confirmed, movedable, templateeditor
15.813
edits
Səhifeyi Səccadiyyə: Redaktələr arasındakı fərq
→Kitabın mötəbərliyi
Redaktənin izahı yoxdur |
|||
| Sətir 74: | Sətir 74: | ||
== Kitabın mötəbərliyi == | == Kitabın mötəbərliyi == | ||
[[Hədis]] alimlərinə görə, Səhifeyi Səccadiyyə həmişə şiə alimlərinin yanında məşhur və onlar tərəfindən qəbul olunmuşbir kitab olub. Şeyx Tusi, Qütbuddin Ravəndi, Şəhid Əvvəl və Kəfəmi kimi alimlər öz kitablarında ondan dualar nəql ediblər.[26] | [[Hədis]] alimlərinə görə, Səhifeyi Səccadiyyə həmişə şiə alimlərinin yanında məşhur və onlar tərəfindən qəbul olunmuşbir kitab olub. [[Şeyx Tusi]], Qütbuddin Ravəndi, [[Şəhid Əvvəl]] və Kəfəmi kimi alimlər öz kitablarında ondan dualar nəql ediblər.[26] | ||
Biharul-Ənvar[27] kitabının müəllifi Məhəmməd Baqir Məclisi və həmçinin Ağa Bozorg Tehrani sənəd baxımından Səhifeyi Səccadiyyəni mütəvatir həddində olduğunu bildirirlər. Çünki onun raviləri bütün təbəqələrdə və bütün dövrlərdə onu nəql etmək icazəsini alıblar.[28 | [[Biharul-Ənvar (kitab)|Biharul-Ənvar]][27] kitabının müəllifi [[Məhəmməd Baqir Məclisi]] və həmçinin Ağa Bozorg Tehrani sənəd baxımından Səhifeyi Səccadiyyəni [[mütəvatir]] həddində olduğunu bildirirlər. Çünki onun raviləri bütün təbəqələrdə və bütün dövrlərdə onu nəql etmək icazəsini alıblar.[28] | ||
Məhəmməd Təqi Məclisi Səhifeyi Səccadiyyənin bir milyondan çox sənədinin olduğunu yazmışdır.[29] Məhəmməd Baqir Məclisi bu kitabı [[Zeydiyyə]] arasında da mütəvatir bir kitab olduğunu hesab etmişdir.[30] Onun fikrincə, kitabın mətninin son dərəcə bəlağət və fəsahətli olduğunu və bu kitabın ilahi elmlərə dair əhatə dairəsini nəzərə alsaq, bu kitabın İmam Səccad (ə) tərəfindən sadir olmasına heç bir şübhə qalmır.[31] Bəzi alimlər Səhifeyi Səccadiyyəni Müstəfiz və ya Mütəvatir hesab ediblər.[32] | |||
Lakin bəzi tədqiqatçılar bu kitabın mütəvatir olması iddiasını (kitabın əsas rəvayətçilərinin çoxlu olmaması səbəbindən) yanlış hesab edirlər.[33] [[Seyyid Əbül-Qasim Xoyi|Əbul-Qasim Xoi]] də Mütəvəkkil ibn Harunun (kitabın əsas rəvayətçisi) etibarlılığını naməlum hesab edir.[34] [[Seyyid Ruhulllah Xomeyni|İmam Xomeyniyə (rəh)]] görə, Səhifeyi Səccadiyyənin yüksək bəlağətindən və uca mənalarından bu kitabın əslinin İmam Səccad (ə) tərəfindən sadir olunduğu aydın olsa da, lakin onun bütün cümlələrini İmam Səccada (ə) aid etmək və dəlil hesab etmək olmaz.[35] [[Müctəhid|Fəqihlər]] və [[Quran təfsiri|təfsirçilər]] öz kitablarında və bir məsələni argumentlə sübut etmədə Səhifeyi Səccadiyyə kitabından bəzi hissələrə istinad ediblər.[36] Əbul-Məali Kəlbasi (hicri 1315-ci ildə vəfat edib) Səhifeyi Səccadiyənin sənədinin araşdırılmasına dair müstəqil risalə yazmışdır.[37] Bu risalə "Ər-Rəsailur-Ricaliyyə" kitabının içərisində çap edilmişdir.[38] | |||
== Nüsxələr və çaplar == | == Nüsxələr və çaplar == | ||
Səhifeyi Səccadiyyə çoxlu əlyazması olan kitablardan biridir.[39] Təkcə İranda bu kitab üçün üç mindən çox əlyazma qeydə alınmışdır.[40] Səhifeyi Səccadiyyənin ən qədim nüsxələrindən biri (yazılma tarixi: hicri 695) Ayətullah Mərəşi Nəcəfinin kitabxanasında saxlanılır.[41 ]1348-ci ildə İmam Rzanın (ə) hərəminin təmiri zamanı da Səhifeyi Səccadiyyənin bir qədim nüsxəsi tapılmışdır ki, o, hicri 416-cı ildə yazılmışdır.[42] Həmçinin onu rəvayət edənlərin hamısı sünnidir.[43]Astan Qüds Rəzəvi məşhur versiyalardan fərqli olan və daha natamam olan bu nüsxəni çap etdirmişdir.[44] | Səhifeyi Səccadiyyə çoxlu əlyazması olan kitablardan biridir.[39] Təkcə İranda bu kitab üçün üç mindən çox əlyazma qeydə alınmışdır.[40] Səhifeyi Səccadiyyənin ən qədim nüsxələrindən biri (yazılma tarixi: hicri 695) Ayətullah Mərəşi Nəcəfinin kitabxanasında saxlanılır.[41 ]1348-ci ildə [[İmam Rza (ə)|İmam Rzanın (ə)]] hərəminin təmiri zamanı da Səhifeyi Səccadiyyənin bir qədim nüsxəsi tapılmışdır ki, o, hicri 416-cı ildə yazılmışdır.[42] Həmçinin onu [[Hədis|rəvayət]] edənlərin hamısı sünnidir.[43]Astan Qüds Rəzəvi məşhur versiyalardan fərqli olan və daha natamam olan bu nüsxəni çap etdirmişdir.[44] | ||
Seyid Mürtəza Nucumidən nəql olunur ki, onun qohumlarından biri Vatikan kitabxanasında Zeyd ibn Əlinin yazdığı Səhifeyi Səccadiyyənin əslini görüb.[45] | Seyid Mürtəza Nucumidən nəql olunur ki, onun qohumlarından biri Vatikan kitabxanasında Zeyd ibn Əlinin yazdığı Səhifeyi Səccadiyyənin əslini görüb.[45] | ||
Səhifeyi Səccadiyyənin İmam Baqir (ə) tərəfindən yazılmış digər orijinal nüsxəsi də ehtimal verilir ki, imamətin və dövrün imamının yanında olan əmanətlərdəndir.[46] | Səhifeyi Səccadiyyənin [[İmam Baqir (ə)]] tərəfindən yazılmış digər orijinal nüsxəsi də ehtimal verilir ki, imamətin və dövrün imamının yanında olan əmanətlərdəndir.[46] | ||
Səhifeyi Səccadiyyə ilk dəfə hicri 1248-ci ildə Hindistanın Kəlküttə şəhərində çap edilmişdir.[47] Sonrakı onilliklərdə bu kitabın müxtəlif dillərə tərcüməsi və şərhləri həmin şəhərdə çap edilmişdir.[48] Hicri 1262-ci ildə İran, 1322-ci ildə Misir, 1330-cu ildə Şam və 1352-ci ildə İraq bu kitabı ilk dəfə çap etdirmişdir.[49] | Səhifeyi Səccadiyyə ilk dəfə hicri 1248-ci ildə Hindistanın Kəlküttə şəhərində çap edilmişdir.[47] Sonrakı onilliklərdə bu kitabın müxtəlif dillərə tərcüməsi və şərhləri həmin şəhərdə çap edilmişdir.[48] Hicri 1262-ci ildə İran, 1322-ci ildə Misir, 1330-cu ildə Şam və 1352-ci ildə İraq bu kitabı ilk dəfə çap etdirmişdir.[49] | ||
== Səhifeyi Səccadiyyənin məzmunu == | |||
Bəzi tədqiqatçıların fikrincə, Səhifeye Səccadiyyənin dualarının məzmunu daha çox tövhid mehvərlidir və onların əsasını [[Allah|Allaha]] yalvarış və [[dua]] etmək təşkil edir.[50] İmam Səccad (ə) kitabda əxlaqi prinsipləri və ictimai-siyasi həyat tərzini dua və münacat şəklində ifadə etmişdir.[51]Elə bir şəkildə ki, insanlar bu duaları oxumaqla İmamın siyasi baxışları ilə tanış ola bilsinlər.[52] İmam Səccadın (ə) bu maarifi dua şəklində ifadə etməsinin səbəbini (xüsusən Əbdülməlik ibn Mərvanın dövründə[53]) o Həzrətin həyatının xüsusi şəraiti ilə əlaqələndiriblər ki, təqiyyə ilə yaşayırdı.[54] Bu kitabda salavatdan istifadə edilməyən dualar azdır.[55] Rəsul Cəfərianın dediyinə əsasən, salavat göndərmək və [[Həzrət Muhəmməd (s)|Peyğəmbərin (s)]] ailəsi ilə arasındakı bağlılığa inam şiə əqidəsinə malik olduğunu ifadə etməkdə çox önəmlidir.[56] | |||
[[İmamət]] məsələsi Səhifeyi Səccadiyyədə bəyan olunan mühüm siyasi və dini məsələlərdəndir.[57] İmam Səccad (ə) xilafətdə [[şiə]] imamlarının həqqaniyyətinə işarə etməkdən əlavə, imamların peyğəmbərlərin elmindən və onların [[İsmət|məsumluğundan]] istifadə etdiklərini bəyan edir.[58] Xilafətin qəsbkarlarını ifşa etmək, imamət hakimiyyəti idealını təbliğ etmək, dinin qorunmasını vurğulamaq, məzlumlara dəstək olmaq və zalımın qarşısında durmaq bu kitabda bəyan edilən digər siyasi məsələlərdəndir.[59] [[Cəfər Sübhani]] Səhifeyi Səccadiyyədə bəzi elmi möcüzələrin bəyan edildiyini yazmışdır. ki, onlar o dövrdə ondan xəbərsiz idilər.[60] | |||
Bu duada vəbanın su vasitəsilə keçməsi kimi məsələlərə işarə edilmişdir: اللَّهُمَّ وَ امْزُجْ مِیاهَهُمْ بِالْوَبَاءِ | |||
"Allahım, düşmənlərin suyunu vəba ilə qarışdır".[61] | "Allahım, düşmənlərin suyunu vəba ilə qarışdır".[61] | ||
Səhifeyi Səccadiyyənin bəzi duaları müəyyən günlərə (məsələn, Ərəfə duası, Ramazan ayı ilə vidalaşma duası, hilalı görmək duası) məxsusdur. Bəzi dualar isə xüsusi günlərdə oxumaq üçün deyil.[62] Səhifeyi Səccadiyyənin 54 duası vardır ki, onların adlarının siyahısı belədir: | Səhifeyi Səccadiyyənin bəzi duaları müəyyən günlərə (məsələn, Ərəfə duası, Ramazan ayı ilə vidalaşma duası, hilalı görmək duası) məxsusdur. Bəzi dualar isə xüsusi günlərdə oxumaq üçün deyil.[62] Səhifeyi Səccadiyyənin 54 duası vardır ki, onların adlarının siyahısı belədir: | ||
| Sətir 215: | Sətir 211: | ||
54. Qəm-qüssənin çəkilməsi üçün oxunan dua. | 54. Qəm-qüssənin çəkilməsi üçün oxunan dua. | ||
== Tərcümələr == | == Tərcümələr == | ||
Səhifeyi Səccadiyyə fars, ingilis, fransız, indoneziya, türk, urdu, ispan, bosniya, alban və tamil kimi müxtəlif dillərdə çap edilmişdir.[63] Bu tərcümələrdən bəziləri aşağıdakılardır: | Səhifeyi Səccadiyyə fars, ingilis, fransız, indoneziya, türk, urdu, ispan, bosniya, alban və tamil kimi müxtəlif dillərdə çap edilmişdir.[63] Bu tərcümələrdən bəziləri aşağıdakılardır: | ||
* Əbul-Həsən Şərani tərəfindən farsca tərcümə;[64] | * Əbul-Həsən Şərani tərəfindən farsca tərcümə;[64] | ||
* Əbdül-Məhəmməd Ayəti tərəfindən farsca tərcümə;[65] | * Əbdül-Məhəmməd Ayəti tərəfindən farsca tərcümə;[65] | ||
* Mehdi İlahi Qumşei tərəfindən yazılmış farsca tərcümə;[66] | * Mehdi İlahi Qumşei tərəfindən yazılmış farsca tərcümə;[66] | ||
* Məhəmməd Mehdi Fuladvənd tərəfindən yazılmış farsca tərcümə, "Pişvaye çehre bər xake sayəndəgan" başlığı ilə;[67] | * Məhəmməd Mehdi Fuladvənd tərəfindən yazılmış farsca tərcümə, "Pişvaye çehre bər xake sayəndəgan" başlığı ilə;[67] | ||
| Sətir 236: | Sətir 228: | ||
* Cəlaləddin Rəhmət tərəfindən Malayca tərcüməsi "Shahifah Sajjadiyyah؛ Gita Suci Keluarga Nabi".[71] | * Cəlaləddin Rəhmət tərəfindən Malayca tərcüməsi "Shahifah Sajjadiyyah؛ Gita Suci Keluarga Nabi".[71] | ||
== Şərhlər == | == Şərhlər == | ||
Ağa Bozorg Tehrani "Əl-Zəriə" kitabında Səhifeyi Səccadiyyənin yetmişə yaxın şərhini qeyd etmişdir.[72] Səhifeyi Səccadiyyənin ən məşhur şərhi Seyid Əli Xan Kəbir tərəfindən yazılmış "Riazus-Salikin" kitabıdır. Həmçinin deyirlər ki, mövcud olan ən qədim şərh Kəfəminin yazdığı "Əl-Fəvaiduş-Şərifə fi Şərhis-Səhifə" kitabıdır.(73] Digər şərhlərə aşağıdakılar daxildir: | Ağa Bozorg Tehrani "Əl-Zəriə" kitabında Səhifeyi Səccadiyyənin yetmişə yaxın şərhini qeyd etmişdir.[72] Səhifeyi Səccadiyyənin ən məşhur şərhi Seyid Əli Xan Kəbir tərəfindən yazılmış "Riazus-Salikin" kitabıdır. Həmçinin deyirlər ki, mövcud olan ən qədim şərh Kəfəminin yazdığı "Əl-Fəvaiduş-Şərifə fi Şərhis-Səhifə" kitabıdır.(73] Digər şərhlərə aşağıdakılar daxildir: | ||
* Seyid Əli Nəqi Feyzul-İslamın yazdığı "Tərcümə və şərhi Səhifeyi Kamileyi Səccadiyyə".[74] | * Seyid Əli Nəqi Feyzul-İslamın yazdığı "Tərcümə və şərhi Səhifeyi Kamileyi Səccadiyyə".[74] | ||
| Sətir 254: | Sətir 241: | ||
* Seyid Məhəmməd Hüseyn Hüseyni Cəlalinin yazdığı "Şərhu Səhifətis-Səccadiyyə".[78] | * Seyid Məhəmməd Hüseyn Hüseyni Cəlalinin yazdığı "Şərhu Səhifətis-Səccadiyyə".[78] | ||
İmam Səccaddan (ə) bizə yetişmiş duaların ümumi sayı Səhifeyi Səccadiyyədə olan dualardan qat-qat çoxdur.[79] Bəzi alimlər İmamın digər dualarını başqa mənbələrdən toplayıb müstəqil bir kitabda çap etdirməyə çalışıblar.[80]Bu kitablar (Şeyx Hürr Amuli tərəfindən yazılmış) "Əs-Səhifətus-Səccadiyyətüs-Saniyə", (Abdullah İbn İsa Əfəndi tərəfindən yazılmış) "Əs-Səhifətus-Səccadiyyətüs-Salisə", (Mühəddis Nuri tərəfindən yazılmış) "Əs-Səhifətus-Səccadiyyətür-Rabiə", (Seyid Möhsün Əmin tərəfindən yazılmış) "Əs-Səhifətus-Səccadiyyətül-Xamisə", (Məhəmməd Saleh Hairi Mazandarani tərəfindən yazılmış) "Əs-Səhifətus-Səccadiyyətüs-Sadisə", kimi tanınırlar.[81] Seyid Məhəmməd Baqir Müvəhhid Əbtəhi "Səhifeyi Səccadiyyeyi Kamilə" adlı əsərində İmam Səccadın 272 duasını toplamışdır.[82] Məhəmməd Baqir Məclisi İmam Səccaddan (ə) bir neçə başqa duanı Səhifeyi Səccadiyyənin axırına əlavə etdi ki, "Mülhəqati Səhifə" kimi tanındı.[83] | [[İmam Səccad (ə)|İmam Səccaddan (ə)]] bizə yetişmiş duaların ümumi sayı Səhifeyi Səccadiyyədə olan dualardan qat-qat çoxdur.[79] Bəzi alimlər İmamın digər dualarını başqa mənbələrdən toplayıb müstəqil bir kitabda çap etdirməyə çalışıblar.[80]Bu kitablar (Şeyx Hürr Amuli tərəfindən yazılmış) "Əs-Səhifətus-Səccadiyyətüs-Saniyə", (Abdullah İbn İsa Əfəndi tərəfindən yazılmış) "Əs-Səhifətus-Səccadiyyətüs-Salisə", (Mühəddis Nuri tərəfindən yazılmış) "Əs-Səhifətus-Səccadiyyətür-Rabiə", (Seyid Möhsün Əmin tərəfindən yazılmış) "Əs-Səhifətus-Səccadiyyətül-Xamisə", (Məhəmməd Saleh Hairi Mazandarani tərəfindən yazılmış) "Əs-Səhifətus-Səccadiyyətüs-Sadisə", kimi tanınırlar.[81] Seyid Məhəmməd Baqir Müvəhhid Əbtəhi "Səhifeyi Səccadiyyeyi Kamilə" adlı əsərində İmam Səccadın 272 duasını toplamışdır.[82] [[Məhəmməd Baqir Məclisi]] İmam Səccaddan (ə) bir neçə başqa duanı Səhifeyi Səccadiyyənin axırına əlavə etdi ki, "Mülhəqati Səhifə" kimi tanındı.[83] | ||
Əlyazma nüsxələrin əksəriyyətində bu "mülhəqat" (əlavələr) qeyd edilmişdir.[84] | Əlyazma nüsxələrin əksəriyyətində bu "mülhəqat" (əlavələr) qeyd edilmişdir.[84] | ||
== Əlaqədar əsərlər == | == Əlaqədar əsərlər == | ||
| Sətir 264: | Sətir 249: | ||
Həmçinin Səhifeyi Səccadiyyənin mövzularının kataloqlaşdırılması sahəsində bəzi kitablar yazılmışdır ki, onlardan bəziləri aşağıdakılardır: | Həmçinin Səhifeyi Səccadiyyənin mövzularının kataloqlaşdırılması sahəsində bəzi kitablar yazılmışdır ki, onlardan bəziləri aşağıdakılardır: | ||
* Muhəmməd Hüseyn Müzəffər tərəfindən yazılmış "Əd-Dəlil ilə mozuatis-Səhifətis-Səccadiyyə" kitabı: Bu əsərdə Səhifeyi Səccadiyyə kitabında qeyd olunan bütün mövzular on doqquz ümumi fəsildə və onların altında kiçik və cüzi mövzular bəyan olunmuşdur.[86 ] Bu kitab Qum İslam Nəşriyyatı tərəfindən hicri 1403-cü ildə çap edilmişdir.[87] | * Muhəmməd Hüseyn Müzəffər tərəfindən yazılmış "Əd-Dəlil ilə mozuatis-Səhifətis-Səccadiyyə" kitabı: Bu əsərdə Səhifeyi Səccadiyyə kitabında qeyd olunan bütün mövzular on doqquz ümumi fəsildə və onların altında kiçik və cüzi mövzular bəyan olunmuşdur.[86 ] Bu kitab Qum İslam Nəşriyyatı tərəfindən hicri 1403-cü ildə çap edilmişdir.[87] | ||
| Sətir 272: | Sətir 255: | ||
* Mustafa Drayəti və başqaları tərəfindən yazılmış "Səhifeyi Səccadiyyənin tematik göstəricisi" kitabı: Bu əsər şəmsi təqvimi ilə 1377-ci ildə Tehrandakı İran Elmi Məlumat və Sənədlər Mərkəzinin səyləri ilə və iki cilddə çap edilmişdir.[89] | * Mustafa Drayəti və başqaları tərəfindən yazılmış "Səhifeyi Səccadiyyənin tematik göstəricisi" kitabı: Bu əsər şəmsi təqvimi ilə 1377-ci ildə Tehrandakı İran Elmi Məlumat və Sənədlər Mərkəzinin səyləri ilə və iki cilddə çap edilmişdir.[89] | ||
* Seyid Kazım Ərfə | * Seyid Kazım Ərfə tərəfindən yazılmış "Hədise Bəndəgi" kitabı: Müəllif bu əsərdə Səhifeyi Səccadiyyədə bəyan olunan məsələləri əlifba sırası ilə izah edir.[90] Bu əsər 2008-ci ildə Tehranda Feyz Kaşani nəşriyyatında çap edilmişdir.[91] | ||
* Seyid Əli Əkbər Qureyşinin yazdığı "Əl-möcəmul-mufəhrəsu li əlfazis-Səhifətil-Kamilə" kitabı: Bu kitab şəmsi təqvimi ilə 1343-cü ildə Qumdakı "İslami Darut-Təbliğ" Nəşriyyatı tərəfindən çap edilmişdir.[92] | * Seyid Əli Əkbər Qureyşinin yazdığı "Əl-möcəmul-mufəhrəsu li əlfazis-Səhifətil-Kamilə" kitabı: Bu kitab şəmsi təqvimi ilə 1343-cü ildə Qumdakı "İslami Darut-Təbliğ" Nəşriyyatı tərəfindən çap edilmişdir.[92] | ||