Əhli-beytə (ə) məvəddət

Bu məqalə Əhli-Beytə (ə) məvəddət barəsindədir. Bu başlıqlı məqaləyə baxmaq üçün Məvəddət ayəsi adlı məqaləyə daxil olun.

“Əhli-Beytə (ə) məvəddət” (ərəbcə: مودة أهل البيت (ع)) Şura surəsinin 23-cü ayəsində qeyd olunan Peyğəmbərin (s) elçilik mükafatıdır. Məhəmmədin (s) Əhli-beytinə olan sevgisi deməkdir. Şiə və sünni mənbələrində nəql olunan rəvayətə görə, Əhli-beytə məhəbbət İslamın əsasını təşkil edir. Seyid Məhəmməd Ticaninin sözlərinə görə, müsəlmanlar Əhli-beytə məhəbbətin vacib olmasında həmfikirdirlər və bu sevgini müsəlman birliyi üçün uyğun bir vasitə kimi təbliğ ediblər. Bəzi tədqiqatçılar Əhli-beyt sevgisinin vacib olmasının səbəbini onlara itaət etmək olduğunu düşünürlər.

Hədislərdə Əhli-beyt eşqi üçün bir çox dünyəvi və axirət təsirlərindən bəhs edilir. Əhli-beyt şəfaəti, əməllərin qəbulu, Sirat körpüsündə möhkəm addımlar atmaq kimi axirət təsirləri; Ölümdən əvvəl tövbə etmək, insanların malını oğurlamamaq, hikmətin dildə carəyan tapması kimi dünyəvi təsirlər Əhli-beyt sevgisinin nəticəsi hesab olunur. Bəzi hədislərə görə Əhli-beyti sevmək halal nəsillərə işarədir, düşmənlərə dostluq etmək isə həqiqi sevgi göstərmək deyil.

Məhəmməd Muhəmmədi Reyşəhri Əhli-beytə əza saxlamaq Əhli-beytə məhəbbətini bildirməyin yollarından biri kimi görürdü. İmamların (ə) məqbərələrini ziyarət etmək, onların şərəfli mərasimlərində şad olmaq, uşaqlara Əhli-beyt adını vermək kimi digər yollar da Əhli-beytə məhəbbətin ifadəsi kimi təqdim edilmişdir. Bəzi tədqiqatçılar Əhli-beyt sevgisini yaratmağın yollarının Əhli-beytin fəzilətlərini izah etmək, Əhli-beyt mədəniyyətini yaymaq və dini icmalar təşkil etmək olduğunu bildirmişlər.

Bəziləri iddia etmişlər ki, axirət səadətinə çatmaq üçün Əhli-beyt sevgisi kifayətdir. Belə bir sevgiyə və günaha sahib olmanın axirətdə onlara zərər verməyəcəyinə inanırlar. Lakin şiə alimləri bu cür rəvayətləri tənqid edərək, bu hədislərin yalnız ehtiyatsızlıqla edilən günahlara aid olduğunu və qəsdən edilən günahlarla heç bir əlaqəsi olmadığını bildirmişlər.

Əhli-beyt məhəbbəti mövzusunda müxtəlif kitablar yazılmışdır ki, onların arasında Məhəmməd Təqi Seyid Yusif Əl-Hakimin yazdığı “Əhli-beyt fi əl-kitab və sünnəti” “Quran və əhli-beyt eşqi” əsərinin müəllifi Əlirza Əzimifər kitablarını qeyd edə bilərik.

Əhli-beyt eşqinin əhəmiyyəti və yeri

“Əhli-beyt” məhəbbəti Şura surəsinin 23-cü ayəsinə əsaslanan və Peyğəmbərin (s) peyğəmbərliyinin mükafatı olaraq təyin olunan bir termindir. Bu ayəyə əsasən, Əhli-beytə məhəbbət Peyğəmbərin peyğəmbərliyinə cavab olaraq bəyan edilmişdir. [1] Məhəmməd Rza Muzəffər kimi bəzi şiə alimləri Əhli-beytə məhəbbətin İslamın dini tələblərindən olduğunu qəbul etmişlər. [2] Camie Kəbirə ziyarətində Əhli-beyti sevmək Allahı sevmək deməkdir. [3] Şiə və sünni mənbələrində peyğəmbərdən (s) qeyd olunan hədislərdə Əhli-beytə məhəbbət İslamın əsası [4] kimi qəbul edilmişdir. İmam Baqirin (ə) bir rəvayətində Əhli-beyti sevmək, iman gətirmək və düşmənçilik etmək küfr kimi vəsf olunur. [5]

VIII əsrdə yaşamış şiə alimi və mütəfəkkiri Əllamə Hilli “Həzrət Əliyə qarşı çıxmaq onu sevməklə ziddiyyət təşkil etdiyi halda, Həzrət Əlini sevmək lazım deyil” fikrini irəli sürmüşdür. Əlinin imamətini və şiə məzhəbinin həqiqiliyini müdafiə edirdi. Şafi məzhəbindən olan fiqh alimi Şafi “Əhli-beytin müxalifətinə qoşulmaq onu sevməklə zidd olduğu halda, Həzrət Əlini sevmək vacib deyil” fikrini ifadə etmişdir. [6] Şafi məzhəbinin dörd böyük fiqh alimindən biri olan Şafidən belə nəql olunur:

إنْ كانَ رَفْضاً حُبُّ آلِ مُحَمّد فَلْيَشْهَد الثَقلان أنّى رافِضی [7]

“Məhəmmədin Əhli-beytini sevmək imtinadırsa, cinlər və insanlar bilsinlər ki, mən də şiəyəm”. Onlar Əhli-beyt eşqini məhəbbət[8] olaraq təyin etmişlər və bu sevginin Məvəddət və sevgini [9] daha yüksək dərəcə [10] və Allah sevgisinin bir budağı olduğunu bildirmişlər. [11]

Təzim ritualları

Şiə hədis alimi Məhəmməd Məhəmmədi Rey şəhri Əhli-beyt üçün yas tutmağı onlara məhəbbətin ifadə üsullarından biri və ibadət mərasiminin ən mühüm nümunələrindən biri hesab etmişdir . [12] Həmçinin imamların (ə.s) qəbirlərini ziyarət etmək [13] şad günləri mərasimində şadlıq etmək, [14] Əhli-beytin fəzilətlərindən bəhs etmək [15] və uşaqlara Əhli-beytin adını vermək onlara sevgi ifadə etmək yollardan sayılır. [16]

Əhli-beytin vacibliyi

Bəzi alimlər qeyd etmişlər ki, Əhli-beytə məvəddət müsəlmanlar üzərindəki haqlarından [17] , müsəlmanların ümumi əqidəsindən [18] və müsəlmanların birliyi üçün münasib amildir . [19] Bəzi şiə alimləri Əhli-beytə məhəbbətin vacibliyini müsəlmanlar üçün (nasibilərdən başqa) ümumi hesab etmişlər. [20] Sünni alimlərindən Şəmsəddin Zəhəbi bu məvəddətin vacibliyi ilə bağlı hər hansı şübhələri rədd etmişdir. [21] Əhli-sünnə müfəssirlərindən Fəxr Razi Peyğəmbəri (s), Əlini , Fatimeyi , Həsəni və Hüseyni sevməsi və ondan sonra əhli-beytə məhəbbətini vacib hesab edir.[22]

Şafiidən rəvayət olunur : 

یا أهلَ بیتِ رسولِ الله حُبُّکُم فَرضٌ مِنَ الله فِی القرآنِ أنزَلَهُ [23] (Ey Allah Rəsulunun ailəsi, sizin sevginiz Allah tərəfindən vacib və Quranda bildirilmişdir.) Allah quranda vacib edərək nazil edib Ey Allah Rəsulunun Əhli-beyti, mən sizi sevirəm

Zərurət fəlsəfəsi

Təfsirül-mizan” ın müəllifi Əllamə Təbatəbai hesab edir ki, Əhli-beytin fəlsəfəsinin vacib olması onların elmi nüfuzu olub ki, müsəlmanlar Əhli-beytə olan sevgiləri səbəbindən elmi məsələlərdə onlara müraciət etsinlər. Bu səbəbdən də Əhli-beytin məvəddətini dinin sağ qalmasının qarantı kimi təqdim edir. [24] Şiə alimi və 14-cü qəməri əsrin müəllifi Məhəmməd Rza Müzəfərə görə , heç bir şübhə yoxdur ki, Əhli-beytin (ə) məhəbbəti və lütfü onların Allaha yaxınlığı, məqam və ləyaqətləri ilə bağlıdır. Allah yanında, çünki onlar şirk və günahlardan uzaqdırlar və Allahdan uzaqlaşdıran hər şeydən uzaqdırlar. [25] Ayətullah Xamenei İran İslam Respublikasının rəhbəri bu məvəddəti bir sütun kimi Əhli-beytə itaət üçün dəstək hesab edir. [26] 14-cü əsrin alimlərindən olan Məhəmməd Təqi Misbah Yəzdiyə görə , Əhli-beytə məhəbbət Peyğəmbərlə qohumluq əlaqəsinə görə vacib deyil, bəlkə onların məhəbbəti Allaha bəndəçilik zirvəsində olduqları üçün vacibdir. xidmət. [27] Həmçinin Qum Seminariyasının ilahiyyat professorlarından Əli Rəbbani Qolpayeqani hesab edir ki, məvəddəti vacib etməyin fəlsəfəsi Əhli-beytə itaətdir və həqiqi məvəddət yalnız onlardın ardıcılı olub icaət etməklə əldə edilə bilər. [28] Qum hövzəsinin yazıçı və müəllimlərindən olan Cavad Möhhəddisiyə nə qədər çox Əhli-beytə məhəbbətiniz varsa, bir o qədər də onları izləyəcəksiniz. (ardınca gedəcəksiniz) [29]

Əsərlər

Tədqiqatçılar Əhli-beyt (ə) məvəddətini mütləq kamilliyə doğru irəliləmə amili [30] , Əhli-beyt (ə) aşiqlərinin qəlblərini bir-birinə bağlayan amil [31] və mənbə hesab etmişlər. Dinin sistemi və bütövlüyü. [32] İmam Əlidən (ə) Əbu Nəim İsfahani və Ubeydullah Həskaninin (hicri 5-ci əsrdə sünni alimi) nəql etdikləri hədisə əsasən , Əhli-beytə yalnız möminlər riayət edirlər. [33]

Axirət təsirləri

Peyğəmbərdən (s) bir rəvayətə görə , onu və Əhli-beyti sevməyin faydası yeddi yerdə aşkar olar: 1. Ölüm zamanı 2. Qəbirdə 3. Qiyamət vaxtı 4. Əməllər məktubunu alarkən 5. əmələrin hesablanan vaxtı 6. Mizan və tərəzi vaxtı 7. Sarat körpüsünü keçərkən . [34]

Sünnilərin rəvayət etdiyi başqa bir rəvayətə görə, Əhli-beyt sevgisi ilə dünyadan getmək şəhid kimi dünyasını dəyişən şəxs kimi bağışlanır və tam imanla vəfat edir və ölüm anında ona cənnət xəbərləri mügdə verilər və onun qəbrində cənnətə iki qapısı açılır və Allah mələkləri onun qəbrini ziyarət edərlər. [35]

Əhli-beyti sevmək üçün qeyd olunan digər əsərlər bunlardır:

• Şəfaətə nail olmaq; Peyğəmbərin hədisində buyurulur ki , Əhli-beytin rəhmətinə malik olan hər bir şəxs öz şəfaəti ilə cənnətə daxil olacaqdır . [36]
• Əhli-beytlə bir araya gəlmək; Peyğəmbərdən bir rəvayətə görə, Qiyamət günü Əhli-beyt aşiqləri də onlarla birlikdə toplanacaqlar. [37] [Qeyd 1]
• Əməllərin qəbulu; Əbu Həmzə Sumalinin İmam Əlidən (ə) nəql etdiyi bir rəvayətdə, Qiyamət günü insanlarda Əhli-beyt məhəbbəti olsa, digər əməlləri də qəbul olar, əgər bu sevgi olmasa, onların başqa əməllər qəbul olunmaz. [38]
• Qalıcı saleh işlər; İmam Sadiqin (ə) rəvayətində Əhli-beyti sevmək Baqiyyat Salehat dacamlı qalıcı olan saleh işlər kimi təqdim edilir . [39]
• Sirat körpüsündə sabit qədəm; Cəfəriyət kitabından bir rəvayətə görə , Əhli-beytə məhəbbəti daha çox olan hər bir şəxs Sirat yolunda daha möhkəm addımlı olar. [40]
• Günahların bağışlanması; Peyğəmbərdən bir rəvayətə görə, Əhli-beyt sevgisi ilə günahlar bağışlanır. [41] 10-cu əsrdə sünni alimlərindən olan İbn Həcr Heytəmi Bab əl-Hittə hədisini sitat gətirərək belə hesab edir ki, Allah İsrail oğullarının Bab əl-Hittə vasitəsilə daxil olmasını onların bağışlanma səbəbi etdiyi kimi. , İslam ümmətində də Əhli-beytin məhəbbətini onların bağışlanma səbəbi etdi. [42]

Dünyəvi təsirləri

Əhli-beytə məhəbbət Peyğəmbər (s) tərəfindən aşağıdakı dünyəvi təsirlər bildirilmişdir: zöhd (dünya nemətlərinə biganəlik), işlə məşğul olmaq həvəsi, dində dərinləşmə, ibadətə həvəs, ölümdən əvvəl tövbə, gecə oyaq qalma şövqü. ibadət, insanların malına tamahdan çəkinmək, səxavət, Allahın əmr və qadağalarına əhəmiyyət, dünyaya əhəmiyyət verməmək.[43] İmam Baqirin (ə) nəql etdiyi rəvayətə görə, Allah Əhli-beyti sevgisi ilə dolu olanların qəlblərini pak edər.[44] İmam Sadiqdən (ə) gələn hədisə əsasən, məhəbbətini qəlbində sabitləyən şəxsin ağzından hikmət axar.[45]

Əlamətlər

İmam Baqirdən (ə) nəql olunan bir rəvayətə görə, Əhli-beyt sevgisi ilə onların düşmənlərinin məhəbbəti birləşə bilməz və əgər insan Əhli-beyt düşmənini sevərsə, bu onun əskikliyinə dəlalət edir. Əhli-beytə olan həqiqi sevgidən. [46] Həmçinin İmam Əlidən (ə) gələn rəvayətə görə, əgər kimsə Əhli-beyti sevənləri sevməzsə, o, Əhli-beyt aşiqi sayılmır. [47] Başqa bir hədisə görə, Əhli-beyt paxıl kişiləri, zinakarları, özünü qadın kimi göstərənləri və heyz zamanı anaları hamilə qalanları sevməz . [48] Bir rəvayətdə Əhli-beytə məhəbbət bəsləmək doğuşun paklığına işarədir. [49] Əhli-beytə əməli itaət, insanın Əhli-beytə məhəbbətini ifadə etməkdə doğruçuluğunun mühüm nümunələrindən və nişanələrindən hesab edilmişdir. [50]

Əhli-beyt məhəbbətinə arxalanaran azğınlıq

Bəzi dindarlar hər hansı bir günahın Əhli-beyt sevgisi ilə aradan qaldırılacağına və Əhli-beyt dostlarının günahının onların axirət səadətinə zərər verməyəcəyinə inanırlar.[51] Əli Nasiri kimi bəzi ilahiyyatçıların fikrincə, əksəriyyətinin əxlaqi səriştəsi olmayan bu insanlar “Əlini sevmək heç bir günaha təsir etməz, Əliyə qarşı kin-küdurət isə ona fayda verməz” kimi hədislərə [52] əsaslanırlar. [53] Müəqqiq Bəhrani ( 1075-01121 hicri) Bu hədisi müstəfid kimi qəbul edir..[54] Lakin bəzi şiə alimləri bu hədisin başqa bir mənasını ifadə etmiş və onun azğın düşüncəli şəxslərin dedikləri məna ilə uyğun olmadığını bildirmişlər.[55] Məsələn, şiə alimi Şeyx Müfidin fikrincə, Əhli-beytə mərifəti olan günahkar insanlar ancaq qəbir əzabında cəzalandırılır, Qiyamət günü isə günahlarından təmizlənərək cəhənnəm odundan xilas olarlar. [56] Bəzi tədqiqatçıların fikrincə, Əhli-beytin sevgisi ilə yalnız bilməyərək qəflətlə edilən günahlar bağışlanır, qəsdən edilən günahlar isə bağışlanmır.[57]

Əli Nasiriyə görə, bu cür düşüncələrin başqa dinlərdə və İslamda da tarixi var. Mərciyye, Kərimiyyə, Ehlisunnet və Qaliyə kimi bəzi qruplar da oxşar inancdadırlar.[58] O hesab edir ki, bu fikir bəzi insanlar arasında dini alimlərin fikirlərini nəzərə almaması səbəbindən yaranıb.[59] Cavad Mühəddesi günaha davam edərkən Əhli-beyti sevdiyini iddia etməyin bir növ ziddiyyət olduğunu düşünür və həqiqi sevginin onlara itaətlə gəldiyinə inanır.[60] “Əl-Fiqhur-Rıza” (İmam Rzaya nisbət verilən kitab) da qeyd edir ki, yaxşı əməllərlə Əhli-beyt məhəbbəti arasında qarşılıqlı əlaqə vardır, yəni bu ikisini bir-birindən ayrı hesab etmək olmaz.[61] ] İmam Baqirə görə, Allaha itaət edənlər Əhli-beytin dostu, Allahın əmrlərinə qarşı çıxanlar isə Əhli-beytin düşmənləridir.[62]

Monoqrafiyalar

Əhli-beytə eşq mövzusunda yazılmış kitablardan bəziləri bunlardır:

• "Kitab və Sünnədə Məvəddəte Əhli-beyt və onların fəzilətləri" və "Kitab və Sünnədə Əhli-beyt sevgisi" Məhəmməd Təqi Əl-Sayed Yusif Əl-Hakim; Bu iki kitabın mövzuları beş əsas fəsildə təşkil edilmişdir. Birinci kitab hicri 1419-cu ildə “Ər-Risalə nəşrləri” [63] tərəfindən 140 səhifə, digər kitab isə hicri 1424-cü ildə “Əl-Fikr əl-İslami nəşrləri” tərəfindən 278 səhifə həcmində nəşr edilmişdir. [64]

• Əlirza Əzimifər tərəfindən yazılmış "Quran və Əhli-Beyt (ə) eşqi"; Müəllif bu kitabda Quranda Əhli-beyt sevgisini araşdırır və son hissədə Məvəddət ayəsində sünnilərin şübhələrinə cavab verir. [65] Bu kitab Din əsasları fakültəsi tərəfindən 2014-cü ildə 360 səhifə həcmində nəşr edilmişdir. [66]

• Əsgər Taherzadənin yazdığı "Əhli-beyt (ə) eşqinin nəzəri və əməli əsasları" ; Əslində müəllifin mühazirələrinin yazılı mətni olan bu kitab 2008-ci ildə Labal Mizan Nəşriyyatları tərəfindən 333 səhifə həcmində nəşr edilmişdir. [67]
• Abdolreza Camalinin "Sevgiyi xilas etmək"; Müəllif bu əsərində Əhli-beyt (ə) eşqinin dünya, Bərzəx və Qiyamətdəki təsirlərini araşdırır. [68] Bu kitab 2014-cü ildə Zəmzəm Hidayət nəşriyyatında çap edilmişdir.