confirmed, movedable, templateeditor
14.840
edits
Fəqihin vilayəti: Redaktələr arasındakı fərq
→Tarixçəsi
| Sətir 10: | Sətir 10: | ||
== Tarixçəsi == | == Tarixçəsi == | ||
Bəzi yazıçılar, [[Molla Əhməd Nəraqi|Molla Əhməd Nəraqini]] (vəfatı h.q 1245) “fəqihin vilayətini” fiqhi bir məsələ olaraq açıqlayan və onun isbatı üçün nəqli və rasional sübutlardan istifadə edən ilk [[Müctəhid|müctehid]] hesab edirlər. Onun ilk dəfə olaraq [[İslam]] hakiminin bütün vəzifə və səlahiyyətlərini və fəqihin vilayətini birlikdə “Əvaidul-əyyam” adlı kitabda topladığı bildirilir. Əlbəttə Molla Əhməd Nəraqidən öncə bəzi [[Şiə|şiə]] alimləri [[Şiə imamları (ə)|imamların]] səlahiyyətlərindən bəzisinin fəqihin öhdəsində olmasından söhbət açmışdır. Misal olaraq dördüncü və beşinci əsrinin alimlərindən olan [[Şeyx Müfid|Şeyx Mufid]] “əl-Muqniə” kitabında belə yazır: Şiə imamları cəzaların icrasını fəqihlərə tapşırmışdır. Həmçinin, tarixçi Rəsul Cəfəriyanın dediyinə əsasən, onuncu əsrin alimlərindən olan Mühəqqiq Kərəki fəqihlərin məsum imamlara aid olan hakimiyyət səlahiyyətlərinə sahib olduğunu düşünürdü. | Bəzi yazıçılar, [[Molla Əhməd Nəraqi|Molla Əhməd Nəraqini]] (vəfatı h.q 1245) “fəqihin vilayətini” fiqhi bir məsələ olaraq açıqlayan və onun isbatı üçün nəqli və rasional sübutlardan istifadə edən ilk [[Müctəhid|müctehid]] hesab edirlər.<ref>Kadivər, Nəzəriyyehaye dulət dər fiqhe şie, h.ş 1387, s.17</ref> Onun ilk dəfə olaraq [[İslam]] hakiminin bütün vəzifə və səlahiyyətlərini və fəqihin vilayətini birlikdə “Əvaidul-əyyam” adlı kitabda topladığı bildirilir.<ref>Nəraqi, Əvaildul-Əyyam, h.q 1417, s.529</ref> Əlbəttə Molla Əhməd Nəraqidən öncə bəzi [[Şiə|şiə]] alimləri [[Şiə imamları (ə)|imamların]] səlahiyyətlərindən bəzisinin fəqihin öhdəsində olmasından söhbət açmışdır. Misal olaraq dördüncü və beşinci əsrinin alimlərindən olan [[Şeyx Müfid|Şeyx Mufid]] “əl-Muqniə” kitabında belə yazır: Şiə imamları cəzaların icrasını fəqihlərə tapşırmışdır.<ref>Şeyx Mufid, əl-Muqniə, h.q 1413, s.810</ref> Həmçinin, tarixçi Rəsul Cəfəriyanın dediyinə əsasən, onuncu əsrin alimlərindən olan Mühəqqiq Kərəki fəqihlərin məsum imamlara aid olan hakimiyyət səlahiyyətlərinə sahib olduğunu düşünürdü.<ref>Cəfəriyan, Din cə siyasət dər doreye Səfəvi, h.ş 1370, s.32, s.312</ref> | ||
Molla Əhməd Nəraqidən sonra, [[Cəfər Kaşiful-Ğita|Kaşiful-Ğita]] və onun şagirdi [[Məhəmməd Həsən Nəcəfi]] də fəqihlərin təyini nəzəriyyəsini və onların | Molla Əhməd Nəraqidən sonra, [[Cəfər Kaşiful-Ğita|Kaşiful-Ğita]]<ref>Kaşiful-Ğita, Kəşful-ğita, h.q 1422, c.1, s.207; Fiyrəhi, Qudrəte daneşe məşruiyyət dər İslam, h.ş 1394, s.313</ref> və onun şagirdi [[Məhəmməd Həsən Nəcəfi]] də fəqihlərin təyini nəzəriyyəsini və onların vilayət və səlahiyyətlərini açıqlamışdır.<ref>Məhəmməd Həsən Nəcəfi, Cəvahirul-kəlam, h.q 1404, c.21, s.395-396, c.22, s.155, 195</ref> Onlar fəqihlər tərəfindən icazəyə sahib olmayan padşah və ya sultanın hakimiyyətini leqal hesab etmirdilər və fəqihin şəraiti olduğu halda hakimiyyətə gəlməsinin [[Vacib|vacibliyinə]] inanırdılar.<ref>Müntəziri, Məbaniye fiqhi hokuməte İslami, h.q 1409, c.1, s.47-48</ref> | ||
Fəqihlərin vilayəti və səlahiyyətləri mövzusu [[Şeyx Mürtəza Ənsari|Şeyx Mürtəza Ənsarinin]] (h.q 1214-1281) fəqihlərin siyasi vilayəti haqqında şəkk etməsi ilə dayandı. Sonralar 1969-cu ildə [[Seyyid Ruhullah Musəvi Xomeyni|imam Xomeyni]] Nəcəf elmiyyə hövzəsində özünün akademik [[Fiqh|fiqh]] dərsində “fəqihin vilayəti” teoriyasını müzakirə etdi və [[İslam]] hakimiyyətinin qurulmasının zəruriliyini vurğuladı. Onun bu mövzuda olan söhbətləri 1970-ci ildə “Velayəte-fəqih” adlı kitabda çap edildi. | Fəqihlərin vilayəti və səlahiyyətləri mövzusu [[Şeyx Mürtəza Ənsari|Şeyx Mürtəza Ənsarinin]] (h.q 1214-1281) fəqihlərin siyasi vilayəti haqqında şəkk etməsi ilə dayandı.<ref>Əli Məhəmmədi, Seyre təhəvvole əndişe Vilayete fəqih dər fiqhe siyasi şie, h.ş 1387, s.263-272</ref> Sonralar 1969-cu ildə [[Seyyid Ruhullah Musəvi Xomeyni|imam Xomeyni]] Nəcəf elmiyyə hövzəsində özünün akademik [[Fiqh|fiqh]] dərsində “fəqihin vilayəti” teoriyasını müzakirə etdi<ref>Kadivər, Nəzəriyyehaye dulət dər fiqhe şie, h.ş 1387, s.21-22</ref> və [[İslam]] hakimiyyətinin qurulmasının zəruriliyini vurğuladı.<ref>Kadivər, Nəzəriyyehaye dulət dər fiqhe şie, h.ş 1387, s.24</ref> Onun bu mövzuda olan söhbətləri 1970-ci ildə “Velayəte-fəqih” adlı kitabda çap edildi.<ref>İmam Xomeyni, Vilayəti-fəqih, h.q 1421, s.1</ref> | ||
== Tərəfdarların dəlilləri == | == Tərəfdarların dəlilləri == | ||