confirmed, movedable, templateeditor
14.747
edits
Əhli-zikr ayəsi: Redaktələr arasındakı fərq
redaktənin izahı yoxdur
Redaktənin izahı yoxdur |
|||
| Sətir 22: | Sətir 22: | ||
Bəzi Üsuli kitablarda [[Vahid xəbər|vahid xəbərin]] səhihliyi üçün Əhli-zikr [[Ayə|ayəsinə]] istinad edilir. | Bəzi Üsuli kitablarda [[Vahid xəbər|vahid xəbərin]] səhihliyi üçün Əhli-zikr [[Ayə|ayəsinə]] istinad edilir. | ||
== Mətn və tərcümə == | ==Mətn və tərcümə== | ||
{{Pull quote | {{Pull quote | ||
|align=(left، right، center) | |align=(left، right، center) | ||
| Sətir 37: | Sətir 37: | ||
}} | }} | ||
== Şəni-nuzul == | ==Şəni-nuzul== | ||
[[Abdullah İbn Abbas|İbn Abbasdan]] rəvayət olunur ki, [[Həzrət Muhəmməd (s)|Muhəmməd (s)]] peyğəmbər seçildikdə bu məsələ Məkkə əhlinin başına gəldi və onun peyğəmbərliyini inkar etdilər. Onlar deyirdilər ki, Allah insanlardan peyğəmbər seçə bilməyəcək qədər böyükdür. [[Şirk|Müşriklərin]] iddiasına cavab olaraq bu ayə və [[Yunus surəsi|Yunus surəsinin]] ikinci ayəsi olan | [[Abdullah İbn Abbas|İbn Abbasdan]] rəvayət olunur ki, [[Həzrət Muhəmməd (s)|Muhəmməd (s)]] peyğəmbər seçildikdə bu məsələ Məkkə əhlinin başına gəldi və onun peyğəmbərliyini inkar etdilər. Onlar deyirdilər ki, Allah insanlardan peyğəmbər seçə bilməyəcək qədər böyükdür. [[Şirk|Müşriklərin]] iddiasına cavab olaraq bu ayə və [[Yunus surəsi|Yunus surəsinin]] ikinci ayəsi olan | ||
“أَ كانَ لِلنَّاسِ عَجَباً أَنْ أَوْحَيْنا إِلى رَجُلٍ مِنْهُمْ” | “أَ كانَ لِلنَّاسِ عَجَباً أَنْ أَوْحَيْنا إِلى رَجُلٍ مِنْهُمْ” | ||
(İnsanlara təəccüblüdürmü ki, öz aralarından olan bir kişiyə vəhy etdik?!) nazil olmuşdur.<ref>Mühəqqiq, Nümune bəyanate dər şəne nuzule ayat, h.ş 1361, s.481</ref> | (İnsanlara təəccüblüdürmü ki, öz aralarından olan bir kişiyə vəhy etdik?!) nazil olmuşdur.<ref>Mühəqqiq, Nümune bəyanate dər şəne nuzule ayat, h.ş 1361, s.481</ref> | ||
Həmçinin qeyd olunur ki, “əhli-zikr” Allah elçisinin nə üçün mələk tipli olmasın deyən müşriklərin cavabı olaraq nazil olmuşdur.<ref>Vahidi, Əsbabu nuzulil-Quran, h.q 1411, s.286</ref> | Həmçinin qeyd olunur ki, “əhli-zikr” Allah elçisinin nə üçün mələk tipli olmasın deyən müşriklərin cavabı olaraq nazil olmuşdur.<ref>Vahidi, Əsbabu nuzulil-Quran, h.q 1411, s.286</ref> | ||
== Məzmun == | ==Məzmun== | ||
Təbrasi “Məcməul-bəyan” təfsirində ayənin başlanğıcını [[Allah|Allah-taalanın]] elçisini insanlar arasından seçdiyi və insanların onu görməsi, onunla danışması və sözünü başa düşməsi üçün göndərdiyi məqama işarə hesab edir. Odur ki, insanlara insan yerinə mələklərdən peyğəmbər təyin etmək göndərmək düzgün deyil.<ref>Təbərsi, Məcməul-bəyan, h.ş 1371, c.6, s.557</ref> | Təbrasi “Məcməul-bəyan” təfsirində ayənin başlanğıcını [[Allah|Allah-taalanın]] elçisini insanlar arasından seçdiyi və insanların onu görməsi, onunla danışması və sözünü başa düşməsi üçün göndərdiyi məqama işarə hesab edir. Odur ki, insanlara insan yerinə mələklərdən peyğəmbər təyin etmək göndərmək düzgün deyil.<ref>Təbərsi, Məcməul-bəyan, h.ş 1371, c.6, s.557</ref> | ||
[[Seyyid Məhəmməd Hüseyn Təbatəbai|Əllamə Təbatəbai]] də ayənin elçilərin göndərilməsinin keyfiyyətini ifadə etmək üçün hesab edir: beləki müşriklər dinə dəvətin normal və adi bir dəvət olduğunu başa düşsünlər; bu fərqlə ki, Allah dəvət sahiblərinə dünya və axirət üçün münasib olanı vəhy yolu ilə göndərir və insanların iradə və seçimlərini puça çıxaran, onları din dəvətini qəbul etməyə məcbur edən qeybi gücdən istifadə etmir. Heç bir peyğəmbər yoxdur ki, yer üzündə Allahın iradəsi və qeyb qüdrəti ilə yaratdığı nizam-intizamı məhv edəcəyini iddia etsin.<ref>Təbatəbai, Əl-Mizan, h.q 1390, c.12, s.256</ref> | [[Seyyid Məhəmməd Hüseyn Təbatəbai|Əllamə Təbatəbai]] də ayənin elçilərin göndərilməsinin keyfiyyətini ifadə etmək üçün hesab edir: beləki müşriklər dinə dəvətin normal və adi bir dəvət olduğunu başa düşsünlər; bu fərqlə ki, Allah dəvət sahiblərinə dünya və axirət üçün münasib olanı vəhy yolu ilə göndərir və insanların iradə və seçimlərini puça çıxaran, onları din dəvətini qəbul etməyə məcbur edən qeybi gücdən istifadə etmir. Heç bir peyğəmbər yoxdur ki, yer üzündə Allahın iradəsi və qeyb qüdrəti ilə yaratdığı nizam-intizamı məhv edəcəyini iddia etsin.<ref>Təbatəbai, Əl-Mizan, h.q 1390, c.12, s.256</ref> | ||
Onun fikrincə, ayənin ikinci hissəsi (فَسْئَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ) “Bilmirsinizsə, bilənlərdən soruşun” bilavasitə [[Həzrət Muhəmməd (s)|Allah Rəsuluna (s)]] və onun qövmünə, müraciət etsə də, ümumiyyətlə, xüsusilə müşriklər bu xitabın hədəfinə çevrilirlər və düzgün dəvəti başa düşməyən hər kəs elmi olanlardan soruşsun.<ref>Təbatəbai, Əl-Mizan, h.q 1390, c.12, s.257</ref> Təbatəbaiyə görə, ayə (فَسْئَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ) ayəsinin hər kəsə ünvanlanmasına baxmayaraq, peyğəmbərlər və möminlər baş verənləri bildikləri üçün onların peyğəmbərlik (adi insanlardan olmasını) və vəzifələrini dərk etdikləri üçün zikr əhlindən soruşmaqlarına ehtiyacları yoxdur. [[Şirk|Müşriklər]] nə inki peyğəmbərliyə və peyğəmbərin risalətinə inanmır, bəlkə ona istehza edir və onun dəli olduğunu güman edirlər. Buna görə nəticə olaraq yalnız Tövrat ardıcılları (yəhudilər) peyğəmbərlə düşmənçilik etdikləri üçün ayənin müxatəbi olaraq qalırlar.<ref>Təbatəbai, Əl-Mizan, h.q 1390, c.12, s.257-258</ref> | |||
Onun fikrincə, ayənin ikinci hissəsi (فَسْئَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ) “Bilmirsinizsə, bilənlərdən soruşun” bilavasitə [[Həzrət Muhəmməd (s)|Allah Rəsuluna (s)]] və onun qövmünə, müraciət etsə də, ümumiyyətlə, xüsusilə müşriklər bu xitabın hədəfinə çevrilirlər və düzgün dəvəti başa düşməyən hər kəs elmi olanlardan soruşsun.<ref>Təbatəbai, Əl-Mizan, h.q 1390, c.12, s.257</ref> Təbatəbaiyə görə, ayə (فَسْئَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ) ayəsinin hər kəsə ünvanlanmasına baxmayaraq, peyğəmbərlər və möminlər baş verənləri bildikləri üçün onların [[Nübuvvət|peyğəmbərlik]] (adi insanlardan olmasını) və vəzifələrini dərk etdikləri üçün zikr əhlindən soruşmaqlarına ehtiyacları yoxdur. [[Şirk|Müşriklər]] nə inki peyğəmbərliyə və peyğəmbərin risalətinə inanmır, bəlkə ona istehza edir və onun dəli olduğunu güman edirlər. Buna görə nəticə olaraq yalnız Tövrat ardıcılları (yəhudilər) peyğəmbərlə düşmənçilik etdikləri üçün ayənin müxatəbi olaraq qalırlar.<ref>Təbatəbai, Əl-Mizan, h.q 1390, c.12, s.257-258</ref> | |||
Məkarim Şirazi də ayənin ikinci hissəsini (alimlərdən soruşun) təkid və təyid olaraq, vəhyi insanlara çatdırmağın peyğəmbərlərin adi vəzifəsi olduğunu, bunun fövqəladə güclərdən istifadə etməklə təbiət qanunlarını və təbii nəzmi pozmaq olmadığını vurğulayır. Peyğəmbərlər insanları dəvəti qəbul etməyə və bütün [[Bidət|bidətlərdən]] əl çəkməyə məcbur etmirlər. Əgər belə olsaydı, [[Iman|iman]] etmək iftixar sayılmaz və təkamül forması olmazdı.<ref>Məkarim Şirazi, Nümunə təfsiri, h.ş 1371, c.11, s.241</ref> | Məkarim Şirazi də ayənin ikinci hissəsini (alimlərdən soruşun) təkid və təyid olaraq, vəhyi insanlara çatdırmağın peyğəmbərlərin adi vəzifəsi olduğunu, bunun fövqəladə güclərdən istifadə etməklə təbiət qanunlarını və təbii nəzmi pozmaq olmadığını vurğulayır. Peyğəmbərlər insanları dəvəti qəbul etməyə və bütün [[Bidət|bidətlərdən]] əl çəkməyə məcbur etmirlər. Əgər belə olsaydı, [[Iman|iman]] etmək iftixar sayılmaz və təkamül forması olmazdı.<ref>Məkarim Şirazi, Nümunə təfsiri, h.ş 1371, c.11, s.241</ref> | ||
== Əhli zikr və onun nümunələri == | ==Əhli zikr və onun nümunələri== | ||
Əhli-zikr ayəsi altında təfsirçilər Əhli-Zikrin mənasını və ondan nümunələri araşdırmışlar. Təfsirçilərin rəyinə görə, bu ayənin məzmununa əsasən, zikr əhli, elm əhli və mütəxəssislər; Zikrlə (Quran, səmavi kitablarla) ən çox yaxınlığı və uyğunluğu olanlar və bəhs edilən ayələrdə zikr əhli, yəhudi və xristian alimləri<ref>Əbu Həyyan, Əl-Bəhrul-muhit, h.q 1420, c.6, s.533; Təbatəbai, Əl-Mizan, h.q 1390, c.12, s.258; Məkarim Şirazi, Nümunə təsiri, h.ş 1371, c.11, s.244</ref> və ya keçmiş ümmətlərin, əvvəlki qövmlərin xəbərlərin bilən və xəbərdar olan şəxslərdir.<ref>Təbərsi, Məcməul-bəyan, h.ş 1372, c.6, s.557; Təbatəbai, Əl-Mizan, h.q 1390, c.12, s.258; Məkarim Şirazi, Nümunə təsiri, h.ş 1371, c.11, s.244</ref> və sualın mənası onların kitablarında mövcud olan peyğəmbərlik əlamətləri məsələsidir.<ref>Əsğərpur, "Əhluz-zikr", s.132</ref> Lakin təfsirçilər ümumi olaraq Əhli-zikr məfhumunu götürmüş və başqa misdaqlar qeyd etmişlər. [[Şiə]] və sünni təfsirçiləri arasında Əhli-Zikrin nümunəsi haqqında iki fikir vardı: | Əhli-zikr ayəsi altında təfsirçilər Əhli-Zikrin mənasını və ondan nümunələri araşdırmışlar. Təfsirçilərin rəyinə görə, bu ayənin məzmununa əsasən, zikr əhli, elm əhli və mütəxəssislər; Zikrlə ([[Quran]], səmavi kitablarla) ən çox yaxınlığı və uyğunluğu olanlar və bəhs edilən ayələrdə zikr əhli, yəhudi və xristian alimləri<ref>Əbu Həyyan, Əl-Bəhrul-muhit, h.q 1420, c.6, s.533; Təbatəbai, Əl-Mizan, h.q 1390, c.12, s.258; Məkarim Şirazi, Nümunə təsiri, h.ş 1371, c.11, s.244</ref> və ya keçmiş ümmətlərin, əvvəlki qövmlərin xəbərlərin bilən və xəbərdar olan şəxslərdir.<ref>Təbərsi, Məcməul-bəyan, h.ş 1372, c.6, s.557; Təbatəbai, Əl-Mizan, h.q 1390, c.12, s.258; Məkarim Şirazi, Nümunə təsiri, h.ş 1371, c.11, s.244</ref> və sualın mənası onların kitablarında mövcud olan peyğəmbərlik əlamətləri məsələsidir.<ref>Əsğərpur, "Əhluz-zikr", s.132</ref> Lakin [[Quran təfsiri|təfsirçilər]] ümumi olaraq Əhli-zikr məfhumunu götürmüş və başqa misdaqlar qeyd etmişlər. [[Şiə]] və sünni təfsirçiləri arasında Əhli-Zikrin nümunəsi haqqında iki fikir vardı: | ||
=== Əhli-Beyt (ə) === | ===Əhli-Beyt (ə)=== | ||
Şiə [[Quran təfsiri|təfsirçiləri]] bir çox hadisə istinadən | Şiə [[Quran təfsiri|təfsirçiləri]] bir çox hadisə istinadən<ref>Kuleyni, Əl-kafi, h.q 1407, c.1, s.210-211</ref> əhli-zikr kəlməsinin “[[Əhli-beyt (ə)|əhli-beyt]]” (ə) olduğunu bildirirlər.<ref>Huveyzi, Nurus-səqəleyn, h.q 1415, c.3, s.55; Məkarim Şirazi, Nümunə təfsiri, h.ş 1371, c.11, s.244</ref> Əhli-sunnənin təfsirçiləri də həmçinin hadisə istinadən əhli-zikr kəlməsinin Məhəmməd, Əli, Fatimə, Həsən və Hüseyn olduğunu vurğulayaraq təyin edirlər; onlar elmlərin dəryası və təfərrüatın sahibləridir.<ref>Həskani, Şəvahidut-tənzil, h.q 1411, c.1, s.432</ref> Qurtubi və Təbəri Əhli-sunnə təfsirçiləri “nəbə surəsi 7ci ayəsinin təfsirində bir hadis gətirilər ki, o zaman Ayə nazil olarkən Əli (ə) deyib: "نحن اهلالذکر" (mən əhli-zikrəm).<ref>Qurtubi, Əl-Camiu li Əhkamil-Quran, h.ş 1364, c.11, s.272; Təbəri, Cameul-bəyan, h.q 1412, c.17, s.5</ref> | ||
Həmçinin Bəsair Ad-Dərəcat kitabında "فی ائمة آل محمد انهم اهل الذکر الذین امر الله بسؤالهم" adlı bir bölüm də var və bu bölmə 28 [[Hədis|hədisə]] istinadən bəhs edir. On birinci bölüm [[İmam Sadiq (ə)]] tərəfindən bildirilmişdir rəvayətdə imam ayəni təfsir edərkən belə deyir “zikr” Məhəmməd (s) dır, və biz imamlarda onun əhliyik ki suallar bizdən soruşulmalıdır.<ref>Səffar Qumi, Bəsairud-dəracat, bab 19</ref> | Həmçinin Bəsair Ad-Dərəcat kitabında "فی ائمة آل محمد انهم اهل الذکر الذین امر الله بسؤالهم" adlı bir bölüm də var və bu bölmə 28 [[Hədis|hədisə]] istinadən bəhs edir. On birinci bölüm [[İmam Sadiq (ə)]] tərəfindən bildirilmişdir rəvayətdə imam ayəni təfsir edərkən belə deyir “zikr” Məhəmməd (s) dır, və biz imamlarda onun əhliyik ki suallar bizdən soruşulmalıdır.<ref>Səffar Qumi, Bəsairud-dəracat, bab 19</ref> | ||
| Sətir 61: | Sətir 65: | ||
Şeyx Kuleyni də “kafi” kitabında "ان اهل الذکر الذین امر الله الخلق بسؤالهم هم الائمه" (Allahın məxluqata soruşmasını əmr etdiyi zikr əhli imamlardır) hədisini qeyd etmişdir.<ref>Kuleyni, Əl-Kafi, h.q 1407, c.1, s.303</ref> Məclisi də Biharul-ənvar kitabında "انهم (الائمه) علیهم السلام الذکر و اهل الذکر" başlıqlı bölmədə bir neçə rəvayət nəql edir ki, “zikr-əhli” ində məqsəd “şiə imamlarıdır”.<ref>Məclisi, Biharul-ənvar, h.q 1403, c.23, s.172</ref> | Şeyx Kuleyni də “kafi” kitabında "ان اهل الذکر الذین امر الله الخلق بسؤالهم هم الائمه" (Allahın məxluqata soruşmasını əmr etdiyi zikr əhli imamlardır) hədisini qeyd etmişdir.<ref>Kuleyni, Əl-Kafi, h.q 1407, c.1, s.303</ref> Məclisi də Biharul-ənvar kitabında "انهم (الائمه) علیهم السلام الذکر و اهل الذکر" başlıqlı bölmədə bir neçə rəvayət nəql edir ki, “zikr-əhli” ində məqsəd “şiə imamlarıdır”.<ref>Məclisi, Biharul-ənvar, h.q 1403, c.23, s.172</ref> | ||
Eyni zamanda yuxarıdakı rəvayətlərin izahlarında imamların “Biz əhli-zikrik” dedikləri, ayənin açıq şəkildə ifadə edilmədiyi bildirilir. Çünki [[Məkkə]] kafirləri imamlardan heç nə soruşa bilməzdilər və soruşsalar da, imamların sözlərini dəlil kimi qəbul etməzdilər, çünki Peyğəmbərin sözlərini belə qəbul etmirdilər. Bu səbəbdən də bu rəvayətlərin mənasının məcazi və təmsil olduğu bildirilmişdir. Bununla belə, hər şeyi doğru yerdə soruşmalıyıq. Peyğəmbərlərin adi insanlardan olduğunu, əvvəlki qövmləri bilənlərdən öyrəndiyimiz kimi, İslam hökmləri haqqında məsum imamlardan soruşmaq lazımdır.<ref>Şerani, Nəsre tuba, h.q 1398, c.1, s.276</ref> | Eyni zamanda yuxarıdakı rəvayətlərin izahlarında imamların “Biz əhli-zikrik” dedikləri, ayənin açıq şəkildə ifadə edilmədiyi bildirilir. Çünki [[Məkkə]] kafirləri imamlardan heç nə soruşa bilməzdilər və soruşsalar da, imamların sözlərini dəlil kimi qəbul etməzdilər, çünki Peyğəmbərin sözlərini belə qəbul etmirdilər. Bu səbəbdən də bu [[Hədis|rəvayətlərin]] mənasının məcazi və təmsil olduğu bildirilmişdir. Bununla belə, hər şeyi doğru yerdə soruşmalıyıq. Peyğəmbərlərin adi insanlardan olduğunu, əvvəlki qövmləri bilənlərdən öyrəndiyimiz kimi, İslam hökmləri haqqında məsum imamlardan soruşmaq lazımdır.<ref>Şerani, Nəsre tuba, h.q 1398, c.1, s.276</ref> | ||
[[Nasir Məkarim Şirazi|Məkarim Şirazinin]] fikrincə, Əhli-beytin Əhli-Zikrin ən bariz nümunəsi olması məsələsini qəbul etmək bu ayənin kitab alimləri haqqında nazil olması ilə ziddiyyət təşkil etmir. Çünki bu məsələ [[Quran]] təfsir rəvayətlərində dəfələrlə təkrarlanmış və ayənin geniş mənasını məhdudlaşdırmayan müəyyən misallar vardır.<ref>Məkarim Şirazi, Nümunə təfsiri, h.ş 1371, c.11, s.244</ref> | [[Nasir Məkarim Şirazi|Məkarim Şirazinin]] fikrincə, Əhli-beytin Əhli-Zikrin ən bariz nümunəsi olması məsələsini qəbul etmək bu ayənin kitab alimləri haqqında nazil olması ilə ziddiyyət təşkil etmir. Çünki bu məsələ [[Quran]] təfsir rəvayətlərində dəfələrlə təkrarlanmış və ayənin geniş mənasını məhdudlaşdırmayan müəyyən misallar vardır.<ref>Məkarim Şirazi, Nümunə təfsiri, h.ş 1371, c.11, s.244</ref> | ||
=== Alimlər === | ===Alimlər=== | ||
Nəccarzadəyə görə, çox vaxt ayənin məzmununa görə zikr əhli kitab əhli və ya elm əhli (alimlər) olur.<ref>Nəccarzadəqan və Hadilu, "Bərresi və ərziyabi vucuhe cəme beyne rəvayate əhle-zikr</ref> Zikr əhlinin mənası daha çox elm və agah olanların hamısını əhatə edir. Bu ayə cahillərin hər sahədə və bölümdə alimə müraciət etməsinin zəruriliyindən bəhs edən əqli əsaslardan və ümumi əqli qaydalardan birinə bələdçi sayılır və bu səbəbdən də aydın olur ki, bu əmr “təəbbud-əmri” deyil və onun əmridə “əmri-moləvi” deyil.<ref>Təbatəbai, Əl-Mizan, h.q 1390, c.12, s.259</ref> | Nəccarzadəyə görə, çox vaxt ayənin məzmununa görə zikr əhli kitab əhli və ya elm əhli (alimlər) olur.<ref>Nəccarzadəqan və Hadilu, "Bərresi və ərziyabi vucuhe cəme beyne rəvayate əhle-zikr</ref> Zikr əhlinin mənası daha çox elm və agah olanların hamısını əhatə edir. Bu ayə cahillərin hər sahədə və bölümdə alimə müraciət etməsinin zəruriliyindən bəhs edən əqli əsaslardan və ümumi əqli qaydalardan birinə bələdçi sayılır və bu səbəbdən də aydın olur ki, bu əmr “təəbbud-əmri” deyil və onun əmridə “əmri-moləvi” deyil.<ref>Təbatəbai, Əl-Mizan, h.q 1390, c.12, s.259</ref> | ||
[[Əhli-sünnət vəl-cəmaət|Sünni]] təfsirçiləri zikr əhli üçün 15 məna demişlər,<ref>Bəşəvi, "Nəqd və bəresi didqahe firəqeyn dərbareye əhle zikr, s.57</ref> bunlar üç qrupa aiddir: “ümumiyyətlə kitab əhli” ([[Tövrat]] və [[İncil|İncildən]] başqa hər hansı bir kitab) və ya “xüsusi olaraq kitab əhli” (məsələn, Tövrat, İncil …əhli), “ Quran əhli”<ref>Qurtubi, Əl-Camiu li Əhkamil-Quran, h.ş 1364, c.10, s.108</ref> və “Əhli-beyt alimləri”.<ref>İbn Kəsir, Təfsirul-Quranil-əzim, h.q 1419, c.4, s.492</ref> | [[Əhli-sünnət vəl-cəmaət|Sünni]] təfsirçiləri zikr əhli üçün 15 məna demişlər,<ref>Bəşəvi, "Nəqd və bəresi didqahe firəqeyn dərbareye əhle zikr, s.57</ref> bunlar üç qrupa aiddir: “ümumiyyətlə kitab əhli” ([[Tövrat]] və [[İncil|İncildən]] başqa hər hansı bir kitab) və ya “xüsusi olaraq kitab əhli” (məsələn, Tövrat, İncil …əhli), “ Quran əhli”<ref>Qurtubi, Əl-Camiu li Əhkamil-Quran, h.ş 1364, c.10, s.108</ref> və “Əhli-beyt alimləri”.<ref>İbn Kəsir, Təfsirul-Quranil-əzim, h.q 1419, c.4, s.492</ref> | ||
== Fiqhi tətbiqi; vahid xəbərin səlahiyyəti == | ==Fiqhi tətbiqi; vahid xəbərin səlahiyyəti== | ||
* Üsuli-fiqhə əsasən: | *Üsuli-fiqhə əsasən: | ||
Bəziləri [[fiqh]] prinsiplərində tək xəbərin səhihliyini sübut etmək üçün Əhli-zikrin ayəsini sitat gətirmişlər; bu dəlillə ki, [[ayə]] adı çəkilən şəxslərdən soruşmağı vacib bildiyi zaman, mütləq onların sözlərini qəbul etməyi vacib sayır; Əks halda soruşmaq öhdəliyi aradan qalxar.<ref>Ənsari, əraidul-üsul, h.q 1416, c.1, s.132; Axund Xorasani, Kifayətul-üsul, h.q 1409, c.1, s.300</ref> Bu arqumentə bəzi iradlar tutulmuşdur. Bu alimlərdən [[Şeyx Mürtəza Ənsari]] demişdir ki, hədislərə əsasən, “Əhli-Zikr”-də məqsəd İmamlar nəzərdə tutulur, onlardan hədis rəvayət edən ravilər deyil.<ref>Ənsari, əraidul-üsul, h.q 1416, c.1, s.133</ref> | Bəziləri [[fiqh]] prinsiplərində tək xəbərin səhihliyini sübut etmək üçün Əhli-zikrin ayəsini sitat gətirmişlər; bu dəlillə ki, [[ayə]] adı çəkilən şəxslərdən soruşmağı vacib bildiyi zaman, mütləq onların sözlərini qəbul etməyi vacib sayır; Əks halda soruşmaq öhdəliyi aradan qalxar.<ref>Ənsari, əraidul-üsul, h.q 1416, c.1, s.132; Axund Xorasani, Kifayətul-üsul, h.q 1409, c.1, s.300</ref> Bu arqumentə bəzi iradlar tutulmuşdur. Bu alimlərdən [[Şeyx Mürtəza Ənsari]] demişdir ki, hədislərə əsasən, “Əhli-Zikr”-də məqsəd İmamlar nəzərdə tutulur, onlardan hədis rəvayət edən ravilər deyil.<ref>Ənsari, əraidul-üsul, h.q 1416, c.1, s.133</ref> | ||
== İstinadlar == | ==İstinadlar== | ||
{{İstinadlar}} | {{İstinadlar}} | ||
== Ədəbiyyat == | ==Ədəbiyyat== | ||
{{Ədəbiyyat}} | {{Ədəbiyyat}} | ||
* İbn Kəsir, İsmail ibn Ömər, Təfsirul-Quranil-Əzim, Təhqiq: Məhəmməd Hüseyn Şəmsud-din, Beyrut, Darul-kutubil-elmiyyə, 1-ci çap, h.q 1419 | * İbn Kəsir, İsmail ibn Ömər, Təfsirul-Quranil-Əzim, Təhqiq: Məhəmməd Hüseyn Şəmsud-din, Beyrut, Darul-kutubil-elmiyyə, 1-ci çap, h.q 1419 | ||
| Sətir 99: | Sətir 104: | ||
{{end}} | {{end}} | ||
== Xarici keçid == | ==Xarici keçid== | ||
* [http://hadith.riqh.ac.ir/article_3280_dc3ecac39e66d763f43f0d5e57b1e8ca.pdf بررسی و ارزیابی وجوه جمع بین روایات «اهل الذکر» (farsca məqalə) pdf] | *[http://hadith.riqh.ac.ir/article_3280_dc3ecac39e66d763f43f0d5e57b1e8ca.pdf بررسی و ارزیابی وجوه جمع بین روایات «اهل الذکر» (farsca məqalə) pdf] | ||
* [https://imamiya.urd.ac.ir/article_43911_4fc175419a91df24ef48d0668f79ad56.pdf بررسی تفسیر آیات اهل ذکر در منابع تفسیری (farsca məqalə)] | *[https://imamiya.urd.ac.ir/article_43911_4fc175419a91df24ef48d0668f79ad56.pdf بررسی تفسیر آیات اهل ذکر در منابع تفسیری (farsca məqalə)] | ||
* [https://hawzah.net/fa/Magazine/View/2691/4612/33718/%D9%86%D9%82%D8%AF-%D9%88-%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%82%DB%8C%D9%86-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%A7%D9%87%D9%84-%D8%B0%DA%A9%D8% نقد و بررسی دیدگاه فریقین درباره «اهل ذکر» (farsca məqalə)] | *[https://hawzah.net/fa/Magazine/View/2691/4612/33718/%D9%86%D9%82%D8%AF-%D9%88-%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C-%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%82%DB%8C%D9%86-%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%A7%D9%87%D9%84-%D8%B0%DA%A9%D8% نقد و بررسی دیدگاه فریقین درباره «اهل ذکر» (farsca məqalə)] | ||
{{Quranın məşhur ayələri}} | {{Quranın məşhur ayələri}} | ||