confirmed, movedable, templateeditor
14.665
edits
İmam Həsən Əskəri (ə): Redaktələr arasındakı fərq
→Şiə təlimləri
| Sətir 82: | Sətir 82: | ||
== Dini təlimlərin izahı == | == Dini təlimlərin izahı == | ||
=== Şiə təlimləri === | === Şiə təlimləri === | ||
O dövürdə [[İmamət|imamın]] müəyyən edilməsi ilə əlaqədar bəzi dolaşıq və qaranlıq məqamların olması səbəbi ilə İmam Həsən Əskərinin (ə) çıxışlarında və yazdığı məktublarda vaxt aşırı “Yer höccətsiz ola bilməz” | O dövürdə [[İmamət|imamın]] müəyyən edilməsi ilə əlaqədar bəzi dolaşıq və qaranlıq məqamların olması səbəbi ilə İmam Həsən Əskərinin (ə) çıxışlarında və yazdığı məktublarda vaxt aşırı “Yer höccətsiz ola bilməz”<ref>Məsudi, İsbatul-vəsiyyət, h.q 1409, s.271</ref> və ya “əgər imamət silsiləsi qırılarsa, Allahın işləri məqsədə uyğun həyata keçməz”<ref>Şeyx Səduq, Kəmaluddin, h.q 1395, c.1, s.222</ref> və yaxud “Yer üzündə ilahi höccət, Allahın möminlərə bəxş etdiyi bir nemətdir və Allah bu hidayətlə onlara ehtiram göstərmişdir” kimi fikirləri ilə rast gəlirik.<ref>Kəşşi, Ricalu Kəşşi, h.ş 1348, s.541</ref> | ||
Habelə, o dövürdə şiələrə qarşı mövcud təzyiqləri nəzərə alaraq, İmam Həsən Əskərinin (ə) çıxışlarında tez-tez səbirli olmaq, qurtuluş (fərəc) və intizara inam bəsləmək kimi təlimlərə rast gəlirik.<ref>İbn Şəhraşub, Mənaqibu Ali Əbi Talib, h.q 1376, c.3, s.527</ref> Eləcədə o Həzrətin (ə) hədislərində şiə cəmiyyəti içində daxili rabitənin şəkillənməsinə və din qardaşlarının bir-biri ilə əlaqə yaratmasına xüsusi təkid edilmişdir.<ref>İbn Şəhraşub, Mənaqibu Ali Əbi Talib, h.q 1376, c.3, s.526</ref> | |||
==== Quran təfsiri ==== | ==== Quran təfsiri ==== | ||
İmam Həsən Əskərinin (ə) çox diqqət yetirdiyi mövzulardan biri də [[Quran təfsiri|Qurani-Kərimin təfsiri]] olmuşdur. Şiə təfsir irsi içində ən qədim təfsir kitablarından biri də o Həzrətə (ə) mənsubdur. | İmam Həsən Əskərinin (ə) çox diqqət yetirdiyi mövzulardan biri də [[Quran təfsiri|Qurani-Kərimin təfsiri]] olmuşdur. Şiə təfsir irsi içində ən qədim təfsir kitablarından biri də o Həzrətə (ə) mənsubdur. | ||
| Sətir 90: | Sətir 91: | ||
İmam Həsən Əskəri (ə) imamlıq məqamına çatanda şiələr arasında etiqadi fikir ayrılıqları irəli çıxmışdı. Hətta onun öz imamlıq dövründə də belə ixtilaflara rast gəlinirdi. Belə ixtilaflı mövzulardan biri, illər əvvəl mübahisəyə səbəb olmuş “Allahın cism olmasının inkarı” məsələsi idi. İmamın (ə) dövründə bu məsələ ilə əlaqədar ixtilaf o qədər böyüdü ki, [[Səhl ibn Ziyad Adəmi]] İmama (ə) məktub yazaraq ondan məsələyə ayadınlıq gətirməsini istəyir. İmam (ə) cavab yazaraq, onları Allahın zatına aid mövzuları müzakirə etməkdən çəkindirir və sonra bəzi [[Quran]] ayələrinə işarə edərək yazır: | İmam Həsən Əskəri (ə) imamlıq məqamına çatanda şiələr arasında etiqadi fikir ayrılıqları irəli çıxmışdı. Hətta onun öz imamlıq dövründə də belə ixtilaflara rast gəlinirdi. Belə ixtilaflı mövzulardan biri, illər əvvəl mübahisəyə səbəb olmuş “Allahın cism olmasının inkarı” məsələsi idi. İmamın (ə) dövründə bu məsələ ilə əlaqədar ixtilaf o qədər böyüdü ki, [[Səhl ibn Ziyad Adəmi]] İmama (ə) məktub yazaraq ondan məsələyə ayadınlıq gətirməsini istəyir. İmam (ə) cavab yazaraq, onları Allahın zatına aid mövzuları müzakirə etməkdən çəkindirir və sonra bəzi [[Quran]] ayələrinə işarə edərək yazır: | ||
“Allah tək və yeganədir. Nə doğub və nə də doğulmuşdur. Onun tayı, bərabəri yoxdur. Xaliqdir, məxluq deyil. Hər nə istəsə cismdən və qeyri-cisimdən xəlq edər, lakin Özü cism deyil… Onun bənzəri yoxdur. O, eşidəndir, biləndir” | “Allah tək və yeganədir. Nə doğub və nə də doğulmuşdur. Onun tayı, bərabəri yoxdur. Xaliqdir, məxluq deyil. Hər nə istəsə cismdən və qeyri-cisimdən xəlq edər, lakin Özü cism deyil… Onun bənzəri yoxdur. O, eşidəndir, biləndir”.<ref>Kuleyni, Əl-Kafi, h.q 1407, c.1, s.103</ref> | ||
==== Fiqh ==== | ==== Fiqh ==== | ||
Hədis elmində İmam Həsən Əskəriyə (ə) verilən ləqəblərdən biri də “fəqih”-dir | Hədis elmində İmam Həsən Əskəriyə (ə) verilən ləqəblərdən biri də “fəqih”-dir.<ref>Türeyhi, Cameul-məqal, h.ş 1355, s.185</ref> Bu, onu göstərir ki, İmam (ə) öz səhabələri arasında xüsusi ilə bu keyfiyyəti ilə tanınırmış. İmamın (ə) hədislərinin müəyyən hissəsi [[Fiqh|fiqhə]] və onun müxtəlif fəsillərinə aiddir. Şiə fiqh məzhəbinin böyük bir hissəsinin [[İmam Sadiq (ə)]] vasitəsi ilə yaradılmasını və sonra [[İmam Kazim (ə)|İmam Kazım (ə)]] və [[İmam Rza (ə)]] vasitəsi ilə təkmilləşdirilməsini nəzərə alsaq, İmam Həsən Əskəri (ə) daha çox o dövürdə yeni qarşıya çıxan bəlli məsələlərə və ya o vaxtı mübahisə doğuran məsələlərə, məsələn, [[Ramazan ayı|ramazan ayının]] başlanması və [[xüms]] kimi mövzulara aydınlıq gətirməyə çalışırdı.<ref>Paketçi, Həsən Əskəri (ə), "İmam", s.630</ref> | ||
==== Türbə ==== | ==== Türbə ==== | ||
İmam Həsən Əskəri (ə) [[Şəhadət|şəhid edildikdən]] sonra, atası [[İmam Hadi (ə)|İmam Hadinin (ə)]] qəbri kənarında [[dəfn]] edildi | İmam Həsən Əskəri (ə) [[Şəhadət|şəhid edildikdən]] sonra, atası [[İmam Hadi (ə)|İmam Hadinin (ə)]] qəbri kənarında [[dəfn]] edildi.<ref>Müfid, Əl-İrşad, h.q 1413, c.2, s.313</ref> Sonralar burada “Əskəriyəyn türbəsi” kimi tanınan ziyarətgah inşa edilmişdir. | ||
“Əskəriyəyn türbəsi” 2005-ci<ref>Xameyar, Təxribe ziyarətqahhaye İslami dər keşvərhaye ərəbi, s.29 və 30</ref> və 2007-ci illərdə təkfirçi terroçular tərəfindən dağıdılmışdır.<ref>Xameyar, Təxribe ziyarətqahhaye İslami dər keşvərhaye ərəbi, s.30</ref> 2010-cu ildə<ref>[http://fa.abna24.com/institute/archive/2012/12/08/370499/story.html خبرگزاری ابنا: آخرین وضعیت ساخت ضریح حرمین عسکریین(ع)], abna24.com saytı</ref> türbənin bərba edilməsinə başlanmış, 2015-ci ildə isə təmir işləri başa çatmışdır.<ref>[https://www.ilna.ir/بخش-اجتماعی-5/300946-عملیات-بازسازی-گنبد-حرم-امامین-عسکریین-پایان-یافت خبرگزاری ایلنا؛ عملیات بازسازی گنبد حرم امامین عسکریین پایان یافت], ilna.ir saytı</ref> | |||
== Biblioqrafiya == | == Biblioqrafiya == | ||
İmam Həsən Əskəri Haqqında müxtəlif dillərdə- Azərbaycan, ərəb, ingilis, fars, urdu, ispanyol və s. kitablar yazılmış və tərcümə edilmişdir(103). Bəzi saytlarda İmamla (ə) əlaqədar 250-dən çox kitab, məqalə, elmi iş dərc edilmişdir(104). Bəzi kitabların adlarını qeyd edirik: | İmam Həsən Əskəri Haqqında müxtəlif dillərdə- Azərbaycan, ərəb, ingilis, fars, urdu, ispanyol və s. kitablar yazılmış və tərcümə edilmişdir(103). Bəzi saytlarda İmamla (ə) əlaqədar 250-dən çox kitab, məqalə, elmi iş dərc edilmişdir(104). Bəzi kitabların adlarını qeyd edirik: | ||