Anonymous user
Dəstəmaz: Redaktələr arasındakı fərq
→Şiə və sünni dəstəmazının fərqi
imported>V.Safar |
imported>V.Safar |
||
| Sətir 52: | Sətir 52: | ||
Dəstəmazla bağlı şiələr və sünnilər arasında ixtilaflar daha çox "Maidə" surəsinin altıncı ayəsinin mənasını başa düşməkdə və ya qiraətindəki ixtilaflardan qaynaqlanır.[31]<br> | Dəstəmazla bağlı şiələr və sünnilər arasında ixtilaflar daha çox "Maidə" surəsinin altıncı ayəsinin mənasını başa düşməkdə və ya qiraətindəki ixtilaflardan qaynaqlanır.[31]<br> | ||
Şiələr məsumların rəvayətlərinə arxalanaraq[32], qeyd olunan ayədə «و أیدیکم إلی المرافق» ifadəsini əlləri aşağıdan yuxarı yumağa inanan dörd əhli-sünnə məzhəbinin əksinə olaraq, əlləri yuxarıdan aşağıya yumağın vacib olması mənasında olduğunu bildirirlər.[33]<br> | Şiələr [[14 məsum|məsumların]] rəvayətlərinə arxalanaraq[32], qeyd olunan ayədə «و أیدیکم إلی المرافق» ifadəsini əlləri aşağıdan yuxarı yumağa inanan [[Dörd əhli-sünnə məzhəbi|dörd əhli-sünnə məzhəbinin]] əksinə olaraq, əlləri yuxarıdan aşağıya yumağın [[Vacib|vacib]] olması mənasında olduğunu bildirirlər.[33]<br> | ||
Həmçinin şiə fəqihlərinin hökmünə görə, sağ əlin yuyulması sol əldən əvvəl olmalıdır.[34] Sünni məzhəblərində bu hökm müstəhəb sayılır.[35]<br> | Həmçinin şiə fəqihlərinin hökmünə görə, sağ əlin yuyulması sol əldən əvvəl olmalıdır.[34] Sünni məzhəblərində bu hökm müstəhəb sayılır.[35]<br> | ||
| Sətir 58: | Sətir 58: | ||
Dörd əhli-sünnə məzhəbi ayaqları topuqlarla birlikdə yumağı dəstəmazda vacib hesab edir.[36] Şiələr isə ayaq barmaqlarının ucundan ayağın üstündəki hündürlüyə qədər məsh çəkməyə inanırlar.[37] Şiə fiqhinə görə bu məsh də başı məsh çəkmək kimi dəstəmazın rütubətindən olmalıdır.[38] Həmçinin Malikiyyə və Hənəfiyyə dəstəmazda sıranı riayət etməyi Hənəfiyyə və Şafiiyyə ardıcıllığı riayət etməyi vacib hesab etmirlər. Amma şiələr və digər əhli-sünnə məzhəbləri onlara əməl etməyi vacib bilirlər.[39]<br> | Dörd əhli-sünnə məzhəbi ayaqları topuqlarla birlikdə yumağı dəstəmazda vacib hesab edir.[36] Şiələr isə ayaq barmaqlarının ucundan ayağın üstündəki hündürlüyə qədər məsh çəkməyə inanırlar.[37] Şiə fiqhinə görə bu məsh də başı məsh çəkmək kimi dəstəmazın rütubətindən olmalıdır.[38] Həmçinin Malikiyyə və Hənəfiyyə dəstəmazda sıranı riayət etməyi Hənəfiyyə və Şafiiyyə ardıcıllığı riayət etməyi vacib hesab etmirlər. Amma şiələr və digər əhli-sünnə məzhəbləri onlara əməl etməyi vacib bilirlər.[39]<br> | ||
Başa məsh etməkdə şiələr və sünnilər arasında ixtilaflar var; Onlardan biri budur ki, şiələrə görə, başın üzərinə məsh çəkmək bir həddə olsa ki, məsh çəkildi desələr kifayətdir. Habelə çox deyil, üç bağlı barmaq ölçüsündə olması müstəhəbdir.[40] Həmçinin şiə fiqhində dəstəmaz suyu ilə başa məsh etmək lazımdır və ona təzə su ilə məsh etmək olmaz.[41] Bununla belə, müxtəlif sünni məzhəblərində başın necə məsh ediləcəyi barədə müxtəlif fikirlər vardır;[42] Hənbəli fiqhinə görə, iki qulağı ilə birlikdə başın hamısına məsh çəkmək vacibdir.[43] Habelə başı məsh etmək üçün yeni sudan istifadə edilməlidir.[44] Maliki fiqhində başın hamısına məsh çəkilməlidir.[45] Hənəfi fiqhində isə başın dörddə birinə məsh çəkmək vacibdir.[46] Şafii məzhəbinə görə, başına minimum miqdarda məsh çəkmək kifayətdir və yeni su ilə məsh çəkmək lazımdır.[47] | Başa məsh etməkdə şiələr və sünnilər arasında ixtilaflar var; Onlardan biri budur ki, şiələrə görə, başın üzərinə məsh çəkmək bir həddə olsa ki, məsh çəkildi desələr kifayətdir. Habelə çox deyil, üç bağlı barmaq ölçüsündə olması müstəhəbdir.[40] Həmçinin [[Fiqh|şiə fiqhində]] dəstəmaz suyu ilə başa məsh etmək lazımdır və ona təzə su ilə məsh etmək olmaz.[41] Bununla belə, müxtəlif sünni məzhəblərində başın necə məsh ediləcəyi barədə müxtəlif fikirlər vardır;[42] Hənbəli fiqhinə görə, iki qulağı ilə birlikdə başın hamısına məsh çəkmək vacibdir.[43] Habelə başı məsh etmək üçün yeni sudan istifadə edilməlidir.[44] Maliki fiqhində başın hamısına məsh çəkilməlidir.[45] Hənəfi fiqhində isə başın dörddə birinə məsh çəkmək vacibdir.[46] Şafii məzhəbinə görə, başına minimum miqdarda məsh çəkmək kifayətdir və yeni su ilə məsh çəkmək lazımdır.[47] | ||
Xuffəynə (ayaqqabıya) məsh çəkmək şiələrin düzgün hesab etmədiyi başqa bir ixtilaf məqamıdır.[48] Bunun üçün onlar "Maidə" surəsinin 6-cı ayəsinə və hədislərə istinad etmişlər.[49] Bu | Xuffəynə (ayaqqabıya) məsh çəkmək şiələrin düzgün hesab etmədiyi başqa bir ixtilaf məqamıdır.[48] Bunun üçün onlar [[Maidə surəsinin 6-cı ayəsi|"Maidə" surəsinin 6-cı ayəsinə]] və hədislərə istinad etmişlər.[49] Bu ixtilafa görə bəzi hallarda şiə dəstəmazı təqiyyə ilə müşayiət olunur və sünni dəstəmazı kimi olmuşdur: İmam Kazım (ə) Abbasi xilafətində xüsusi mövqeyə malik olan Əli ibn Yəqtinin məktubuna cavab olaraq, ona sünnilər kimi dəstəmaz almağı vacib edir ki, [[Harun Abbasi|Harunər-Rəşid]] onun şiə olmasından xəbərdar olmasın.[50] [[İmam Kazim (ə)|Musa ibn Cəfər (ə)]] bundan əvvəl [[Əli ibn Yəqtin|Əli ibn Yəqtindən]] Abbasi hökumətində qalıb şiələrə xidmət etməsini istəmişdi.[51] Bir halda ki, digər şiələrə [[Bəni-Abbas|Abbasilərlə]] əməkdaşlıq etməyi qadağan etmişdi.[52] | ||
'''Osmanın dövründən dəstəmazda ixtilafın başlanması''' | '''Osmanın dövründən dəstəmazda ixtilafın başlanması''' | ||
Bəzi tədqiqatçılar belə hesab edirlər ki, Peyğəmbərin (s) dövründə müsəlmanlar arasında dəstəmazda heç bir ixtilaf yox idi.[53] Həzrət Peyğəmbər (s) ayaqları yumaq əvəzinə, onlara məsh çəkməklə dəstəmaz alırdı.[54] Peyğəmbərin (s) dövründən əlavə, Əbu Bəkrin xilafətində də[55] dəstəmazla bağlı ixtilafdan bəhs edilməmişdir.[55] Ömər ibn Xəttabın xilafəti dövründə xuffəynə məsh çəkmək (ayaqlara məsh çəkmək) istisna olmaqla, dəstəmazla bağlı ixtilaflara dəlalət edən bir rəvayət yoxdur.[56]<br> | Bəzi tədqiqatçılar belə hesab edirlər ki, Peyğəmbərin (s) dövründə müsəlmanlar arasında dəstəmazda heç bir ixtilaf yox idi.[53] Həzrət Peyğəmbər (s) ayaqları yumaq əvəzinə, onlara məsh çəkməklə dəstəmaz alırdı.[54] Peyğəmbərin (s) dövründən əlavə, [[Əbu Bəkr ibn Əbi Quhafə|Əbu Bəkrin xilafətində]] də[55] dəstəmazla bağlı ixtilafdan bəhs edilməmişdir.[55] [[Ömər ibn Xəttab|Ömər ibn Xəttabın xilafəti]] dövründə xuffəynə məsh çəkmək (ayaqlara məsh çəkmək) istisna olmaqla, dəstəmazla bağlı ixtilaflara dəlalət edən bir rəvayət yoxdur.[56]<br> | ||
"Kənzul-Ummal"[57] kitabında və bəzi digər mənbələrdə[58] deyilənlərə əsasən, bəzi tədqiqatçılar üçüncü xəlifə (Osmanın) dövründən müsəlmanlar arasında dəstəmazda ixtilafların aşkar olmasına inanırlar.[59] ]Qeyd 1] Seyyid Əli Şəhristani İmam Əli (ə) ilə Ömər ibn Xəttab arasında xuffəynə (ayaqlara) məsh çəkmək haqqında ixtilafa istinad edərək, ikinci xəlifənin Osman ibn Əffandan fərqli olaraq dəstəmazda ayaqlarını yumadığına, əksinə, onları məsh etdiyinə inanır.[60 ]<br> | "Kənzul-Ummal"[57] kitabında və bəzi digər mənbələrdə[58] deyilənlərə əsasən, bəzi tədqiqatçılar üçüncü xəlifə (Osmanın) dövründən müsəlmanlar arasında dəstəmazda ixtilafların aşkar olmasına inanırlar.[59] ]Qeyd 1] Seyyid Əli Şəhristani İmam Əli (ə) ilə Ömər ibn Xəttab arasında xuffəynə (ayaqlara) məsh çəkmək haqqında ixtilafa istinad edərək, ikinci xəlifənin [[Osman ibn Əffan|Osman ibn Əffandan]] fərqli olaraq dəstəmazda ayaqlarını yumadığına, əksinə, onları məsh etdiyinə inanır.[60 ]<br> | ||
Şiələr dəstəmaz ayəsinə, eləcə də dəstəmazla bağlı rəvayətlərə əsaslanaraq, Peyğəmbərin (s) və səhabələrinin dəstəmazda İmamiyyə kimi ayaqlarına məsh çəkdiklərini, sünnilər kimi ayaqlarını yumadıqlarına inanırlar.[61] Həmçinin Peyğəmbərdən (s) əllərin yuyulması ilə bağlı rəvayətlər vardır ki, o həzrətin dəstəmazı şiələrin dəstəmazına bənzəyir və əlləri yuxarıdan aşağı yuyur.[62] Şiələrə görə, sünnilərin istinad etdiyi dəstəmazda ayaqların yuyulması rəvayətləri zəif və əsassızdır; Bundan əlavə, dəstəmaz ayəsinə də ziddir.[63] | Şiələr [[Dəstəmaz ayəsi|dəstəmaz ayəsinə]], eləcə də dəstəmazla bağlı rəvayətlərə əsaslanaraq, [[Həzrət Muhəmməd (s)|Peyğəmbərin (s)]] və [[Səhabə|səhabələrinin]] dəstəmazda [[İmamiyyə]] kimi ayaqlarına məsh çəkdiklərini, sünnilər kimi ayaqlarını yumadıqlarına inanırlar.[61] Həmçinin Peyğəmbərdən (s) əllərin yuyulması ilə bağlı rəvayətlər vardır ki, o həzrətin dəstəmazı şiələrin dəstəmazına bənzəyir və əlləri yuxarıdan aşağı yuyur.[62] [[Şiə|Şiələrə]] görə, sünnilərin istinad etdiyi dəstəmazda ayaqların yuyulması rəvayətləri zəif və əsassızdır; Bundan əlavə, dəstəmaz ayəsinə də ziddir.[63] | ||
== Ədəb, müstəhəb və fəzilətlər == | == Ədəb, müstəhəb və fəzilətlər == | ||