wikishia

Əhli-beytə (ə) məvəddət

Səhifə Müzakirə

Əhli-Beytə (ə) məvəddət (ərəbcə: مودة أهل البيت (ع)) Şura surəsinin 23-cü ayəsində qeyd olunan Peyğəmbərin (s) elçilik mükafatıdır. Məhəmmədin (s) Əhli-beytinə olan sevgisi deməkdir. Şiə və sünni mənbələrində nəql olunan rəvayətə görə, Əhli-beytə məhəbbət İslamın əsasını təşkil edir. Seyid Məhəmməd Ticaninin sözlərinə görə, müsəlmanlar Əhli-beytə məhəbbətin vacib olmasında həmfikirdirlər və bu sevgini müsəlman birliyi üçün uyğun bir vasitə kimi təbliğ ediblər. Bəzi tədqiqatçılar Əhli-beyt sevgisinin vacib olmasının səbəbini onlara itaət etmək olduğunu düşünürlər.

İmam Hüseynin (ə) zərihinə yazılmış Məvəddət ayəsi
Bu məqalə Əhli-Beytə (ə) məvəddət barəsindədir. Bu başlıqlı məqaləyə baxmaq üçün Məvəddət ayəsi adlı məqaləyə daxil olun.

Hədislərdə Əhli-beyt eşqi üçün bir çox dünyəvi və axirət təsirlərindən bəhs edilir. Əhli-beyt şəfaəti, əməllərin qəbulu, Sirat körpüsündə möhkəm addımlar atmaq kimi axirət təsirləri; Ölümdən əvvəl tövbə etmək, insanların malını oğurlamamaq, hikmətin dildə carəyan tapması kimi dünyəvi təsirlər Əhli-beyt sevgisinin nəticəsi hesab olunur. Bəzi hədislərə görə Əhli-beyti sevmək halal nəsillərə işarədir, düşmənlərə dostluq etmək isə həqiqi sevgi göstərmək deyil.

Məhəmməd Muhəmmədi Reyşəhri Əhli-beytə əza saxlamaq Əhli-beytə məhəbbətini bildirməyin yollarından biri kimi görürdü. İmamların (ə) məqbərələrini ziyarət etmək, onların şərəfli mərasimlərində şad olmaq, uşaqlara Əhli-beyt adını vermək kimi digər yollar da Əhli-beytə məhəbbətin ifadəsi kimi təqdim edilmişdir. Bəzi tədqiqatçılar Əhli-beyt sevgisini yaratmağın yollarının Əhli-beytin fəzilətlərini izah etmək, Əhli-beyt mədəniyyətini yaymaq və dini icmalar təşkil etmək olduğunu bildirmişlər.

Bəziləri iddia etmişlər ki, axirət səadətinə çatmaq üçün Əhli-beyt sevgisi kifayətdir. Belə bir sevgiyə və günaha sahib olmanın axirətdə onlara zərər verməyəcəyinə inanırlar. Lakin şiə alimləri bu cür rəvayətləri tənqid edərək, bu hədislərin yalnız ehtiyatsızlıqla edilən günahlara aid olduğunu və qəsdən edilən günahlarla heç bir əlaqəsi olmadığını bildirmişlər.

Əhli-beyt məhəbbəti mövzusunda müxtəlif kitablar yazılmışdır ki, onların arasında Məhəmməd Təqi Seyid Yusif Əl-Hakimin yazdığı “Əhli-beyt fi əl-kitab və sünnəti” “Quran və əhli-beyt eşqi” əsərinin müəllifi Əlirza Əzimifər kitablarını qeyd edə bilərik.

Əhli-beyt eşqinin əhəmiyyəti və yeri

“Əhli-beyt” məhəbbəti Şura surəsinin 23-cü ayəsinə əsaslanan və Peyğəmbərin (s) peyğəmbərliyinin mükafatı olaraq təyin olunan bir termindir. Bu ayəyə əsasən, Əhli-beytə məhəbbət Peyğəmbərin peyğəmbərliyinə cavab olaraq bəyan edilmişdir.[1] Məhəmməd Rza Muzəffər kimi bəzi şiə alimləri Əhli-beytə məhəbbətin İslamın dini tələblərindən olduğunu qəbul etmişlər.[2] Camie Kəbirə ziyarətində Əhli-beyti sevmək Allahı sevmək deməkdir.[3] Şiə və sünni mənbələrində peyğəmbərdən (s) qeyd olunan hədislərdə Əhli-beytə məhəbbət İslamın əsası[4] kimi qəbul edilmişdir. İmam Baqirin (ə) bir rəvayətində Əhli-beyti sevmək, iman gətirmək və düşmənçilik etmək küfr kimi vəsf olunur.[5]

VIII əsrdə şiə fəqihi və ilahiyyatçısı Əllamə Hilli belə bir arqument gətirmişdir ki, “İmam Əliyə (ə) müxalif olub qarşı çıxmaq ona hörmət və məvəddətlə ziddir, İmam Əliyə (ə) məvəddət vacib və digər xəlifələrə isə məvəddət vacib deyil." O bu kimi dəlillərlə İmam Əlinin (ə) imamətini və şiə məzhəbinin həqqaniyyətini irəli sürmüşdür.[6]

Şafi məzhəbinin dörd böyük fiqh alimindən biri olan Şafidən belə nəql olunur:

[7]

إنْ كانَ رَفْضاً حُبُّ آلِ مُحَمّد *** فَلْيَشْهَد الثَقلان أنّى رافِضی
“Məhəmmədin Əhli-beytini sevmək imtinadırsa, cinlər və insanlar bilsinlər ki, mən də şiəyəm”.

Onlar Əhli-beyt eşqini məhəbbət[8] olaraq təyin etmişlər və bu sevginin Məvəddət və sevgini[9] daha yüksək dərəcə[10] və Allah sevgisinin bir budağı olduğunu bildirmişlər.[11]

Təzim ritualları

Şiə hədis alimi Məhəmməd Məhəmmədi Reyşəhri Əhli-beyt üçün yas tutmağı onlara məhəbbətin ifadə üsullarından biri və ibadət mərasiminin ən mühüm nümunələrindən biri hesab etmişdir.[12] Həmçinin imamların (ə.s) qəbirlərini ziyarət etmək[13] şad günləri mərasimində şadlıq etmək,[14] Əhli-beytin fəzilətlərindən bəhs etmək[15] və uşaqlara Əhli-beytin adını vermək onlara sevgi ifadə etmək yollardan sayılır.[16]

Əhli-beytə məvəddətin vacibliyi

Bəzi alimlər qeyd etmişlər ki, Əhli-beytə məvəddət müsəlmanlar üzərindəki haqlarından,[17] müsəlmanların ümumi əqidəsindən[18] və müsəlmanların birliyi üçün münasib amildir.[19] Bəzi şiə alimləri Əhli-beytə məhəbbətin vacibliyini müsəlmanlar üçün (nasibilərdən başqa) ümumi hesab etmişlər.[20] Sünni alimlərindən Şəmsəddin Zəhəbi bu məvəddətin vacibliyi ilə bağlı hər hansı şübhələri rədd etmişdir.[21] Əhli-sünnə müfəssirlərindən Fəxr Razi Peyğəmbəri (s), Əlini , Fatiməni , Həsəni və Hüseyni sevməsi və ondan sonra əhli-beytə məhəbbətini vacib hesab edir.[22]

قُل لَّا أَسْأَلُکُمْ عَلَیهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبَی
...De: «Sizdən bunun (ilahi tapşırıqların çatdırılmasının) müqabilində qohumlarım barəsində (qəlb və əməldə olan) məhəbbətdən başqa bir muzd istəmirəm».[23]


(Quran: 42: 23)


Şafiidən rəvayət olunur :

[24]یا أهلَ بیتِ رسولِ الله حُبُّکُم***فَرضٌ مِنَ الله فِی القرآنِ أنزَلَهُ
(Ey Allah Rəsulunun ailəsi, sizin sevginiz Allah tərəfindən vacib və Quranda bildirilmişdir.)

Zərurət fəlsəfəsi

"Təfsirül-mizan"-ın müəllifi Əllamə Təbatəbai hesab edir ki, Əhli-beytin fəlsəfəsinin vacib olması onların elmi nüfuzu olub ki, müsəlmanlar Əhli-beytə olan sevgiləri səbəbindən elmi məsələlərdə onlara müraciət etsinlər. Bu səbəbdən də Əhli-beytin məvəddətini dinin sağ qalmasının qarantı kimi təqdim edir.[25] Şiə alimi və 14-cü qəməri əsrin müəllifi Məhəmməd Rza Müzəffərə görə , heç bir şübhə yoxdur ki, Əhli-beytin (ə) məhəbbəti və lütfü onların Allaha yaxınlığı, məqam və ləyaqətləri ilə bağlıdır. Allah yanında, çünki onlar şirk və günahlardan uzaqdırlar və Allahdan uzaqlaşdıran hər şeydən uzaqdırlar.[26] Ayətullah Xamenei İran İslam Respublikasının rəhbəri bu məvəddəti bir sütun kimi Əhli-beytə itaət üçün dəstək hesab edir.[27] 14-cü əsrin alimlərindən olan Məhəmməd Təqi Misbah Yəzdiyə görə , Əhli-beytə məhəbbət Peyğəmbərlə qohumluq əlaqəsinə görə vacib deyil, bəlkə onların məhəbbəti Allaha bəndəçilik zirvəsində olduqları üçün vacibdir.[28] Həmçinin Qum Seminariyasının ilahiyyat professorlarından Əli Rəbbani Qolpayeqani hesab edir ki, məvəddəti vacib etməyin fəlsəfəsi Əhli-beytə itaətdir və həqiqi məvəddət yalnız onlardın ardıcılı olub itaət etməklə əldə edilə bilər.[29] Qum hövzəsinin yazıçı və müəllimlərindən olan Cavad Muhhəddisiyə nə qədər çox Əhli-beytə məhəbbətiniz varsa, bir o qədər də onları izləyəcəksiniz. (ardınca gedəcəksiniz) [30]

Əsərlər

Tədqiqatçılar Əhli-beyt (ə) məvəddətini mütləq kamilliyə doğru irəliləmə amili,[31] Əhli-beyt (ə) aşiqlərinin qəlblərini bir-birinə bağlayan amil[32] və mənbə hesab etmişlər. Dinin sistemi və bütövlüyü.[33] İmam Əlidən (ə) Əbu Nəim İsfahani və Ubeydullah Həskaninin (hicri 5-ci əsrdə sünni alimi) nəql etdikləri hədisə əsasən, Əhli-beytə yalnız möminlər riayət edirlər.[34]

Axirət təsirləri

Peyğəmbərdən (s) bir rəvayətə görə, onu və Əhli-beyti sevməyin faydası yeddi yerdə aşkar olar: 1. Ölüm zamanı 2. Qəbirdə 3. Qiyamət vaxtı 4. Əməllər məktubunu alarkən 5. Əmələrin hesablanan vaxtı 6. Mizan və tərəzi vaxtı 7. Sirat körpüsünü keçərkən.[35]

Sünnilərin rəvayət etdiyi başqa bir rəvayətə görə, Əhli-beyt sevgisi ilə dünyadan getmək şəhid kimi dünyasını dəyişən şəxs kimi bağışlanır və tam imanla vəfat edir və ölüm anında ona cənnət xəbərləri müjdə verilər və onun qəbrində cənnətə iki qapısı açılır və Allah mələkləri onun qəbrini ziyarət edərlər.[36]

Əhli-beyti sevmək üçün qeyd olunan digər əsərlər bunlardır:

  • Şəfaətə nail olmaq; Peyğəmbərin hədisində buyurulur ki , Əhli-beytin rəhmətinə malik olan hər bir şəxs öz şəfaəti ilə cənnətə daxil olacaqdır.[37]
  • Əhli-beytlə bir araya gəlmək; Peyğəmbərdən bir rəvayətə görə, Qiyamət günü Əhli-beyt aşiqləri də onlarla birlikdə toplanacaqlar.[38]
  • Əməllərin qəbulu; Əbu Həmzə Sumalinin İmam Əlidən (ə) nəql etdiyi bir rəvayətdə, Qiyamət günü insanlarda Əhli-beyt məhəbbəti olsa, digər əməlləri də qəbul olar, əgər bu sevgi olmasa, onların başqa əməllər qəbul olunmaz.[39]
  • Qalıcı saleh işlər; İmam Sadiqin (ə) rəvayətində Əhli-beyti sevmək Baqiyyat Salehat dacamlı qalıcı olan saleh işlər kimi təqdim edilir.[40]
  • Sirat körpüsündə sabit qədəm; Cəfəriyət kitabından bir rəvayətə görə , Əhli-beytə məhəbbəti daha çox olan hər bir şəxs Sirat yolunda daha möhkəm addımlı olar.[41]
  • Günahların bağışlanması; Peyğəmbərdən bir rəvayətə görə, Əhli-beyt sevgisi ilə günahlar bağışlanır.[42] 10-cu əsrdə sünni alimlərindən olan İbn Həcr Heytəmi Bab əl-Hittə hədisini sitat gətirərək belə hesab edir ki, Allah İsrail oğullarının Bab əl-Hittə vasitəsilə daxil olmasını onların bağışlanma səbəbi etdiyi kimi , İslam ümmətində də Əhli-beytin məhəbbətini onların bağışlanma səbəbi etdi.[43]

Dünyəvi təsirləri

Əhli-beytə məhəbbət Peyğəmbər (s) tərəfindən aşağıdakı dünyəvi təsirlər bildirilmişdir: zöhd (dünya nemətlərinə biganəlik), işlə məşğul olmaq həvəsi, dində dərinləşmə, ibadətə həvəs, ölümdən əvvəl tövbə, gecə oyaq qalma şövqü. ibadət, insanların malına tamahdan çəkinmək, səxavət, Allahın əmr və qadağalarına əhəmiyyət, dünyaya əhəmiyyət verməmək.[44] İmam Baqirin (ə) nəql etdiyi rəvayətə görə, Allah Əhli-beyti sevgisi ilə dolu olanların qəlblərini pak edər.[45] İmam Sadiqdən (ə) gələn hədisə əsasən, məhəbbətini qəlbində sabitləyən şəxsin ağzından hikmət axar.[46]

Əlamətlər

İmam Baqirdən (ə) nəql olunan bir rəvayətə görə, Əhli-beyt sevgisi ilə onların düşmənlərinin məhəbbəti birləşə bilməz və əgər insan Əhli-beyt düşmənini sevərsə, bu onun əskikliyinə dəlalət edir. Əhli-beytə olan həqiqi sevgidən.[47] Həmçinin İmam Əlidən (ə) gələn rəvayətə görə, əgər kimsə Əhli-beyti sevənləri sevməzsə, o, Əhli-beyt aşiqi sayılmır.[48] Başqa bir hədisə görə, Əhli-beyt paxıl kişiləri, zinakarları, özünü qadın kimi göstərənləri və heyz zamanı anaları hamilə qalanları sevməz.[49] Bir rəvayətdə Əhli-beytə məhəbbət bəsləmək doğuşun paklığına işarədir.[50] Əhli-beytə əməli itaət, insanın Əhli-beytə məhəbbətini ifadə etməkdə doğruçuluğunun mühüm nümunələrindən və nişanələrindən hesab edilmişdir.[51]

Əhli-beyt məhəbbətinə arxalanan azğınlıq

Bəzi dindarlar hər hansı bir günahın Əhli-beyt sevgisi ilə aradan qaldırılacağına və Əhli-beyt dostlarının günahının onların axirət səadətinə zərər verməyəcəyinə inanırlar.[52] Əli Nasiri kimi bəzi ilahiyyatçıların fikrincə, əksəriyyətinin əxlaqi səriştəsi olmayan bu insanlar “Əlini sevmək heç bir günaha təsir etməz, Əliyə qarşı kin-küdurət isə ona fayda verməz” kimi hədislərə[53] əsaslanırlar.[54] Mühəqqiq Bəhrani ( 1075-1121 hicri) Bu hədisi müstəfid kimi qəbul edir.[55] Lakin bəzi şiə alimləri bu hədisin başqa bir mənasını ifadə etmiş və onun azğın düşüncəli şəxslərin dedikləri məna ilə uyğun olmadığını bildirmişlər.[56] Məsələn, şiə alimi Şeyx Müfidin fikrincə, Əhli-beytə mərifəti olan günahkar insanlar ancaq qəbir əzabında cəzalandırılır, Qiyamət günü isə günahlarından təmizlənərək cəhənnəm odundan xilas olarlar.[57] Bəzi tədqiqatçıların fikrincə, Əhli-beytin sevgisi ilə yalnız bilməyərək qəflətlə edilən günahlar bağışlanır, qəsdən edilən günahlar isə bağışlanmır.[58]

Əli Nasiriyə görə, bu cür düşüncələrin başqa dinlərdə və İslamda da tarixi var. Mərciyye, Kərimiyyə, Əhli-Sünnət və Qaliyə kimi bəzi qruplar da oxşar inancdadırlar.[59] O hesab edir ki, bu fikir bəzi insanlar arasında dini alimlərin fikirlərini nəzərə almaması səbəbindən yaranıb.[60] Cavad Mühəddisi günaha davam edərkən Əhli-beyti sevdiyini iddia etməyin bir növ ziddiyyət olduğunu düşünür və həqiqi sevginin onlara itaətlə gəldiyinə inanır.[61] “Əl-Fiqhur-Rıza” (İmam Rzaya nisbət verilən kitab) da qeyd edir ki, yaxşı əməllərlə Əhli-beyt məhəbbəti arasında qarşılıqlı əlaqə vardır, yəni bu ikisini bir-birindən ayrı hesab etmək olmaz.[62] İmam Baqirə görə, Allaha itaət edənlər Əhli-beytin dostu, Allahın əmrlərinə qarşı çıxanlar isə Əhli-beytin düşmənləridir.[63]

 
"Kitab və Sünnədə Məvəddəte Əhli-beyt və onların fəzilətləri" kitabı

Monoqrafiyalar

Əhli-beytə eşq mövzusunda yazılmış kitablardan bəziləri bunlardır:

  • "Kitab və Sünnədə Məvəddəte Əhli-beyt və onların fəzilətləri" və "Kitab və Sünnədə Əhli-beyt sevgisi" Məhəmməd Təqi Əl-Sayed Yusif Əl-Hakim; Bu iki kitabın mövzuları beş əsas fəsildə təşkil edilmişdir. Birinci kitab hicri 1419-cu ildə “Ər-Risalə nəşrləri”[64] tərəfindən 140 səhifə, digər kitab isə hicri 1424-cü ildə “Əl-Fikr əl-İslami nəşrləri” tərəfindən 278 səhifə həcmində nəşr edilmişdir.[65]
  • Əlirza Əzimifər tərəfindən yazılmış "Quran və Əhli-Beyt (ə) eşqi"; Müəllif bu kitabda Quranda Əhli-beyt sevgisini araşdırır və son hissədə Məvəddət ayəsində sünnilərin şübhələrinə cavab verir.[66] Bu kitab Din əsasları fakültəsi tərəfindən 2014-cü ildə 360 səhifə həcmində nəşr edilmişdir.[67]
  • Əsgər Taherzadənin yazdığı "Əhli-beyt (ə) eşqinin nəzəri və əməli əsasları" ; Əslində müəllifin mühazirələrinin yazılı mətni olan bu kitab 2008-ci ildə Labal Mizan Nəşriyyatları tərəfindən 333 səhifə həcmində nəşr edilmişdir.[68]
  • Abdolreza Camalinin "Sevgiyi xilas etmək"; Müəllif bu əsərində Əhli-beyt (ə) eşqinin dünya, Bərzəx və Qiyamətdəki təsirlərini araşdırır.[69] Bu kitab 2014-cü ildə Zəmzəm Hidayət nəşriyyatında çap edilmişdir.

İstinadlar

  1. ↑ Bəşəvi, Huquqe Əhli-Beyt (ə), Dər təfasire Əhli-Sünnət, h.q 1434, s.103
  2. ↑ Müzəffər, Əqaidul-İmamiyyə, h.ş 1387, s.72; Musəvi Zəncani, Əqaidul-İmamiyyə İsna Əşəriyyə, h.q 1413, c.3, s.181
  3. ↑ Şeyx Səduq, Mən la Yəhzurul-fəqih, h.q 1413, c.2, s.613
  4. ↑ Kuleyni, Əl-Kafi, h.q 1407, c.2, s.46; Şeyx Səduq, Mən la Yəhzurul-fəqih, h.q 1413, c.4, s.346; İbn Əsakir, Tarixu Dəməşq, h.q 1415, c.43, s.241
  5. ↑ Kuleyni, Əl-Kafi, h.q 1407, c.1, s.188
  6. ↑ Əllamə Hilli, Minhacul-kəramə, h.ş 1379, s.122
  7. ↑ Şafei, Divanul-İmamiş-Şafei, Qahirə, s.89
  8. ↑ Məhəmməd Təqi, Aşnayi ba pişine, Məbani və didqahhaye məzhəbe şiə, h.ş 1387, s.118
  9. ↑ Məhəmməd Təqi, Aşnayi ba pişine, Məbani və didqahhaye məzhəbe şiə, h.ş 1387, s.123
  10. ↑ Təbatəbai, Əl-Mizan, h.q 1417, c.16, s.166; Cəvadi Amuli, Təsnim, c.6, s.50-51
  11. ↑ Əmini və başqaları, Həmsənci ərzeşe əxlaqi ittihad və ulfət ba məvəddəte zil-qürba və təsire an dər roşde mənəviye insan əz didqahe Quran və Hədis, s.11
  12. ↑ Məhəmməd Reyşəhri, Fərhəngname mərsiye serayi və əzadari Seyyidüş-Şühəda, h.ş 1387, s.11-12
  13. ↑ Əkbəriyan, Məhəbbəte Əhli-beyt (ə) dər Quran, s.42
  14. ↑ Əkbəriyan, Məhəbbəte Əhli-beyt (ə) dər Quran, s.44
  15. ↑ Xadimi, Məhəbbət be peyambər və Əhli-Beyt əz didqahe Quran və rəvayat, s.25
  16. ↑ Xadimi, Məhəbbət be peyambər və Əhli-Beyt əz didqahe Quran və rəvayat, s.26
  17. ↑ Bəşəvi, Huquqe Əhli-Beyt (ə) dər rəfasire Əhli-sünnət, h.q 1434, s.103
  18. ↑ Məhəmməd Təqi, Aşnayi ba pişine, Məbani və didqahhaye məzhəbe şiə, h.ş 1387, s.119
  19. ↑ Təsxiri, Vəhdəte İslami dər paye mərcəiyyəte elmi Əhli-Beyt (ə), h.ş 1388, s.92
  20. ↑ Müzəffər, Əqaidul-İmamiyyə, h.ş 1387, s.72; Musəvi Zəncani, Əqaidul-İmamiyyə İsna Əşəriyyə, h.q 1413, c.3, s.181; Ticani, Fəsəlu əhləz-zikr, h.q 1427, s.237
  21. ↑ Zəhəbi, Əl-Müntəqa min minhacil-itidal, h.q 1413, s.451-452
  22. ↑ Fəxri Razi, Ət-Təfsirul-Kəbir, h.q 1420, s.27, s.595
  23. ↑ Ərəbcədən tərcümənin və şərhlərin müəllifi: Ayətullah Mirzə Əli Meşkini Ərdəbili; Azərbaycan dilinə tərcümə edənlər: Ağabala Mehdiyev və Dürdanə Cəfərli
  24. ↑ Şafei, Divanul-İmamiş-Şafei, Qahirə, s.121
  25. ↑ Təbatəbai, Əl-Mizan, h.q 1417, c.18, s.46-47
  26. ↑ Müzəffər, Əqaidul-İmamiyyə, h.ş 1387, s.73
  27. ↑ [1]
  28. ↑ Misbah Yəzdi, Pəndhaye İmam Sadiq (ə) be rəhcuyane Sadiq, h.ş 1391, s.309
  29. ↑ [2]
  30. ↑ Mühəddisi, Rahhaye iycade məhəbbəte Əhli-beyt (ə) dər nucəvanan və cəvanan, s.11
  31. ↑ Haşimi və başqaları, Karkərdhaye tərbiyəti məvəddəte Əhli-Beyt (ə), s.22
  32. ↑ Haşimi və başqaları, Karkərdhaye tərbiyəti məvəddəte Əhli-Beyt (ə), s.23
  33. ↑ Əmini və başqaları, Həmsənci ərzeşe əxlaqi ittihad və ulfət ba məvəddəte zil-qurba və təsire an dər roşde mənəvi insan əz didqahe Quran və Hədis, s.20
  34. ↑ İsfəhani, Tarixe İsfəhan, h.q 1410, c.2, s.134; Həskani, Şəvahidut-tənzil, h.q 1411, c.2, s.205
  35. ↑ Şeyx Səduq, Xisal, h.ş 1362, c.2, s.360
  36. ↑ Sələbi, Əl-Kəşfu vəl-bəyan, c.8, s.314
  37. ↑ Bərqi, Əl-Məhasin, h.ş 1371, c.1, s.61
  38. ↑ Razi, Kifayətul-əsər, h.q 1401, c.300
  39. ↑ Səffar, Bəsairud-dərəcat, h.q 1404, s.364
  40. ↑ Şeyx Müfid, Əl-İxtisas, h.q 1413, s.86
  41. ↑ İbn Əşəs, Əşəsiyyat, Məktəbətun-Nəbəvi, s.182
  42. ↑ Şeyx Tusi, Əmali, h.q 1414, s.164
  43. ↑ İbn Həcər, Əs-Səvariqul-muhriqə, h.q 1417, c.2, s.447
  44. ↑ Şeyx Səduq, Xisal, h.ş 1362, c.2, s.515
  45. ↑ Qummi, Təfsirul-Qummi, h.q 1404, c.2, s.372
  46. ↑ Bərqi, Əl-Məhasin, h.ş 1371, c.1, s.61
  47. ↑ Qummi, Təfsirul-Qummi, h.q 1404, c.2, s.172
  48. ↑ Şeyx Müfid, Əmali, h.q 1413, s.334
  49. ↑ Qutbud-din Ravəndi, Əl-Xəraicu vəl-cəraih, h.q 1409, c.1, s.178
  50. ↑ Bərqi, Məhasin, h.ş 1371, c.1, s.138
  51. ↑ Xadimi, Məhəbbət be Peyambər və Əhli-Beyt əz didqahe Quran və rəəvayat, s.24
  52. ↑ Nəsiri, İbahəgəri, Afəte dindari, s.12
  53. ↑ Şeyx Müfid, Əvailul-məqalat, h.q 1413, s.335; İbn Şəhraşub, Əl-Mənaqib, h.q 1379, c.3, s.197
  54. ↑ Nəsiri, İbahəgəri, Afəte dindari, s.12
  55. ↑ Mühəqqiq Bəhrani, Əl-Ərbəun, h.q 1417, s.105
  56. ↑ Nəsiri, İbahəgəri, Afəte dindari, s.12
  57. ↑ Şeyx Müfid, Əvailul-məqalat, h.q 1413, s.75-76
  58. ↑ Tərkaşvənd, Məhəbbəte Əhli-Beyt (ə) və rəstqari, s.24
  59. ↑ Nəsiri, İbahəgəri, Afəte dindari, s.10-8
  60. ↑ Nəsiri, İbahəgəri, Afəte dindari, s.14
  61. ↑ Mühəddisi, Rahhaye iycade məhəbbəte Əhli-Beyt (ə) dər nucəvanan və cavanan, s.15
  62. ↑ İmam Rzaya (ə) nisbət verilən, Fiqhur-Rza (ə), h.q 1406, s.339
  63. ↑ Kuleyni, Əl-Kafi, h.q 1407, c.2, s.75
  64. ↑ Əl-Həkim, Məvəddəte Əhli-Beyt (ə) və fəzailuhum fil-kitab vəs-sünnə, h.q 1419
  65. ↑ Əl-Həkim, Hubbu Əhli-Beyt fil-kitabi vəs-sünnə, h.q 1424
  66. ↑ Əzimifər, Quran və məhəbbəte Əhli-beyt (ə), h.ş 1394
  67. ↑ Əzimifər, Quran və məhəbbəte Əhli-beyt (ə), h.ş 1394
  68. ↑ Tahirzzadə, Məbani nəzəri və əməli hubbu Əhli-Beyt (ə), h.ş 1390, s.4
  69. ↑ Cəmali, Məhəbbəte nicatbəxş, h.ş 1393

Ədəbiyyat

  • İbn Əşəs, Məhəmməd ibn Məhəmməd, Əşəsiyyat, Tehran
  • İbn Şəhraşub, Məhəmməd ibn Əli, Əl-Mənaqibu, Qum, Əllamə, h.q 1379
  • İbn Əsakir, Əli ibn Əli ibn Həsən, Tarixi Dəməşq, Darul-fikr, h.q 1415
  • Əl-Həkim, Məhəmməd Təqi Əs-Seyyid Yusuf, Hubbu Əhli-Beyt fil-kitabi vəs-sünnə, Hollandiya, Muəssisətul-fikril-islami, h.q 1424
  • Əl-Həkim, Məhəmməd Təqi Əs-Seyyid Yusuf, Məvəddətu Əhli-Beyt (ə) və fəzailuhum fil-kitab vəs-sünnə, Qum, Ər-Risalə, h.q 1419
  • Bərqi, Əhməd ibn Əhməd, Əl-Məhasin, Qum, Darul-kutubil-İslamiyyə, h.ş 1371
  • Bəşəvi, Məhəmməd Yaqub, Huquqe Əhli-Beyt (ə) dər təfasire Əhli-Sünnət, Qum, h.q 1434
  • Təsxiri, Məhəmməd Əli, Vəhdəte İslami bər paye mərcəiyyəte elmi Əhli-Beyt (ə), Tərcümə: Cəlal Mirağayi, Tehran, Məcmə cəhani təqribe məzahibe İslami, h.ş 1388
  • Ticani, Məhəmməd, Fəs-əlu Əhləz-zikr, Qum, Əhli-Beyt (ə) müəssisəsi, h.q 1427
  • Sələbi, Əhməd ibn İbrahim, Əl-Kəşfu vəl-bəyan ən təfsiril-Quran, Beyrut, h.q 1422
  • Cəmali, Əbdür-Rza, Məhəbbəte nicatbəxş, Qum, Zəmzəme hidayət, h.ş 1393
  • Cəvadi Amuli, Abdullah, Təsnim, İsra, h.q 1389
  • Həskani, Übeydullah ibn Əhməd, Şəvahidut-tənzil, Tehran, İslami İrşad Nazirliyinin Çap və Nəşriyyat Təşkilatı, h.q 1411
  • Razi, Əli ibn Məhəmməd, Kifayətul-əsər, Qum, h.q 1401
  • Zəhəbi, Əl-Müntəqa min minhacil-itidal, Riyad, h.q 1413
  • Şafei, Məhəmməd ibn İdris, Divanul-İmamiş-Şafi, Qahirə
  • Şeyx Səduq, Məhəmməd ibn Əli, Əl-xisal, Qum, Dəftəre enteşarate İslami, h.ş 1362
  • Şeyx Səduq, Məhəmməd ibn Əli, Mən la Yəhzurul-fəqih, Qum, Dəftəre enteşarate İslami, h.q 1413
  • Şeyx Tusi, Məhəmməd ibn Həsən, Əl-Əmali, Qum, h.q 1414
  • Şeyx Müfid, Məhəmməd ibn Numan, Əl-Əmali, Qum, h.q 1413
  • Şeyx Müfid, Məhəmməd ibn Numan, Əl-İxtisas, Qum, h.q 1413
  • Şeyx Müfid, Məhəmməd ibn Numan, Əvailul-məqalat, Beyrut, Darul-müfid, h.q 1413
  • Səffar, Məhəmməd ibn Həsən, Bəsaiurud-dəracat, Qum, h.q 1404
  • Tahirzadə, Əli Əsğər, Məbani nəzəri və əməli hubbu Əhli-Beyt (ə), İsfahan, h.ş 1390
  • Təbatəbai, Çəhəmməd Hüseyn, Əl-Mizan, Qum, Dəftəre enteşarate İslami, h.q 1417
  • Əzimifər, Əli Rza, Quran və məhəbbəte Əhli-beyt (ə), Qum, Daneşqahe usulid-din, h.ş 1394
  • Əllamə Hilli, Həsən ibn Yusuf, Minhacul-kəramət, Məşhəd, Tasua, h.ş 1379
  • Fəxri Razi, Məhəmməd ibn Ömər, Ət-Təfsirul-Kəbir, Beyrut, h.q 1420
  • Məhəmməd Təqi, Aşinayi ba pişine, Məbani və didqahhaye məzhəbe şiə, Tehran, h.ş 1387
  • Qutbud-din Ravəndi, Əl-Xəraicu vəl-cəraih, Qum, İmam Mehdi (ə.f) müəssisəsi, h.q 1409
  • Qummi, Əli ibn İbrahim, Təfsirul-Qummi, Qum, Darul-kitab, h.q 1404
  • Küleyni, Məhəmməd ibn Yaqub, Əl-Kafi, Tehran, Darul-kutubil-İslamiyyə, h.q 1407
  • Mühəqqiq Bəhrani, Süleyman, Əl-Ərbəun, Qum, h.q 1417
  • Məhəmmədi Reyşəhri, Məhəmməd, Fəərhəngname mərsiyə sərayi və əzadari Seyyidüş-Şühəda, Tehran, h.ş 1387
  • Misbah Yəzdi, Məhəmməd Təqi, Pəndhaye İmam Sadiq (ə) be rəhzuyane Sadiq, Qum, İmam Xomeyni Təhsil və Araşdırma İnstitutu, h.ş 1391
  • İmam Rzaya (ə) nisbət verilən, Əli ibn Musa (ə), Fiqhur-Rza (ə), Məşhəd, Alul-Beyt (ə) müəssisəsi, h.q 1406
  • Əkbəriyan, Seyyid Məhəmməd «محبت اهل‌بیت(ع) در قرآن»
  • Əminə, Siddiqə, «هم‌سنجی ارزش اخلاقی اتحاد و الفت با مودت ذی‌القربی و تأثیر آن در رشد معنوی انسان از دیدگاه قرآن و حدیث»
  • Həsən, «محبت اهل‌بیت و رستگاری»
  • Xadimi, Eynullah, «محبت به پیامبر و اهل‌بیت از دیدگاه قرآن و روایات»
  • Xamenei, Seyyid Əli, «بیانات در دیدار با جمعی از طلاب و روحانیون»
  • Rəbbani, Qolpayqani, «درس امامت»
  • Mühəddisi, Cəvad, «راه‌های ایجاد محبت اهل‌بیت در نوجوانان و جوانان»
  • Nəsiri, «اباحه‌گری، آفت دین‌داری»
  • Haşimi Fatimə və başqaları, «کارکردهای تربیتی مودت اهل‌بیت(ع)»

Xarici keçid


Mənbə — "https://az.wikishia.net/w/index.php?title=Əhli-beytə_(ə)_məvəddət&oldid=19682"