Livat: Redaktələr arasındakı fərq

'''Livat''' (ərəbcə: اللواط) böyük günahlardan sayılan iki kişinin cinsi əlaqəsi deməkdir. Hədislərdə livat zinadan da böyük günah hesab edilir. Fəqihlər məsumların hədislərinə və ayələrə əsaslanaraq, livatın haram olduğunu, duxul (cinsi orqanı daxil etmək) cəzasının isə ölüm olduğunu bildirmişlər. Livatın duxul (cinsi rabitə) olmadığı zaman cəzasının 100 şallaq olduğunu bildirmişlər.

Məsumların hədislərinə əsasən, livat əməlinin haram olmasının səbəbi onun uşaq dünyaya gətirmənin qarşısını alması, yaradılışın nizamını pozmasıdır. Digər İbrahimi dinlərdə də və İslam dinində də livat əməli qadağan edilmişdir.

== Livat – Zinadan böyük günah ==

Livat ən böyük günahlardan sayılır (1). İmam Sadiqin (ə) bir hədisində livatın zinadan daha böyük günah olduğu bildirilir (2). İslam peyğəmbərinin (s) hədislərində bu günaha düçar olmaq Allahın qəzəb və nifrətinə səbəb olmaq deməkdir (3).

Quranda Livat “munkər” (pis və bəyənilməyən) və “fahişə” (açıq-aşkar günah) (4) adlandırılır və bu cür cinsi əlaqəyə aludə olduqlarına görə dəfələrlə Lut qövmü məzəmmət olunmuşdur (5). Onların məhv olmaqları və əzaba düçar olmaqları bu günaha görə olduğu bəyan edilmişdir (6).

== Konseptologiya ==

Fiqhi termində livat, kişinin öz cinsi orqanını başqa kişinin arxasına daxil etməsinə deyilir (7). Şiə alimlərindən Əli Meşkininin sözlərinə görə, bəzi fəqihlər sünnət yerindən daha az duxul (cinsi orqanı daxil etmək) etməyi livat adlandırmışlar (8) və bəziləri isə kişinin başqa bir kişi ilə cinsi əlaqəsini, istər duxul (cinsi orqanı daxil etmək) olsun istər olmasın, livat adlandırmışlar.  

İmam Rzanın (ə) nəql etdiyi hədisə əsasən, homoseksuallıq kimi böyük günahı ilk dəfə Lut qövmü etdiyi üçün bu böyük günahın adı bu qövmün adından götürülərək“Livat” kəlməsi olaraq işlədilir (10).

== Şəri cəhətdən hökmü ==

=== Evlilikdə məhdudiyyət ===

Livat edənin bəzi qadınlarla evlənməyin məhdudiyyəti livatın şəri təsirlərindəndir. Müctehidlərin fətvasına əsasən, livat edən şəxsin livat etdiyi şəxsin anası, qızı, bacısı ilə evlənməsi əbədi olaraq (13) haramdır (14). Bu hökm İran İslam Respublikasının Mülki Məcəlləsinin 1056-cı maddəsində də yer almışdır. Bəzi fəqihlərin fikrinə əsasən livat edən həddi-büluğa çatdığı halda bu hökm onun üçün icra olunmalıdır (16). Həmçinin əgər livat etdiyi şəxsin anası, bacısı və ya qızı ilə evləndikdən sonra livat edərsə, bu evlilikdə onlar bir-birinə haram deyil və nikahları batil deyildir (17).  

=== Cəza ===

Fəqihlərin fətvasına əsasən, livatda iştirak edən hər iki tərəfin cəzası ölümdür (18) və onlardan yetkinlik yaşına çatmayanlar ədəbləndirmək cəhətindən  cəzalandırılalıdır (19). Bu növ cəzalandırma, yetkinlik yaşına çatmamış cinayətkara verilən cəzadır , onun miqdarı isə şəri cəzadan azdır (20).

Təbii ki, bəzi fəqihlər, məsələn, Əbül-Qasim Xoyi bu fikirdədirlər və livat olunan şəxsin edam hökmünü qəbul edərkən, livat edən şəxsib muhsin olduğu bilinsə, yəni, arvadı var və onunla yaxınlıq edə bilirsə, cəzası 100 şallaqdır (21).

Həmçinin, fəqihlərin fikrincə, əgər bu əməl zamanı duxul olmazsa, həddi 100 şallaqdır (22) və hər bir halda, bu işi görən şəxs, günahı sübut olmamışdan əvvəl tövbə edərsə, cəza (hədd) aradan qalxar (23).

=== Livat edənin ölüm cəzasının üsulu ===

Rəvayətlərdə (24) və fiqhi mənbələrdə (25) Livat edənin edam üsulları bildirilmişdir ki, bunlara: boynun vurmaq, oda atmaq, dağdan atmaq, livat edəni daşqalaq etmək və üzərinə divar aşırmaq daxildir. İslam hakimi islam cəmiyyətinin məqsədəuyğunluğuna əsaslanaraq yuxarıda qeyd olunan üsullardan birinin həyata keçirilməsini əmr edir (26). Təbii ki, əgər bəzi hallarda müəyyən qaydaların icrası dinin alçaldılmasına və ya dinin prinsipinin zədələnməsinə səbəb olarsa, İslam hakiminin İslamın daha mühüm mənafelərini qorumaq üçün bəzi hökmləri  müəyyən müddətə icra etməmək səlahiyyəti vardır (27) və ya dar ağacından asaraq edam etmək kimi başqa üsulları həyata keçirmək əmrini verir (28).

== Livatın haramlığının fəlsəfəsi ==

Livatın haramlığının hikməti ilə bağlı İmam Rzanın (ə) nəql etdiyi bir hədisdə deyilir ki, Allah qadınları kişilərin fitrətinə görə yaratmış, Livat isə nəsillərin kəsilməsinə səbəb olmaqla, aləmin hikmət və nizamını pozur (29).

Əllamə Təbatəbayi “Əl-Mizan” təfsirində  Livat və zinanı müqayisə edərək qeyd etmişdir ki, Qurani-Kərim Livatt haqqında “ Sən yol (nəsil artırma yolunu) kəsirsən” (30)  olaraq qeyd olunub (31), lakin zina haqqında isə “pis bir yol” (32)  olaraq qeyd edilmişdir. Nəticədə Qurana görə livatın cəmiyyətdə təsiri zinadan daha şiddətlidir. Çünki o, nəsil artımının aradan getməsi və uşaqların dünyaya gəlməsinin qarşısını alır (33).

== Digər dinlərdə və məzhəblərdə livat haqqında ==

Livat əhli-sünnə məzhəblərinə görə də haram bir əməldir və onu icra edən şəxsə şəri cəza (hədd) təyin edilmişdir (34). Əlbəttə, Əbu Hənifənin fətvasına əsasən, bu işi edən şəxs şəri cəza(hədd) deyil, sadəcə şallaq cəzası alır (35).

Digər ilahi dinlərdə də livat pislənilir və qadağan edilir: zərdüştilik dinində livat ən pis əməl, bunu edənin isə ölümə layiq olduğu hesab edilir (36). Tövratda livat azğınlıq kimi qeyd olunur  (37).  Əhdi-Cədiddə (Xristianların Müqəddəs Kitabı) livat edənlər fasiqlər, zalımlar və bütpərəstlər cərgəsindən hesab olunur  və belə insanların ilahi hakimiyyətin varisi olmayacaqlarını bildirmişdir (38).

== İstinadlar ==

== Ədəbiyyat ==