Camaat namazı: Redaktələr arasındakı fərq

Şiə nəzərinə əsasən, camaat namazlarında iştirak etmək, təkid edilmiş [[Müstəhəb|müstəhəb]] əməllərdən biridir və yalnız [[Gündəlik namaz|gündəlik (beş vacib namaz)]], Ayat namazı, [[Bayram namazı|bayram namazları]], meyyit namazı və [[Cümə namazı|Cümə namazını]] camaat şəklində qılmaq olar. Şiə məzhəbinin əksər fiqh alimlərinin fikrincə, [[Yağış namazı|yağış namazından]] başqa, digər müstəhəb namazları camaat halında qılmaq olmaz. Sünnü məzhəbində [[Təravih namazı|“Təravih” namazı]] camaatla birlikdə qılınır, Şiə məzhəbinin fikrincə, bu namazın camaat halında qılınmasını [[Bidət|bidətdir]] (dində yenilikdir).  

[[İmam Rza (ə)|İmam Rzadan (ə)]] nəql olunan rəvayətə əsasən, camaat namazının vacib olmasının illəti, insanlar arasında [[İslam]], Tohid və [[İxlas|ixlasın]] aşkar olması idi.<ref>Hürr Amili, Vəsailuş-şiə, h.q 1409, c.8, s.287</ref>  [[İləluş-şəraye (kitab)|“İləluş-şəraye”]] kitabında, imam Sadiqdən (ə) nəql olunur, Allah-Taala camaat namazını bunun üçün qərar verdi ki, namaz qılanlar, namaz qılmayanlardan seçilsin və məlum olsun, kimlər namazın vaxtına riayət edir və kimlər etmir. Digər bir yerdə nəql olunur, əgər camaat namazı olmasaydı, heç kim digərinin haqqında xeyir iş sahibi oluğu üçün şəhadət verə bilməzdi.<ref>Şeyx Səduq, İləluş-şəraye, h.ş 1385, c.2, s.325</ref>

Camaat namazı haqqında bir çox savab və fəzilətlər açıqlanmışdır. İslam peyğəmbərindən (s) nəql olunmuşdur ki, camaat namazında olan insanların sayı nə qədər çox olarsa [[Allah]] yanında da o qədər sevilər<ref>İbn Hənbəl, Musnəd, Darus-sadir, c.5, s.140</ref>  və savabı da çox olar: “Məmum” əgər bir nəfər olarsa, namazın savabı 150 bərabər və əgər iki nəfər olarsa namazın savabı 600 bərabər və beləliklə onların sayı doqquz nəfəri keçərsə, o namazın savabını Allahdan başqası bilməz.<ref>Əllamə Məclisi, Biharul-ənvar, h.q 1410, c.85, s.15</ref> <br>

Digər rəvayətlərdə gəlmişdir ki, bir camaat namazı, iyirmibeş (tək halında qılınan) namazdan üstündür<ref>Şeyx Tusi, Təhzibul-Əhkam, h.q 1407, c.3, s.265; Kuleyni, Əl-Kafi, h.q 1407, c.3, s.373</ref>  və camaatla qılınan namazın savabı, tək halda qılınan qırx ilin namazından fəzilətlidir,<ref>Nuri, Mustədrəkul-vəsail, h.q 1408, c.6, s.446</ref>  alim bir şəxsin imamətilə qılınan camaat namazının fəziləti, peyğəmbərin (s) [[İmam camaat|imamətliyi]] ilə qılınan namazın fəzilətinə bərabərdir.<ref>Əllamə Məclisi, Biharul-ənvar, h.q 1410, c.88, s.119</ref>

Sünnü məzhəblərindən, Hənbəli məzhəbi və Hənəfilərdən isə bəziləri, camaat namazını [[Vacib eyni|“vacib eyni”]] bilirlər.<ref>İbn Əsir, Camiul-Usul, h.q 1403, c.5, s.564-566</ref>  [[Muhəmməd ibn İdris Şafei|Şafei]] məzhəbindən bir dəstəsi isə, səfərdə olmayan kişilər üçün, camaat namazında iştirak etmələrini, [[Vacib kifayi|“vacib kifayi”]] bilirlər.<ref>Xətib, Muğnil-Muhtac, Darul-fikr, c.1, s.229-230</ref>  

Şiə fəqihlərinin fikrincə, [[Yağış namazı|yağış namazından]] başqa heç bir müstəhəb namazı camaat şəklində qılınmasına icazə verilmir.<ref>Mühəqqiq Hilli, Əl-Mutəbər, h.q 1407, c.2, s.415</ref>  Buna baxmayaraq, bəzi Şiə fəqihləri bildirirlər, [[Bayramı namazı|“Fitr” və “Qurban” bayramı namazlarını]], imamın qeybət dövründə camaatla qılmaq müstəhəbdir.<ref>Yəzdi Təbatəbai, Əl-Urvətul-vüsqa, h.q 1409, c.1, s.765; İmam Xomeyni, Tozihul-məsail, h.ş 1387, s.234</ref>  Şiə məzhəbinin məşhur fəqihlərinin nəzəri budur ki, istər vacib istərsə də müstəhəb halında olsun, camaatla qılınmalıdır.<ref>Şeyx Səduq, Əl-Muqnə, h.q 1415, s.149; Nəraqi, Mustənəduş-şiə, h.q 1415, c.6, s.6</ref>  “Hədaiq” kitabının müəllifi, bəzi Şiə fəqihlərinə o cümlədən; Əbu Saleh Hələbi və [[Şəhid Əvvəl|Şəhid əvvəl-ə]] nisbət verir ki, “Qədir-Xum” namazını camaatla qılmağı icazəli bilirlər, “Bəhrani” isə bu namazın camaatla qılınmasını haram bilir.<ref>Bəhrani, Əl-Hədaiqun-Nazirə, h.q 1405, c.11, s.87</ref>  Bunun müqabilində, bir çox Sünnü fiqh alimləri, bütün [[Müstəhəb namazlar|müstəhəb namazları]] o cümlədən [[Təravih namazı|“Təravih” namazını]] camaatla qılınmasını icazəli bilirlər,<ref>Cəziri, Əl-fiqhu ələl-məzahibiş-şiə, h.q 1424, c.1, s.370-371</ref>  Maliki və Hənəfi məzhəbləri, [[Ayat namazı|ayat]] və [[Ramazan|Ramazan ayının]] namazlarından başqa, bəzi [[Gündəlik nafilə namazları|nafilə namazların]] camaatla qılınmasını məkruh (bəyənilməz) sayırlar.<ref>Cəziri, Əl-fiqhu ələl-məzahibiş-şiə, h.q 1424, c.1, s.370</ref>  Şiə fəqihlərinin fikrincə, “Təravih” namazının camaat şəklində qılınması, bidətdir.<ref>Şeyx Tusi, Əl-Xilaf, h.q 1407, c.1, s.528</ref>

İmam camaatın şərtlərindən biri, mömin, yəni oniki imam şiəsi olmaqdır;<ref>Nəcəfi, Cəvahirul-kəlam, h.q 1404, c.13, s.273-275</ref>  bunun üçün də Şiə fiqh alimləri bir sıra rəvayətlərə<ref>Nuri, Mustədrəkul-vəsail, h.q 1408, c.8, s.309, c.8, s.312</ref>  əsaslanaraq, Şiənin əhli sünnəyə iqtida etməsini düzgün saymırlar;<ref>Şeyx Tusi, Əl-Xilaf, h.q 1407, c.1, s.549; Mühəqqiq Hilli, Əl-Mutəbər, h.q 1407, c.2, s.432</ref>  amma xüsusi şəraitlərdə, misal üçün [[Təqiyyə|təqiyyə]] halında; əlbətdə əhli-sünnəyə iqtida etmək haqqında ixtilaf vardır. [[Seyyid Ruhullah Musəvi Xomeyni|İmam Xomeyni]] və digər alimlər, əhli sünnəyə iqtida etməyin heç bir nöqsanı olmadığını bildirirlər,<ref>İmam Xomeyni, Ər-rəsailul-əşəriyyə, h.ş 1387, s.63-64</ref>  bəziləri isə, namazın yenilənməsini və yaxud iqtida etməyib Həmd və surəni oxumasını bildirirlər.<ref>Nəraqi, Mustənəduş-şiə, h.q 1415, c.8, s.53-54</ref>  Bu ixtilaflar isə çıxılmaz şəraitə aid olan rəvayətlərin bir-biri ilə qarşı-qarşya durmasından qaynaqlanır.<ref>[http://miqat.hajj.ir/article_51419.html کمالی اردکانی، «بررسی فقهی اقتدای به اهل تسنن در حرمین شریفین»،], Kəmali, Bərresiye fiqhi iqteda be əhli-təsənnun dər hərəmeyne şərifeyn</ref>

Fiqh alimləri, öz fiqhi kitablarında, camaat namazı və onun hökmləri haqqında söz açmışlar.<ref>İbn İdris, Əs-Sərair, h.q 1410, c.1, s.277</ref>  Həmçinin camaat namazı haqqında, müstəqil şəkildə kitablar təlif etmişlər, onlardan bəziləri ibarətdirlər: