|
|
| Sətir 42: |
Sətir 42: |
| Ömər Fərrux zülmün qarşısında susmağın heç bir halda icazəli olmadığını vurğulmaqla düşünür ki, bu gün biz müsəlmanların arasında “ Bir Hüseynin” olmasına və bizi haqqın müdafiəsində düzgün yola yönəltməsinə ehtiyacımız var.<ref>Fərrux, Təcdidu fil-muslimin la fil-İslam, s.152</ref> | | Ömər Fərrux zülmün qarşısında susmağın heç bir halda icazəli olmadığını vurğulmaqla düşünür ki, bu gün biz müsəlmanların arasında “ Bir Hüseynin” olmasına və bizi haqqın müdafiəsində düzgün yola yönəltməsinə ehtiyacımız var.<ref>Fərrux, Təcdidu fil-muslimin la fil-İslam, s.152</ref> |
|
| |
|
| '''Hüseyn ibn Əli ibn Əbi Talib (ə)''' (ərəbcə:الإمام الحسين بن علي عليه السلام) [[Şiə|şiələrin]] (h.q 4-61) üçüncü [[İmamət|imamıdır]]. Şiələr arasında '''İmam Hüseyn (ə)''', [[Əba Əbdillah (Künyə)|Əba Əbdillah]] və [[Seyyidüş-şühəda]] olaraq adlanan bu İmam, [[Kərbəla hadisəsi|Kərbəla hadisəsində]] şəhid oldu. İmam Hüseyn (ə) [[İmam Əli (ə)|imam Əli (ə)]] və [[Həzrət Fatimə (ə)|həzrət Fatimənin (ə)]] ikinci övladı və [[həzrət Muhəmməd (s)|həzrət Məhəmmədin (s)]] nəvəsidir. O (ə) qardaşı [[İmam Həsən (ə)|İmam Həsəndən (ə)]] sonra təxminən 11 il müddətində şiələrə imamlıq etmişdir.
| |
|
| |
| Şiə və əhli-sünnənin verdiyi tarixi məlumatlara əsasən imam Hüseyn (ə) dünyaya gələrkən Peyğəmbər (s) Onun şəhadət xəbərini vermişdir və Ona Hüseyn adını qoymuşdur. Allahın Elçisi (s) [[Həsəneyn|Həsəneyni]] ( İmam Həsən və Hüseyni ) çox sevirdi və hamıya onları sevməyi tapşırırdı. İmam Hüseyn (ə) [[Kisa əhli|Kisa əhlindən]], Mübahilə hadisəsində iştirak edənlərdən və barəsində [[Təthir ayəsi]] nazi olan [[Əhli-beyt (ə)|Peyğəmbər Əhli beytindən (ə)]] biridir. Həzrət Məhəmməddən (s) İmam Hüseynin (ə) fəzilətləri haqqında “Həsən və Hüseyn cənnət cavanlarının ağasıdır”, “ Hüseyn hidayət çırağı və nicat gəmisidir” kimi çoxsaylı hədislər nəql edilmişdir.
| |
|
| |
| İmam Hüseynin (ə) Peyğəmbərin vəfatından sonra otuz illik həyatı barəsində az məlumat mövcuddur. O (ə) atası [[İmam Əlinin (ə) xilafəti|imam Əlinin (ə) xilafəti]] zamanında Onun yanında idi və Həzrətin (ə) müharibələrində iştirak etmişdir. İmam Həsənin (ə) imamlığı dövründə onun ardıcılı və himayəçisi idi və [[İmam Həsənin (ə) sülhü|həzrətin (ə) Müaviyə ilə sülh etməsinə]] həmfikir olmuşdur. İmam Həsənin (ə) şəhadətindən sonra da [[Müaviyə ibn Əbi Süfyan|Müaviyə]] sağ olduğu müddətdə qardaşının əhdi-peymanına vəfalı idi. Bəzi [[Kufə]] şiələrinin həzrətin (ə) rəhbərliyini qəbul etməyə və [[Bəni-Üməyyə|Bəni-Üməyyəyə]] qarşı qiyam etməyə hazır olduqlarını bildirdikləri zaman onları Müaviyənin ölümünə qədər səbirli olmağa çağırdı.
| |
|
| |
| İmam Hüseynin (ə) imamlıq dövrü [[Müaviyə ibn Əbi Süfyan|Müaviyə ibn Əbi Süfyanın]] hakimiyyət dövrünə təsadüf etmişdir. Tarixi məlumatlara əsasən İmam Hüseyn (ə) bəzi məqamlarda Müaviyənin gördüyü işlərə bərk etiraz etmişdir. O cümlədən, Hücr İbn Ədiyin öldürülməsindən sonra Müaviyəyə danlaq dolu bir məktub yazdı və Yezidin canişinliyi üçün beyət alma hadisəsində də beyət etməkdən imtina etdi və Müaviyyənin və başqalarının hüzurunda Onun bu addımını məzəmmət etdi və Yezidi nalayiq bir şəxs olaraq adlandırdı və özünü [[Xilafət|xilafətə]] daha layiq hesab etdi. [[İmam Hüseynin (ə) Minada söylədiyi xütbə]] Həzrətin (ə) Əməvilərə qarşı siyasi mövqeyi hesab edilir. Bununla belə, Müaviyənin digər [[Üç xəlifə|üç xəlifə]] kimi aşkarda İmam Hüseynə (ə) hörmət etdiyi nəql olunub.
| |
|
| |
| Müaviyənin ölümündən sonra İmam Hüseyn (ə) Yezidlə beyət etməyi qanuni saymadı və Yezidin, Onun (ə) beyət etməyəcəyi halda öldürülməyinə əmr etməsinə baxmayaraq hicri 60-cı ilin [[28 Rəcəb|Rəcəb ayının 28-də]] Mədinədən Məkkəyə getdi. [[Məkkə|Məkkədə]] olduğu dörd ay ərzində Həzrətə (ə) Kufə camaatının Onun rəhbərliyini qəbul etdikləri haqqında [[Kufəlilərin İmam Hüseynə (ə) məktubları|çoxsaylı məktubları]] çatdı və Kufəyə göndərdiyi elçisi olan Müslim ibn Əqil Kufə camaatının həmrəyliyini təsdiq etdikdən sonra [[8 Zilhiccə |Zilhiccə ayının 8-də]] Kufə camaatının sonradan əhdlərini sındırdıqlarından və [[Müslim ibn Əqil|Müslümün]] şəhid edildiyindən xəbərdar olmadan öncə Kufəyə tərəf hərəkət etdi.
| |
|
| |
| Kufə valisi [[Übeydullah ibn Ziyad|İbn Ziyad]] İmam Hüseynin (ə) Kufəyə tərəf hərəkət etdiyini bildikdən sonra Ona tərəf qoşun göndərdi və [[Hürr ibn Yezid Riyahi|Hürr ibn Yezidin]] qoşunu yolu Həzrətin (ə) üzünə bağladıqdan sonra İmam (ə) öz yolunu [[Kərbəla|Kərbəlaya]] tərəf dəyişməkdən başqa çarə görmədi. [[Aşura günü]] İmam Hüseyn (ə) və dostları ilə Ömər ibn Sədin rəhbərliyi altında olan [[Ömər ibn Sədin qoşunu|Kufə qoşunu]] arasında döyüş baş verdi. Bu döyüşün nəticəsində şiələrin üçüncü İmamı (ə) və onun dostları [[Şəhadət|şəhid]] oldu. Bundan sonra isə qadınlar və uşaqlar, həmçinin bu günlərdə xəstə olan [[İmam Səccad (ə)]] əsir alındı və Kufəyə sonra isə [[Şam]] şəhərinə göndərildi. İmam Hüseynin (ə) və dostlarının cəsədi [[11 Məhərrəm |Məhərrəm ayının 11-də]] və ya [[13 Məhərrəm|13-də]] Bəni-Əsəd qəbiləsindən olan bir qrupun vasitəsi ilə Kərbəlada dəfn edildi.
| |
|
| |
| [[İmam Hüseynin (ə) qiyamı|İmam Hüseynin (ə) Kərbəladan Mədinəyə tərəf hərəkət etməsi]] haqqında müxtəlif fikirlər vardır. Bir nəzərə əsasən O (ə) hakimiyyətə gəlmək üçün qiyam etdi. Lakin bəziləri bu hərəkətin Həzrətin (ə) öz canını qorumaq məqsədi ilə həyata keçdiyini düşünür. Hüseyn ibn Əlinin (ə) şəhadəti tarix boyu ərzində [[Şiə|şiə]] və [[Müsəlman|müsəlmanlara]] dərin təsir etmişdir və bir sıra qiyam və mübarizələrə ilham vermişdir. [[Şiə imamları|Şiələr öz İmamlarına]] tabe olaraq İmam Hüseyn (ə) üçün əzadarlıq etməyə və ağlamağa məxsusən [[Məhərrəm (ay)|Məhərrəm]] və [[Səfər (ay)|Səfər aylarında]] xüsusi əhəmiyyət verirlər. Hədislərdə [[İmam Hüseynin (ə) ziyarəti|İmam Hüseynin (ə) ziyarət]] edilməsinə xüsusi təkid edilmişdir və Həzrətin (ə) [[İmam Hüseynin (ə) hərəmi|hərəmi]] şiələrin ziyarətgahıdır.
| |
|
| |
| İmam Hüseyn (ə) şiələr arasında üçüncü İmam və [[Seyyidüş-şühəda (ləqəb)|şəhidlər ağası]] olaraq xüsusi məqama malik olmaqdan əlavə, Peyğəmbərin (s) dilindən Onun (ə) fəzilətləri haqqında nəql olunan hədislər və Onun Yezidə qarşı müqavimət göstərdiyi üçün [[Əhli-sünnət vəl-cəmaət|Əhli-sünnə]] arasında da əziz hesab edilir.
| |
|
| |
| İmam Hüseynin (ə) [[Hədis|hədis]], dua, məktub, şeir, [[Xütbə|xütbə]] formasında olan sözlərinin toplusu “Mosuətu-kəlimatil-Hüseyn “ və “Musnədul-İmamiş-şəhid” kitablarında toplanmışdır. Bu kitablardan əlavə Həzrətin (ə) şəxsiyyəti və həyatı barəsində ensiklopediya, tərcümeyi-hal, [[Məqtəl|məqtəl]] və tarixi təhlil formasında əsərlər yazılmışdır.
| |
|
| |
| '''Hüseyn ibn Əli ibn Əbi Talib (ə)''' (ərəbcə:الإمام الحسين بن علي عليه السلام) [[Şiə|şiələrin]] (h.q 4-61) üçüncü [[İmamət|imamıdır]]. Şiələr arasında '''İmam Hüseyn (ə)''', [[Əba Əbdillah (Künyə)|Əba Əbdillah]] və [[Seyyidüş-şühəda]] olaraq adlanan bu İmam, [[Kərbəla hadisəsi|Kərbəla hadisəsində]] şəhid oldu. İmam Hüseyn (ə) [[İmam Əli (ə)|imam Əli (ə)]] və [[Həzrət Fatimə (ə)|həzrət Fatimənin (ə)]] ikinci övladı və [[həzrət Muhəmməd (s)|həzrət Məhəmmədin (s)]] nəvəsidir. O (ə) qardaşı [[İmam Həsən (ə)|İmam Həsəndən (ə)]] sonra təxminən 11 il müddətində şiələrə imamlıq etmişdir.
| |
|
| |
| Şiə və əhli-sünnənin verdiyi tarixi məlumatlara əsasən imam Hüseyn (ə) dünyaya gələrkən Peyğəmbər (s) Onun şəhadət xəbərini vermişdir və Ona Hüseyn adını qoymuşdur. Allahın Elçisi (s) [[Həsəneyn|Həsəneyni]] ( İmam Həsən və Hüseyni ) çox sevirdi və hamıya onları sevməyi tapşırırdı. İmam Hüseyn (ə) [[Kisa əhli|Kisa əhlindən]], Mübahilə hadisəsində iştirak edənlərdən və barəsində [[Təthir ayəsi]] nazi olan [[Əhli-beyt (ə)|Peyğəmbər Əhli beytindən (ə)]] biridir. Həzrət Məhəmməddən (s) İmam Hüseynin (ə) fəzilətləri haqqında “Həsən və Hüseyn cənnət cavanlarının ağasıdır”, “ Hüseyn hidayət çırağı və nicat gəmisidir” kimi çoxsaylı hədislər nəql edilmişdir.
| |
|
| |
| İmam Hüseynin (ə) Peyğəmbərin vəfatından sonra otuz illik həyatı barəsində az məlumat mövcuddur. O (ə) atası [[İmam Əlinin (ə) xilafəti|imam Əlinin (ə) xilafəti]] zamanında Onun yanında idi və Həzrətin (ə) müharibələrində iştirak etmişdir. İmam Həsənin (ə) imamlığı dövründə onun ardıcılı və himayəçisi idi və [[İmam Həsənin (ə) sülhü|həzrətin (ə) Müaviyə ilə sülh etməsinə]] həmfikir olmuşdur. İmam Həsənin (ə) şəhadətindən sonra da [[Müaviyə ibn Əbi Süfyan|Müaviyə]] sağ olduğu müddətdə qardaşının əhdi-peymanına vəfalı idi. Bəzi [[Kufə]] şiələrinin həzrətin (ə) rəhbərliyini qəbul etməyə və [[Bəni-Üməyyə|Bəni-Üməyyəyə]] qarşı qiyam etməyə hazır olduqlarını bildirdikləri zaman onları Müaviyənin ölümünə qədər səbirli olmağa çağırdı.
| |
|
| |
| İmam Hüseynin (ə) imamlıq dövrü [[Müaviyə ibn Əbi Süfyan|Müaviyə ibn Əbi Süfyanın]] hakimiyyət dövrünə təsadüf etmişdir. Tarixi məlumatlara əsasən İmam Hüseyn (ə) bəzi məqamlarda Müaviyənin gördüyü işlərə bərk etiraz etmişdir. O cümlədən, Hücr İbn Ədiyin öldürülməsindən sonra Müaviyəyə danlaq dolu bir məktub yazdı və Yezidin canişinliyi üçün beyət alma hadisəsində də beyət etməkdən imtina etdi və Müaviyyənin və başqalarının hüzurunda Onun bu addımını məzəmmət etdi və Yezidi nalayiq bir şəxs olaraq adlandırdı və özünü [[Xilafət|xilafətə]] daha layiq hesab etdi. [[İmam Hüseynin (ə) Minada söylədiyi xütbə]] Həzrətin (ə) Əməvilərə qarşı siyasi mövqeyi hesab edilir. Bununla belə, Müaviyənin digər [[Üç xəlifə|üç xəlifə]] kimi aşkarda İmam Hüseynə (ə) hörmət etdiyi nəql olunub.
| |
|
| |
| Müaviyənin ölümündən sonra İmam Hüseyn (ə) Yezidlə beyət etməyi qanuni saymadı və Yezidin, Onun (ə) beyət etməyəcəyi halda öldürülməyinə əmr etməsinə baxmayaraq hicri 60-cı ilin [[28 Rəcəb|Rəcəb ayının 28-də]] Mədinədən Məkkəyə getdi. [[Məkkə|Məkkədə]] olduğu dörd ay ərzində Həzrətə (ə) Kufə camaatının Onun rəhbərliyini qəbul etdikləri haqqında [[Kufəlilərin İmam Hüseynə (ə) məktubları|çoxsaylı məktubları]] çatdı və Kufəyə göndərdiyi elçisi olan Müslim ibn Əqil Kufə camaatının həmrəyliyini təsdiq etdikdən sonra [[8 Zilhiccə |Zilhiccə ayının 8-də]] Kufə camaatının sonradan əhdlərini sındırdıqlarından və [[Müslim ibn Əqil|Müslümün]] şəhid edildiyindən xəbərdar olmadan öncə Kufəyə tərəf hərəkət etdi.
| |
|
| |
| Kufə valisi [[Übeydullah ibn Ziyad|İbn Ziyad]] İmam Hüseynin (ə) Kufəyə tərəf hərəkət etdiyini bildikdən sonra Ona tərəf qoşun göndərdi və [[Hürr ibn Yezid Riyahi|Hürr ibn Yezidin]] qoşunu yolu Həzrətin (ə) üzünə bağladıqdan sonra İmam (ə) öz yolunu [[Kərbəla|Kərbəlaya]] tərəf dəyişməkdən başqa çarə görmədi. [[Aşura günü]] İmam Hüseyn (ə) və dostları ilə Ömər ibn Sədin rəhbərliyi altında olan [[Ömər ibn Sədin qoşunu|Kufə qoşunu]] arasında döyüş baş verdi. Bu döyüşün nəticəsində şiələrin üçüncü İmamı (ə) və onun dostları [[Şəhadət|şəhid]] oldu. Bundan sonra isə qadınlar və uşaqlar, həmçinin bu günlərdə xəstə olan [[İmam Səccad (ə)]] əsir alındı və Kufəyə sonra isə [[Şam]] şəhərinə göndərildi. İmam Hüseynin (ə) və dostlarının cəsədi [[11 Məhərrəm |Məhərrəm ayının 11-də]] və ya [[13 Məhərrəm|13-də]] Bəni-Əsəd qəbiləsindən olan bir qrupun vasitəsi ilə Kərbəlada dəfn edildi.
| |
|
| |
| [[İmam Hüseynin (ə) qiyamı|İmam Hüseynin (ə) Kərbəladan Mədinəyə tərəf hərəkət etməsi]] haqqında müxtəlif fikirlər vardır. Bir nəzərə əsasən O (ə) hakimiyyətə gəlmək üçün qiyam etdi. Lakin bəziləri bu hərəkətin Həzrətin (ə) öz canını qorumaq məqsədi ilə həyata keçdiyini düşünür. Hüseyn ibn Əlinin (ə) şəhadəti tarix boyu ərzində [[Şiə|şiə]] və [[Müsəlman|müsəlmanlara]] dərin təsir etmişdir və bir sıra qiyam və mübarizələrə ilham vermişdir. [[Şiə imamları|Şiələr öz İmamlarına]] tabe olaraq İmam Hüseyn (ə) üçün əzadarlıq etməyə və ağlamağa məxsusən [[Məhərrəm (ay)|Məhərrəm]] və [[Səfər (ay)|Səfər aylarında]] xüsusi əhəmiyyət verirlər. Hədislərdə [[İmam Hüseynin (ə) ziyarəti|İmam Hüseynin (ə) ziyarət]] edilməsinə xüsusi təkid edilmişdir və Həzrətin (ə) [[İmam Hüseynin (ə) hərəmi|hərəmi]] şiələrin ziyarətgahıdır.
| |
|
| |
| İmam Hüseyn (ə) şiələr arasında üçüncü İmam və [[Seyyidüş-şühəda (ləqəb)|şəhidlər ağası]] olaraq xüsusi məqama malik olmaqdan əlavə, Peyğəmbərin (s) dilindən Onun (ə) fəzilətləri haqqında nəql olunan hədislər və Onun Yezidə qarşı müqavimət göstərdiyi üçün [[Əhli-sünnət vəl-cəmaət|Əhli-sünnə]] arasında da əziz hesab edilir.
| |
|
| |
| İmam Hüseynin (ə) [[Hədis|hədis]], dua, məktub, şeir, [[Xütbə|xütbə]] formasında olan sözlərinin toplusu “Mosuətu-kəlimatil-Hüseyn “ və “Musnədul-İmamiş-şəhid” kitablarında toplanmışdır. Bu kitablardan əlavə Həzrətin (ə) şəxsiyyəti və həyatı barəsində ensiklopediya, tərcümeyi-hal, [[Məqtəl|məqtəl]] və tarixi təhlil formasında əsərlər yazılmışdır.
| |
|
| |
| == Məqamı == | | == Məqamı == |
| [[Şiə|Şiələrin]] üçüncü imamı, Hüseyn ibn Əli (ə) şiələrin birinci İmamının oğlu və [[Həzrət Muhəmməd (s)|İslam Peyğəmbərinin (s)]] nəvəsidir.<ref>Şeyx Müfid, Əl-İrşad, c.2, s.27</ref> İslam mənbələrində onun fəzilətləri haqqında çoxlu hədislər vardır və şiələrin nəzərində onun xüsusi məqamı vardır. Əhli sünnə də Hüseyn ibn Əliyə (ə) xüsusi hörmət göstərir. | | [[Şiə|Şiələrin]] üçüncü imamı, Hüseyn ibn Əli (ə) şiələrin birinci İmamının oğlu və [[Həzrət Muhəmməd (s)|İslam Peyğəmbərinin (s)]] nəvəsidir.<ref>Şeyx Müfid, Əl-İrşad, c.2, s.27</ref> İslam mənbələrində onun fəzilətləri haqqında çoxlu hədislər vardır və şiələrin nəzərində onun xüsusi məqamı vardır. Əhli sünnə də Hüseyn ibn Əliyə (ə) xüsusi hörmət göstərir. |
