Bütlərin sındırılma macərası: Redaktələr arasındakı fərq

Bütlərin sındırılma macərası və ya “Kəsrul-əsnam” hədisi<ref>Əllamə Hilli, Nəhcül-Həqq, m. 1982, s.223</ref> [[Həzrət Muhəmməd (s)|peyğəmbərin (s)]] vasitəsilə imam Əlini (ə) çiyininə alıb bütləri qırmaq üçün [[Kəbə|Kəbə evinin]] üzərinə çıxmasına kömək etdiyi hadisəyə işarədir.<ref>Şüştəri, İhqaqul-həqq, h.q 1409, c.18, s.162</ref> Bu hadisədə bəzi mühüm bütlərin o cümlədən “Həbəl” adlı bütün yıxılmasına işarə edilmişdir.<ref>Həskani, Şəvahidut-tənzil, h.q 1411, c.1, s.453-454; İbn Şəhraşub, Mənaqib, h.q 1379, c.2, s.135</ref> Əlbətdə bu hadisənin xırdalıqları haqda ixtilaflar vardır. Bəzi nəqllərə əsasən, ilk növbədə [[imam Əli (ə)]] istəyirdi peyğəmbəri (s) öz çiyninə alsın; lakin bunu edə bilmədi, odur ki, imam Əli (ə) peyğəmbərin (s) çiyninə qalxaraq<ref>Nəsai, Əs-Sunənul-kübra, h.q 1421, c.7, s.451; Əbi Yəla, Musnəd, h.q 1410, c.1, s.251-252</ref> bütləri Kəbə evinin üstündən aşağı atdı. Başqa bir məlumatda, bildirilir ilk növbədə imam Əli (ə) bu təklifi irəli sürdü ki, peyğəmbər (s) o həzrətin çiyninə ayaq qoyub Kəbənin üstünə qalxsın, amma peyğəmbər bu işin öhdəsindən heç bir kəsin gələ bilməyəcəyini bildiridi.<ref>Bəhrani, Əl-Burhan, h.q 1415, c.3, s.579-580</ref> [[Cabir ibn Abdullah Ənsari|Cabir ibn Abdullah Ənsarinin]] dediklərinə görə bu məsələ [[Nübuvvət|risalət]] yükünün ağırlığı ilə əlaqədardır.<ref>İbn Şəhr Aşub, Mənaqib, h.q 1379, c.2, s.135</ref> Bu haqda digər amillər də qeyd edilmişdir.<ref>Səduq, Məanil-əxbar, h.q 1403, c.350-352; Bəhrani, Əl-Burhan, h.q 1415, c.3, s.576-578</ref> Başqa bir nəqlə əsasən, əvvəldə peyğəmbər (s) imam Əliyə (ə) buyrdu ki, onun çiyninə çıxaraq Kəbənin üstünə qalxsın.<ref>İbn Şəhr Aşub, Mənaqib, h.q 1379, c.2, s.136-141</ref>

Həzrət Məəhəmməd peyğəmbər (s) bu hadisədən sonra [[İbrahim (peyğəmbər)|həzrət İbrahimi (ə)]] bütqıranların birincisi və imam Əlini (ə) bütqıranların sonuncusu kimi tanıtdırır.<ref>İbn Şazan, Əl-Fəzail, h.ş 1363, s.97</ref> Bəzi ərəvayətlərdə də “Kasirul-əsnam” (Bütqıran) adı ilə tanınmışdır.<ref>İbn Şazan, Ər-Rövzə, h.q 1423, s.31</ref> Həmçinin Əhli-sünnə alimi İbn Cəvzi (vəfat 654 h.q) “Təzkirətul-xəvas” adlı kitabında imam Əlinin (ə) adları haqda müxtəlif nəzəriyyələri nəql edərək, bu nəqlə də işarə edir ki, imam Əlinin (ə) anası onun adını Heydər qoymuşdur, amma peyğəmbərin (s) çiyninə ayaq qoyub Kəbə evinin üzərindən bütləri töküb qırdığı üçün ona Əli (uca məqam sahibi) adı verilmişdir; bununla belə İbn Cuzinin nəzəri budur ki, Əli adını o həzrət dünyaya gələrkən anası o həzrət üçün seçmişdir.<ref>İbn Cəvzi, Təzkirətul-xəvass, h.q 1418, s.15</ref>

İmam Əli (ə) “Kəsrul-əsnam” (Bütləri qıran) macərasıyla iftixar edər<ref>İbn Şəhr Aşub, Mənaqib, h.q 1379, c.2, s.136; İbn Şazan, Əl-Fəzail, h.ş 1363, s.85</ref> və buyurardı: Mən o kəs idim ki, nübuvvət möhrünə (peyğəmbərin iki kürəyi arasında peyğəmbərlik nişanəsi olan əlamətə işarə edir) ayaq qoymuşam.<ref>İbn Şəhr Aşub, Mənaqib, h.q 1379, c.2, s.136</ref> Ömər ibn Xəttabdan sonra xilafətin təyin edilməsi üçün təşkil olunmuş [[Altı nəfərlik şura|altı nəfərdən ibarət şurada]], hazır olan şəxslərdən etiraf aldı ki, özündən başqa heç bir kəs bu fəzilətə sahib deyildir.<ref>Təbərsi, Əl-İhticac, h.q 1403, c.1, s.138; Bəhrani, Hiylətul-ənvar, h.q 1411, c.2, s.329</ref> Həmçinin bildirilir, Ömər ibn Xətab, həmişə arzu edərdi, ey kaş bu fəizilətə mən də nail olardım.<ref>İbn Şəhr Aşub, Mənaqib, h.q 1379, c.2, s.136</ref>

Əksəriyyət mənbələrdə bu macəranın nə vaxt baş verdiyi haqda məlumat verilməmiş və yalnız onun gecə<ref>Hakim Nişaburi, Əl-Mustədrək, h.q 1422, c.2, s.398; İbn Şəhr Aşub, Mənaqib, h.q 1379, c.2, s.141</ref> və gizlinəcə<ref>İbn Hənbəl, Musnəd, h.q 1416, c.2, s.73-74; Bəzzar, Musnədul-Bəzzar, h.q 1409, c.4, s.21-22; Əbi Yəla, Musnəd, h.q 1410, c.1, s.251</ref> olduğunu vurğulayırlar. Buna baxmayaraq bəzi mənbələrdə onun “[[Leylətul-məbit|Ləylətul-məbit]]”<ref>Hakim Nişaburi, Əl-Mustədrək, h.q 1422, c.3, s.6</ref> (o gecə ki, peyğəmbər (s) [[Məkkə|Məkkəni]] tərk etdi və imam Əli (ə) düşməni çaşdırmaq məqsədi ilə o həzrətin yatağında yatdı) zamanı və yaxud Məkkənin fəthindən<ref>İbn Şəhr Aşub, Mənaqib, h.q 1379, c.2, s.135, 140</ref> sonra baş verdiyini bildirirlər. [[Məhəmməd Təqi Məclisi|Əllamə Məclisi]] “Bihrul-ənvar” kitabında [[İmam Sadiq (ə)|imam Sadiqdən (ə)]] rəvayət nəql edir ki, bu hadisə Novruz bayramı günü baş vermişdir.<ref>Məclisi, Biharul-ənvar, h.q 1403, c.56, s.138</ref>

“Daneşnameye Əmirəlmöminin (ə)” adlı kitabda, bir çox hədislər haqqında araşdırma aparıldıqdan sonra, ehtimal verilir bu hadis “Leylətul-məbit” zamanı baş verməsi həqiqətə daha yaxındır.<ref>Məhəmmədi Reyşəhri, Daneşnameye Əmirəlmöminin (ə), h.ş 1389, c.1, s.223</ref> Əllamə Məclisi bu ehtimalı açıqlayaraq bildirir, bütlərin sındırılması dəfələrlə baş vermişdir.<ref>Məclisi, Biharul-ənvar, h.q 1403, c.56, s.138</ref>