Meracus-Səadə (kitab): Redaktələr arasındakı fərq

Meracus-Səadə kitabının müxtəlif nüsxələri və çapları var; o cümlədən Qumdakı "Hicrət" nəşriyyatının 797 səhifə həcmində çapına işarə etmək olar. Şeyx Abbas Qumi bu kitabı "Əl-Məqamatul əliyyə fi mucibatis səadətil əbədiyyə" başlığı ilə xülasə etmişdir.

Şeyx Abbas Qumi "Meracus-Səadə" kitabını fars dilində ən yaxşı əxlaq kitabı hesab edir və onun hər kəsin yanında olmasını zəruri bilir.[1] Həmçinin bəzi yazıçıların qeyd etdiyi Nəraqiyyəyn (iki Nəraqi) əxlaqi məktəbi Molla Əhməd Nəraqinin "Meracus-Səadə" kitabındakı, və Molla Mehdi Nəraqinin "Cameus-Səadat" kitabındakı fikirlərindən qaynaqlanır.[2] Nəraqilər məktəbində hər bir fəzilətin müəyyən bir həddi vardır ki, bu, mötədillik adlanır. Həmçinin bu həddən ifrat və təfrit etmək rəzilət sayılır.[3]

"Meracus-Səadə" kitabına tənqidlər edilib; o cümlədən: rəvayətləri, təcrübi dəlilləri və əxlaqi nümunələri etibarlı mənbələrə istinad verməmək, həmçinin böyüklərin sözlərinə diqqətsiz yanaşmaq.[8]

Molla Əhməd Nəraqi və Fazil Nəraqi kimi tanınan Əhməd ibn Məhəmməd Mehdi ibn Əbuzər Nəraqi (hicri 1245-ci ildə vəfat edib) 13-cü qəməri əsrində şiə alimlərindən olan Molla Mehdi Nəraqinin oğludur.[9] O, Seyid Məhəmməd Mehdi Bəhrul-Ulum, Mirzə Mehdi Şəhriştani, Şeyx Cəfər Kaşiful-Qita, Sahibi Riaz və... digərlərinin yanında dərs oxudu.[10] O, atasının ölümündən sonra məmləkətində xalqa mərcəi-təqlid olmağı öz üzərinə götürdü.[11] Molla Əhmədin müxtəlif İslam elmlərində 35-ə qədər hesab edilən çoxlu əsərləri vardır; o cümlədən "Müstənəduş-Şiə", "Əvaidul-Əyyam" və "Meracus-Səadə".[12]

Kitabda beş fəsil var, hər fəsildə bir neçə fəsil var:

Kitabın birinci fəsli elə bir fəsillə başlayır ki, məqsədi bu mətləbi bıyan etməkdir ki, özünü tanımaq Allahı tanımağın müqəddiməsidir və Sənaidən bir beyt də şahid olaraq gətirilmişdir.[14] Kitabın axırıncı hissəsi də Peyğəmbər (s) və Əhli-beytin (s) ziyarətinin savab və fəzilətləri və onları ziyarət etməyin bəzi qaydaları haqqında bir fəsildir.[15]

"Meracus-Səadə" kitabında əxlaqi rəzilətlərin müalicəsi üçün ümumi bir qayda təqdim edilmişdir: Pisliklərin hər biri onun ziddini yerinə yetirməklə müalicə olur.[16] Əlbəttə ki, Nəraqi əxlaqi rəzilətləri formalaşdıran amilləri və zəminləri aradan qaldırmağı[17] və həmçinin onların axirət və dünyəvi təsirlərindən xəbərdar olmağı[18] da pisliklərin müalicəsində təsirli hesab edir. Ona görə də hər bir rəziləti vəsf etdikdən sonra onun amilləri və zəminləri, eləcə də onun dünyəvi və axirət təsirləri haqqında bəhs edir, sonra da onun müalicəsi üçün həll yollarını bəyan edir.[19]

Nəraqi əxlaqı əldə etməyin mərhələləri haqqında hesab edir ki, insan əvvəlcə şəhvətqüvvəsini paklaşdırmalı, sonra qəzəb qüvvəsini tənzimləməli və daha sonra isə əql qabiliyyətini yetişdirməlidir.[20] O, həmçinin əxlaqi fəzilətlər məsələsində də inanır ki, insan o qədər fəzilətlərə əməl etməlidir ki, onların hər biri onun mələkəsi (adəti) olsun.[21]

Ağa Bozorq Tehrani "Əz-Zəriə" kitabında "Meracus-Səadə" kitabını Molla Mehdi Nəraqi (hicri 1209-cu ildə vəfat edib) tərəfindən yazılmış "Cameus-Səadat" kitabından alınmış və həqiqətdə, onun farsca tərcüməsi hesab etmişdir.[22] [Qeyd 2] Bununla belə, bu iki kitabın məzmunun təqdim edilməsi və düzülüşü baxımından fərqləri var.[23] O cümlədən:

Bununla belə, "Meracus-Səadə" kitabı bəzi hallarda "Cameus-Səadat" kitabının mövzularını təfərrüatlı şəkildə gətirib.[26]

"Meracus-Səadə" kitabının müxtəlif nəşrləri və nüsxələri var. Ağa Bozorq Tehraniyə görə, İraqda hicri 1238-ci ilə, İranda isə hicri 1265-ci ilə aid bir nüsxə bu kitabın ən qədim nüsxələri arasındadır.[27] Bu kitabın digər nəşrləri və nüsxələri bunlardır:

Həmçinin bu kitabı 1361-ci ildə Rəşidi nəşriyyatı 706 səhifə, Əli Əkbər Elmi nəşriyyatı 1961-ci ildə 462 səhifədə[28] və “Hicrət” nəşriyyatı 797 səhifədə[29] çap etdirmişdir.