İmam Həsən Əskəri (ə): Redaktələr arasındakı fərq

 

İmam Həsən Əskəri (ə) Hadi, [[Nəqi (ləqəb)|Nəqi]], Zəki, Rəfiq və Samit kimi ləqəblərlə tanınmaqdadır. Bəzi tarixçilərə görə onun Xalis adlı ləqəbi də olmuşdur.<ref>İbn Rustəm Təbəri, Dəlailul-İmamə, h.q 1413, s.425</ref> Həmçinin, o, İmam Cavad və İmam Hadi (ə) [[İbn Rza|İbn ər-Riza ləqəbi]] ilə də tanınmışlar.<ref>İbn Şəhraşub, Mənaqibu Ali Əbi Talib, h.q 1376, c.3, s.523</ref> Eləcədə o, İmam Hadi ilə Əskəri ləqəbini də bölüşmüşdür. Çünki, onların hər ikisi məcburi şəkildə [[Samirra|Samərrada]] saxlanılırdı. Əskər Samərra şəhərinin digər məşhur olmayan adıdır.<ref>İbn Xəllikan, Vəfiyyatul-əyan, m. 1972-1971, c.2, s.95</ref> Habelə, onun və  ikinci imamın adı [[İmam Həsən (ə)|Həsən]] olduğuna görə, ona Həsən əl-Axir də deyilib.<ref>İbn Şəhraşub, Mənaqibu Ali Əbi Talib, h.q 1376, c.3, s.526</ref>

İmam Həsən Əskəri [[Hicrətin 260-cı ili|hicri-qəməri təqvimi ilə 260-cı il]],<ref>Kuleyni, Əl-Kafi, h.q 1407, c.1, s.503; Müfid, Əl-İrşad, h.q 1413, c.2, s.314</ref> [[8 Rəbiul-əvvəl|rəbiüləvvəl ayının 8-də]] 28 yaşında Mutəmid Abbasının xəlifəliyi dönəmində qətlə yetirilmişdir.<ref>Təbərsi, Əlamul-vəra, h.q 1417, c.2, s.131</ref> Habelə, onun rəbiülaxir və ya  [[Cəmadiul-əvvəl aylarında|cəmadiüləvvəl aylarında]] qətlə yetirilməsi haqqında da məlumatlar keçməkdədir.<ref>Müqəddəsi, Bazpəjuhi tarixe vilayət və şəhadəte Məsuman, h.q 1391, s.530-533</ref> [[Şeyx Müfid|Şeyx Müfidə]] görə, İmam Həsən Əskəri (ə) xəstəlik səbəbi ilə vəfat edib.<ref>Müfid, Əl-İrşad, h.q 1413, c.2, s.336</ref> Lakin Fəzl ibn Həsən Təbrəsinin “İlam əl-Vəra” kitabında yazdığına və əksər şiə alimlərinin də qənaətinə görə, İmam Həsən Əskəri (ə) digər imamlar kimi zəhərləndirilərək şəhid edilmişdir.<ref>Təbərsi, Əlamul-vəra, h.q 1417, c.2, s.131</ref> Onlar fikirlərini əsaslandırmaq üçün [[İmam Sadiq (ə)|İmam Sadiqin]] “و الله ما منّا الا مقتول شهيد” (And olsun Allaha, bizim hər birimizi qətlə yetirərək şəhid etmişlər) məzmunlu hədisinə istinad etmişlər.<ref>Təbərsi, Əlamul-vəra, h.q 1417, c.2, s.132</ref>  Həmçinin, tarixçi Seyyid Cəfər Murtəza Amili düşünür ki, Şeyx Müfid belə bir fikri təqiyyə edərək söyləmişdir.<ref>Amili, Əs-Səhihu min siyrətin-Nəbiyyil-əzəm, h.q 1426, c.33, s.185-191</ref> Bəzi tarixi məlumatlara əsasən, Mötəmid Abbasidən qabaqkı iki xəlifə də İmam Həsən Əskərini (ə) qətlə yetirməyə cəhd etmişdilər. Bir rəvayətdə deyilir ki, Mötəz Abbasi Hacib adlı məmuruna İmamı (ə) Küfə yolunda qətlə yetirməyi  göstəriş verir. Lakin camaat xəbərdar olandan sonra bu plan boşa çıxır.<ref>Şeyx Tusi, Əl-Ğeybə, h.q 1398, s.208; Ətarudi, Musnədul-İmamil-Əskəri (ə), h.q 1413, s.92</ref> Digər məlumata əsasən, Möhtədi Abbasi də İmamı (ə) zindanda qətlə yetirmək qərarına gəlir. Lakin onun xəlifəliyi sona yetdiyinə görə, məqsədini həyata keçirə bilmir.<ref>Məsudi, İsbatul-vəsiyyət, h.q 1409, s.267; Kuleyni, Əl-Kafi, h.q 1407, c.1, s.329</ref>

Şiələrin İmam Həsən Əskəri (ə) ilə əlaqə vasitəsi məktublaşma idi. Onun Əli ibn Hüseyn ibn Babəveyhə,<ref>İbn Şəhraşub, Mənaqibu Ali Əbi Talib, h.q 1376, c.3, s.527; Xansari, Rəvzatul-cinan, h.q 1390, c.4, s.273-274</ref> [[Qum]] və Ave<ref> İbn Şəhraşub, Mənaqibu Ali Əbi Talib, h.q 1376, c.3, s.526</ref> camaatına yazdığı məktubları nümunə göstərmək olar. “Kəmal əd-Din” kitabında qeyd edilmişdir ki, o, şəhid edilməzdən bir az qabaq öz əli ilə mədinəlilərə çoxlu məktublar yazdı.<ref>Səduq, Kəmaluddin, h.q 1390, c.2, s.474</ref> Şiələr də müxtəlif mövzu və məsələlərdə ona məktublar yazır və cavab alırdılar.