confirmed, movedable, templateeditor
14.836
edits
Fəqihin vilayəti: Redaktələr arasındakı fərq
→Tərəfdarların dəlilləri
| Sətir 17: | Sətir 17: | ||
== Tərəfdarların dəlilləri == | == Tərəfdarların dəlilləri == | ||
“Fəqihin vilayəti” nəzəriyyəsinin tərəfdarları onun isbatı üçün bir sıra nəqli və rasional dəlillərə istinad etmişdir. [[Ömər ibn Hənzələnin məqbuləsi]] və [[İmam Mehdinin (ə.f) touqatı|imam Zamanın (ə) məktubu]] onların nəqli dəlillərindəndir. [[İmam Sadiq (ə)|İmam Sadiqdən (ə)]] nəql edilən, Ömər ibn Hənzələnin məqbuləsi hədisinə əsasən [[Əhli-beyt (ə)|Əhli beyt (ə)]] hədislərini nəql edən və [[Dini hökümlər|dini hökümləri]] tanıyan şəxs həkəm (qazi) olaraq seçilməlidir. İmam Xomeyninin bu [[Hədis|hədisdən]] istifadəsinə əsasən [[İmam Sadiq (ə)|imam Sadiq (ə)]] fəqihi həm qəzavət həm də hakimiyyət işlərində hakim təyin etmişdir və bu hədisə əsaslanaraq, cəmiyyətdə hökmün icrasının hakimiyyət və qüdrətə ehtiyaclı olduğunu qeyd etmişdir. Onun fikrincə, qəzavət etmək və hökümləri icra edə bilmək üçün hakimiyyət fəqihin əlində olmalıdır. O, həmçinin [[İmam Sadiq (ə)|imam Sadiq (ə)]] tərəfindən fəqihlər üçün vilayət vəzifəsinin təyin olunmasını siyasi bir sirr hesab edir. Bu mənada ki, fəqihləri qazilik etmək üçün həvəsləndimrək və ruhlandırmaqla onlar hakimiyyət qurmağın müqəddimələrini proqramlaşdırmış olacaq, bununla da hakimiyyətə gəlmək mümkün olan zamanda çətinliyə düşməyəcək və müqəddiməni öncədən hazırlamış olacaqlar. | “Fəqihin vilayəti” nəzəriyyəsinin tərəfdarları onun isbatı üçün bir sıra nəqli və rasional dəlillərə istinad etmişdir.<ref>Müntəziri, Nizamul-hokmi fil-İslam, h.ş 1385, s.143, 166; Cəvadi Amuli, Vilayəte fəqih, h.ş 1378, s.150; Kadivər, Hokuməte vilayi, h.ş 1378, s.389, 392</ref> [[Ömər ibn Hənzələnin məqbuləsi]] və [[İmam Mehdinin (ə.f) touqatı|imam Zamanın (ə) məktubu]] onların nəqli dəlillərindəndir. [[İmam Sadiq (ə)|İmam Sadiqdən (ə)]] nəql edilən, Ömər ibn Hənzələnin məqbuləsi hədisinə əsasən [[Əhli-beyt (ə)|Əhli beyt (ə)]] hədislərini nəql edən və [[Dini hökümlər|dini hökümləri]] tanıyan şəxs həkəm (qazi) olaraq seçilməlidir.<ref>Kuleyni, Əl-Kafi, h.ş 1387, c.1, s.169</ref> İmam Xomeyninin bu [[Hədis|hədisdən]] istifadəsinə əsasən [[İmam Sadiq (ə)|imam Sadiq (ə)]] fəqihi həm qəzavət həm də hakimiyyət işlərində hakim təyin etmişdir və bu hədisə əsaslanaraq, cəmiyyətdə hökmün icrasının hakimiyyət və qüdrətə ehtiyaclı olduğunu qeyd etmişdir. Onun fikrincə, qəzavət etmək və hökümləri icra edə bilmək üçün hakimiyyət fəqihin əlində olmalıdır.<ref>İmam Xomeyni, Kitabul-Bey, h.q 1421, c.2, s.638-642</ref> O, həmçinin [[İmam Sadiq (ə)|imam Sadiq (ə)]] tərəfindən fəqihlər üçün vilayət vəzifəsinin təyin olunmasını siyasi bir sirr hesab edir. Bu mənada ki, fəqihləri qazilik etmək üçün həvəsləndimrək və ruhlandırmaqla onlar hakimiyyət qurmağın müqəddimələrini proqramlaşdırmış olacaq, bununla da hakimiyyətə gəlmək mümkün olan zamanda çətinliyə düşməyəcək və müqəddiməni öncədən hazırlamış olacaqlar.<ref>İmam Xomeyni, Kitabul-Bey, h.q 1421, c.2, s.481</ref> | ||
[[İmam Mehdinin (ə.f) touqatı|İmam Zamanın (ə) məktubunda]] “əl-həvadisul-vaqiə” (hadisələrdən) söhbət açılır və hadisələr zamanı Əhli-beytin (ə) hədislərini nəql edən ravilərə müraciət etməyin zəruriliyi bildirilir. İmam Xomeyni bu məktuba istinad etməklə cəmiyyətin bütün işlərinin fəqihlərə tapşırmağın lazım olduğunu nəticə olaraq qeyd edir. | [[İmam Mehdinin (ə.f) touqatı|İmam Zamanın (ə) məktubunda]] “əl-həvadisul-vaqiə” (hadisələrdən) söhbət açılır və hadisələr zamanı Əhli-beytin (ə) hədislərini nəql edən ravilərə müraciət etməyin zəruriliyi bildirilir.<ref>Şeyx Səduq, Kəmalud-din, h.q 1395, c.2, s.484</ref> İmam Xomeyni bu məktuba istinad etməklə cəmiyyətin bütün işlərinin fəqihlərə tapşırmağın lazım olduğunu nəticə olaraq qeyd edir.<ref>Cəvadi Amuli, Vilayəte fəqih, h.ş 1378, s.151</ref> | ||
Cəvahirul-Kəlamın müəllifi fəqihin vilayətini qəbul edən fəqihlərin sırasındadır. Onun sözlərinə görə, İmamların (ə) fəqihlərin səlahiyyəti haqqında istifadə etdiyi müxtəlif ifadələrdən “fəqihin vilayəti”-ni başa düşməyən şəxs sanki fiqhdən heçnə dadmamış kimidir və İmamların (ə) sözlərinin sirr və rəmzlərindən xəbərsizdir. Çünki, bu ifadə tərzləri qeyb dövründə şiələrin işlərinin nizamlı olmasının vacibliyindən xəbər verir. O, “fəqihin vilayətini” o qədər aşkar və aydın hesab edir ki, hətta bu mövzunun sübuta ehtiyacının olmadığını düşünür və bu nəzəriyyənin müxaliflərini [[Vəsvəsə|vəsvəsəyə]] düşmüş hesab edir. | Cəvahirul-Kəlamın müəllifi fəqihin vilayətini qəbul edən fəqihlərin sırasındadır. Onun sözlərinə görə, İmamların (ə) fəqihlərin səlahiyyəti haqqında istifadə etdiyi müxtəlif ifadələrdən “fəqihin vilayəti”-ni başa düşməyən şəxs sanki fiqhdən heçnə dadmamış kimidir və İmamların (ə) sözlərinin sirr və rəmzlərindən xəbərsizdir. Çünki, bu ifadə tərzləri qeyb dövründə şiələrin işlərinin nizamlı olmasının vacibliyindən xəbər verir. O, “fəqihin vilayətini” o qədər aşkar və aydın hesab edir ki, hətta bu mövzunun sübuta ehtiyacının olmadığını düşünür və bu nəzəriyyənin müxaliflərini [[Vəsvəsə|vəsvəsəyə]] düşmüş hesab edir. | ||
Rasional dəlillərdən biri budur ki, insanın ictimai həyatı və fərdi və mənəvi inkişafı ilahi qanuna ehtiyaclı olmaqdan əlavə alim və ədalətli hakimə də ehtiyaclıdır. Bu iki əsas sütün olmadan ictimai həyat hərc-mərcliklik və fəsadla üzləşəcəkdir. Bu hədəf Peyğəmbərlərin və İmamların zamanında onların vasitəsi ilə gerçəkləşir. Qeyb zamanında isə “fəqihin vilayəti” vasitəsi ilə həyata keçir. | Rasional dəlillərdən biri budur ki, insanın ictimai həyatı və fərdi və mənəvi inkişafı ilahi qanuna ehtiyaclı olmaqdan əlavə alim və ədalətli hakimə də ehtiyaclıdır. Bu iki əsas sütün olmadan ictimai həyat hərc-mərcliklik və fəsadla üzləşəcəkdir. Bu hədəf Peyğəmbərlərin və İmamların zamanında onların vasitəsi ilə gerçəkləşir. Qeyb zamanında isə “fəqihin vilayəti” vasitəsi ilə həyata keçir. | ||
== “Fəqihin vilayəti” təyin edilmə yoxsa seçilmə == | == “Fəqihin vilayəti” təyin edilmə yoxsa seçilmə == | ||
Bu teoriyanın tərəfdarları arasında onun legitimliyi haqqında fikir ixtilafı vardır. Bəziləri “fəqihin vilayətini” təyin edilmiş bir vəzifə və məqam hesab etsə də digər bir qrup onun seçki yolu ilə qanunilik tapdığını düşünür. | Bu teoriyanın tərəfdarları arasında onun legitimliyi haqqında fikir ixtilafı vardır. Bəziləri “fəqihin vilayətini” təyin edilmiş bir vəzifə və məqam hesab etsə də digər bir qrup onun seçki yolu ilə qanunilik tapdığını düşünür. | ||