Həzrət Fatimə (ə): Redaktələr arasındakı fərq

Həzrət Fatimə (ə) İslam Peyğəmbəri Məhəmməd (s) ibn Abdullahın və Xədicə binti Xüveylidin qızıdır. Həzrət Fatimə (ə) üçün çoxlu (30-a yaxın) ləqəb qeyd etmişlər. Zəhra, Siddiqə, Mühəddəsə, Bətul, Səyyidətu-nisail-aləmin, Mənsurə, Tahirə, Mütəhhərə, Zəkiyyə, Mübarəkə, Raziyə, Mərziyyə həzrət Fatimənin (ə) məşhur ləqəblərindəndir.  

Həzrət Fatimə (ə) üçün bir neçə künyə qeyd olunmuşdur: Ummi-əbiha (atasının anası), Ummul-Əimmə (İmamlar anası), Ummul-Həsən, Ummul-Hüseyn, Ummul-Muhsin.  

Fatimə (ə) Peyğəmbərin (s) və Xədicənin (ə) axırınıcı övladıdır.  Fatimə (ə) tarixçilərin fikir birliyinə əsasən Məkkədə, Xədicənin (ə) evində , Məsa yaxınlığında Ruqaqul-Əttarin və ya Ruqaqul-Həcər adlı məhəllədə dünyaya gəlmişdir.  

Həzrət Fatimə (ə) şiələrin məşhur nəzərinə əsasən Əhqafiyyə ili (Əhqaf surəsinin nazil olduğu il )  adı ilə məşhur olan, besətin 5-ci ilində dünyaya gəlmişdir.  Şeyx Mufid və Kəfəmi hicrətin ikinci ilini Fatimənin (ə) doğum ili olaraq qeyd etmişlər.  Əhli-sünnə arasında məşhur nəzərə əsasən Həzrət Fatimənin (ə) təvəllüdü besətdən beş il əvvəl baş vermişdir.

Şiə mənbələrində Həzrət Fatimənin (ə) təvəllüd gününü Cəmadius-sani ayının iyirminci günü olaraq qeyd etmişlər.  İmam Baqirdən (ə) nəql olunan hədisə əsasən bu adqoyma Allah tərəfindən baş vermişdir. Bu adqoyma hədisinin ardında Allahın Fatiməni (ə) (Zərr aləmi və ya Ələst əhdi aləmi adlı ) Misaq aləmində  seçdiyi və çirkinlikdən uzaqlaşdırdığı deyilir. Həmçinin (7-ci hicri əsrində yazılmış)  Zəxairul-üqba kitabında Peyğəmbərdən (s) nəql olunan rəvayətə əsasən Fatimə (ə) ona görə Fatimə adlandırılmışdır ki, Allah onu və övladlarını cəhənnəm odundan azad etmişdir.  

Fatimənin (ə) uşaqlıq və yeniyetməlik dövrü haqqında az sayda tarixi məlumatlar mövcuddur.  Tarixi məlumatların bildirdiyinə əsasən, Fatimə (ə) Peyğəmbərin (s) dəvəti aşkar olduqdan sonra bəzi hallarda müşriklərin Həzrətə (s) qarşı etdiyi kobud rəftarların şahidi olmuşdur. Bundan əlavə  həzrət Fatimənin (ə) uşağlığının 3 ili Şüəbi-Əbİ Talibdə və müşriklərin Bəni-Haşimə və Peyğəmbərin (s) tərəfdarlarına qarşı göstərdiyi iqtisadi və ictimai təzyiqlər altında keçmişdir.  Həzrət Fatimə (ə) həmçinin uşaq ikən anası Xədicəni (ə) itirmişdir.  Qüreyşin Peyğəmbəri (ə) öldürmək qərarı,  Peyğəmbərin (s) gecə vaxtı Məkkədən Mədinəyə hicrət etməsi, həzrət Fatimənin (ə) Əli (ə) və bəzi qadınlarla birlikdə Mədinəyə hicrət etməsi Fatimənin (ə) uşaqlıq illərində baş verən ən mühüm hadisələrdir.  

Həzrət Fatimənin (ə) çoxlu elçiləri var idi. Lakin sonda İmam Əli (ə) ilə evləndi. Bəzi araşdırmaçıların fikrincə Peyğəmbər (s) Mədinə şəhərinə hicrət etdikdən və müsəlman cəmiyyətinin rəhbərliyini öhdəsinə aldıqdan sonra Fatimə (ə) Peyğəmbərin (s) övladı olduğu üçün müsəlmanlar arasında xüsusi hörmət və uca məqam qazandı.  Bununla yanaşı Peyğəmbərin (s) Fatiməyə (ə) olan məhəbbətini  göstərməsi və Fatimənin (ə) öz dövrünün qadınları ilə müqayisədə  bir sıra xüsusiyyətlərə sahib olması bəzi müsəlmanların Peyğəmbər (s) qızı  ilə evlənməyə çalışmalarına səbəb oldu.  Digərlərindən öncə müsəlman olmuş və ya münasib maddi qüdrətə malik olan Qüreyşin bir sıra böyükləri Fatiməyə (ə) elçi düşdülər.  Əbu Bəkr, Ömər,  Əbdür-Rəhman ibn Ovf  həmin şəxslərdən idilər. Elçilərin hamısı Peyğəmbərdən (s) mənfi cavab eşitdilər.  Peyğəmbər (s) onların cavabında belə buyururdı: “Fatimənin (ə) evliliyi səmavi bir məsələdir və Allahın hökmünə ehtiyac var “.  Bəzi məqamlarda da Fatimənin (ə) elçilərlə evlənməyə razı olmadığını bildirərdi.  

Əli (ə) Peyğəmbərlə (ə) ailəvi münasibətlərin olduğu həmçinin Fatimənin (ə) din və əxlaq baxımından bir sıra xüsusiyyətlərə malik  olduğu üçün onunla evlənməyi çox istəyirdi.  Lakin tarixçilərin yazdığına əsasən O (ə), özündə Peyğəmbər (s) qızına elçilik etmək cürəti tapmırdı.  Səd ibn Məaz bu məsələni Peyğəmbərə (s) çatdırdı və Peyğəmbər (s) Əlinin (ə) elçi düşməsinə razılıq verdi.  Peyğəmbər (s) imam Əlinin (ə) elçiliyə gəldiyini  və Onun bir sıra xüsusiyyət və üstünlüklərini həzrət Fatiməyə (s) danışdı və həzrət Fatimə (ə) bu işə razılıq verdi.  Peyğəmbər (s) də Allahın əmri ilə həzrət Fatiməni (ə) həzrət Əli (ə) ilə evləndirdi.  Həzrət Əli (ə) digər mühacirlər kimi hicrətin ilk aylarında ağır iqtisadi şəraitə malik idi.  Buna görə də Peyğəmbərin (s) tövsiyəsi ilə öz zirehini satdı ( və ya girov qoydu ) və ondan gələn məbləği həzrət Fatimənin (ə) mehriyyəsi etdi.  Həzrət Əli (ə) və həzrət Fatimənin (ə) evlilik mərasimi müsəlmanların iştirakı ilə məsciddə keçirildi.  Evlilik mərasimin tarixi haqqında fikir ayrılığı vardır. Mənbələrin çoxunda hicrətin ikinci ili olaraq qeyd olunmuşdur.  Evlilik mərasimi hicrətin ikinci ilində  Bədr döyüşündən sonra Şəvval və ya Zil-hiccə ayında keçirilmişdir.  

Tarixi məlumatlarda və hədis mənbələrində həzrət Fatimənin (ə) həzrət Əliyə (ə) müxtəlif formalarda hətta Peyğəmbərin (s) hüzurunda sevgisini bildirdiyi  və Onu ən yaxşı həyat yoldaşı hesab etdiyi  qeyd olunur. Həzrət Fatimənin (ə) həzrət Əliyə (ə) evdə məhəbbət dolu sözlərlə , insanlar arasında isə Əbəl-Həsən künyəsi ilə müraciət etdiyi  nəql olunur. Bəzi mənbələrdə həzrət Fatimənin (ə) evdə ətir və zinət vasitələri ilə bəzəndiyi qeyd olunur.  

Həzrət Fatimənin (ə) həzrət Əli (ə) ilə yaşayışının ilk vaxtları çətin iqtisadi şəraitlə yanaşı idi  və bəzən İmam Həsəni (ə) və imam Hüseyni (ə) doydurmaq miqdarında belə yeməkləri yox idi.  Amma həzrət Fatimə (ə) mövcud vəziyyətə etiraz etmirdi və bəzən öz həyat yoldaşına  xərclərin ödənməsi  üçün kömək məqsədi ilə yun əyirirdi.   

Həzrət Fatimə (ə) Peyğəmbərin (ə) tövsiyəsinə əsasən  özü ev daxili işləri etməyə, çöl işlərini isə həzrət Əlinin (ə) öhdəsinə qoymağa meyilli idi.  Fizzəni xadim olaraq evə gətirdiyi zaman ev işlərinin yarısını özü edər, qalan yarısını isə Fizzəyə tapşırardı.  Bəzi mənbələrə əsasən həzrət Fatimənin (ə) tövsiyəsi əsasında bir gün Fizzə bir gün isə həzrət Fatimə (ə) ev işlərini edərdi.  

Şiə və Sünni mənbələri Həsənin (ə) , Hüseynin  (ə), Zeynəbin  və Ümmi-Gülsümün  imam Əli (ə) və həzrət Fatimənin (ə) dörd övladı olmasında həmfikirdirlər. Şiə mənbələrində həmçinin bəzi Əhli-sünnə mənbələrində həzrət Fatimənin (ə) Peyğəmbərdən (s) sonra baş verən hadisələr zamanı yaralanmaq nəticəsində düşən digər bir övladının da adı keçir. Onun adı Muhsin və ya Muhəssən olaraq qeyd olunmuşdur.  

Həzrət Fatimənin (ə) ömrünün son bir neçə ayında acı hadisələr baş vermişdir. Deyilənə əsasən bu müddətdə heç kim həzrət Fatiməni (ə) gülən görmədi.  Peyğəmbərin (ə) dünyadan köçməsi,  Səqifə hadisəsi, Xilafətin qəsb olunması, Fədəkin Əbu Bəkr tərəfindən müsadirə olunması və səhabənin hüzurunda Fədəkiyyə xütbəsinin oxunması  Onun (ə) ömrünün sonlarının ən mühüm hadisələridir. Həzrət Fatimə(ə) imam Əlinin (ə) yanında Səqifə şurasının və Əbu Bəkr hakimiyyətinin ən əsas müxaliflərindən biri idi.  Buna görə də xilafət aparatı tərəfindən təhdidə məruz qaldı və bunun nümunəsi Fatimənin (ə) evinin yandırılmaqla hədələnməsidir.  Əlinin (ə) və Əbu Bəkrə müxalif olanların beyət etməməsi, onların Fatimənin (ə) evində bəstdə oturması xəlifə dostlarının həzrət Fatimənin (ə) evinə hücum etməsinə səbəb oldu. Bu hücumda həzrət Fatimə (ə) imam Əlinin (ə) Əbu Bəkirlə məcburi beyət etməyə  aparılmasına maneə olduğu üçün yaralandı və bətnindəki övladı düşdü . Bu hadisədən sonra həzrət Fatimə (ə) xəstəlik yatağına düşdü və qısa bir müddətdən sonra şəhadətə çatdı.  Əl-İhticac kitabında Fatiməyə (ə) baş çəkən Mədinə qadınları ilə görüşdə həzrətin (ə) mövqeyini və Onun (ə) insanların Peyğəmbərdən (s) sonra olan mövqeləri haqqında narahatlığını ifadə edən bəzi sözləri nəql olunmuşdur.  

Həzrət Fatimə (ə) imam Əliyə (ə) onun müxaliflərinin ona qılınacaq cənazə namazında və dəfnində iştirak etməməsini vəsiyyət etdi və ondan gecə dəfn edilməsini istədi.  Məşhur nəzərə  əsasən həzrət Fatimə (ə) hicrətin 11-ci ilində Cəmadius-sani ayının üçündə Mədinə şəhərində şəhadətə çatdı.  Onun (ə) ömrünün 18 il olduğu deyilmişdir.  Amma İmam Baqirdən (ə) nəql olunan rəvayətə əsasən Xanımın (ə) ömrü 23 il olmuşdur.  

Həzrət Fatimənin (ə) bir sıra ictimai fəailiyyətləri və siyasi mövqeləri var idi. Mədinə şəhərinə hicrət, Ühüd müharibəsində   Peyğəmbərə (s) tibbi yardım göstərmək, Ühüd müharibəsində şəhidlər sərvəri Həmzənin bacısı, Peyğəmbərin (s) isə bibisi olan Səfiyyə ilə birlikdə Həmzənin cəsədinin yanına gəlmək, Xəndək müharibəsində Peyğəmbərə (s) azuqə çatdırmaq, Məkkənin Fəthində Peyğəmbərlə (s) yol yoldaşı olmaq həzrət Fatimənin (s) Peyğəmbərin vəfatından öncəki fəailiyyətlərinin bəzisidir. Lakin həzrət Fatimənin (ə) siyasi fəailiyyətlərinin çoxu Peyğəmbərin (s) vəfatından sonrakı qısa ömrünə təsadüf edir. Həzrətin (ə) ən mühüm siyasi mövqeləri bunlardır: Səqifə hadisəsi və Əbu Bəkrin Peyğəmbərdən (s) sonra xəlifə olaraq seçilməsinə qarşı çıxmaq, Mühacir və Ənsarın böyüklərinin evinə gedib onlardan həzrət Əlinin (ə) xilafət üçün daha layiq və daha üstün olduğuna dair etiraf almaq, Fədəkin malikiyyətini geri qaytarmağ üçün çalışmaq, Ənsar və Mühacirin olduğu toplumda Fədəkiyyə xütbəsini oxumaq, evinə hücum zamanı Əlini (ə) müdafiə etmək, həzrətə (ə) baş çəkməyə gələn (Mühacir və Ənsardan olan ) xanımlara xütbə oxumaq, ölümündən sonrakı mərasimin gizlin və məxfi olaraq həyata keçirilməsinə vəsiyyət etmək. Bəzi araşdırmaçıların fikrincə həzrət Fatimənin (ə) Peyğəmbərin (s) vəfatından sonrakı söz və davranışlarının çoxu bir növ xilafətin Əbu Bəkr və onun tərəfdarları tərəfindən qəsb edilməsinə qarşı siyasi reaksiya və etiraz idi.  

Səqifə şurasının təşkilindən və bir qurupun Əbu Bəkirlə xəlifə olaraq beyət etməsindən sonra həzrət Fatimə (ə) Əlinin (ə) və Təlhə və Zübeyr kimi bir qrup səhabənin kənarında bu addımla müxalifətçilik etdi.  Çünki Qədirxum hadisəsində Peyğəmbər (s) imam Əlini (ə) öz canişini olaraq tanıtdırmışdı. Tarixi məlumatlara əsasən, həzrət Fatimə (ə) imam Əli (ə) ilə birlikdə səhabələrin sorağına gedərdi və onlardan kömək istəyərdi. Səhabələr isə həzrət Fatimənin (ə) istəyinin cavabında belə deyərdilər: Əgər O (ə) Əbu Bəkirlə beyət olunmamışdan əvvəl onlardan belə bir şey istəsəydi Əlinin (ə) xəlifəliyini himayə edərdilər.  

Əbu Bəkr Fədəki həzrət Fatimədən (ə) aldıqdan və xilafətin xeyrinə olaraq müsadirə etdikdən sonra Fatimə (ə) onun bu addımına qarşı çıxdı.  O (ə), Fədəki geri almaq üçün Əbu Bəkrlə danışdı və dəlil və şahid gətirdikdən  sonra Əbu Bəkr yazılı olaraq Fədəkin həzrət Fatiməyə (ə) məxsus olduğunu bildirdi. Lakin Ömər ibn Xəttab hörmətsizcəsinə o yazını həzrət Fatimədən (ə) aldı və cırdı.  Bəzi mənbələrdə bu hadisədə Ömərin həzrət Fatiməyə (ə) zərbə endirdiyini, Onun (ə) yaralandığını və bətnindəki körpəsinin düşdüyü xəbər verilir.  Həzrət Fatimə (ə) Fədəki geri almaq cəhdlərinin nəticəsiz qaldığını görən zaman Peyğəmbər (s) məscidinə getdi və səhabələrin hüzurunda sonralar Fədəkiyyə xütbəsi adı ilə məşhurlarşan bir xütbə oxudu və həmin xütbədə Əbu Bəkrin Fədəki və xilafəti qəsb etməsini tənqid etdi. Həzrət Fatimə (ə) bu xütbədə Əbu Bəkrin və tərəfdarlarının bu adddımının nəticəsinin cəhənnəm odu olduğunu vurğuladı.