Quranın elmi möcüzə olması

Quranın elmi möcüzə olması, (ərəbcə: الإعجاز العلمي للقرآن) onun ayələrinin təcrübi elmlərin kəşfləri ilə müqayisə olunaraq Quranın möcüzə olduğunu sübut etməyə çalışan bir nəzəriyyədir. Bu nəzəriyyəyə görə, Quranda elm sahəsində, xüsusən də təcrübi elmlər sahəsində Quranın nazil olduğu dövrdə hələ kəşf edilməmiş bir çox elmi həqiqətlər barədə bəhs olunmuşdur. O dövrdə yaşayan insanların belə bir kəşfi etməyə qüdrəti olmadığı üçün, Quran İslam Peyğəmbərinin (s) möcüzəsi və Allah tərəfindən göndərilən bir kitab sayılmalıdır.

Quranda yerin orbiti üzrə hərəkəti, həyatın sudan yaranması, yerin cazibə qüvvəsi, bitki və heyvanların cüt olaraq yaradılması kimi məsələlərə işarə edilməsi Qurani-Kərimin elmi möcüzələrinə bir nümunədir.

Məhəmməd bin Əhməd İskəndərani, Rəşid Rza və Təntavi bu mövzida yazan ilk müsəlmanlardır. İranda bu məsələnin öncülləri Məhəmməd Təqi Şəriəti, Seyyid Mahmud Taleqani və Mehdi Bazarqan olub. Bəzi müsəlman alimləri Quranın elmi təfsirinə qarşıdırlar və hesab edirlər ki, elmi nəzəriyyələr həmişə dəyişikliyə və saxtakarlığa məruz qala bilir və əgər bu nəzəriyyələr saxtalaşdırılarsa, Quran da sual altına düşər. Lakin bu mövzunun tərəfdarları Quran ayələrinin təcrübi elmlərin kəşflərin tətbiqini Quranın həqiqiliyini sübut etmək üçün bir üsul hesab edirlər.

Nəzəriyyənin təqdimatı

Quranın elmi möcüzə olma nəzəriyyəsinə əsasən, bu kitabda elm sahəsində, xüsusən də təcrübi elmlər sahəsində Quranın nazil olduğu dövrdə aşkar edilməmiş faktlardan bəhs edilmişdir. Bundan əlavə, nəzəriyyələri zamanla qüvvədən düşmüş bir çox elmi kitablardan fərqli olaraq, Quranda heç vaxt pozulmamış elmi məzmun var. O dövrdə belə elmi faktların ifadəsi insan gücündən kənar olduğundan, Quran İslam Peyğəmbərinin (s) möcüzəsi və Allahdan gələn bir kitab hesab edilməlidir.

Tarixçə

Quranın elmi təfsiri İslam dünyasında uzun bir tarixə malikdir. Bildirilib ki, ilk dəfə İbn Sina (hicri 370-428) bəzi fəlsəfi müddəaları Quran ayələri ilə müqayisə edərək bəzi ayələrin elmi şərhini verməyə çalışıb; Fəxri Razi (hicri 544-606) da qədim yunan astronomiyasında sübuta yetirilən yeddi planetə Quranın “Səbə Səmavat” (yeddi səma) ifadəsini tətbiq etmişdir. Bununla belə, Quranın elmi möcüzə əsasında sübut edilməsinin tarixi keçən əsrə aid edilir. Bu əsrdə təcrübi elmlərdəki yeni kəşflər sayəsində Quranın elmi təfsiri çox diqqət çəkdi.

Bu dövrdə bir çox şiə və sünni təfsirçiləri və alimləri Quranın elmi möcüzələrini sübut etməyə çalışmışlar Quranın elmi təfsiri və möcüzələri sahəsində çoxlu kitablar yazılmışdır Məhəmməd Bin, Əhməd İskəndərani, Rəşid Rza və Tantavi Bu sahədə əsərlər çap etdirən ilk şəxslərdəndirlər. İranda bu nömrənin öncülləri Məhəmməd Təqi Şəriəti, Seyid Mahmud Taliqani və Mehdi Bazarqan olmuşdur.

Quranın elmi möcüzələrindən nümunələr

Təfsirçilər Qurana bir çox elmi məzmunlar aid etmiş və onu elmi möcüzə hesab etmişlər; Bunlardan yerin öz oxu ətrafında və elipsvari hərəkəti, həyatın sudan yaranması, yerin cazibə qüvvəsi, bitki və heyvanların cütləşməsi, planetlərin müəyyən orbitlərdə fırlanması. Quranın elmi möcüzəsini sübut etmək üçün istifadə edilən ayələrdən bəziləri bunlardır:

وَجَعَلْنَا مِنَ الْمَاءِ کلَّ شَیءٍ حَی "Canlı varlıqları sudan yaratdıq." (Ənbiya 30)

Bəziləri bu ayəni Quranın elmi möcüzələrindən biri hesab edərək, həyatın sudan yarandığına dair təcrübi elmin yeni tapıntıları ilə eynilik təşkil etməsinə istinad etmişlər.

وَمِن کلِّ الثَّمَرَ‌اتِ جَعَلَ فِیهَا زَوْجَینِ اثْنَینِ "...və orada bütün meyvələrdən (və heyvanlardan, bitkilərin toxumlarından) cüt-cüt və erkək və dişi yaradan Odur!.." (Rəd 3)

Nümunə təfsirinə görə, keçmişdə bəzi bitkilərin cüt olaraq yaradılıdığı bilinirdi; Lakin yalnız eramızın 18-ci əsrinin ortalarında təcrübi elm adamları bunun ümumi qanun olduğunu və bütün bitkilərə aid olduğunu kəşf etdilər.

ثُمَّ اسْتَوَیٰ إِلَی السَّمَاءِ وَهِی دُخَانٌ "(Yerin yaradılışından) sonra (Allahın qəti iradəsi, əsas maddəsi) tüstü olan göyə yönəldi."

Bəzi təfsirçilər bu ayənin kainatın mənşəyi olan Böyük Partlayış nəzəriyyəsini təsvir etdiyini söyləmişlər. Onlar hesab edirlər ki, ayədə qeyd olunan buxar, elm adamlarına görə böyük bir partlayış nəticəsində yaranan buxar kütləsi ilə eynilik təşkil edir.

وَمَن یُرِ‌دْ أَن یضِلَّهُ یجْعَلْ صَدْرَ‌هُ ضَیقًا حَرَ‌جًا کأَنَّمَا یصَّعَّدُ فِی السَّمَاءِ "Beləliklə, Allah (gözəl keçmişinə xatir) hidayət etmək istədiyi şəxsin sinəsini İslam(ı qəbul etmək) üçün açar. Olduğu azğınlıqda boşlamaq istədiyi şəxsin sinəsini isə möhkəm tutaraq daraldar, sanki o əziyyətlə səmada yuxarı qalxır." (Ənam 125)

Günümüzdə sübut olunub ki, insan yerin səthindən nə qədər yüksəklərə qalxırsa, nəfəs alması bir o qədər çətinləşir; O dərəcədə ki, oksigen çatışmazlığından huşunu itirmək həddinə belə çatır və bu, Quranın elmi möcüzələrindən biri sayılır.

Quranın elmi möcüzə olması nəzəriyyəsinə müxalif olanlar

Elmi möcüzə nəzəriyyəsinin əleyhdarları Quranın elmi təfsirinin əleyhdarları deyirlər ki, Quran hidayət kitabıdır və ondan elmi nəzəriyyələr, fizika və kimya qanunlarını ifadə etməsini gözləmək olmaz. Onlar hesab edirlər ki, elmi nəzəriyyələr həmişə dəyişikliyə və saxtakarlığa məruz qala bilər və nəzəriyyələr saxtalaşdırılarsa, Quran şübhə altına alınar. Digər tərəfdən isə bu nəzəriyyənin tərəfdarları elmi tapıntıların Quran ayələri ilə uyğunlaşdırılmasının onun hidayət kitabı olmasına zidd olmadığını söyləyir və əksinə olaraq Quranın elmi faktlarını göstərmək onun səhihliyini sübut etməyə və onun insanları hidayət etməsinə kömək etməyə xidmət etdiyini söyləyirlər.

Quranın elmi təfsirinin tərəfdarları arasında da fikir ayrılığı var: Bəziləri bütün elmlərin Quranda olduğuna inanır və tibb, riyaziyyat, həndəsə, cəbr və astronomiya kimi bilikləri Qurandan çıxarmağa çalışıblar. Tantavi, Məhəmməd Əbdül Nəim Əl-Cəmal, Məhəmməd Bin Əhməd İskəndrani və Seyid Əhməd Xan Hindi bu kateqoriyadandır.

Onların başqa bir qrupu isə hesab edir ki, birinci qrup elmi təfsir sahəsində həddi aşmış və elmi təfsir üsullarına riayət etmədən təcrübi elmlərin nəzəriyyələrini Qurana sırımışlar. Onların fikrincə, Quran bütün elmləri özündə ehtiva etməyib; Ancaq bununla belə Quranın bəzi ayələrində təcrübi elm adamlarının əsrlər sonra kəşf etdikləri həqiqətlər bildirilmişdir. Bu ayələr Quranın elmi möcüzələrini göstərir. Seyid Qutb, Rəşid Rza, Məhəmməd Təqi Şəriəti, Seyyid Mahmud Taliqani və Mehdi Bazarqan bu qrupdandır.

Əllamə Təbatəbai “Əl-Mizan” təfsirinin müqəddiməsində Quranın elmi təfsirini empirik elmlərin nəzəriyyələrinin Qurana təhmil edilməsi hesab etmiş və onu uyğunlaşdırma adlandırmışdır.

Biblioqrafiya

Quranın elmi təfsiri sahəsində çoxlu kitablar, məqalələr və elmi şlər nəşr edilmişdir. Üç kitab, “Kəşful-əsrar ən-Nuraniyə əl-Quraniyyə”, “Əl-Bərahin əl- Binət fi bəyan həqayequl həyvənt”, Məhəmməd bin Əhməd İskəndərani tərəfindən yazılmış “Əl-İsrar ər-rəbaniyyə fin- nəbatat vəl məaden vəl xəvas əl-həyvaniyyə”, Rəşid Rza tərəfindən yazılmış “əl-Minar” və Təntavinin “Cavaherul Quran”ı, Quranın elmi təfsiri barədə yazılmış ilk kitablardır. Məhəmməd Təqi Şəriətinin qələmə aldığı “Təfsir Noin” də bu sahədə ifrata varmaqdan çəkinməyə çalışan və Quran möcüzələrindən nümunələr verən önəmli kitablardan biri kimi tanınır. Məhəmməd Hadi Mərifət də “Ət-Təmhid”in altıncı cildində bu məsələyə toxunmuşdur.

Bu sahədə ən əhəmiyyətli kitablardan bəziləri də bunlardır:

• Quranın elmi möcüzələri ilə bağlı araşdırma: Məhəmməd Əli Rizai İsfahani
• Əl-İcaz ət-Turbəvi Lil-Quran: Mustafa Rəcəb
• Qurani-Kərim və Sünnə barədə Elmi Möcüzələr Ensiklopediyası: Yusuf Əl-Hac Əhməd
• Qurani-Kərimin möcüzələri və Peyğəmbərin sünnəsi barədə elmi ensiklopediya: Əmcəd Fəthi və Hani bin Məril-Quləyni
• Qurani-Kərimin möcüzələri və Peyğəmbərin sünnəsi haqqında “Əz-Zəhəbiyyə” ensiklopediyası: Əhməd Mustafa Mutəvəlli
• Mən əl-İcaz əl-elm fil-Qurənul-Kərim: Həsən Əbul-Ainin

“Əl-İcaz ul-elmi Fil-Quran və Sünnə” tibb, astronomiya, geologiya, biologiya, riyaziyyat, iqtisadiyyat, tərbiyə və sosiologiya kimi otuzdan çox məsələ ətrafında Quranın elmi möcüzələrindən bəhs edən günlük elmi nəşrlərdən biridir.

Əlaqəli məqalələr

• Quranın ecazkarlığı