Harama qarışmış mal

Bu məqalə bir fiqhi məfhum haqqında məlumat xarakterli yazılmışdır. Ona görə də dini əməlləri yerinə yetirmək üçün meyar ola bilməz. Dini ayinlər üçün başqa mənbələrə müraciət edin.

Şübhəli mal adlı məqalə ilə səhv salınmasın.

Harama qarışmış mal (ərəbcə: المال المخلوط بالحرام ) ya harama qarışmış halal mal (ərəbcə: المال الحلال المخلوط بالحرام) ki, bir hissəsi şəriət yolu ilə, digər hissəsi isə qeyri-şəriət yolu ilə əldə edilmişdir. Şübhəli maldan onunla fərqlənir ki, şübhəli malın haram malla qarışmasında şəkk var.

İslam fiqhində halalı haramla qarışmış halda olan maldan istifadə etmək caiz deyildir. Şiə fəqihlərinin nəzərinə əsasən, haramın miqdarı və sahibi məlumdursa, haram malın sahibinə qaytarılması vacibdir. Amma əgər haramın miqdarı məlum olsa da, sahibi məlum deyilsə, bir qrup fəqihin fətvasına əsasən, həmin məbləğ sahibinin adından sədəqə verilməlidir. Həmçinin vacib ehtiyata əsasən, şəriət hakimindən icazə alınmalıdır. Əksinə, əgər malın sahibi məlum olsa da, məbləği məlum olmasa, bir qrup fəqihin nəzərinə görə, onu razı salmaq lazımdır. Əgər mal sahibi razı olmasa, onun olduğu yəqinliklə bilinən miqdar ona verilməlidir.

Amma nə haram malın miqdarı və nə də sahibi məlum olmasa, şiə fəqihləri bunu yeddi vacib xüms halından biri hesab etmişlər. Bu fətva şiə müctəhidlərinin məşhur rəyidir. Həmçinin deyilmişdir ki, qarışıq malın xumsunu vermək sünnilərin nəzərində vacib deyildir.

Əgər xums verdikdən sonra qarışıq malın sahibi tapılarsa, imam Xomeyni (r.ə), Seyid Əli Sistani, Məkarim Şirazi kimi bəzi mərceyi-təqlidlərin rəyinə görə, vacib ehtiyata əsasən, onun malının miqdarında ona verilməlidir. Seyid Əbul-Qasim Xoi, Qolpayeqani, Əraki və Mirzə Cavad Təbrizi kimi bir qrupun fikrincə isə, heç bir şeyin ona verilməsinə ehtiyac yoxdur.