confirmed, movedable, templateeditor
14.696
edits
İmam Həsən Əskəri (ə): Redaktələr arasındakı fərq
→Həyatı
(→Həyatı) |
(→Həyatı) |
||
| Sətir 4: | Sətir 4: | ||
İmam Həsən Əskəridən (ə) [[Quran təfsiri]], [[əxlaq]], [[fiqh]], etiqad, [[dua]], [[ziyarət]] və s. mövzulara dair hədislər nəql edilmişdir. | İmam Həsən Əskəridən (ə) [[Quran təfsiri]], [[əxlaq]], [[fiqh]], etiqad, [[dua]], [[ziyarət]] və s. mövzulara dair hədislər nəql edilmişdir. | ||
== Həyatı == | == Həyatı == | ||
* Şəcərəsi | '''* Şəcərəsi''' | ||
İmam Həsən Əskərinin (ə) şəcərəsi səkkiz vasitə ilə şiələrin birinci imamı [[İmam Əli (ə)|Əli ibn Əbitalibə]] çatır.<ref>Səmani, Əl-Ənsab, h.q 1382, c.9, s.300</ref> Atası [[İmam Hadi (ə)]] şiələrin onuncu imamıdır. [[Şiə]] tarix mənbələrinə əsasən, anası Hudəys və ya Hudəysə adlı kəniz olub.<ref>Kuleyni, Əl-Kafi, h.q 1407, c.1, s.503; Şeyx Müfid, Əl-İrşad, h.q 1414, c.2, s.313</ref> Digər qaynaqlarda adı Susən,<ref>İbn Təlhə, Mətalibus-səul, h.q 1371, c.2, s.78; İbn Cəvzi, Təzkirətul-Xəvass, h.q 1383, s.362</ref> Əsfan<ref>Nobəxti, Firəquş-şiə, h.q 1355, s.96</ref> və Səlil<ref>Hüseyn ibn Əbdül-Vəhhab, Uyunul-mucizat, h.q 1369, s.123</ref> kimi də göstərilmişdir. | İmam Həsən Əskərinin (ə) şəcərəsi səkkiz vasitə ilə şiələrin birinci imamı [[İmam Əli (ə)|Əli ibn Əbitalibə]] çatır.<ref>Səmani, Əl-Ənsab, h.q 1382, c.9, s.300</ref> Atası [[İmam Hadi (ə)]] şiələrin onuncu imamıdır. [[Şiə]] tarix mənbələrinə əsasən, anası Hudəys və ya Hudəysə adlı kəniz olub.<ref>Kuleyni, Əl-Kafi, h.q 1407, c.1, s.503; Şeyx Müfid, Əl-İrşad, h.q 1414, c.2, s.313</ref> Digər qaynaqlarda adı Susən,<ref>İbn Təlhə, Mətalibus-səul, h.q 1371, c.2, s.78; İbn Cəvzi, Təzkirətul-Xəvass, h.q 1383, s.362</ref> Əsfan<ref>Nobəxti, Firəquş-şiə, h.q 1355, s.96</ref> və Səlil<ref>Hüseyn ibn Əbdül-Vəhhab, Uyunul-mucizat, h.q 1369, s.123</ref> kimi də göstərilmişdir. | ||
| Sətir 10: | Sətir 10: | ||
İmam Həsən Əskərinin (ə) [[İmam Hadinin (ə) oğlu Cəfər|Cəfər əl-Kəzzab]] kimi tanınan Cəfər adlı qardaşı olub. O, İmam Həsən Əskəri (ə) qətlə yetiriləndən sonra [[İmamət|imamlıq]] iddiasına düşür. Belə ki, qardaşının övladı olmasını inkar edərək, özünü onun yeganə varisi kimi təqdim edib, irsinə sahib çıxmaq istəyir.<ref>Təbəsi, Həyatul-İmamil-Əskəri, h.q 1382, s.320-324</ref> İmam Həsən Əskərinin (ə) [[Məhəmməd ibn Əli Əl-Hadi (ə)|Seyid Məhəmməd]] və Hüseyn adlı qardaşları da olub.<ref>Müfid, Əl-İrşad, h.q 1413, c.2, s.311-312</ref> | İmam Həsən Əskərinin (ə) [[İmam Hadinin (ə) oğlu Cəfər|Cəfər əl-Kəzzab]] kimi tanınan Cəfər adlı qardaşı olub. O, İmam Həsən Əskəri (ə) qətlə yetiriləndən sonra [[İmamət|imamlıq]] iddiasına düşür. Belə ki, qardaşının övladı olmasını inkar edərək, özünü onun yeganə varisi kimi təqdim edib, irsinə sahib çıxmaq istəyir.<ref>Təbəsi, Həyatul-İmamil-Əskəri, h.q 1382, s.320-324</ref> İmam Həsən Əskərinin (ə) [[Məhəmməd ibn Əli Əl-Hadi (ə)|Seyid Məhəmməd]] və Hüseyn adlı qardaşları da olub.<ref>Müfid, Əl-İrşad, h.q 1413, c.2, s.311-312</ref> | ||
* Ləqəbləri | '''* Ləqəbləri''' | ||
İmam Həsən Əskəri (ə) Hadi, [[Nəqi (ləqəb)|Nəqi]], Zəki, Rəfiq və Samit kimi ləqəblərlə tanınmaqdadır. Bəzi tarixçilərə görə onun Xalis adlı ləqəbi də olmuşdur.<ref>İbn Rustəm Təbəri, Dəlailul-İmamə, h.q 1413, s.425</ref> Həmçinin, o, İmam Cavad və İmam Hadi (ə) [[İbn Rza|İbn ər-Riza ləqəbi]] ilə də tanınmışlar.<ref>İbn Şəhraşub, Mənaqibu Ali Əbi Talib, h.q 1376, c.3, s.523</ref> Eləcədə o, İmam Hadi ilə Əskəri ləqəbini də bölüşmüşdür. Çünki, onların hər ikisi məcburi şəkildə [[Samərra|Samərrada]] saxlanılırdı. Əskər Samərra şəhərinin digər məşhur olmayan adıdır.<ref>İbn Xəllikan, Vəfiyyatul-əyan, m. 1972-1971, c.2, s.95</ref> Habelə, onun və ikinci imamın adı [[İmam Həsən (ə)|Həsən]] olduğuna görə, ona Həsən əl-Axir də deyilib.<ref>İbn Şəhraşub, Mənaqibu Ali Əbi Talib, h.q 1376, c.3, s.526</ref> | İmam Həsən Əskəri (ə) Hadi, [[Nəqi (ləqəb)|Nəqi]], Zəki, Rəfiq və Samit kimi ləqəblərlə tanınmaqdadır. Bəzi tarixçilərə görə onun Xalis adlı ləqəbi də olmuşdur.<ref>İbn Rustəm Təbəri, Dəlailul-İmamə, h.q 1413, s.425</ref> Həmçinin, o, İmam Cavad və İmam Hadi (ə) [[İbn Rza|İbn ər-Riza ləqəbi]] ilə də tanınmışlar.<ref>İbn Şəhraşub, Mənaqibu Ali Əbi Talib, h.q 1376, c.3, s.523</ref> Eləcədə o, İmam Hadi ilə Əskəri ləqəbini də bölüşmüşdür. Çünki, onların hər ikisi məcburi şəkildə [[Samərra|Samərrada]] saxlanılırdı. Əskər Samərra şəhərinin digər məşhur olmayan adıdır.<ref>İbn Xəllikan, Vəfiyyatul-əyan, m. 1972-1971, c.2, s.95</ref> Habelə, onun və ikinci imamın adı [[İmam Həsən (ə)|Həsən]] olduğuna görə, ona Həsən əl-Axir də deyilib.<ref>İbn Şəhraşub, Mənaqibu Ali Əbi Talib, h.q 1376, c.3, s.526</ref> | ||
| Sətir 30: | Sətir 30: | ||
'''* Həyat yoldaşları''' | '''* Həyat yoldaşları''' | ||
Məşhur nəqlə əsasən, İmam Həsən Əskəri ailə qurmamışdır və onun nəsli [[İmam Məhdi (ə.f)|İmam Məhdinin (ə)]] anası olan kəniz vasitəsi ilə davam etmişdir( | Məşhur nəqlə əsasən, İmam Həsən Əskəri ailə qurmamışdır və onun nəsli [[İmam Məhdi (ə.f)|İmam Məhdinin (ə)]] anası olan kəniz vasitəsi ilə davam etmişdir.<ref>Paketçi, Həsən Əskəri (ə), "İmam", s.618</ref> Tarix kitablarında İmam Mehdinin (ə) anasının adı müxtəlif şəkildə qeyd edilmişdir. Bu mənbələrə əsasən, İmam Həsən Əskərinin (ə) çoxlu rumlu, türk və s. kəniz və qulluqçuları olmuşdur.<ref>Məsudi, İsbatul-vəsiyyət, h.q 1409, s.266, Paketçi, Həsən Əskəri (ə), "İmam", s.618</ref> Bəlkə, elə İmam Məhdinin (ə) anasının adının müxtəlif olması kənizlərin sayının çox olmasından və ya İmam Mehdinin (ə) təvəllüdünü gizli saxlamaq istəyindən irəli gəlmişdir.<ref>Məhəmmədi Reyşəhri, Daneşnameye İmam Mehdi (ə.f), h.ş 1393, c.2, s.194</ref> | ||
'''* Övladları''' | '''* Övladları''' | ||
Əksər [[şiə]] mənbələrinə əsasən, İmam Həsən Əskərinin (ə) yeganə övladı [[İmam Məhdi (ə.f)|İmam Məhdidir]] ( | Əksər [[şiə]] mənbələrinə əsasən, İmam Həsən Əskərinin (ə) yeganə övladı [[İmam Məhdi (ə.f)|İmam Məhdidir]] (M ə h ə m m əd ) (ə).<ref>İbn Şəhraşub, Mənaqibu Ali Əbi Talib, h.q 1376, c.3, s.523; Təbərsi, Tacul-məvalid, h.q 1396, s.59</ref> Sünni alimləri İbn Əsir, Şəblənci və İbn Səbbağ Maliki də İmam Həsən Əskərinin (ə) övladının adının Məhəmməd olduğunu bildirmişlər.<ref>İbn Əsir, Əl-Kamilu fit-tarix, c.7, s.274; İbn Sibağ Maliki, Fusulul-muhimmə, s.278; Mumin ibn Həsən, Nurul-əbsar, s.183; Paketçi, Həsən Əskəri (ə), "İmam", s.618</ref> | ||
''Onun övladlarının sayı haqqında digər nəqllər də mövcuddur, beləki onun üç oğlu və üç qızı olduğu da deyilir.<ref>Məhəmməd ibn Yusif Hənəfi, Meracul-vusul, s.176; Paketçi, Həsən Əskəri (ə), "İmam", s.618-619</ref> Şiə mühəddisi Xəsibi İmam Məhdidən (ə) əlavə Fatimə və Dəlalə adlı iki qız övladının adını da qeyd etmişdir.<ref>Xəsibi, Əl-Hidayətul-kübra, h.q 1419, s.328</ref> İbn Əbi əl-Sələc İmam Məhdidən (ə) əlavə Musa adlı bir oğlan və Fatimə və Aişə (Ümmü Musa) adlı iki qız övladının adını çəkmişdir.<ref>İbn Əbi əl-Sələc, Tarixul-əimmə, h.q 1396, s.21-22</ref> Lakin bəzi ənsab (genealogiya) kitablarında sözükeçən adlar İmam Həsən Əskərinin (ə) bacı-qardaşları kimi göstərilmişdir.<ref>Fəxruddin Razi, Əş-Şəcərətul-mübarəkə, s.78; Paketçi, Həsən Əskəri (ə), "İmam", s.619</ref> Çox ehtimal ki, onlar İmamın (ə) övladları ilə səhv salınmışdır. Bütün bunlara rəğmən, bəzi [[Əhli-sünnət vəl-cəmaət|sünni]] mənbələri İmam Həsən Əskərinin (ə) övladı olmasını inkar etmişlər.<ref>İbn Həzim, Cumhurətu ənsabil-ərəb, m. 1982, s.61; Zəhəbi, Seyru əlamun-nübəla, c.13, s.122; Paketçi, Həsən Əskəri (ə), "İmam", s.619</ref> Çox güman ki, bu qənaət on ikinci imamın təvəllüdünün gizli saxlanılması və onların bundan xəbərsiz olmasından irəli çıxmışdır.<ref>Səlimiyan, Dərsnameye Məhdəviyyət, h.ş 1389, s.184</ref>'' | |||
'''* Samərraya köç''' | '''* Samərraya köç''' | ||