsi ilə gerçəkləşir. Qeyb zamanında isə “fəqihin vilayəti” vasitəsi ilə həyata keçir. | Rasional dəlillərdən biri budur ki, insanın ictimai həyatı və fərdi və mənəvi inkişafı ilahi qanuna ehtiyaclı olmaqdan əlavə alim və ədalətli hakimə də ehtiyaclıdır. Bu iki əsas sütün olmadan ictimai həyat hərc-mərcliklik və fəsadla üzləşəcəkdir. Bu hədəf Peyğəmbərlərin və İmamların zamanında onların vasitəsi ilə gerçəkləşir. Qeyb zamanında isə “fəqihin vilayəti” vasitəsi ilə həyata keçir. | ||
“Fəqihin vilayəti” təyin edilmə yoxsa seçilmə | === “Fəqihin vilayəti” təyin edilmə yoxsa seçilmə === | ||
Bu teoriyanın tərəfdarları arasında onun legitimliyi haqqında fikir ixtilafı vardır. Bəziləri “fəqihin vilayətini” təyin edilmiş bir vəzifə və məqam hesab etsə də digər bir qrup onun seçki yolu ilə qanunilik tapdığını düşünür. | Bu teoriyanın tərəfdarları arasında onun legitimliyi haqqında fikir ixtilafı vardır. Bəziləri “fəqihin vilayətini” təyin edilmiş bir vəzifə və məqam hesab etsə də digər bir qrup onun seçki yolu ilə qanunilik tapdığını düşünür. | ||
== Fəqihin vilayətinin təyin edilmiş olması == | == Fəqihin vilayətinin təyin edilmiş olması == | ||
Bu fikirə əsasən, “fəqihin vilayətinin” siyasi işlərdə qanunilik səbəbi İmamların (ə) cəmiyyətin dini, ictimai və idarə işlərini ədalətli fəqihlərə tapşırmasındadır. Buna əsasən insanların istəyi və rəyi “fəqihin vilayətinin” legitimliyində heç bir təsirə malik deyil. İmam Xomeyni, Abdullah Cavadi Amoli, Məhəmməd Mumin Qumi və Məhəmməd Təqi Misbah Yəzdi bu nəzəriyyənin tərəfdarları hesab edilir. | Bu fikirə əsasən, “fəqihin vilayətinin” siyasi işlərdə qanunilik səbəbi İmamların (ə) cəmiyyətin dini, ictimai və idarə işlərini ədalətli fəqihlərə tapşırmasındadır. Buna əsasən insanların istəyi və rəyi “fəqihin vilayətinin” legitimliyində heç bir təsirə malik deyil. İmam Xomeyni, Abdullah Cavadi Amoli, Məhəmməd Mumin Qumi və Məhəmməd Təqi Misbah Yəzdi bu nəzəriyyənin tərəfdarları hesab edilir. | ||