Həzrət Fatimə (ə): Redaktələr arasındakı fərq

<blockquote>''Əsas məqalə: [[Həzrət Fatimənin (s) dəfn olunduğu yer]]''</blockquote>Həzrət Fatimə (ə) şəhadətindən öncə ona zülm edən və onun qəzəblənməsinə səbəb olan şəxslərin onun (ə) cənazəsinə namaz qılmasını və onun dəfn mərasimində iştirak etməsini istəmədiyinə dair [[vəsiyyət]] etdi. Buna görə də [[dəfn]] mərasiminin gizlin formada keçirilməsini və dəfn olunduğu yerin gizlin qalmasını<ref>Səduq, İləluş-şəraye, h.ş 1385, c.1, s.185; İbn Şəhraşub, Əl-Mənaqib, h.q 1376, c.3, s.137</ref> istəmişdi. Tarixçilərin sözlərinə əsasən, Əli (ə) [[Əsma Ümeys qızı|Əsma binti Ümeysin]] köməyi ilə öz həyat yoldaşına qusl verdi<ref>Bəlazuri, Ənsabul-əşraf, c.2, s.34; Təbəri, Tarixul-uməmi vəl-muluk, h.q 1403, c.2, s.473-474</ref> və özü onun (ə) cənazəsinə namaz qıldı.<ref>İrbili, Kəşful-ğummə, h.q 1405, c.2, s.125</ref> İmam Əlidən (ə) əlavə bir neçə nəfər də cənazə namazında iştirak etdi. Onların sayları və adları haqqında fikir ayrılığı vardır. Tarixi mənbələr [[İmam Həsəni (ə)]], [[İmam Hüseyn (ə)|İmam Hüseyni (ə)]], [[Abbas ibn Əbdül-Mütəllib|Abbas ibn Əbdül-Mütəllibi]], [[Miqdad ibn Əmr|Miqdadı]], [[Salman Farsi|Salmanı]], [[Əbuzər Ğəffari|Əbuzəri]], [[Əmmar Yasir|Əmmarı]], [[Əqil ibn Əbi Talib|Əqili]], [[Zübeyr ibn Əvvam|Zübeyri]], [[Abdullah ibn Məsud|Abdullah ibn Məsudu]] və Fəzl ibn Abbası cənazə namazında iştirak edən şəxslər olduğunu hesab etmişlər.<ref>Hilali Amiri, Kitabu Səlim ibn Qeys, h.q 1420, s.393; Təbərsi, İlamul-vəra, h.q 1417, c.1, s.300; Səduq, Əl-Xisal, h.q 1403, s.361; Tusi, İxtiyaru mərifətir-rical, h.q 1404, c.1, s.33-34</ref>  

İmam Əli (ə) dəfndən sonra, qəbrin yerinin bilinməməsi üçün qəbrin əlamətlərini aradan apardı.<ref>Məclisi, Biharul-ənvar, h.q 1404, c.43, s.193</ref> Qəbrin dəqiq yerinin bilinməməsindən əlavə qəbrin yerləşdiyi ümumi məkanın da barəsində müxtəlif nəqllər vardır:<ref>Təbərsi, İlamul-vəra, h.q 1417, c.1, s.300</ref>  

*Əqil ibn Əbu Talibin evi mənbələrin həzrət Fatimənin (ə) dəfn olunduğu yer olaraq qeyd etdikləri digər bir məkandır.<ref>Təbəri, Tarixut-Təbəri, h.q 1387, c.11, s.599</ref> Əqilin evi [[Bəqi|Bəqi qəbristanlığının]] yanında böyük bir ev idi.<ref>Vaqidi, Əl-Məğazi, c.4, s.33</ref> [[Fatimə binti Əsəd]], [[Abbas ibn Əbdül-Mütəllib]] və [[Şiə imamları (ə)|Şiə İmamlarından (ə)]] bir neçəsi orada dəfn edildikdən sonra həmin məkan daha yaşayış yeri olmamış, ümumi bir ziyarətgaha çevrilmişdir.<ref>[http://ensani.ir/fa/article/85362 نجمی، «قبر فاطمه(س) یا قبر فاطمه بنت اسد»], ensani.ir saytı</ref>

Şiə və əhli sünnənin hədis, təfsir və tarix mənbələrində həzrət Fatimə (ə) üçün bir çox fəzilətlər təqdim edilmişdir . Bu fəzilətlərdən bəzilərinin mənşəyi [[Quran|Qurandır]]. Təthir ayəsini və [[Mübahilə ayəsi|Mübahilə ayəsini]] buna misal göstərmək olar. Bu növ fəzilətlərdə ayələrin nazil olma səbəbi Peyğəmbərin (s) Əhli beyti (ə) barəsindədir və Fatimə (ə) də [[Əhli-beyt (ə)|Əhli beytdən (ə)]] biridir. Fəzilətlərdən bir çoxu da rəvayətlərdə nəql olunmuşdur. [[Bizə hədisi|“Bizə” hədisi]] və Həzrətin (ə) mühəddəsə olması kimi fəzilətlər bu qəbildəndir.

[[Məhəmməd Baqir Məclisi|Əllamə Məclisinin]] dediyinə əsasən şiələr həzrət Fatimənin (ə) isməti barəsində dəqiq aşkar şəkildə [[icma]] etmişlər.<ref>Məclisi, Biharul-ənvar, h.q 1404, c.29, s.335</ref>  [[Təthir ayəsi]],<ref>Seyyid Mürtəza, Əş-Şafi, h.q 1410, c.4, s.95; İbn Şəhraşub, Əl-Mənaqib, h.q 1376, c.3, s.112</ref>  [[Peyğəmbərin (s) canının bir parçası hədisi|“Bizə” hədisi]] və Əhli beytin ismətini bildirən hədislər həzrət Fatimənin (ə) ismətinin dəlillərindən hesab olunur.<ref>Məclisi, Biharul-ənvar, h.q 1403, c.29, s.335</ref> Təthir ayəsinə əsasən Allah Əhli beyti (ə) hər növ çirkinlik və pislikdən paklandırmağı iradə etmişdir. Bir çox şiə və əhli sünnə hədislərinə əsasən həzrət Fatimə (ə) [[Əhli-beyt (ə)|Əhli beytin (ə)]] nümunələrindən biridir.<ref>Təbərsi, Əl-İhticac, h.q 1386, c.1, s.215; Siyuti, Əd-Durrul-mənsur, h.q 1404, c.5, s.198</ref>  Həzrət Fatimənin (ə) məsum olmasının nəticəsi odur ki, Peyğəmbər (s) və İmamların (ə) ixtiyar sahibi olduğu bəzi işlərdə icazə sahibi sayılacaqdır. Buna misal olaraq, sözlərinin, davranışının, razılıq əlaməti sayılacaq sükutunun dəlil hesab edilməsini, dini məsələlərdə müraciət yeri olmasını, dini təfsir və izah etmək səlahiyyətinə malik olmasını, əməl yolunu, mövqelərinin haqq və batili ayıran olmasını həmçinin yaşayışın müxtəlif sahələrində kamil bir nümunə sayılmasını göstərmək olar.<ref>Kafi və Şəfiiyan, "İsməte Fatimə (s)", s.72</ref>  

Əhli sünnənin tarix və hədis mənbələrində də Peyğəmbərin (s) təthir ayəsini şahid gətirərək öz Əhli beytini (ə), yəni Fatiməni (ə), Əlini (ə), Həsəni (ə), Hüseyni (ə) [[Günah|günahın]] bütün növlərindən pak bildiyini deyən [[Hədis|hədislər]] qeyd edilmişdir.<ref>İbn Mərdviyyə, Mənaqibu Əli ibn Əbi Talib, h.q 1424, s.305; Siyuti, Əd-Durrul-mənsur, h.q 1404, c.5, s.199; İbn Kəsir, Əl-Bidayə vən-nəhayə, h.q 1408, c.2, s.316</ref>

Həzrət Fatimə (ə) Peyğəmbər (s) kimi [[İbadət|ibadətə]] çox bağlı idi və öz vaxtının bir hissəsini namaz və münacata ayırırdı.<ref>Qəzvini, Fatimeye Zəhra əz viladət ta şəhadət, s.131-132; Tusi, Əl-Əmali, h.q 1414, s.528</ref> Bəzi mənbələrdə həzrət Fatiməyə (ə) [[Qeybi yardım|qeybi yardımlar]] edildiyi barəsində məlumatlar vardır. Misal üçün, [[Salman Farsi]] Fatimənin (ə) dəyirman daşının yanında Quran oxuduğunu, dəyirman daşının isə öz-özünə fırlandığını gördüyü zaman təəccüblənir və məsələni Peyğəmbərə (s) danışır. Peyğəmbər (s) onun cavabında belə buyurur: “...Allah [[Cəbrail|Cəbraili]] Fatimə (ə) üçün dəyirman daşını fırlatmağa göndərmişdir”.<ref>İbn Şəhraşub, Əl-Mənaqib, h.q 1376, c.3, s.116-117</ref>  Namazların uzadılması, gecə ibadəti, başqaları o cümlədən qonşular üçün dua etmək,<ref>Səduq, İləluş-şəraye, h.ş 1385, c.1, s.182</ref>  oruc tutmaq, şəhidlərin qəbrini ziyarət etmək Fatimənin (ə) xüsusiyyətlərindən bəzisdir. Əhli beytin (ə), bəzi [[səhabə]] və [[Tabein|tabeinlərin]] sözlərində bu xüsusiyyətlərə təkid edilmişdir.<ref>İbn Şəhraşub, Əl-Mənaqib, h.q 1376, c.3, s.119</ref>   Buna görə də dua və münacat kitablarında bəzi namazlar, [[Dua|dualar]], zikrlər həzrət Fatiməyə (ə) aid edilmişdir.<ref>İbn Tavus, Cəmalul-usbə, h.ş 1371, s.72; Kuleyni, Əl-Kafi, h.ş 1363, c.3, s.343; Seyyid ibn Tavus, Muhəcud-dəəvat, h.q 1411, s.139-142</ref>

[[Şiə]]<ref>Təbərsi, Məcməul-bəyan, h.ş 1372, c.9, s.43</ref> və əhli sünnə alimləri<ref>Zəməxşəri, Əl-Kəşşaf, h.q 1407, c.4, s.219-220; Fəxr Razi, Ət-Təfsirul-kəbir, h.q 1420, c.27, s.595</ref> [[Məvəddət ayəsi]] adı ilə məşhur olan Şura surəsinin 23-cü ayəsinə əsasən Allahın [[Müsəlman|müsəlmanlara]] həzrət Fatiməni (ə) sevməyi əmr etdiyini bildirmişlər. Məvəddət ayəsində Peyğəmbərin (s) risalətinə mükafatın (təfsirçilərin [[Əhli-beyt (ə)|Əhli beyt (ə)]] olaraq qeyd etdiyi ) Həzrətin (s) yaxınlarını sevmək və Onlarla dost olmaq olduğu vurğulanmışdır.<ref>Təbərsi, Məcməul-bəyan, h.ş 1372, c.9, s.43-44; Təbatəbai, Əl-Mizan, h.q 1417, c.18, s.46-47</ref>  Hədislərə əsasən bu ayədə olan yaxınlar və ya müfəssirlərin dediyi kimi Əhli beyt (ə)  Fatimə (ə), Əli (ə), Həsən (ə) və Hüseyndir (ə).<ref>Zəməxşəri, Əl-Kəşşaf, h.q 1407, c.4, s.219-220; Fəxr Razi, Ət-Təfsirul-kəbir, h.q 1420, c.27, s.595; Əbul-Futuh Razi, Rəvzul-cinan, h.ş 1375, c.17, s.122; Təbərsi, Məcməul-bəyan, h.ş 1372, c.9, s.43-44; Bəhrani, Əl-Burhan, h.q 1416, c.4, s.815; Siyuti, Əd-Durrul-mənsur, h.q 1404, c.6, s.7</ref> Məvəddət ayəsindən əlavə, Peyğəmbərdən bir sıra hədislər nəql edilmişdir ki, həmin hədislərə əsasən Allah həzrət Fatimənin (ə) qəzəbi ilə qəzəblənir və Onun (ə) razılığı ilə razı qalır.<ref>Hakim Nişaburi, Əl-Mustədrək, c.3, s.154</ref>  

Seyyid Məhəmməd Mircəhani “Cənnətul-Asimət” kitabında həzrət Fatimənin (ə) yaradılışını fələklərin yaradılış səbəbi olduğunu deyən bir hədis gətirmişdir. “[[Ləvlak hədisi|Ləvlak]]” olaraq tanınan bu hədis Peyğəmbərdən (s) nəql edilmişdir. O hədisə əsasən fələklərin yaradılışı Peyğəmbərin (s) yaradılışının girovunda, Peyğəmbərin (s) yaranması Əlinin (ə) yaradılışının girovunda, Peyğəmbər (s) və Əlinin yaranması Fatimənin (ə) yaranmasının girovundadır.<ref>Mircəhani, Cunnətul-asimə, h.q 1398, s.148</ref> Bəziləri bu [[Hədis|hədisin]] sənədinə irad etməklə yanaşı hədisin məzmununu yozmağın mümkün hesab etmişlər.<ref>[http://jamaran.ir/fa/NewsContent-id_38627.aspx گفت‌وگو با آیت الله‌العظمی شبیری زنجانی], jamaran.ir saytı</ref>  

Peyğəmbər (s) həzrət Fatiməyə (ə) çox bağlı idi və Ona (ə) başqalarından daha artıq hörmət və sevgi göstərirdi. [[Peyğəmbərin (s) canının bir parçası hədisi|Bizə hədisi]] adlı məşhur hədisdə Peyğəmbər (s) Fatiməni (ə) bədəninin bir hissəsi olaraq tanıtdırır və bildirir ki, Onu (ə) incidən hər kəs məni incitmişdir. Bu hədisi şiə alimləri arasında ilk mühəddislərdən olan [[Şeyx Müfid|Şeyx Mufid]] və əhli sünnə alimləri arasında [[Əhməd ibn Hənbəl]] müxtəlif formalarda nəql etmişlər.<ref>Mufid, Əl-Əmali, h.q 1414, s.260; Tusi, Əl-Əmali, h.q 1414, s.24; İbn Hənbəl, Musnədu Əhməd ibn Hənbəl, Beyrut, c.4, s.5</ref> İslam Peyğəmbəri (s) səfərə getdiyi zaman sonuncu sağollaşdığı şəxs həzrət Fatimə (ə) idi və səfərdən qayıdan zaman isə ilk olaraq həzrət Fatimənin (ə) görüşünə gedərdi.<ref>Əllamə Məclisi, Biharul-ənvar, h.q 1403, c.43, s.86</ref>

Müsəlman qadınların arasından yalnız həzrət Fatimə (ə) [[Peyğəmbərin (s) Nəcran xristiyanları ilə mübahiləsi|Peyğəmbərin (s) Nəcran məsihiləri ilə mübahiləsində]] iştirak etmək üçün seçildi. Bu hadisə [[Mübahilə ayəsi|Mübahilə ayəsində]] qeyd olunmuşdur. Təfsir, hədis, tarix mənbələrinə əsasən Mübahilə ayəsi Peyğəmbər (s) Əhli beytinin (ə) fəzilət və üstünlüyü barəsində nazil olmuşdur.<ref>İbn Kəsir, Təfsirul-Quranil-əzim, h.q 1412, c.1, s.379; Bəlaği, Huccətut-təfasir, h.q 1386, c.1, s.268; Tirmizi, Sunənut-Tirmizi, h.q 1403, c.4, s.293-294</ref> Fatimə (ə), [[imam Əli (ə)]], [[imam Həsən (ə)]] və [[imam Hüseyn (ə)]] bu hadisədə Peyğəmbərlə (s) birgə olanlardır.<ref>İbn Əsir, Əl-Kamilu fit-tarix, h.ş 1385, c.2, s.293; Zəməxşəri, Əl-Kəşşaf, h.q 1407, c.1, s.368; Fəxr Razi, Ət-Təfsirul-kəbir, h.q 1420, c.8, s.247</ref>

Peyğəmbərin (s) nəslinin həzrət Fatimədən (ə) davam etməsi və [[Şiə imamları|şiə İmamlarının]] Fatimənin (ə) övladlarından seçilməsi Onun (ə) fəzilətlərindən biri olaraq vurğulanmışdır.<ref>Təbatəbai, Əl-Mizan, h.q 1417, c.20, s.370-371</ref> Bəzi təfsirçilər Peyğəmbərin (s) nəslinin həzrət Fatimədən (ə) davam etməsini [[Kövsər surəsi|Kövsər surəsindəki]] “[[kövsər]]”-in yəni çoxlu xeyirin nümunəsi hesab etmişlər.<ref>Təbatəbai, Əl-Mizan, h.q 1417, c.20, s.370-371; Məkarim Şirazi, Nümunə təfsiri, h.ş 1374, c.27, s.371; Fəxr Razi, Ət-Təfsirul-kəbir, h.q 1420, c.32, s.313; Bəyzavi, Ənvarut-tənzil, h.q 1418, c.5, s.342; Nişaburi, Təfsiru Ğəraibil-Quran, h.q 1416, c.6, s.576</ref>

Həzrət Fatimənin (ə) səxavəti Onun rəftarının xüsusiyyətlərindən biri olaraq təqdim edilmişdir. O (ə) özünün Əli (ə) ilə olan müştərək yaşayışında yaxşı iqtisadi şəraitə malik olduğu zaman sadə yaşayırdı və daim ehsan edirdi.<ref>Təbərsi, Məkarimul-əxlaq, h.q 1392, c.94-95</ref> Toy gecəsində özünün yeni libasını ehtiyaclı birinə verməsi,<ref>Mərəşi Nəcəfi, Şərhu İhqaqil-həqq, c.19, s.114</ref> ona məxsus<ref>Təbəri, Bəşarətul-Mustafa, h.q 1420, s.218-219</ref>  boyunbağını fəqirə bağışlaması və yeməyinin hamısını kasıba, [[Yetim|yetimə]] və [[Əsir|əsirə]] verməsi bu yerlərdəndir.<ref>İrbili, Kəşful-ğummə, h.q 1405, c.1, s.169</ref> [[Quran təfsiri|Təfsir]] və hədis mənbələrinin bildirdiyinə əsasən, Fatimə (ə), Əli (ə), Həsən (ə) və Hüseyn (ə) üç gün ardıcıl olaraq [[iftar]] zamanı öz yeməklərinin hamısını ehtiyaclı birinə verdikdən sonra onların barəsində [[İtam ayəsi|“İtam” ayəsi]] nazil oldu.<ref>Tusi, Ət-Tibyan, h.q 1409, c.10, s.211; Zəməxşəri, Əl-Kəşşaf, h.q 1407, c.4, s.670; Fəxr Razi, Ət-Təfsirul-kəbir, h.q 1420, c.30, s.746-747</ref>

[[Həzrət Fatimənin (ə) cehizi]] on altı əşyadan və ya on doqquz əşyadan on altısı kiçik bir yaşayış üçün lazım olan azsaylı alət və əşyalardan ibarət olmuşdur. [[Həzrət Muhəmməd (s)|Peyğəmbər (s)]] həmin əşyaları görən zaman belə dua etmişdir: “ İlahi, həyatı, əşyalarının çoxu gildən hazırlanmış olanlara mübarək et”.<ref>Muhəddis İrbili, Kəşful-ğummə, c.2, s.1072</ref>