Əti halal heyvan
 | Bu məqalə bir fiqhi məfhum haqqında məlumat xarakterli yazılmışdır. Ona görə də dini əməlləri yerinə yetirmək üçün meyar ola bilməz. Dini ayinlər üçün başqa mənbələrə müraciət edin. |
Əti halal olan heyvan (Ərəbcə: اللحوم المحللة) o heyvandır ki, fiqhə əsasən, ətinin yeyilməsi icazəlidir. Üç növ quru, su və quşlardan olan heyvanların hər birində əti halal olan heyvanlar var. Əti halal olan heyvanların ətinin halal olmasının şərti şəriətə uyğun kəsilməsidir. Fəqihlərin fətvalarına əsasən, heyvan şəriətə uyğun kəsilsə belə, onun qan, dalaq, erkək heyvanın cinsiyyət orqanı və ya erkəklik yumurtaları, (xayalar) kimi bəzi hissələrini yemək haramdır.
Fəqihlərin fətvasına əsasən, atıcı qanı olan və şəriət qaydalarına uyğun kəsilmədən ölmüş halal ətli heyvanların dərisindən istifadə etmək olmaz.
Tərif
Fiqhdə heyvanlar əti halal olan və əti haram olan heyvanlara bölünür.[1] Əti halal olan heyvanlar, heyvanın şəriət qaydalarına uyğun kəsildikdən sonra ətlərinin yeyilməsinə icazə verilən heyvanlardır.[2]
Fiqh kitablarında təharət,[3] namaz,[4] ov[5] və "zibh" (kəsim)[6] kimi fiqhi fəsillərdə halal ətli heyvanların hökmlərindən bəhs edilir.
Halal ətli heyvanlar
Şiə fiqhinə görə, üç növ quru heyvanları, dəniz heyvanları və quşlar arasında aşağıdakı heyvanlar halal ətli sayılırlar:
- Quru heyvanları: Qoyun, keçi, inək, dəvə, ceyran, maral, zebra və dağ keçisi kimi heyvanlar halal sayılır[7] At, qatır və ulağın da əti halaldır; Lakin onların ətini yemək məkruhdur.[8]
- Dəniz heyvanları: pullu balıqlar və krevetlər halal sayılır. Suda yaşayan digər heyvanların əti isə haramdır.[9]
- Quşlar: Çinədanı ya mədə ya ayağının arxasında buynuzu və ya tez-tez qanad çalması kimi dörd xüsusiyyətdən birinə sahib olan quşların ətləri halaldır.[10] Toyuq, hinduşka, sərçə, göyərçin, ördək, kəklik, tovuzquşu, bülbül və dəvəquşu kimi quşların əti halaldır.[11] Hüdhüd[12] və qaranquş da halaldır, lakin onları yemək məkruhdur.[13]
Halal ətli heyvanların haram hissələri
Fəqihlər halal ətli heyvanların şəriət qaydalarına uyğun kəsilsə belə, bəzi hissələrini yeməyi haram biliblər.[14] Qan, dalaq, erkək heyvanın cinsiyyət orqanı və ya erkəklik yumurtaları, (xayalar) kimi bəzi hissələrini yemək haramdır.[15]
Namazda dəridən istifadənin hökmü
Fəqihlərin fətvasına əsasən, atıcı qanı olan və şəriət qaydalarına uyğun kəsilmədən ölmüş halal ətli heyvanların dərisindən istifadə etmək olmaz. Əlbəttə, əgər müsəlman bazarında satılırsa, bu onların şəriət qaydalarına uyğun kəsilməsindən xəbər verir. Artıq bu sahədə araşdırma aparmağa ehtiyac yoxdur.[16]
Halal ətli heyvanların kəsilməsinə nəzarət
İranda və bəzi digər İslam ölkələrində istifadə olunan ətlərin halal olmasını yoxlamaq üçün halal heyvanların kəsilməsi və ovlanması üzrə mütəxəssislər halal ətli heyvanların kəsilməsi və ovlanması prosesinə nəzarət edirlər.[17] İranda kəsim və ovçuluğa şəriət nəzarəti haqqında qanun 2008-ci ildə İslam Şurası tərəfindən qəbul edilmişdir.[18]
Əlaqədar məqalə
İstinadlar
- ↑ Muəssisəye dayrətul-məarif fiqh mutabiqe Əhle-Beyt (ə), h.ş 1387, c.3, s.408
- ↑ Muəssisəye dayrətul-məarif fiqh mutabiqe Əhle-Beyt (ə), h.ş 1387, c.2, s.426
- ↑ Nəcəfi, Cəvahirul-kəlam, h.q 1404, c.5, s.287
- ↑ Nəcəfi, Cəvahirul-kəlam, h.q 1404, c.12, s.236
- ↑ Səbzəvari, Muhəzzəbul-əhkam, h.q 1413, c.23, s.29
- ↑ Səbzəvari, Muhəzzəbul-əhkam, h.q 1413, c.8, s.258
- ↑ Muəssiseye dayrətul-məarif fiqhe farsi, h.ş 1387, c.3, s.408
- ↑ İmam Xomeyni, Risalə Tozihul məsail, h.q 1426, s.555
- ↑ Muəssiseye dayrətul-məarif fiqhe farsi, h.ş 1387, c.3, s.408
- ↑ Muəssiseye dayrətul-məarif fiqhe farsi, h.ş 1387, c.2, s.255-256
- ↑ İmam Xomeyni, Təhrirul-vəsilə, h.q 1425, c.3, s.275-279
- ↑ Nəcəfi, Cəvahirul-kəlam, h.q 1404, c.36, s. 310
- ↑ İmam Xomeyni, Təhrirul-vəsilə, h.q 1425, s.3, s.275
- ↑ Muəssiseye dayrətul-məarif fiqhe farsi, h.ş 1387, c.2, s.255
- ↑ Nəcəfi, Cəvahirul-kəlam, c.36, s.342
- ↑ بنی‌هاشمی خمینی، توضیح المسائل مراجع، مسئله ۸۸ Ənhar portalı, Bəni Haşim Xomeyni, Tozihe məsaile Mərace, məsələ 88
- ↑ «اجرای قانون ذبح شرعی در ۵۷ کشور اسلامی»hakimemehr saytı, İcraye qanune zibhe şəri dər 57 keşvəre İslami
- ↑ «قانون نظارت شرعی بر ذبح و صید» İslam Şurası Araşdırma Mərkəzi.
Ədəbiyyat
- İmam Xomeyni, Seyyid Ruhullah, Risalə Tozihul-məsail, muhəqqiq: Muslim Qolipur Gilani, 1-ci çap, h.q 1426
- İmam Xomeyni, Seyyid Ruhullah, Təhrirul-vəsilə, Tərcümə: Əli İslami, Qum, Dəftəre enteşarate İslami vapeste came müdərrisin hozeye elmiyyeye Qum, 21-ci çap, h.q 1425
- Səbzəvari, Seyyid Əbdül-Əli, Muhəzzəbul-əhkam fi bəyanil-həlal vəl-həram, Qum, Darut-təfsir, h.q 1413
- Nəcəfi, Muhəmməd Həsən, Cəvahirul-kəlam fi şərhi şərail-İslam, Düzəliş: Abbas Quçani və Əli Axundi, Beyrut, Daru ehyait-terasil-ərəbi, 7-ci çap, h.q 1404
- Muəssiseye dayrətul-məarif fiqhe farsi, Fərhənge fiqh mutabiq məzhəbe Əhli Beyt (ə), Qum, Muəssiseye dayrətul-məarif fiqhe İslami, 1-ci çap, h.ş 1387
- بنی‌هاشمی خمینی، سیدمحمدحسن، توضیح المسائل مراجع، مسأله ۸۸؛ مردار، پورتال انهار، بازدید: ۲۴-۱۱-۱۳۹۶ش. Bəni Haşim Xomeyni, Seyyid Muhəmməd Həsən, Tozihul-məsail Marace, 88-ci məsələ
- «قانون نظارت شرعی بر ذبح و صید»، پایگاه اینترنتی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، تاریخ بازدید: ۲۴-۱۱-۱۳۹۶ش. Qanune nəzarete şəri bər zibh və seyd
- «اجرای قانون ذبح شرعی در ۵۷ کشور اسلامی»، پایگاه اینترنتی مرکز مجازی پژوهش‌های راهبردی دامپزشکی، تاریخ بازدید: ۲۴-۱۱-۱۳۹۶ش. İcraye qanune şəri dər 57 keşvəre İslami