confirmed, movedable, templateeditor
14.822
edits
Fəqihin vilayəti: Redaktələr arasındakı fərq
→Fəqihin vilayətinin təyin edilmiş olması
| Sətir 29: | Sətir 29: | ||
== Fəqihin vilayətinin təyin edilmiş olması == | == Fəqihin vilayətinin təyin edilmiş olması == | ||
Bu fikirə əsasən, “fəqihin vilayətinin” siyasi işlərdə qanunilik səbəbi İmamların (ə) cəmiyyətin dini, ictimai və idarə işlərini ədalətli fəqihlərə tapşırmasındadır. Buna əsasən insanların istəyi və rəyi “fəqihin vilayətinin” legitimliyində heç bir təsirə malik deyil. İmam Xomeyni, Abdullah Cavadi Amuli, Məhəmməd Mumin Qumi və [[Məhəmməd Təqi Misbah Yəzdi]] bu nəzəriyyənin tərəfdarları hesab edilir. | Bu fikirə əsasən, “fəqihin vilayətinin” siyasi işlərdə qanunilik səbəbi İmamların (ə) cəmiyyətin dini, ictimai və idarə işlərini ədalətli fəqihlərə tapşırmasındadır. Buna əsasən insanların istəyi və rəyi “fəqihin vilayətinin” legitimliyində heç bir təsirə malik deyil.<ref>Nəraqi, Əvaidul-Əyyam, s.185; İmam Xomeyni, Kitabul-Bey, h.q 1421, c.2, s.622</ref> İmam Xomeyni,<ref>Kadivər, Nəzəriyyehaye dulət dər fiqhe şie, h.ş 1387, s.107</ref> Abdullah Cavadi Amuli, Məhəmməd Mumin Qumi və [[Məhəmməd Təqi Misbah Yəzdi]] bu nəzəriyyənin tərəfdarları hesab edilir.<ref>Fiyrəhi, Fiqh və siyasət dər İrane Muasir, h.ş 1393, c.2, s.424</ref> | ||
=== Fəqihin mütləq vilayəti === | === Fəqihin mütləq vilayəti === | ||
Vəliyyi-Fəqihin təyin edilmiş olduğunu düşünən bəzi şəxslər [[Müctəhid|fəqihin]] mütləq vilayətə sahib olduğunu hesab edir. Yəni, fəqihin hakimiyyət və siyasət işlərində [[Həzrət Muhəmməd (s)|həzrət Peyğəmbərin (s)]] və [[Şiə imamları (ə)|İmamların (ə)]] sahib olduğu bütün səlahiyyətlərə malik olmasını düşünür. Çünki, hədəf şəriətin icra olunmasıdır və bu barədə hakimlər arasında fərq qoymaq düzgün deyil. | Vəliyyi-Fəqihin təyin edilmiş olduğunu düşünən bəzi şəxslər [[Müctəhid|fəqihin]] mütləq vilayətə sahib olduğunu hesab edir. Yəni, fəqihin hakimiyyət və siyasət işlərində [[Həzrət Muhəmməd (s)|həzrət Peyğəmbərin (s)]] və [[Şiə imamları (ə)|İmamların (ə)]] sahib olduğu bütün səlahiyyətlərə malik olmasını düşünür. Çünki, hədəf şəriətin icra olunmasıdır və bu barədə hakimlər arasında fərq qoymaq düzgün deyil.<ref>İmam Xomeyni, Kitabul-Bey, h.q 1421, c.2, s.626</ref> Həmçinin dünyəvi qanunların legitimliyi “vəliyyi-fəqihin” icazəsi ilə şərtlənmişdir və qanun vəliyyi-fəqihi məhdudlaşdıra bilməz. Onun göstərişləri qanun hökmündədir.<ref>İmam Xomeyni, Səhifeye İmam, h.ş 1378, c.1, s.17</ref> | ||
Deyilənə görə, bu fikir ilk dəfə imam Xomeyni tərəfindən irəli sürülmüşdür. | Deyilənə görə, bu fikir ilk dəfə imam Xomeyni tərəfindən irəli sürülmüşdür.<ref>Kadivər, Nəzəriyyehaye dulət dər fiqhe şie, h.ş 1387, s.24</ref> | ||
=== Fəqihin vilayətin seçki yolu ilə olması === | === Fəqihin vilayətin seçki yolu ilə olması === | ||
Bu görüş insanların fikirini fəqih vilayətinin legitimlik səbəbinin bir hissəsi olaraq zəruri hesab edir. Yəni, bu nəzərə əsasən qanuni hakim odur ki, fəqih, ədalətli, zamanı tanıyan, idarə bacarığına sahib olan, tədbirli olmaqdan əlavə camaatın hamısı və ya əksəriyyəti onu rəhbər olaraq seçmiş olsunlar. Bu fikirdə olanlar fəqihin mütləq vilayətinə irad etmiş olur. | Bu görüş insanların fikirini fəqih vilayətinin legitimlik səbəbinin bir hissəsi olaraq zəruri hesab edir. Yəni, bu nəzərə əsasən qanuni hakim odur ki, fəqih, ədalətli, zamanı tanıyan, idarə bacarığına sahib olan, tədbirli olmaqdan əlavə camaatın hamısı və ya əksəriyyəti onu rəhbər olaraq seçmiş olsunlar.<ref>Müntəziri, Nizamul-hokmi fil-İslam, h.ş 1385, s.166-169; Salihi Nəcəfabadi, Vilayəte fəqih, h.ş 1378, s.68, 72</ref> Bu fikirdə olanlar fəqihin mütləq vilayətinə irad etmiş olur.<ref>Mütəhhəri, Piyramune cumhuriye İslami, h.ş 1368, s.149-156; Müntəziri, Nizamul-hokmi fil-İslam, h.ş 1385, s.214-224</ref> [[Seyyid Məhəmməd Hüseyni Behişti|Şəhid Behişti]], Şəhid Mütəhhəri, [[Hüseynəli Müntəziri]] və Nemətullah Salehi Nəcəfabadi bu görüşün tərəfdarlarındandır.<ref>Fiyrəhi, Fiqh və siyasət dər İrane Muasir, h.ş 1393, c.2, s.380; Kadivər, Nəzəriyyehaye dulət dər fiqhe şie, h.ş 1387, s.141</ref> | ||
== “Fəqihin vilayəti” nəzəriyyəsinin müxalifləri == | == “Fəqihin vilayəti” nəzəriyyəsinin müxalifləri == | ||