Anonymous user
Həzrət Abbas (ə): Redaktələr arasındakı fərq
→Aşura günündə rəcəzləri
imported>V.Safar |
imported>V.Safar |
||
| Sətir 112: | Sətir 112: | ||
:::::::: مرگ اگر مرد است گو نزد من آی *** تا در آغوشش بگیرم تنگ تنگ | :::::::: مرگ اگر مرد است گو نزد من آی *** تا در آغوشش بگیرم تنگ تنگ | ||
:::::::: من از آن عمری ستانم جاودان *** او زمن دلقی ستاند رنگ رنگ | :::::::: من از آن عمری ستانم جاودان *** او زمن دلقی ستاند رنگ رنگ | ||
Ölüm əgər mərddirsə de gəlsin sorağıma, onu sıx-sıx qucaqlayıb bağrıma basım, mən Ondan cavidan ömür istərəm, O mənim dəyərsiz cismimi (qiymətiz vücudumdan) rəngarəng (bəzəkli gəlin) yaradar. | |||
:::::::: وَاللهِ إن قَطَعتُمُ يَميني *** إنّي اُحامي أبَداً عَن ديني | :::::::: وَاللهِ إن قَطَعتُمُ يَميني *** إنّي اُحامي أبَداً عَن ديني | ||
| Sətir 119: | Sətir 119: | ||
And olsun Allaha! Baxmayaraq ki, sağ qolumu vurub saldınız, amma mən həmişə öz dinimdən və peyğəmbərin pak və əmin balası, yəqinində sadiq olan imamdan himayət edəcəm. | And olsun Allaha! Baxmayaraq ki, sağ qolumu vurub saldınız, amma mən həmişə öz dinimdən və peyğəmbərin pak və əmin balası, yəqinində sadiq olan imamdan himayət edəcəm. | ||
Şəhadəti | ==== Şəhadəti ==== | ||
Məhəmməd Hüseyn Müzəffərin yazdığına əsasən, əksər tarixçilərin nəzəri budur ki, həzrət Abbas (ə) Məhərrəm ayının 10-cu günü şəhid olmuşdur. Müzəffər iki digər nəzəriyyəyə də işarə edir ki, Məhərrəm ayının yeddinci və ya doqquzuncu günü şəhid olduğu bildirir, lakin onları zəif və yaxud nadir nəzəriyyə sayır.<br> | |||
Həzrət Abbasın (ə), Aşura günü döyüşləri və necə şəhid olması haqqında müxtəlif rəvayətlər nəql olunmuşdur. Bəzi mənbələrin yazığına əsasən, Bəni Haşim və imam Hüseynin (ə) səhabələrinin ən sonuncusu şəhid olana qədər Abbas (ə) meydana getməmişdir. <br> | |||
Şeyx Mofidin fikrincə, İmam Hüseyn (ə) və Abbas birlikdə döyüş meydanına getdilər, amma Ömər ibni Sədin qoşunu onlarin ikisinin arasında fasilə saldı. İmam Hüseyn (ə) yaralanaraq xeyməyə qaytdı, Abbas isə tək başına ağır yaralanıb döyüş gücünü itirənədək döyüşdü. Bu zaman Zeyd ibni Vərqa Hənəfi və Hükəym ibni Tufeyl Sinbisi onu şəhid etdilər. Şeyx Mofid bu hadisənin digər təfərrüatlarına işarə etməmişdir. Məqtəli Əbi Müxənnəfdə də həzrət Abbasın şəhadətinin təfərrüatlarına işarə olunmammışdır. Məşhur olmayan Nahiyə ziyarətnaməsində, Yezid ibni Vəqqad və Həkim ibni Tufəyl Əl-Tai, həzrət Abbası qatilləri olaraq bildirilmişdir.<br> | |||
Digər mənbələrə əsasən, bütün Bəni Haşim ailəsi və səhabələr şəhid olduqdan sonra, Abbas xeymələrə su gətirməyə səy göstərmişdir. O, Fərat çayına tərəf hücum edərək, mühafizəçilər arasından özünü Fərat çayına çatdırdı. Qayıtdığı zaman, düşmən ona həmlə etdi. O, xurma bağlarında düşmənlə döyüşüb xeymələrə doğru hərəkət edirdi, bu zaman Zeyd ibni Vərqa Cəhəni bir xurma ağacı arxasından çıxaraq, onun sağ qoluna zərbə endirdi. Abbas qılıncını sol əlinə alıb düşmənlə döyüşə davam etdi. Digər bir ağac arxasında özünü gizlədən Həkim ibni Tufeyl Tai, onun sol qoluna zərbə vurdu sonra isə dəmir parçası ilə həzrətin başına zərbə endirib, onu şəhid etdilər. <br> | |||
Xarəzminin yazdığı xəbərə əsasən, Abbas şəhid olduğu zaman, imam Hüseyn (ə) özünü qrdaşının cansız bədəninə çatdırıb şiddətlə ağlayaraq dedi: “اَلآنَ اِنکَسَرَ ظَهری وَ قَلَّت حیلَتی” İndi belim qırıldı, ümdüm kəsildi. Bunun üçün də Xarəzmi, Abbası döyüş meydanına gedən sonuncu şəxs bilmir. | |||
=== İmam Hüseynə (ə) xatir su içmir === | |||
Kərbəla eşq Kəbəsidir, mən də ehram halında, oldu bu aşiqlər qibləsində iki təqsirim. Əlim dəyən su, sənə nəsib olmadı, gözüm verdi o axar sudan təsvirimi. Bu göz və əlimi gərək qurban verim ki, mənim həccimlə təqdirim kamil olsun. | Fəxruddin Tureyhi, (h.q 11-ci əsrin alimi) “Əl-Muntəxəb” kitabında yazır; Abbas, Fərat çayına çatdıqda, ovcunu su ilə doldurdu ki, içsin, amma onu üzünə yaxınlaşdırdıqda, Hüseynin (ə) susuzluğunu xatırladı, odur ki, suyu içmədi və müşkü suyla doldurub, susuz halda Fərat çayından ayrıldı Əllamə Məclisi də bu mətləbi, mənbəsini zikr etmədən Biharul-Ənvarda qeyd etmişdir. Əhli-beyt şairi və mərsiyəxanı, Həbibullah Çayçiyan bu haqda belə yazır: | ||
:::::::: کربلا کعبه‌ی عشق است و من اندر احرام *** شد در این قبله‌ی عشاق دو تا تقصیرم | |||
:::::::: دست من خورد به آبی که نصیب تو نشد *** چشم من داد از آن آبِ روان تصویرم | |||
:::::::: باید این دیده و این دست دهم قربانی *** تا که تکمیل شود حجّ من و تقدیرم | |||
Kərbəla eşq Kəbəsidir, mən də ehram halında, oldu bu aşiqlər qibləsində iki təqsirim. Əlim dəyən su, sənə nəsib olmadı, gözüm verdi o axar sudan təsvirimi. Bu göz və əlimi gərək qurban verim ki, mənim həccimlə təqdirim kamil olsun.<br> | |||
Ordubadi, bir neçə şer və Nahiyeye müqəddəsə ziyarətnaməsindən bir hissəsini təhlil edərək, çalışır isbat etsin ki, bu hadisə baş vermişdir. Cuya Cəhanbəxş, “mirasşünas”, qeydlərindən birində, bu hadisənin qədim mənbələrdə olmadığına təkid edir. Ehtimal verir, bu dastanın mənşəyi qədim rozxanlardan olan “Məqatilul Talibin” olsun. Onda deyilr, Abbas bütün susuzluğuyla, suyu Hüseynə (ə) fəda etdi. | |||
== Xüsusiyyətlər və Fəzilətlər == | |||
Bəziləri, həzrət Abbasın (ə) ən önəmli xüsusiyyət və fəzilətlərindən birini, imam Əli (ə), imam Həsən (ə) və imam Hüseynlə (ə) birlikdə olduğunu bilirlər. Əbdulrəzzaq Müqərrəm “Əl-Əbbas” kitabında, “Əsrarul-şəhadət” kitabından bir cümləni, məsum imamlardan hədis ünvanıyla nəql edir ki, Abbas elm sahibi olmuşdur. Cəfər ona şərh olaraq yazır “O, elm, təqva, itaət və ibadət cəhətdən, əhli-beytin böyük şəxsiyyətlərindən idi”. Bəziləri düşünürlər, baxmayaraq ki, Abbas məsumlar məqamında deyildi, amma onlara ən yaxın insanlardan sayılırdı. Həzrət Abbas (ə) beş məsum imamı görmüşdür; imam Əli (ə), imam Həsən (ə), imam Hüseyn (ə), imam Səccad (ə) və imam Baqiri (ə) və Kərbəla hadisəsində də olmuşdur. Şəmsi ililə ondördüncü əsrdə yaşamış dini şerlər oxuyan, Seyyid Məhəmmədəli Riyazi, məruf şerlərindən birində bu fəzilətinə işarə etmişdir.<br> | |||
Müasir qələm sahibləri yazırlar ki, özünü iki böyük qardaşları, yəni imam Həsən və imam Hüseynlə bir məqamda görməz və həmişə onları öz imamı bilərdi, odur ki, özünü onların qarşısında təvazökar və onları özünə rəhbər bilərdi, onları hər zaman “yəbnə Rəsuləllah” və yaxud “ya seyyidi” kimi xitab edərək səsləyərdi. <br> | |||
Kəlbasi “Xəsaisul Əbbasiyyə” kitabında yazır, həzrət Abbasın gözəl siması olduğu üçün onu Qəməri bəni Haşim adlandırırdılar. Həzrət Abbasın qatilindən nəql olunur ki, deyir: Kərbəlada gözəl-göyçək bir cavanı öldürdüm, gözlərinin arasında (alnında) səcdə yerinin nişanəsi var idi. Bəzi məlumatlara əsasən o, Bəni Haşim tayfasının tanınmış simalarından sayılırdı, güclü bədən,uzun boylu idi, bir həddə ki, ata minsəydi ayaqları yerlə gedərdi.<br> | |||
Həzrət Abbasın (ə) digər fəzilətlərindən biri budur ki, Kəlbasi iddia edir dost və düşmən onu tərif etmiş və elə bir şəxs olmamışdır ki, onu inkar etsin, o da onun şücaəti idi. Bəziləri, onun digər fəzilətlərindən kərəm və səxavət əhli olduğunu sayırlar, o cür ki, camaat arasında onun bu xüsusiyyəti, misala çevrilmişdir. | |||
Həzrət Abbasın (ə) digər fəzilətlərindən biri budur ki, Kəlbasi iddia edir dost və düşmən onu tərif etmiş və elə bir şəxs olmamışdır ki, onu inkar etsin, o da onun şücaəti idi. | |||
Abbasın Cənnətdəki məqamı və şəhidlərin ona qibtəsi | === Abbasın Cənnətdəki məqamı və şəhidlərin ona qibtəsi === | ||
Abbası, Aşura günündə imam Hüseynin (ə) ən böyük və mühüm səhabələrindən bilirlər. O, Kərbəla vaqiəsində, imam Hüseynin (ə) ələmdarı idi. İmam Hüseyn (ə), Abas haqqında “canım sənə fəda olsun qardaş” cümləsini işlətmişdir, o cümlədən Abbasın cansız bədəni üzərində ağlamışdır. Bəziləri, bu sözləri və hərəkətləri, Abbasın üçüncü imam yanında xüsüsi mövqeyinin olmasına nişanə olaraq, qeyd edirlər. <br> | |||
Hədislərdə, Abbasın (ə) behiştdə bu cür məqama sahib olmasına təkid olunmuşdur; bir rəvayətə əsasən, imam Səccad (ə) buyurur: Allah əmim Abbasa rəhmət etsin ki, özünü, qardaşı imam Hüseynə (ə) fəda etdi və bu yolda iki qolunu itirdi, odur ki, Allah bunun bu kəsilmiş qollarının əvəzinə ona axirətdə iki qanad verəcək, bu iki qanadıyla behiştdə mələklərlə birlikdə uçacaq o cür ki, Cəfər ibni əbu Talibə də iki qanad əta olunmuşdur. İmam sonra əlavə edir, əmim Allah yanınında yüksək məqama sahibdir, qiyamət günü bütün şəhidlər ona qibtə edəcəklər. Əbu Nəsr Buxari, imam Sadiqdən (ə) rəvayət nəql edir ki, o rəvayətdə Abbası (ə) “Nafizul-bəsirət” bəsirət sahibi kimi vəsf edir və onun möhkəm iman sahibi olduğunu bildirir, odur ki, imam Hüseynin (ə) yanında cihad edib şəhadət məqamına yüksəlmişdir. Bu rəvayət digər mənbələrdə də nəql olunmuşdur.<br> | |||
Seyyid Əbdulrəzzaq Muqərrəm, “Məqtəlul Hüseyn” kitabında deyir: İmam Səccad (ə) Aşura hadisəsindən sonra, bütün Kərbəla şəhidlərini dəfn etmək üçün, Bəni Əsəd qəbiləsindən kömək istədi, amma imam Hüseyn (ə) və Abbası (ə) dəfn etmək üçün onlardan kömək istəmədi. Dedi: Bunları dəfn etmək üçün başqaları mənə kömək edirlər, sizin köməyinizə ehtyac yoxdur. | |||
Ziyarətnamələr | === Ziyarətnamələr === | ||
“Pejuheş dər sire və simaye Əbbas ibni Əli” kitabının məlumatına əsasən, müxtəlif kitablarda, həzrət Abbas (ə) haqqında onbir ziyarətnamə nəql olunmuşdur ki, onlardan bəziləri, digər ziyarətnamələrin xülasəsi olaraq bildirilir. Qeyd olunan onbir ziyarətnamədən, üçü imam Sadiqdən (ə) nəql olunmuş və bəzilərinin isə məsum imamlardan nəql olunması barəsində şübhələr vardır. <br> | |||
Bu ziyarətnamələrdə, həzrət Abbası (ə) təmcid edən ibarətlər zikr olunmuşdur, misal üçün “Əbdi Saleh” o cümlədən bir şəxs ki, peyğəmbərin canişini qarşsında təslim olub onu təsdiq edərək ona vəfadar olmuşdur, Allah, peyğəmbər və imamlar qarşısında itaətkar olmuşdur. O bir şəsdir ki, Bədr döyüşündə olanlar və mücahidlər kimi, Allah yolunda hərəkət etmişdir. Bəziləri isə həzrət Abbas haqqında olan “Nahiyeye müqəddəsə” ziyarətnaməsinin müəyyən məqamlarını sitat gətirərək, onun imam Zamanın (ə) dilində uca məqam sahibi olduğunu bildirirlər. | |||
Abbas (ə) şiə mədəniyyətində | === Həzrət Abbasın kəramətləri === | ||
Həzrət Abbasın kəramətləri, Şiə arasında məşhurdur, həzrət Abbasın vasitəsilə xəstələrin şifa tapması və digər çətinliklərin həll olması dastanları insanlar arasın geniş şəkildə yayılmışdır. “Dər kənare Əlqəme kəramatul Əbbasiyə” kitabında, bu cür dastanlardan 72 dastan toplamışdır. Rəbbani Xəlxali də “Çöhreye derəxşan Qəməri bəni Haşim” kitabında həzrət Abbasdan təqribən səggizyüz kəramət toplamış və hər bir cilddə 250 dastan nəql etmişdir. Baxmayaraq ki, bəzi dastanlar təkrar gətirilmişdir. Bu mənbələrə əsasən, həzrət Abbasın (ə) kəramətləri təkcə şiələrə aid olamışdır bəlkə digər əqidə və dinlərdə olan insanlar, o cümlədən sunnü məzhəbi, məsihilər, Kuleymilər və Zərtuştlar haqqında olmasını da nəql etmişlər. | |||
== Abbas (ə) şiə mədəniyyətində == | |||
Məşhurdur ki, şiələrin həzrət Abbasla (ə) mehribancasına rabitələri vardır, ondörd məsumdan sonra onun üçün ən yüksək məqama inanırlar. Məhəmməd Bağdadi kitabının bir fəslini, şiələrin həzrət Abbasla olan irtibatlarına ixtisas vermiş və şiələrin Abbasa olan əlaqə və məhəbbətlərinin nə qədər yüksək və açıq-aşkar olduğunu bildirir. Bu irtibat səbəb olmuşdur ki, şiə mədəniyyətində həzrət Abbas (ə) təvəssül məclislərində, əzadarlıqlarda və digər mərasimlərdə mühüm mövqe daşısın. | |||
Həzrət Abbasa (ə) təvəssül etmək | === Həzrət Abbasa (ə) təvəssül etmək === | ||
Şiələr arasında həzrət Abbasın (ə) xüsusi yer tutduğu üçün, insanlar öz hacətlərini almaqda, həzrət Abbasa təvəssül edib onun üçün nəzirlər edirlər. Bəziləri də həzrət Abbasın əhli süünə, Məsihilər Kəlimiyan və Ermənilər haqqında olan kəramətlərindən danışırlar. | |||
Tasua gününün əzadarlığı | === Tasua gününün əzadarlığı === | ||
Məhərrəm ayının ilk on günlük məzhəbi əzadarlığında, Məhərrəm ayının doqquzuncu gününü, Tasua günü olaraq Həzrət Abbas (ə) üçün əzadarlığa ixtisas verilir ki, Aşura günündən sonra, əzadarlıq üçün şiələr arasında ikinci ən mühüm gün kimi məscidlərdə, dəstələrdə və evlərdə qeyd olunur. Bu günü İran və bir sır islam ölkələri tətil elan edir. Bu mərasimlərdə həmişə icra olunan proqramlardan biri də “iki nəfəs” hazırlıqıdır ki, burada imam Hüseyn (ə) əzadarları iki dəstəyə ayrılıb, bir dəsdə ilk misranı dedikdə digər dəstə ikinci misranı oxuyurlar. | |||
ای اهل حرم میر و علمدار نیامد، علمدار نیامد | :::::::: ای اهل حرم میر و علمدار نیامد، علمدار نیامد *** سقای حسین(س) سید و سالار نیامد، علمدار نیامد | ||
Ey əhli hərəm, miro ələmdar nəyaməd, ələmdar nəyaməd | :::::::: Ey əhli hərəm, miro ələmdar nəyaməd, ələmdar nəyaməd | ||
:::::::: Səqqayi Hüseyn (ə) seyyido salar nəyaməd, ələmdar nəyaməd | |||
Zəncan şəhərində “Yəvmul Əbbas” Abbas günü: Hər il Məhərrəm ayının səggizinci günün, gün batan vaxtı, əzadarlardan ibarət böyük bir cəmiyyət, Zəncanın Əzəm Hüseyniyyəsi ilə imamzadə Seyyid İbrahim ziyarətgahı arasında olan fasilədə toplaşaraq nohə deyib, əzadarlıq edirlər. Deyilənlərə görə, camaatın etdiyi nəzirlər sayəsində, şəmsi ililə 1396-cı ildə 9700 və 1395-ci ildə isə oniki mindən çox qurbanlıq qoyun kəsilmişdir. Son illərdə, hər il bu mərasimdə təxmini beş yüz min insan iştirak edir. Bu mərasim, İranın mənəvi irslərindən biri kimi qeydə alınmışdır. | Zəncan şəhərində “Yəvmul Əbbas” Abbas günü: Hər il Məhərrəm ayının səggizinci günün, gün batan vaxtı, əzadarlardan ibarət böyük bir cəmiyyət, Zəncanın Əzəm Hüseyniyyəsi ilə imamzadə Seyyid İbrahim ziyarətgahı arasında olan fasilədə toplaşaraq nohə deyib, əzadarlıq edirlər. Deyilənlərə görə, camaatın etdiyi nəzirlər sayəsində, şəmsi ililə 1396-cı ildə 9700 və 1395-ci ildə isə oniki mindən çox qurbanlıq qoyun kəsilmişdir. Son illərdə, hər il bu mərasimdə təxmini beş yüz min insan iştirak edir. Bu mərasim, İranın mənəvi irslərindən biri kimi qeydə alınmışdır. | ||
“Ya Kaşifəl-kərb” zikri | === “Ya Kaşifəl-kərb” zikri === | ||
Bu zikr, «یا کاشفَ الکَرْبِ عنْ وَجهِ الْحُسَین اِکْشِفْ کَرْبی بِحَقِّ أَخیکَ الحُسَین» “Ey Hüseynin (ə) üzündən qəm-qussəni götürən, qardaşın Hüseynin (ə) haqqına xatir, mənim də cətinliklərimi həll et” həzrət Abbasa (ə) təvəssül zikri olaraq məruf olmuşdur, bəzi vaxtalar tövsiyə olunur bu zikr 133 dəfə (əbcəd hesabıyla “Abbas”ın adı ibarətdir: ع =70; ب =2; ا = 1; س =60) deyilsin. Bu zikr şiənin hədis kitablarında nəql olunmuşdur. | |||
==== Digər mərasim və atributlar ==== | |||
* '''Ələm gəzdirmək''': Ələm (bayraq) gəzdirmək, imam Hüseyn (ə) əzadarlığı mərasimlərində Kərbəla ələmdarı həzrət Abbaısı (ə) xatırlamaq üçün olan atributlardan biri sayılır. | |||
* '''Səqqalıq (su paylamaq)''': Əzadarıq günlərində xüsusilədə Tasua və Aşura günlərində icra olunan digər bir mərasim isə, şəxsin (həzrət Abbasın) məqam və mənzilətini vəsf etmək üçün icra olunan proqramdır. Bu atribut bəzi vaxtlar mərasimə toplanan insanlar tərəfindən birlikdə oxunan şeirlərlə baş tutur, bəzi vaxtlar isə əzadarlıq mərasimi keçirilən zaman və camaatın hərəkət etdiyi yollarda insanlar arasında “səqqanın” susuz insalara su paylaması ilə həyata keçirilir; ilk işarə olunan atributun keçirilmə şəraiti budur ki, özünə məxsus şer və mədhlər vardır; amma ikinci qayda budur ki, “səqqa”-lar özlərinə məxsus libaslar geyib, küzə və yaxud müşklə, əzadarlıq məclisinə gələn insanlara su paylayırlar. Bu dəstələrdə iştirak edən insanlar, səqqa olmaq üçün, öz üzərlərinə səqqalıq əlaməti olan əşyalar asırlar. Onlar bir əlləri ilə çiyinlərindən asdıqları su ilə dolu müşkün ağzını tutub digər bir əllərində isə cam ilə, əzadarlar arasında gəzib-dolanıb susuz insanlara su verib, susuz imam Hüseyn (ə) və o həzrətin əshabı haqqına şerlər oxuyurlar ki, su içən şəxs bu əsnada, daha çox imamı və səhabəsini xatırlasın; misal üçün Fars şəhərinin Servistan məntəqəsində bu şeri oxuyurlar: | |||
:::::::: آبی بنوش و لعنت حق بر یزید کن *** جان را فدای مرقد شاه شهید کن | |||
:::::::: İç suyu, Allahın lənətin et Yezidə; Canını şəhidlərin ağası, qəbrinə fəda et. | |||
Səqqalıq (su paylama) atributu İran və İraqın bir çox şiə yaşayan şəhərləində geniş şəkildə yayılmışdır. Səqqalıq mədəniyyətinin təsirini, həzrət Abbasın (ə) adı ilə tikilmiş bir çox səqqaxanələrdə müşahidə etmək olar. | |||
* '''Həzrət Abbasa and içmək''': Həzrət Abbasa and içmək, Şiə və Əhli-sünə məzhəbləri arasında geniş şəkildə özünə yer tutmuşdur, bəziləri nəql edirlər ki, Şiələr öz aralarında olan ixtilafa son qoymaq üçün həzrət Abbasa (ə) and içirlər. Hətta bəziləri, həqiqi and içməyi, həzrət Abbasın (ə) adına and içməkdə bilirlər. Şiələr arasında bəzi tayfalar, öz aralarında olan müqavilələrin, daha etibarlı və möhkəm olması üçün həzrət Abbasa and içməklə təsbit edirlər. Həzrət Abbasa and içilməsinin bu qədər önəmli olmasının səbəbi, onun şücaətli, vəfadar, qeyrətli, ədəbli və mərd olmasındadır. Deyilənlərə görə, həzrət Abbasa (ə) and içilməsinə ən çox sünnü məzhəbi davamçıları, xüsisilə də İraqda yaşayan sünnüləri etibar edir; o cümlədən İraqın sabiq müdafiə naziri Hərdan Təkriti deyir, Əhməd Həsən Əlbikr (İraqın keçmiş prezidentlərindən), Səddam və digər bir neçə nəfər istədilər birlikdə bir müqavilə imzalasınlar, amma bu müqaviləni daha möhkəmlətmək və bir birlərinə xəyanət etməmək üçün, bu qərara gəldilər ki, and içsinlər. Baxmayaraq ki, bəziləri and içməyə Əbu Hənifənin dəfn ounduğu yeri məsləhət gördü, amma son nəticələri bu oldu ki, həzrət Abbasın (ə) hərəminə gedib orada and içsinlər. | |||
* '''Əbulfəzl süfrəsi''': Süfrə ya nəzir süfrəsi, bir növ şiələrin nəzirləri və qadın mərasimləridir ki, orada ehsan süfrəsi salınıb, özünə məxsus zikrlər oxunur. Ən mühüm ehsan süfrələrndən biri də “Əbulfəzl” süfrəsidir. | |||
* '''Əbbasiyələr və ya beytul-Əbbas''': O məkanlara deyilir ki, həzrət Abbasın (ə) adı ilə və xüsusilə də əzadarlıq mərasimlərinin təşkili üçün tikilmişdir. Bəziləri yazırlar, bu yerlərdə bir çox mərasimlər keçirilir və Hüseyniyyələrin göstərdiyi fəaliyyətlər ona da şamildir. | |||
* Qazilər günü: İran İslam respublikasının rəsmi təqvimində, Şaban ayının dördüncü günü, həzrət Abbasın doğum günü münasibətilə, “Qazilər günü” olaraq adlandırılmışdır. | |||
* Beşbarmaq: Bəzi şiə yaşayan məntəqələrində beşbarmaq və atribut olaraq istifadə olunur, ələm və yaxud bayrağın yuxarı hissəsinə, həzrət Abbasın (ə) kəsilmiş əllərinin nişanəsi olaraq vurulur. Bəzi şiələr isə onun beş “ali-əba” (beş məsum) nişanəsi olaraq bilir. | |||
== Həzrət Abbasa məxsus abidələr və məkanlar == | |||
İran və İraq ölkələrində, bəzi yerlər vardır ki, zaman keçdikcə o məknlara ehtiram edilir və insanlar öz nəzirlərini vermək üçün o yerlərə üz tuturlar və inancları budur ki, nəzir verib təvəssül etdiklərində hacətləri rəva olur. | |||
=== Həzrət Abbasın hərəmi (ziyarətgahı) === | |||
Həzrət Abbasın dəfn olunduğu yer, Kərbəla şəhərində imam Hüseynin (ə) hərəmini şimal şərqinin 378 metrliyində yerləşir və şiələrin ən mühüm ziyarətgahlarından biri sayılır. Həzrət Abbasla imam Hüseynin (ə) hərəmləri arasında olan məsafəni “Beynəl-hərəmeyn” adlandırırlar. <br> | |||
Bir çox tarixçilərin fikrincə, Abbas (ə) şəhid olduğu yerdə, yəni Əlqəmə çayının kənarında dəfn olunmuşdur, çünki imam Hüseyn (ə) onu başqa şəhidlərdən fərqli olaraq, şəhid olduğu yerdən digər şəhidərin yanına aparmamışdır.<br> | |||
Bəzi tarixçilərin, o cümlədən Əbdulrəzzaq Müqərrəmin fikrincə, imam Hüseynin (ə), Abbası xeymələrə aparmamasının dəlili, həzrət Abbasın öz istəyi və yaxud həzrət Abbasın bədənində olan çoxsaylı yaraların olmasına görə deyil, bəlkə Hüseyn ibni Əli (ə), istəyirdi qardaşı da özünə məxsus hərəm və mərqədə sahib olsun. Müqərrəm bu sözü üçün heç bir dəlil qeyd etməmişdir. | |||
=== Kəfful-Əbbas (Abbasın əli) məqamı === | |||
“Kəful-Əbbas” məqamı, iki yerin adıdır, deyilənlərə əsasən həzrət Abbasın qolları bu iki yerdə bədənindən ayrılmışdır. Bu iki yer, həzrət Abasın (ə) hərəminin şimal şərq və cənub şərq tərəfində və kiçik bazara bənzər iki küçənin girişində yerləşir. Bu iki yerdə nişanələr qoyulmuşdur ki, zəvvarlar o məkanları ziyarət edirlər. <br> | |||
=== Qədəmgah, səqqaxanə və səqqanifar === | |||
* Qədəmgah: İranda həzrət Abbasın (ə) adıyla bağlı bir çox qədəmgahlar vardır ki, insanlar nəzirlərini əda etməyə və ya hacətlərini almaq üçün bu məkanlara gedirlər, o cümlədən bu məkanlarda ibadətlə məşqul olurlar. Bu kimi qədəmgahlardan Semnan, Huveyzə, Buşehr və Şiraz qədəmgahlarına işarə etmək olar. Xəlxalinin yazdığına əsasən, Lar şəhərində də “Nəzərgah” vardır ki, orada yaşayan Sünnü məzhəb dvamçıları hər həftənin ikinci günləri nəzirlərini vermək və hacətlərini almaq məqsədilə bu məkana üz tuturlar. | |||
* Səqqaxanə: Şiə məzhəbinin atributlarından biridir. Səqqaxanələr kiçik ölçülərdə və insanların hərəkət etdiyi yol kənarlarında, yoldan keçən insanlara su verib savab əldə etmək məqsədilə tikilir. Səqqaxanə şiə mədəniyyətində, həzrət Abbasın (ə) Kərbəla hadisəsində su paylamasını xatırlayıb, qoruyub-saxlamaq məqsədilədir, odur ki, səqqaxanələri imam Hüseyn (ə) və həzrət Abbasın (ə) adı ilə bəzəyirlər. Bəzi insanlar hacətlərinin qəbul olması üçün bu məkanlarda şam yandırır və yaxud (kiçik parçadan və...) dəxil bağlyırlar. Dünyanın müxtəlif yerlərində, həzrət Abbasın (ə) adıyla bağlı səqqaxanələr tikilmişdir. | |||
* Səqqanifar: İranın Mazandaran məntəqəsində, keçmiş binalar Səqqanifar və ya səqqatəlar adlarıyla mövcuddur ki, bu məkanlardan əzadarlıq mərasimləri və nəzirlərini əda etmək üçün istifadə edirlər. Bu cur məkanlar çox vaxtlar məscidlərin, Hüseyniyyələrin və.. yaxınlığında tikilir. Səqqanifar adlanan bu yerlər çox zamanlar həzrət Abbasın (ə) adıyla bağlı olur, bəziləri bu cür məkanlara “Əbulfəzli” də deyirlər. | |||
== Həzrət Abbasın (ə) təsviri == | |||
Ümumi olaraq şiə mədəniyyətində bir sıra təsvirlər vardır ki, həzrət Abbasın (ə) təsviri olaraq təqdim olunur. Bu təsvirlər məzhəbi heyət və mərasimlərdə də istifadə olunur. Bir çox müctəhidlərin fikrincə, bu təsvirləri ona nisbət vermək qəbul edilməzdir. Baxmayaraq ki, onlar deyirlər bu cür təsvirlərdən məzhəbi heyət və məclislərdə istifadə olunması, haram işə və o həzrətə hörmətsizliyə səbəb olmazsa, şəriət nəzərində eybi yoxdur, amma tövsiyə edirlər bu cür təsvirlərdən istifadə olunmasın. <br> | |||
Son illərdə, Kərbələ hadisəsi mövzusunda iki film “Muxtarnamə” və “Rəstaxiz” çəkilmişdir ki, “Muxtarnamə” filmində həzrət Abbasın nümayiş etdiriləcək hissəsi bəzi müctehidlərin müxalifət etdiklərinə əsasən bu filmdən silinmiş və bu səbəbdən də “Rəstaxiz” filminin ekrana verilməsinin qarşısı alınmışdır. | |||
== İstinadlar == | |||
{{İstinadlar}} | |||
== Ədəbiyyat == | |||
{{Ədəbiyyat}} | |||