Xatircəm nəfs: Redaktələr arasındakı fərq

Bəzi hədislərdə xatircəm nəfs ayəsini bəyan etməklə onun üçün nümunələr qeyd edilmişdir. İmam Əli (ə), İmam Hüseyn (ə) və Peyğəmbərə (s) və onun Əhli-beytinə (ə) iman gətirənlər o nümunələrdəndir.

== Tərifi ==

Xatircəm nəfs, nəfsin elə bir halıdır ki, günahdan uzaq durmaq üçün ağıldan itaət etməkdə davamlı olmaq nəticəsində bu iş, insanın vərdişinə çevrilir. Habelə onun nəfsində xatircəmlik və aramlıq yaranır.[1] Bu termin, Qurandan bir kəlmədir və "Fəcr" surəsinin 27-ci ayəsində gəlmişdir.

İmam Xomeyninin (r.ə) nəzərinə görə, xatircəm nəfs, yəni artıq heç bir istəkləri olmayan nəfsdir. Xatircəm olmayan nəfsin də əlaməti odur ki, bütün dünyanı bir tikə şəklində edib ona versələr, yenə də fikirləşdiyi zaman onu az hesab edər və ondan başqasını istəyər. o; Onun istəyi başqadır. Onun fikrincə, nəfs mütləq kamilliyə çatdıqda xatircəmlik əldə edir. Mütləq kamal da o zamandır ki, yalnız Allah olsun, Ondan başqa heç nə olmasın. Rəhbərliyə fikir vermək, səltənətə fikir vermək, maddə aləminə diqqət yetirmək, başqa aləmlərə, qeybə, şəhadətə diqqət yetirmək heç bir şey olmamalıdır. Yalnız Allah yad edilməlidir, Ondan başqa heç bir şey deyil.[5]

=== Müxtəlif nəfslərin insan şəxsiyyətinin bir olması ilə ziddiyyət təşkil etməməsi ===

Müsəlman alimləri deyirlər ki, insanın yalnız bir nəfsi və ya özü vardır. Əmmarə, ləvvamə və xatircəm nəfsin varlığı nəfsin bir olması ilə ziddiyyət təşkil etmir; Daha doğrusu, bu terminlər nəfsin müxtəlif hallarını və mərtəbələrini göstərir.[7] Yəni nəfs pis əməlləri əmr etdikdə biz ona nəfsi əmmarə nəfs deyirik, səhv etdiyi zaman özünü danladığına görə isə onu ləvvamə nəfs adlandırırıq.[8]

== Hədislərdə xatircəm nəfsin nümunələri ==

Hədislərdə "Fəcr" surəsinin 27-ci ayəsində qeyd olunan "xatircəm nəfs" kəlməsi üçün nümunələr qeyd edilmişdir. Kuleyni  də "Əl-Kafi" kitabında bir hədis nəql etmişdir ki, orada Peyğəmbərə (s) və onun Əhli-beytinə (ə) iman gətirən nəfsi "xatircəm nəfs" hesab etmişdir.[9] "Şəvahidut-Tənzil" kitabındakı bir rəvayətə əsasən, İmam Əli (ə)[10] "Təfsiri Qummi"dəki başqa bir rəvayətə görə isə İmam Hüseyn (ə) onun nümunəsidir.[11] Hüseyn Əli Müntəzərinin nəzərinə əsasən, bu təfsirinin dəlili odur ki, İmam Hüseyn (ə) Allah yolunda əzmkarlığı ilə xatircəm bir nəfsə malik olduğunu və Allahın xitabına layiq olduğunu gözəl nümayiş etdirdi.[12]

Bəzi mütəfəkkirlər insanın xatircəm nəfs mərhələsindəki aramlığını əxlaqi məsələlərlə bağlı hesab edirlər. Seyid Məhəmmədhüseyn Təbatəbai "Rəd" surəsinin 28-ci ayəsinin təfsirində [1-ci qeyd] xatircəm nəfsin aramlığını Allahı hər şeyin sahibi hesab etməsi ilə əlaqədar hesab edir; Nəticə etibarilə, nə dünya nemətlərindən bəhrələnmək onun tüğyan etməsinə və üsyankar olmasına səbəb olur, nə də əliboş olmaq onu küfr edib şükürdən əl çəkməyə sövq edir.[13] Feyz Kaşani də xatircəm nəfsi şəhvani instinktlərlə mübarizə nəticəsində çaşqınlığı aradan getmiş və aramlığa çatmış bir nəfs bilir.[14]

== Əlaqəli məqalələr ==