Məzmuna keçin

İmam Hüseyn (ə): Redaktələr arasındakı fərq

1.273 bayt əlavə edildi ,  25 İyun 2023
Sətir 69: Sətir 69:
Hüseyn (ə) digər [[Kisa əhli|Kisa əhlinin]] (Ali-Əbanın) yanında Mübahilə hadisəsində iştirak etmişdir.<ref>İbn Səd, Ət-Təbəqatul-kübra, c.6, s.406-407; Şeyx Səduq, uyunu Əxbarir-Rza, h.ş 1363, c.1, s.85; Şeyx Müfid, Əl-İrşad, c.1, s.167;</ref>  O (ə) Peyğəmbər (s) vəfat edən zaman yeddi yaşında olmuşdur. Buna görə də Onu (ə) sonuncu səhabələrdən hesab etmişlər.<ref>İbn Səd, Ət-Təbəqatul-kübra, c.1, s.369</ref>  
Hüseyn (ə) digər [[Kisa əhli|Kisa əhlinin]] (Ali-Əbanın) yanında Mübahilə hadisəsində iştirak etmişdir.<ref>İbn Səd, Ət-Təbəqatul-kübra, c.6, s.406-407; Şeyx Səduq, uyunu Əxbarir-Rza, h.ş 1363, c.1, s.85; Şeyx Müfid, Əl-İrşad, c.1, s.167;</ref>  O (ə) Peyğəmbər (s) vəfat edən zaman yeddi yaşında olmuşdur. Buna görə də Onu (ə) sonuncu səhabələrdən hesab etmişlər.<ref>İbn Səd, Ət-Təbəqatul-kübra, c.1, s.369</ref>  
=== Üç xəlifənin zamanında ===
=== Üç xəlifənin zamanında ===
İmam Hüseynin (ə) ömrünün 25 ili [[Üç xəlifə|üç xəlifənin]] zamanında keçmişdir. Amma [[Şiə|şiələrin]] üçüncü imamının həyatının bu dövrünün incəliyi haqqında əlimizdə elə də məlumat yoxdur. Bəlkə də bunun səbəbi İmam Əlinin (ə) və övladlarının bu müddətdə siyasi güşənişinliyidir.   
İmam Hüseynin (ə) ömrünün 25 ili [[Üç xəlifə|üç xəlifənin]] zamanında keçmişdir. Amma [[Şiə|şiələrin]] üçüncü imamının həyatının bu dövrünün incəliyi haqqında əlimizdə elə də məlumat yoxdur. Bəlkə də bunun səbəbi İmam Əlinin (ə) və övladlarının bu müddətdə siyasi güşənişinliyidir.<ref>Məhəmmədi Reyşəhri, Daneşnameye İmam Hüseyn, h.ş 1388, c.2, s.325</ref>  


Nəql olunana əsasən,  ikinci xəlifə Ömərin xilafətinin əvvəllərində bir gün təxminən 9 yaşı olan imam Hüseyn (ə) [[Məscid|məscidə]] daxil olur. O (ə) [[Ömər ibn Xəttab|Öməri]] Peyğəmbər (s) minbərində xütbə söyləyən halda görür, minbərin yuxarısına çıxır və belə deyir: Atamın minbərindən aşağı düş və öz atanın minbərində otur! Ömər belə cavab verir: Atamın minbəri yox idi.  Tarixi mənbələrdə ikinci xəlifənin imam Hüseynə (ə) xüsusi hörmət göstərdiyi haqqında məlumatlar vardır.  
Nəql olunana əsasən,  ikinci xəlifə Ömərin xilafətinin əvvəllərində bir gün təxminən 9 yaşı olan imam Hüseyn (ə) [[Məscid|məscidə]] daxil olur. O (ə) [[Ömər ibn Xəttab|Öməri]] Peyğəmbər (s) minbərində xütbə söyləyən halda görür, minbərin yuxarısına çıxır və belə deyir: Atamın minbərindən aşağı düş və öz atanın minbərində otur! Ömər belə cavab verir: Atamın minbəri yox idi.<ref>İbn Səd, Ət-Təbəqatul-kübra, c.10, s.394; Zəhəbi, Tarixul-İslam, m.1993, c.5, s.100; İbn Şəhraşub, Mənaqibu Ali Əbi Talib, h.ş 1385, c.4, s.40; Bağdadi, Tarixu Bağdadi, h.q 1412, c.1, s.152</ref> Tarixi mənbələrdə ikinci xəlifənin imam Hüseynə (ə) xüsusi hörmət göstərdiyi haqqında məlumatlar vardır.<ref>İbn Əsakir, Tarixu Mədinəti Dəməşq, h.q 1415, c.14, s.175; Cəvzi, Təzkirətul-xəvass, h.q 1418, s.211-212</ref>


[[Osman ibn Əbi Suqafə|Osman]] öz xilafəti zamanında [[Əbuzər Ğəffari|Əbuzəri]] Rəbəzəyə sürgün etdiyi və insanlara onu salmağı qadağan etdiyi zaman İmam Hüseyn (ə) atası və qardaşı imam Həsənlə (ə) və digər bir neçə nəfərlə birlikdə xəlifənin göstərişinin əksinə olaraq Əbuzəri yola saldı.  
[[Osman ibn Əbi Suqafə|Osman]] öz xilafəti zamanında [[Əbuzər Ğəffari|Əbuzəri]] Rəbəzəyə sürgün etdiyi və insanlara onu salmağı qadağan etdiyi zaman İmam Hüseyn (ə) atası və qardaşı imam Həsənlə (ə) və digər bir neçə nəfərlə birlikdə xəlifənin göstərişinin əksinə olaraq Əbuzəri yola saldı.<ref>Kuleyni, Əl-Kafi, h.ş 1362, c.8, s.206-207; İbn Əbil-Hədid, Nəhcül-Bəlağənin şərhi, h.q 1387-1385, c.8, s.253-254</ref>


Bəzi əhli-sünnə mənbələri İmam Hüseynin h.q 26-cı ildə Afrika döyüşündə  və h.q 29-cu ildə Təbəristan döyüşündə iştirak etdiyinə işarə edir. Lakin şiə mənbələrində bu haqda heç bir məlumat yoxdur. Tarixi mənbələrin çoxu qeyd olunan müharibələrin döyüş olmadan sülhlə qurtardığını qeyd edirlər.  Həsəneynin (imam Həsən və imam Hüseynin) bu döyüşlərdə iştirak etdiyi haqqında müvafiq və müxalif tərəflər vardır. Bəziləri o cümlədən Cəfər Mürtəza Amuli, bu məlumatların sənəd baxımından problemli olmasına və ümumiyyətlə İmamların (ə) bu cür fəthlərə qarşı olduğuna əsasən bu kimi tarixi məlumatları uydurulmuş hesab edir və İmam Əlinin (ə) [[Siffeyn döyüşü|Siffeyn döyüşündə]] Həsəneynə döyüş meydanına daxil olmaq icazəsi vermədiyini buna şahid olaraq göstərir.  
Bəzi əhli-sünnə mənbələri İmam Hüseynin h.q 26-cı ildə Afrika döyüşündə<ref>İbn Xəldun, Əl-İbər, h.q 1401, c.2, s.573-574</ref> və h.q 29 ya 30-cu ildə<ref>Təbəri, Tarixu Təbəri, h.q 1387, c.4, s.269</ref> Təbəristan döyüşündə iştirak etdiyinə işarə edir. Lakin şiə mənbələrində bu haqda heç bir məlumat yoxdur. Tarixi mənbələrin çoxu qeyd olunan müharibələrin döyüş olmadan sülhlə qurtardığını qeyd edirlər.<ref>İbn Qüteybə, Əl-Məarif, m.1922, s.568; Bəlazuri, Futuhul-Bəldan, m.1988, s.326; Müqəddəsi, Əl-Bida vət-tarix, c.5, s.198</ref> Həsəneynin (imam Həsən və imam Hüseynin) bu döyüşlərdə iştirak etdiyi haqqında müvafiq və müxalif tərəflər vardır. Bəziləri o cümlədən Cəfər Mürtəza Amuli, bu məlumatların sənəd baxımından problemli olmasına və ümumiyyətlə İmamların (ə) bu cür fəthlərə qarşı olduğuna əsasən bu kimi tarixi məlumatları uydurulmuş hesab edir və İmam Əlinin (ə) [[Siffeyn döyüşü|Siffeyn döyüşündə]] Həsəneynə döyüş meydanına daxil olmaq icazəsi vermədiyini buna şahid olaraq göstərir.<ref>Cəfər Mürtəza, Əl-Həyatus-siyasiyyə lil-İmamil-Həsən, s.158</ref>


Bəzi tarixi məlumatlara əsasən, Osmanın xilafətinin sonlarında bir qrup şəxs üsyan etdi və Osmanı öldürmək məqsədi ilə onun evinə hücum çəkdi. [[İmam Həsən (ə)]] və imam Hüseyn (ə) xəlifənin gördüyü işlərdən narazı olmasına baxmayaraq imam Əlinin (ə) göstərişinə əsasən Osmanın evini qorudu.  Bu məlumatla razılaşan və razılaşmayanlar vardır.  Seyyid Cəfər Mürtəza həzrət Əlinin (ə) Osmanın işlərindən ciddi narazı olması və yuxarıda qeyd olunan məlumata zidd olan rəvayətlər kimi tarixi kontekstlərə əsasən bu hadisənin doğruluğunu Osmanın imam Həsənin (ə) kömək etmək təklifini qəbul etməməsi hadisəsi kimi yalnış və qəbul olunmaz saymışdır. O, imam Əlinin “Osmanın qətlindən sevinmədiyini və narahat da olmadığını” deməsini həmçinin, Əli ibn Əbi Talibin (ə) zalımlara qarşı və məzlumların müdafiəsi haqqında olan daimi rəftarını dəlil olaraq gətirir və Baqir Şərif Qərəşinin “Həyatul-imamil-Hüseyn” kitabından nəql edərərək belə deyir: “ Bu hadisənin baş verdiyini fərz etsək belə, Həsəneynin Osmanın qanında şərik olmaq töhmətini uzaqlışdırmaq məqsədi ilə baş vermişdir”.  Seyyid Mürtəza Həsəneynin imam Əli (ə) tərəfindən göndərilməsi haqqında şəkk etdikdən sonra, bu işi qəsdən qətl törətməyin qarşısını almaq və Osmanın ailəsinə yemək və su çatdırmaq üçün olduğunu, Osmanın xilafətdən kənarlaşmasının qarşısını almaq üçün olmadığını bildirir və qeyd edir ki, Osman gördüyü nahaq işlər üzündən xilafətdən uzaqlaşmağa layiq idi.
Bəzi tarixi məlumatlara əsasən, Osmanın xilafətinin sonlarında bir qrup şəxs üsyan etdi və Osmanı öldürmək məqsədi ilə onun evinə hücum çəkdi. [[İmam Həsən (ə)]] və imam Hüseyn (ə) xəlifənin gördüyü işlərdən narazı olmasına baxmayaraq imam Əlinin (ə) göstərişinə əsasən Osmanın evini qorudu.<ref>İbn Qüteybə, Əl-Məarif, h.q 1410, c.1 s.59; Bəlazuri, Ənsabul-əşraf, h.q 1417, c.5, s.558;</ref> Bu məlumatla razılaşan və razılaşmayanlar vardır.<ref>Məhəmmədi Reyşəhri, Daneşnameye İmam Hüseyn, h.ş 1388, c.2, s.331-332</ref> Seyyid Cəfər Mürtəza həzrət Əlinin (ə) Osmanın işlərindən ciddi narazı olması və yuxarıda qeyd olunan məlumata zidd olan rəvayətlər kimi tarixi kontekstlərə əsasən bu hadisənin doğruluğunu Osmanın imam Həsənin (ə) kömək etmək təklifini qəbul etməməsi hadisəsi kimi yalnış və qəbul olunmaz saymışdır. O, imam Əlinin “Osmanın qətlindən sevinmədiyini və narahat da olmadığını” deməsini həmçinin, Əli ibn Əbi Talibin (ə) zalımlara qarşı və məzlumların müdafiəsi haqqında olan daimi rəftarını dəlil olaraq gətirir və Baqir Şərif Qərəşinin “Həyatul-imamil-Hüseyn” kitabından nəql edərərək belə deyir: “ Bu hadisənin baş verdiyini fərz etsək belə, Həsəneynin Osmanın qanında şərik olmaq töhmətini uzaqlışdırmaq məqsədi ilə baş vermişdir”.<ref>Cəfər Mürtəza, Əs-Səhihu min siyrətil-İmam Əli (ə), h.ş 1388, s.313</ref> Seyyid Mürtəza Həsəneynin imam Əli (ə) tərəfindən göndərilməsi haqqında şəkk etdikdən sonra, bu işi qəsdən qətl törətməyin qarşısını almaq və Osmanın ailəsinə yemək və su çatdırmaq üçün olduğunu, Osmanın xilafətdən kənarlaşmasının qarşısını almaq üçün olmadığını bildirir və qeyd edir ki, Osman gördüyü nahaq işlər üzündən xilafətdən uzaqlaşmağa layiq idi.<ref>Seyyid Mürtəza, Əş-Şafi fil-İmamə, h.q 1410, c.3, s.242</ref>
: ''Həmçinin baxa bilərsiniz: [[Osmanın qətli macərası|Osmanın qətli macərası]]''
: ''Həmçinin baxa bilərsiniz: [[Osmanın qətli macərası|Osmanın qətli macərası]]''


confirmed, movedable, templateeditor
13.417

edits