Məfatihul-cinan (kitab): Redaktələr arasındakı fərq

'''Məfatihul-cinan''' (ərəbcə: مفاتيح الجنان) - (Cənnətlərin açarları) Şeyx Abbas Quminin (h. q. 1294-1359) şiələr arasında ən geniş yayılmış [[Dua|dua]] kitabıdır. Bu kitab [[Dua|duaları]], minacatları, ziyarətləri, ilin və ayın günlərinə məxsus əməlləri və dini adət-ənənələri özündə ehtiva edən topludur. Hansı ki, [[Həzrət Muhəmməd (s)|İslam peyğəmbərindən (s)]], şiə imamlarından (ə) (və alimlərdən) nəql olunub. “Məfatihul-cinan”ın müəllifi bu kitabın böyük bir hissəsini sələflərinin kitablarından, məsələn, Seyid ibn Tavusun “İqbal”, Kəfəminin “Misbah” və Əllamə Məclisinin “Zadul-məad” kitabından iqtibas edib. Duaların və [[Ziyarət|ziyarətlərin]] mətni ərəb dilində yazılıb. Müəllif bəzi duaların əvvəlində farsca izahlar verib.  

== Məfatihül-cinanın əhəmiyyəti və təqdimatı ==

=== Müəllif haqqında ===

: ''Əsas məqalələr: [[Şeyx Abbas Qumi]]''

=== Xüsusiyyətləri ===

=== Məfatihə əlavələr ===

== Struktur və məzmun ==

İmam Səccadın (ə) on beş minacatı, [[İmam Əlinin (ə) Kufə məscidindəki münacatı|İmam Əlinin (ə) Kufə məscidindəki minacatı]], [[Səmat duası]], [[Kumeyl duası]], [[Cövşən-kəbir duası]], [[Cövşən-səğir duası]], Məkarimul-əxlaq duası və s.

'''Üçüncü fəsil: Ziyarətlər hissəsi'''

Bu fəsildə öncə [[Səfər ayı|səfər]] və [[Ziyarət|ziyarət]] qaydaları haqqında, eləcə də hərəmlərə (türbələrə) daxil olma izni haqqında mətləblər qeyd olunub. İlk ziyarət [[Həzrət Muhəmməd (s)|Allah rəsulunun (s)]] ziyarətidir. Ondan sonra həzrət Fatimənin (ə) ziyarəti, daha sonra isə Bəqi imamlarının (ə) ziyarəti yer alıb. On iki imamın (ə) ziyarətindən başqa, bu fəsildə imamzadələrin, bəzi şiə alimlərinin və görkəmli şəxsiyyətlərin ziyarətinə də yer verilib. Məsələn, həzrət Həmzənin, Müslim ibn Əqilin, Fatimə bint Əsədin, Ühüd müharibəsinin şəhidlərinin və Salman Farsinin ziyarəti bu qəbildəndir. Burada Kufə və Səsəə məscidi kimi bəzi məşhur [[Məscid|məscidlərin]] əməllərinə də rast gəlmək olar.  

=== Məfatihin əlavələri ===

* [[Ramazan ayının vida duası (İmam Sadiq)|Ramazan ayının vida duası]];

* Fitr bayramı gününün xütbəsi;

* Camieyi-əimmətul-möminin ziyarəti;

* Ziyarətlərdən sonrakı dua;

* İmamlarla vida ziyarəti;

* Hacət üçün məktub;

* [[İmam Zamanın (ə.f) qeyb dövrü|İmam Zamanın (əc.) qeyb dövrü]] üçün dua;

* Başqasının əvəzinə ziyarət qaydaları.

=== Baqiyatus-salihat ===

'''Dördüncü fəsil:''' [[Üsuli-Kafi (kitab)|“Kafi”dən]] seçmə dualar. Bu fəslin duaları da daha çox ruzi çatışmazlığı və dünyəvi ehtiyacların aradan qaldırılması üçün nəzərdə tutulub.  

== Kitabın məxəzləri ==

# “İsbatul-huda”, Şeyx Hürr Amili;

# “Əl-İhticac”, Əhməd ibn Əli Təbərsi;

# “Əl-İxtiyar, İbn Baqi;

# “Ərbəətu-əyyam, Mirdamad;

# “Əl-Uzriyyə” (“Haiyyə” kimi məşhurdur), Kazım Uzri;

# “İlamul-vəra”, Şeyx Təbərsi;

# “Əl-İqbal”, Seyid ibn Tavus;

# “Əl-Əmali”, [[Şeyx Tusi]];

# “Əl-Əman”, Seyid ibn Tavus;

# “Biharul-ənvar”, Əllamə Məclisi;

# “Bələdul-əmin”, Kəfəmi;

== Çap, nəşr və tərcümə ==

==== Tərcümələr ====

Şeyx Abbas Quminin hər duanın və ya ziyarətin əvvəlində verdiyi izah farscadır. Amma duaların və ziyarətlərin mətni ərəbcədir və bəzi tərcüməçilər tərəfindən farscaya tərcümə edilib. “Məfatih”in fars dilinə ən məşhur və geniş yayılmış tərcüməsi Mehdi İlahi Qomşeinin tərcüməsidir. Seyid Haşim Rəsuli Məhəllati,<ref>Qumi Kulliyatu Məfatihil-Cinan, Seyid Haşim Rəsuli Məhəllatinin farsca mətni və şərhi, h.ş 1375</ref> Hüseyn Usta Vəli,<ref>Qənbəri, Nəhcül-bəlağənin tərcüməsini təqdimatı</ref> Məhəmməd Baqir Kəmərei və başqaları tərəfindən digər tərcümələr də nəşr olunub. 30 may 2023-cü il tarixində (hicri-qəməri 10 zilqədə, 1444-cü il) “Məfatih”in qələmə alınmasının yüz illiyinə həsr edilmiş konfransda da yeni çap nüsxəsi təqdim edildi.<ref>[https://sahebkhabar.ir/news/60475380/ برگزاری همایش یکصدمین سال نگارش مفاتیح الجنان], sahebkhabar.ir saytı</ref> Bu nüsxə mərhum Tahir Xoşnevisin xətti əsasında verilib ki, mərhum Şeyx Abbas Qumi tərəfindən əlyazma şəklində təshih olunub. Nüsxə fərqləri tam izahatla haşiyədə qeyd olunub. Dualar frazalara ayrılıb və hər bir fraza üçün say nəzərdə tutulub. Həmçinin, ibarələr arasında nöqtə, vergül, nöqtəli vergül və s. kimi durğu işarələrindən istifadə edilib.<ref>[https://moshaf.org/fa/news/269/ ویژگی‌های مفاتیج رونمایی‌شده در همایش یکصدمین سال.], moshaf.org saytı</ref>

== Tənqid ==

== Əlaqəli kitablar ==

==== Məfatihi-novin ====

==== Minhacul-həyat ====

# “Məfatihul-cinan”ın dua və ziyarətlərinin ələkdən keçirilməsi, ixtisara salınması və bəzilərinin əvəzlənməsi;

# Duaların və ziyarətlərin dəqiq sənədlərinin qeyd olunması;

# Bəzi hallarda tarixi mənbələrə yönləndirmə.<ref>[http://maktabmofid.com/1395/03/29/%D9%85%D8%B5%D8%A7%D8%AD%D8%A8%D9%87-%D8%A8%D8%A7-%D8%A2%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87-%DB%8C%D9%88%D8%B3%D9%81%DB%8C-%D8%BA%D8%B1%D9%88%DB%8C-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87/ مصاحبه با آیت‌الله یوسفی غروی درباره کتاب منهاج الحیاة], maktabmofid.com saytı</ref>

==== Məfatihul-həyat ====

== İstinadlar ==

== Ədəbiyyat ==

== Xarici keçid ==

* [https://erfan.ir/farsi/mafatih/ Məfatihul-cinan kitabı (mətn və səsli formada) farsca]