Səhifeyi Səccadiyyənin on ikinci duası
| دُعَائِهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ فِي الاِعْتِرَافِ وَ طَلَبِ التَّوْبَةِ | |
 | |
| Mövzu | Günahı etiraf edib Allahdan tövbə istəmək, Allahın sevimli bəndələrinin xüsusiyyətləri, duanın qəbul olmasına mane olanlar |
|---|---|
| Məsumdan nəql olunub \ Məsumdan nəql olunmayıb | Məsumdan nəql olunub |
| Nəql olunub | İmam Səccad (ə) |
| Ravi | Mütəvəkkil ibn Harun |
| Şiə mənbələri | Səhifeyi Səccadiyyə |
Səhifeyi Səccadiyyənin on ikinci duası, (ərəbcə: الدعاء الثاني عشر من الصحيفة السجادية) İmam Səccaddan (ə) nəql olunan məşhur dualardan biridir və günaha etiraf edib Allahdan tövbə istəməyə həsr olunmuşdur. İmam Səccad (ə) bu duada həmçinin dua etməyə müvəffəq olmamağa səbəb olan amilləri, Allahın sevimli bəndələrinin xüsusiyyətlərini, tövbə yolunun açıq olmasını və tövbə edən insanın hallarını bəyan etmişdir.
On ikinci dua, Hüseyn Ənsarianın "Diyari aşiqan" və Həsən Məmduhi Kirmanşahinin "Şühud və mərifət" adlı farsca yazılmış əsərləri, habelə Seyid Əli Xan Mədəninin ərəb dilində yazılmış "Riyazus-salikin" kitabı kimi "Səhifeyi Səccadiyyə"yə yazılan şərhlərdə şərh olunmuşdur.
Duanın təlimləri
Səhifeyi Səccadiyyənin on ikinci duasının əsas mövzuları günaha etiraf etmək, Allaha tərəf qayıtmaq istəyi, dua etməyə müvəffəq olmamağa səbəb olan amillər, tövbə edən bəndələrin xüsusiyyətləri və Allahın ən yaxşı bəndələrinin sifətləridir.[1] Bu dua, İmam Səccad (ə) tərəfindən 16 hissədə[2] ifadə olunmuşdur və aşağıdakı təlimləri ehtiva edir:
- Dua etməyə müvəffəq olmamağa səbəb olan amillər: İlahi əmrləri yerinə yetirməkdə süstlük və vacibatlara qarşı qəflət, Allahın qadağan etdiyi şeylərə tələsmək və nemətlərə şükr etməkdə səhlənkarlıq (nemətə nankorluq) etmək.
- Allahın lütfü bəndələrinin Ona qarşı gözəl zənn bəsləməsinə və Ondan istəməsinə səbəb olur.
- Allahın bütün ehsan və nemətləri Onun lütfü əsasında verilir.
- Məxluqatın Allaha ehtiyacı.
- Günahlardan xilas olmaq üçün Allahdan tofiq istəmək.
- Günah və üsyanın nəticələrindən narahat olmaq.
- Günahkarlar üçün tövbə yolunun açıq olması.
- Tövbə fürsətini qiymətləndirmək.
- Tövbə qapısının açıq olması ilə Allahın rəhmətindən ümidsizliyə düşməyin qadağan olunması.
- Tövbə edən bəndənin halları: Təvazökarlıqdan dolayı əyilmək, ayaqların titrəməsi, gözlərdən yaş axması və s.
- Allahın bağışlamasına ümid etmək (bəndələrin tövbə etməsi ilə Allahın rəhmətinin qəzəbindən öndə olması).
- Allahın rəhmətini və məğfirətini qazanmaq üçün səy göstərmək.
- Allahın hüzurunda öz səhlənkarlığını etiraf etmək.
- Ən yaxşı və sevimli bəndələrin xüsusiyyətləri: Təkəbbürü tərk etmək, günahda israr etməmək və istiğfar etməyi özlərinə vacib bilmək.
- Allaha təvəkkül etmək və təkəbbürdən, günahlarda isrardan bağışlanma diləmək.
- Günahların pis nəticələrindən Allaha pənah aparmaq və Onun dərgahına ümid bəsləmək.
- Allaha təvəkkül etmək, Ona pənah aparmaq və Onun qarşısında acizliyini bildirmək.
- İlahi itaətləri yerinə yetirmək üçün Allahdan kömək istəmək.
- Yalnız bağışlamağa layiq olan Allahdan qorxmaq.
- Müvəffəqiyyətin yeganə yolunun Allaha pənah aparmaq olması.
- Dua və istəklərin qəbul olunmasına dair Allahın zəmanəti.
- Allahın nemətlərindən hətta günahkar bəndələrin də faydalanması.
- Bəndələrin günah işlətməklə özlərinə zülm etməsi.
- Allahın bəndələrin az əməlindən razı qalması və Onun mükafatının bol olması.[3]
Duaya yazılan şərhlər
On ikinci dua, Hüseyn Ənsarianın[4] "Diyari Aşiqan", Məhəmməd Həsən Məmduhi Kirmanşahinin[5] "Şühud və mərifət", Seyid Əhməd Fihrinin[6] Səhifeyi Səccadiyyənin şərhi və tərcüməsi kimi fars dilində yazılmış kitablarda şərh edilmişdir.
Bu dua, həmçinin Seyid Əli Xan Mədəninin[7] "Riyazus-Salikin", Məhəmməd Cavad Muğniyənin[8] "Fi Zilali Əs-Səhifətis-Səccadiyyə", Məhəmməd ibn Məhəmməd Darabinin[9] "Riyazul-Arifin" və Seyid Məhəmməd Hüseyn Fəzlullahın[10] "Afaqur-Ruh" adlı ərəb dilində yazılmış əsərlərində izah edilmişdir.
Sözügedən duanın kəlmələri də lüğəvi şərhlə bağlı əsər olan Feyz Kaşaninin "Təliqat əla Əs-Səhifətis-Səccadiyyə" kitabında şərh olunmuşdur.[11]
Duanın mətni və tərcüməsi
وَ كَانَ مِنْ دُعَائِهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ فِي الاِعْتِرَافِ وَ طَلَبِ التَّوْبَةِ إِلَي اللهِ تَعَالَي
اللَّهُمَّ إِنَّهُ يَحْجُبُنِي عَنْ مَسْأَلَتِكَ خِلَالٌ ثَلَاثٌ ، وَ تَحْدُونِي عَلَيْهَا خَلَّةٌ وَاحِدَةٌ
يَحْجُبُنِي أَمْرٌ أَمَرْتَ بِهِ فَأَبْطَأْتُ عَنْهُ ، وَ نَهْيٌ نَهَيْتَنِي عَنْهُ فَأَسْرَعْتُ إِلَيْهِ ، وَ نِعْمَةٌ أَنْعَمْتَ بِهَا عَلَيَّ فَقَصَّرْتُ فِي شُكْرِهَا
وَ يَحْدُونِي عَلَى مَسْأَلَتِكَ تَفَضُّلُكَ عَلَى مَنْ أَقْبَلَ بِوَجْهِهِ إِلَيْكَ ، وَ وَفَدَ بِحُسْنِ ظَنِّهِ إِلَيْكَ ، إِذْ جَمِيعُ إِحْسَانِكَ تَفَضُّلٌ ، وَ إِذْ كُلُّ نِعَمِكَ ابْتِدَاءٌ
فَهَا أَنَا ذَا ، يَا إِلَهِي ، وَاقِفٌ بِبَابِ عِزِّكَ وُقُوفَ الْمُسْتَسْلِمِ الذَّلِيلِ ، وَ سَائِلُكَ عَلَى الْحَيَاءِ مِنِّي سُؤَالَ الْبَائِسِ الْمُعيِلِ
مُقِرٌّ لَكَ بِأَنِّي لَمْ أَسْتَسْلِمْ وَقْتَ إِحْسَانِكَ إِلَّا بِالْإِقْلَاعِ عَنْ عِصْيَانِكَ ، وَ لَمْ أَخْلُ فِي الْحَالَاتِ كُلِّهَا مِنِ امْتِنَانِكَ
فَهَلْ يَنْفَعُنِي ، يَا إِلَهِي ، إِقْرَارِي عِنْدَكَ بِسُوءِ مَا اكْتَسَبْتُ وَ هَلْ يُنْجِينِي مِنْكَ اعْتِرَافِي لَكَ بِقَبِيحِ مَا ارْتَكَبْتُ أَمْ أَوْجَبْتَ لِي فِي مَقَامِي هَذَا سُخْطَكَ أَمْ لَزِمَنِي فِي وَقْتِ دُعَايَ مَقْتُكَ
سُبْحَانَكَ ، لَا أَيْأَسُ مِنْكَ وَ قَدْ فَتَحْتَ لِي بَابَ التَّوْبَةِ إِلَيْكَ ، بَلْ أَقُولُ مَقَالَ الْعَبْدِ الذَّلِيلِ الظَّالِمِ لِنَفْسِهِ الْمُسْتَخِفِّ بِحُرْمَةِ رَبِّهِ
الَّذِي عَظُمَتْ ذُنُوبُهُ فَجَلَّتْ ، وَ أَدْبَرَتْ أَيَّامُهُ فَوَلَّتْ حَتَّى إِذَا رَأَى مُدَّةَ الْعَمَلِ قَدِ انْقَضَتْ وَ غَايَةَ الْعُمُرِ قَدِ انْتَهَتْ ، وَ أَيْقَنَ أَنَّهُ لَا مَحِيصَ لَهُ مِنْكَ ، وَ لَا مَهْرَبَ لَهُ عَنْكَ ، تَلَقَّاكَ بِالْإِنَابَةِ ، وَ أَخْلَصَ لَكَ التَّوْبَةَ ، فَقَامَ إِلَيْكَ بِقَلْبٍ طَاهِرٍ نَقِيٍّ ثُمَّ دَعَاكَ بِصَوْتٍ حَائِلٍ خَفِيٍّ
قَدْ تَطَأْطَأَ لَكَ فَانْحَنَى ، وَ نَكَّسَ رَأْسَهُ فَانْثَنَى ، قَدْ أَرْعَشَتْ خَشْيَتُهُ رِجْلَيْهِ ، وَ غَرَّقَتْ دُمُوعُهُ خَدَّيْهِ ، يَدْعُوكَ بِيَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ ، وَ يَا أَرْحَمَ مَنِ انْتَابَهُ الْمُسْتَرْحِمُونَ ، وَ يَا أَعْطَفَ مَنْ أَطَافَ بِهِ الْمُسْتَغْفِرُونَ ، وَ يَا مَنْ عَفْوُهُ أَكْثَرُ مِنْ نَقِمَتِهِ ، وَ يَا مَنْ رِضَاهُ أَوْفَرُ مِنْ سَخَطِهِ
وَ يَا مَنْ تَحَمَّدَ إِلَى خَلْقِهِ بِحُسْنِ التَّجَاوُزِ ، وَ يَا مَنْ عَوَّدَ عِبَادَهُ قَبُولَ الْإِنَابَةِ ، وَ يَا مَنِ اسْتَصْلَحَ فَاسِدَهُمْ بِالتَّوْبَةِ وَ يَا مَنْ رَضِيَ مِنْ فِعْلِهِمْ بِالْيَسِيرِ ، وَ يَا مَنْ كَافَى قَلِيلَهُمْ بِالْكَثِيرِ ، وَ يَا مَنْ ضَمِنَ لَهُمْ إِجَابَةَ الدُّعَاءِ ، وَ يَا مَنْ وَعَدَهُمْ عَلَى نَفْسِهِ بِتَفَضُّلِهِ حُسْنَ الْجَزَاءِ
مَا أَنَا بِأَعْصَى مَنْ عَصَاكَ فَغَفَرْتَ لَهُ ، وَ مَا أَنَا بِأَلْوَمِ مَنِ اعْتَذَرَ إِلَيْكَ فَقَبِلْتَ مِنْهُ ، وَ مَا أَنَا بِأَظْلَمِ مَنْ تَابَ إِلَيْكَ فَعُدْتَ عَلَيْهِ
أَتُوبُ إِلَيْكَ فِي مَقَامِي هَذَا تَوْبَةَ نَادِمٍ عَلَى مَا فَرَطَ مِنْهُ ، مُشْفِقٍ مِمَّا اجْتَمَعَ عَلَيْهِ ، خَالِصِ الْحَيَاءِ مِمَّا وَقَعَ فيِهِ
عَالِمٍ لَيْكَ، بِأَنَّ الْعَفْوَ عَنِ الذَّنْبِ الْعَظِيمِ لَا يَتَعَاظَمُكَ ، وَ أَنَّ التَّجَاوُزَ عَنِ الْإِثْمِ الْجَلِيلِ لَا يَسْتَصْعِبُكَ ، وَ أَنَّ احْتِمالَ الْجِنَايَاتِ الْفَاحِشَةِ لَا يَتَكَأَّدُكَ ، وَ أَنَّ أَحَبَّ عِبَادِكَ إِلَيْكَ مَنْ تَرَكَ الاِسْتِكْبَارَ عَلَيْكَ ، وَ جَانَبَ الْاِصْرَارَ ، وَ لَزِمَ الاِسْتِغْفَارَ
وَ أَنَا أَبْرَأُ إِلَيْكَ مِنْ أَنْ أَسْتَكْبِرَ ، وَ أَعُوذُ بِكَ مِنْ أَنْ أُصِرَّ ، وَ أَسْتَغْفِرُكَ لِمَا قَصَّرْتُ فِيهِ ، وَ أَسْتَعِينُ بِكَ عَلَى مَا عَجَزْتُ عَنْهُ
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ ، وَ هَبْ لِي مَا يَجِبُ عَلَيَّ لَكَ ، وَ عَافِنِي مِمَّا أَسْتَوْجِبُهُ مِنْكَ ، وَ أَجِرْنِي مِمَّا يَخَافُهُ أَهْلُ الْإِسَاءَةِ ، فَإِنَّكَ مَلِيءٌ بِالْعَفْوِ ، مَرْجُوٌّ لِلْمَغْفِرَةِ ، مَعْرُوفٌ بِالتَّجَاوُزِ ، لَيْسَ لِحَاجَتِي مَطْلَبٌ سِوَاكَ ، وَ لَا لِذَنْبِي غَافِرٌ غَيْرُكَ ، حَاشَاكَ
وَ لَا أَخَافُ عَلَى نَفْسِي إِلَّا إِيَّاكَ ، إِنَّكَ أَهْلُ التَّقْوَى وَ أَهْلُ الْمَغْفِرَةِ ، صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ ، وَ اقْضِ حَاجَتِي ، وَ أَنْجِحْ طَلِبَتِي ، وَ اغْفِرْ ذَنْبِي ، وَ آمِنْ خَوْفَ نَفْسِي ، إِنَّكَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ ، وَ ذَلِكَ عَلَيْكَ يَسِيرٌ ، آمِينَ رَبَّ الْعَالَمِينَ
O Həzrətin günaha e’tiraf edib haqqa qayıtmasını istəməsi.
İlahi! Üç xasiyyət məni Səndən bir şey istəməkdən saxlayır, bir xislət Səndən bir şey istəməyə rəğbətləndirir, o üçü ibarətdir.
o əmrdən ki, mənə göstəriş verdin və mən yerinə yetirilməsində tə’xir etdim, qadağan etdiyin işə sarı tələsdim, mənə bəxş etdiyin ne’mətinə şükr etməkdə səhlənkarlıq yolu ilə dərgahına gəlməkdi,
çünki bütün lütflərin ehsan üzündəndir, ne’mətlərinin hamısı səbəbsiz və ibtidasızdır.
Ey mənim Rəbbim, indi mənəm ki, izzət dərgahında zəlil kimi təslim olaraq durmuşam, xəcalətlə, həya ilə ailə sahibi kimi Səndən hacət istəyirəm
və e’tiraf edirəm ki, Sənin ehsanın vaxtı günahdan çəkinmək vaxtı günahdan çəkinməkdən səvayı bir itaət yerinə yetirməmişəm, Heç zaman ne’mətindən bəhrəsiz olmamışam,
İlahi! Əməllərimin çirkinliyini sənə etiraf etməyim mənə fayda verəcəkmi? Sənin hüzurunda etirafım məni sənin cəzandan xilas edəcəkmi? Yoxsa qəzəbini mənə vacib etmisən ki, mən bu vəziyyətdəyəm? Yoxsa mən xahiş etdiyim anda düşmənçiliyiniz mənə bağlandı?!
Sən pak və münəzzəhsən ! Mən səndən naümid olmayacağam və indi mənə tövbə qapısını açmısan; Daha doğrusu, qulun, özünə zülm edən qulun, Rəbbinin izzətini kiçik hesab edən qulunun sözlərini deyirəm.
Günahları artıb qalaqlanan, ruzigarı ondan üz döndərib, ondan üz döndərən bəndə o yerə çatır ki, geriyə baxanda əməl vaxtının keçdiyini və ömrünün bitdiyini görür; Və əmindir ki, onun üçün sənin əzabından qurtuluş və əzabından heç bir sığınacaq yoxdur. Ah nalə ilə Sənin hüzurunda durur və dönüş tövbəsini sizin üçün tənzimizləyərək, qarşında pak və pakizə bir qəlblə dayanır. Sonra yanıqlı və yavaş inilti ilə Səni çağırır.
Ey mənim Rəbbim, indi mənəm ki, izzət dərga-hında zəlil kimi təslim olaraq durmuşam, xəcalətlə, həya ilə ailə sahibi kimi Səndən hacət istəyirəm və e’tiraf edirəm ki, Sənin ehsanın vaxtı günahdan çəkinmək vaxtı günahdan çəkin-məkdən səvayı bir itaət yerinə yetirməmişəm, Heç zaman ne’mətindən bəhrəsiz olmamışam, İlahi, indi ki, Sənin qarşında əməlimin pisliyinə e’tiraf edirəm, mənə bir faydası intiqamından daha çox olan, ey razılığın qəzəbindən daha çox olan
Ey bəyənilmiş keçmişə görə məxluqatı həmdinə sarı çağıran, ey bəndələrə tövbələrin qəbul etməyə adət etdirən, ey bədkarların tövbə ilə islahını istəyən, ey bəndələrin dəyərsiz əməllərinə razı qalan, və az əməllərinə bol mükafat verən, ey onlara duanın icabətinə zamin olan, ey öz lütf və ehsanı ilə onlara yaxşı mükafat və’də verən;
Mən nə bağışladığın güahkarlardan ən günahkarıyam və Sənin dərgahına üzr gətirən və üzrünü qəbul etdiyin, nə də ən çox məzəmmətə layiq olan, nə də ən zalım və yanında tövbəyə nail olan bir bəndə deyiləm,
və yanında tövbəyə nail olan bir bəndə deyiləm, belə bir halda sənə tərəf qayıdıram, öz keçmiş əməllərindən peşman, başına gələnlərdən nigaran, düşdüyü işdən ixlasla xəcalətlidir,
və bilir ki, böyük günahdan keçmək Sənin nəzərində böyük deyildir, ağır cinayətə dözmək sənə çətin deyildir, və Sənin yanında ən sevimli bəndə o kəsdir ki, dərgahında itaətsizlikdən və təkəbbürdən əl çəksin, günaha israr etməkdən Sənə pənah gətirirəm, səhlankalıq etdiyim işlərdə Səndən bağışlanma diləyirəm
təkəbbürdən əl çəksin, günaha israr etməkdən Sənə pənah gətirirəm, səhlankalıq etdiyim işlərdə Səndən bağışlanma diləyirəm və yerinə yetirməsində geri qaldığım işlərdə Səndən yardım istəyirəm.
İlahi! Muhəmməd və onun soyuna səlavat göndər və mənim öhdəmdə olan hüquqlardan keç, qazandığım əzabdan azad et, pis əməl sahiblərinin qorxduqlarından mənə pənah ver, çünki əfv və bəxşiş etməyə tam qüdrətin vardır, bağışlanma üçün ümid yerisən, güahdan keçməklə tanınmısan, ehtiyacımın Səndən savayı bir tələb edilən yeri günahımı Səndən başqa bağışlayacaq bir kimsə, yoxdur, mümkün deyil ki, bu cür olmayasan,
Mən özüm Səndən başqa heç kimdən qorxmuram, Sən Səndə qorxub çəkinməyə daha layiqsən, bağışlayansan, Muhəmməd və onun soyuna səlavat göndər və istəyimi yerinə yetir, hacətimi ver, günahımı bağışla, qəlbimə qorxudan əmin-amanlıq ver, çünki Sən hər şeyə qadirsən və bu iş Sənin üçün asandır, duamı qəbul et, ey aləmlərin Rəbbi!
İstinadlar
- ↑ Məmduhi, Şühud və şenaxt, h.ş 1388, c.1, s.505
- ↑ ترجمه و شرح دعای دوازدهم صحیفه سجادیه, erfan.ir saytı
- ↑ Ənsariyan, Diyare aşiqan, h.ş 1372, c.5, s.129-157; Məmduhi, Şühud və şenaxt, h.ş 1388, c.1, s.505-557
- ↑ Ənsariyan, Diyare aşiqan, h.ş 1372, c.5, s.125-157
- ↑ Məmduhi, Şühud və şenaxt, h.ş 1388, c.1, s.505-557
- ↑ Fehri, Şərh və təfsire Səhifeyi-Səcadiyye, h.ş 1388, c.2, s.15-62
- ↑ Mədəni Şirazi, Riyazus-salikin, h.q 1435, c.2, s.465-523
- ↑ Muğniyə, Fi zilalis-səhife, h.q 1428, s.171-181
- ↑ Darabi, Riyazul-arifin, h.ş 1379, s.145-158
- ↑ Fəzlullah, Afaqur-ruh, h.q 1420, c.1, s.299-316
- ↑ Feyz Kaşani, Təliqatun ələs-səhifətis-səccadiyyə, h.q 1407, s.35-38
Ədəbiyyat
- Ənsariyan, Hüseyn, Diyare aşiqan, Tehran, Peyame azadi, h.ş 1372
- Darabi, Məhəmməd ibn Məhəmməd, Riyazul-arifin, Tehran, Üsvə nəşri, h.ş 1379
- Fəzlullah, Seyyid Məhəmməd Hüseyn, Afaqur-ruh, Beyrut, Darul-malik, h.q 1420
- Fehri, Seyyid Əhməd, Şərh və təfsire Səhifeyi-Səcadiyye, Tehran, Üsvə, h.ş 1388
- Feyz Kaşani, Məhəmməd ibn Mürtəza, Təliqatun ələs-səhifətis-səccadiyyə, Tehran, h.q 1407
- Mədəni Şirazi, Seyyid Əli Xan, Riyazus-salikin, Qum, İslami nəşr müəssisəsi, h.q 1435
- Muğniyə, Məhəmməd Cavad, Fi zilalis-səhife, Qum, Darul-kitabil-islami, h.q 1428
- Məmduhi Kermanşahi, Həsən, Şühud və şenaxt, Qum, Bustane kitab, h.ş 1388
Xarici keçid
- متن و صوت دعای 12 صحیفه سجادیه, Səhifeyi Səccadiyyənin on ikinci duasının oxunuşu