Həzrət Fatimə (ə): Redaktələr arasındakı fərq

Həzrət Fatimə (ə) (koda bax)

15:12, 22 avqust 2023 versiyası

1.563 bayt əlavə edildi , 22 avqust 2023

→‎Həyatı

VizualVikimətn

V.Safar

confirmed, movedable, templateeditor

13.504

edits

@@ Sətir 21: / Sətir 21: @@
 == Həyatı ==
-Fatimə (ə) [[Həzrət Muhəmməd (s)|Peyğəmbərin (s)]] və [[Həzrət Xədicə (ə)|Xədicənin (ə)]] axırınıcı övladıdır.  Fatimə (ə) tarixçilərin fikir birliyinə əsasən [[Məkkə|Məkkədə]], Xədicənin (ə) evində, [[Məsa]] yaxınlığında Ruqaqul-Əttarin və ya Ruqaqul-Həcər adlı məhəllədə dünyaya gəlmişdir.
+Fatimə (ə) [[Həzrət Muhəmməd (s)|Peyğəmbərin (s)]] və [[Həzrət Xədicə (ə)|Xədicənin (ə)]] axırınıcı övladıdır.<ref>Səduq, Əl-Xisal, h.q 1403, s.404; İbn Hişam, Siyrətun-Nəbəviyyə, c.1, s.190</ref>  Fatimə (ə) tarixçilərin fikir birliyinə əsasən [[Məkkə|Məkkədə]], Xədicənin (ə) evində, [[Məsa]] yaxınlığında Ruqaqul-Əttarin və ya Ruqaqul-Həcər adlı məhəllədə dünyaya gəlmişdir.<ref>Məhəmməd Ləbib, Ər-Rahilətul-Hicaziyyə, s.128</ref>
 === Təvəllüdü və yeniyetməlik dövrü ===
-Həzrət Fatimə (ə) [[Şiə|şiələrin]] məşhur nəzərinə əsasən Əhqafiyyə ili ([[Əhqaf surəsi|Əhqaf surəsinin]] nazil olduğu il)  adı ilə məşhur olan, besətin 5-ci ilində dünyaya gəlmişdir.  [[Şeyx Müfid|Şeyx Mufid]] və Kəfəmi hicrətin ikinci ilini Fatimənin (ə) doğum ili olaraq qeyd etmişlər.  [[Əhli-sünnət vəl-cəmaət|Əhli-sünnə]] arasında məşhur nəzərə əsasən Həzrət Fatimənin (ə) təvəllüdü [[Besət|besətdən]] beş il əvvəl baş vermişdir.
+Həzrət Fatimə (ə) [[Şiə|şiələrin]] məşhur nəzərinə əsasən Əhqafiyyə ili ([[Əhqaf surəsi|Əhqaf surəsinin]] nazil olduğu il)<ref>Bir qrup mühəqqiq, Fərhəngnameye ulume Quran, h.ş 1394, c.1, s.2443</ref>  adı ilə məşhur olan, besətin 5-ci ilində dünyaya gəlmişdir.<ref>Kuleyni, Əl-Kafi, h.ş 1363, c.1, s.458; Tusi, Misbahul-mutəhəccid, h.q 1411, s.793; Fəttal Nişaburi, Rövzətul-vaizin, Qum, s.143; Təbərsi, İlamul-vəra, h.q 1417, c.1, s.290; İbn Şəraşub, Mənaqibu Ali Əbi Talib, h.q 1376, c.3, s.132</ref>  [[Şeyx Müfid|Şeyx Mufid]] və Kəfəmi hicrətin ikinci ilini Fatimənin (ə) doğum ili olaraq qeyd etmişlər.<ref>Mufid, Məsarruş-şiə, h.q 1414, s.54; Kəfəmi, Əl-Misbah, h.q 1403, s.512</ref>  [[Əhli-sünnət vəl-cəmaət|Əhli-sünnə]] arasında məşhur nəzərə əsasən Həzrət Fatimənin (ə) təvəllüdü [[Besət|besətdən]] beş il əvvəl baş vermişdir.<ref>İbn Səd, Ət-Təbəqatul-kübra, c.1, s.133, c.8, s.19; Bəlazuri, Ənsabul-əşraf, h.q 1417, c.1, s.403; İbn Əbdül-Birr, Əl-İstiab, h.q 1412, c.4, s.1899</ref>
-Şiə mənbələrində Həzrət Fatimənin (ə) təvəllüd gününü [[20 Cəmadius-sani|Cəmadius-sani ayının iyirminci günü]] olaraq qeyd etmişlər.   [[İmam Baqir (ə)|İmam Baqirdən (ə)]] nəql olunan hədisə əsasən bu adqoyma [[Allah]] tərəfindən baş vermişdir. Bu adqoyma hədisinin ardında Allahın Fatiməni (ə) (Zərr aləmi və ya Ələst əhdi aləmi adlı ) Misaq aləmində  seçdiyi və çirkinlikdən uzaqlaşdırdığı deyilir. Həmçinin (7-ci hicri əsrində yazılmış)  Zəxairul-üqba kitabında Peyğəmbərdən (s) nəql olunan rəvayətə əsasən Fatimə (ə) ona görə Fatimə adlandırılmışdır ki, [[Allah]] onu və övladlarını cəhənnəm odundan azad etmişdir.
+Şiə mənbələrində Həzrət Fatimənin (ə) təvəllüd gününü [[20 Cəmadius-sani|Cəmadius-sani ayının iyirminci günü]] olaraq qeyd etmişlər.<ref>Mufid, Məsarruş-şiə, h.q 1414, s.54; Tusi, Misbahul-mutəhəccid, h.q 1411, s.793</ref>   [[İmam Baqir (ə)|İmam Baqirdən (ə)]] nəql olunan hədisə əsasən bu adqoyma [[Allah]] tərəfindən baş vermişdir. Bu adqoyma hədisinin ardında Allahın Fatiməni (ə) (Zərr aləmi və ya Ələst əhdi aləmi adlı ) Misaq aləmində  seçdiyi və çirkinlikdən uzaqlaşdırdığı deyilir.<ref>Kuleyni, Əl-Kafi, h.ş 1363, c.1, s.460</ref> Həmçinin (7-ci hicri əsrində yazılmış)  Zəxairul-üqba kitabında Peyğəmbərdən (s) nəql olunan rəvayətə əsasən Fatimə (ə) ona görə Fatimə adlandırılmışdır ki, [[Allah]] onu və övladlarını cəhənnəm odundan azad etmişdir.<ref>Təbəri, Zəxairul-üqba, h.q 1356, s.26</ref>
-Fatimənin (ə) uşaqlıq və yeniyetməlik dövrü haqqında az sayda tarixi məlumatlar mövcuddur.  Tarixi məlumatların bildirdiyinə əsasən, Fatimə (ə) Peyğəmbərin (s) dəvəti aşkar olduqdan sonra bəzi hallarda müşriklərin Həzrətə (s) qarşı etdiyi kobud rəftarların şahidi olmuşdur. Bundan əlavə  həzrət Fatimənin (ə) uşağlığının 3 ili [[Şibu Əbi Talib|Şibu Əbi Talibdə]] və müşriklərin [[Bəni-Haşim|Bəni-Haşimə]] və Peyğəmbərin (s) tərəfdarlarına qarşı göstərdiyi iqtisadi və ictimai təzyiqlər altında keçmişdir.  Həzrət Fatimə (ə) həmçinin uşaq ikən anası Xədicəni (ə) itirmişdir.  [[Qüreyş|Qüreyşin]] Peyğəmbəri (ə) öldürmək qərarı,  Peyğəmbərin (s) gecə vaxtı [[Məkkə|Məkkədən]] Mədinəyə hicrət etməsi, həzrət Fatimənin (ə) [[İmam Əli (ə)|Əli (ə)]] və bəzi qadınlarla birlikdə [[Mədinəyə hicrət]] etməsi Fatimənin (ə) uşaqlıq illərində baş verən ən mühüm hadisələrdir.
+Fatimənin (ə) uşaqlıq və yeniyetməlik dövrü haqqında az sayda tarixi məlumatlar mövcuddur.<ref>[http://mehrkhane.com/fa/news/6613 آیا زن مسلمان امروزی می‌تواند از حضرت زهرا(س) الگو بگیرد؟], mehrkhane.com saytı</ref>  Tarixi məlumatların bildirdiyinə əsasən, Fatimə (ə) Peyğəmbərin (s) dəvəti aşkar olduqdan sonra bəzi hallarda müşriklərin Həzrətə (s) qarşı etdiyi kobud rəftarların şahidi olmuşdur. Bundan əlavə  həzrət Fatimənin (ə) uşağlığının 3 ili [[Şibu Əbi Talib|Şibu Əbi Talibdə]] və müşriklərin [[Bəni-Haşim|Bəni-Haşimə]] və Peyğəmbərin (s) tərəfdarlarına qarşı göstərdiyi iqtisadi və ictimai təzyiqlər altında keçmişdir.<ref>İbn Səd, Ət-Təbəqatul-kübra, c.1, s.163</ref>  Həzrət Fatimə (ə) həmçinin uşaq ikən anası Xədicəni (ə) itirmişdir.<ref>Yaqubi, Tarixul-Yaqubi, Beyrut, c.2, s.35</ref>  [[Qüreyş|Qüreyşin]] Peyğəmbəri (ə) öldürmək qərarı,<ref>İbn Hənbəl, Musnədu Əhməd ibn Hənbəl, Beyrut, c.1, s.368; Hakim Nişaburi, Əl-Mustədrək, c.1, s.163</ref>  Peyğəmbərin (s) gecə vaxtı [[Məkkə|Məkkədən]] Mədinəyə hicrət etməsi, həzrət Fatimənin (ə) [[İmam Əli (ə)|Əli (ə)]] və bəzi qadınlarla birlikdə [[Mədinəyə hicrət]] etməsi Fatimənin (ə) uşaqlıq illərində baş verən ən mühüm hadisələrdir.<ref>Mühəqqiq Səbzəvari, Şeyx Tusi və başqa təfsirçilərin nəzərində ayələrin nazil olmasına dair çoxsaylı dəlillər, istər xass, istərsə də ümumi, h.ş 1359, s.173-174</ref>
 === Elçilik və evlilik ===
 <blockquote>''Əsas məqalə: [[Əli (ə) və Fatimənin (ə) evliliyi|Əlinin (ə) Fatimə ilə evliliyi]]'' </blockquote>Həzrət Fatimənin (ə) çoxlu elçiləri var idi. Lakin sonda İmam Əli (ə) ilə [[İzdivac|evləndi]]. Bəzi araşdırmaçıların fikrincə Peyğəmbər (s) [[Mədinəyə hicrət|Mədinə şəhərinə hicrət etdikdən]] və [[müsəlman]] cəmiyyətinin rəhbərliyini öhdəsinə aldıqdan sonra Fatimə (ə) Peyğəmbərin (s) övladı olduğu üçün müsəlmanlar arasında xüsusi hörmət və uca məqam qazandı.  Bununla yanaşı Peyğəmbərin (s) Fatiməyə (ə) olan məhəbbətini  göstərməsi və Fatimənin (ə) öz dövrünün qadınları ilə müqayisədə  bir sıra xüsusiyyətlərə sahib olması bəzi müsəlmanların Peyğəmbər (s) qızı  ilə evlənməyə çalışmalarına səbəb oldu.  Digərlərindən öncə müsəlman olmuş və ya münasib maddi qüdrətə malik olan Qüreyşin bir sıra böyükləri Fatiməyə (ə) elçi düşdülər.  [[Əbubəkr ibn Əbi Quhafə|Əbu Bəkr]], [[Ömər ibn Xəttab|Ömər]],  [[Əbdür-Rəhman ibn Ovf]]  həmin şəxslərdən idilər. Elçilərin hamısı Peyğəmbərdən (s) mənfi cavab eşitdilər.  Peyğəmbər (s) onların cavabında belə buyururdı: “Fatimənin (ə) evliliyi səmavi bir məsələdir və Allahın hökmünə ehtiyac var “.   Bəzi məqamlarda da Fatimənin (ə) elçilərlə evlənməyə razı olmadığını bildirərdi.
@@ Sətir 45: / Sətir 47: @@
 Həzrət Fatimənin (ə) ömrünün son bir neçə ayında acı hadisələr baş vermişdir. Deyilənə əsasən bu müddətdə heç kim həzrət Fatiməni (ə) gülən görmədi.  [[Həzrət Muhəmməd (s)|Peyğəmbərin (ə)]] dünyadan köçməsi,  [[Səqifə hadisəsi]], Xilafətin qəsb olunması, Fədəkin Əbu Bəkr tərəfindən müsadirə olunması və səhabənin hüzurunda Fədəkiyyə xütbəsinin oxunması  Onun (ə) ömrünün sonlarının ən mühüm hadisələridir. Həzrət Fatimə(ə) imam Əlinin (ə) yanında Səqifə şurasının və Əbu Bəkr hakimiyyətinin ən əsas müxaliflərindən biri idi.  Buna görə də [[xilafət]] aparatı tərəfindən təhdidə məruz qaldı və bunun nümunəsi Fatimənin (ə) evinin yandırılmaqla hədələnməsidir.  Əlinin (ə) və Əbu Bəkrə müxalif olanların beyət etməməsi, onların Fatimənin (ə) evində bəstdə oturması xəlifə dostlarının [[həzrət Fatimənin (ə) evinə hücum]] etməsinə səbəb oldu. Bu hücumda həzrət Fatimə (ə) imam Əlinin (ə) Əbu Bəkirlə məcburi [[beyət]] etməyə  aparılmasına maneə olduğu üçün yaralandı və bətnindəki övladı düşdü . Bu hadisədən sonra həzrət Fatimə (ə) xəstəlik yatağına düşdü və qısa bir müddətdən sonra [[Şəhadət|şəhadətə]] çatdı.  Əl-İhticac kitabında Fatiməyə (ə) baş çəkən Mədinə qadınları ilə görüşdə həzrətin (ə) mövqeyini və Onun (ə) insanların Peyğəmbərdən (s) sonra olan mövqeləri haqqında narahatlığını ifadə edən bəzi sözləri nəql olunmuşdur.
 Həzrət Fatimə (ə) imam Əliyə (ə) onun müxaliflərinin ona qılınacaq cənazə namazında və dəfnində iştirak etməməsini [[vəsiyyət]] etdi və ondan gecə [[dəfn]] edilməsini istədi.   Məşhur nəzərə  əsasən həzrət Fatimə (ə) [[Hicrətin 11-ci ili|hicrətin 11-ci ilində]] Cəmadius-sani ayının üçündə Mədinə şəhərində şəhadətə çatdı.  Onun (ə) ömrünün 18 il olduğu deyilmişdir.  Amma [[İmam Baqir (ə)|İmam Baqirdən (ə)]] nəql olunan rəvayətə əsasən Xanımın (ə) ömrü 23 il olmuşdur.
 == Siyasi mövqeləri və həmkarlıqları ==
 Həzrət Fatimənin (ə) bir sıra ictimai fəailiyyətləri və siyasi mövqeləri var idi. [[Mədinəyə hicrət|Mədinə şəhərinə hicrət]], [[Ühüd müharibəsi|Ühüd müharibəsində]] Peyğəmbərə (s) tibbi yardım göstərmək, Ühüd müharibəsində şəhidlər sərvəri Həmzənin bacısı, Peyğəmbərin (s) isə bibisi olan Səfiyyə ilə birlikdə Həmzənin cəsədinin yanına gəlmək, [[Xəndək döyüşü|Xəndək müharibəsində]] Peyğəmbərə (s) azuqə çatdırmaq, [[Məkkənin fəthi|Məkkənin fəthində]]  Peyğəmbərlə (s) yol yoldaşı olmaq həzrət Fatimənin (s) Peyğəmbərin vəfatından öncəki fəailiyyətlərinin bəzisidir. Lakin həzrət Fatimənin (ə) siyasi fəailiyyətlərinin çoxu Peyğəmbərin (s) vəfatından sonrakı qısa ömrünə təsadüf edir. Həzrətin (ə) ən mühüm siyasi mövqeləri bunlardır: [[Səqifə hadisəsi]] və [[Əbubəkr ibn Əbi Quhafə|Əbu Bəkrin]] Peyğəmbərdən (s) sonra [[xəlifə]] olaraq seçilməsinə qarşı çıxmaq, [[Mühacirlər|Mühacir]] və [[Ənsar|Ənsarın]] böyüklərinin evinə gedib onlardan həzrət Əlinin (ə) xilafət üçün daha layiq və daha üstün olduğuna dair etiraf almaq, Fədəkin malikiyyətini geri qaytarmağ üçün çalışmaq, Ənsar və Mühacirin olduğu toplumda Fədəkiyyə xütbəsini oxumaq, [[Həzrət Fatimənin (ə) evinə hücum|evinə hücum]] zamanı Əlini (ə) müdafiə etmək, həzrətə (ə) baş çəkməyə gələn (Mühacir və Ənsardan olan ) xanımlara xütbə oxumaq, ölümündən sonrakı mərasimin gizlin və məxfi olaraq həyata keçirilməsinə vəsiyyət etmək. Bəzi araşdırmaçıların fikrincə həzrət Fatimənin (ə) Peyğəmbərin (s) vəfatından sonrakı söz və davranışlarının çoxu bir növ xilafətin Əbu Bəkr və onun tərəfdarları tərəfindən qəsb edilməsinə qarşı siyasi reaksiya və etiraz idi.