Qiraət etmək səcdəsi

Bu məqalə Quranın bəzi ayələrini oxumaqla edilən səcdədən bəhs edir. Səcdəsi vacib olan ayələrin yerləşdiyi surələr haqqında məlumat almaq üçün Əzaim məqaləsinə baxın.

Quranın vacib səcdəsinin zikri:

«لا اِلهَ اِلَّا اللهُ حَقًّا حَقًّا، لا اِلهَ اِلَّا اللهُ ایماناً وَ تَصْدیقاً، لا اِلهَ اِلَّا اللهُ عُبُودِیةً وَرِقّاً، سَجَدْتُ لَک یا رَبِّ تَعَبَّداً وَرِقّاً، لا مُسْتَنْکفاً وَ لا مُسْتَکبِراً، بَلْ اَنَا عَبْدٌ ذَلیلٌ ضَعیفٌ خائفٌ مُسْتَجیرٌ» La ilahə illəllahu həqqən həqqa, La ilahə illəllahu iymanən və təsdiyqa, La ilahə illəllahu ubudiyyətən və riqqa, səcədtu ləkə ya rəbbi təəbbədən və riqqa, lə mustənkifən və la mustəkbirən, bəl ənə əbdun zəlilun zəifun xaifun mustəcir.

Qiraət etmək səcdəsi (ərəbcə: سجدة التلاوة), Quranın səcdəsi olan ayələrini qiraət etmək və ya eşitmək zamanı vacib və ya müstəhəb olan səcdədir. Şiə fəqihlərinə görə, “Səcdə” surəsinin 15-ci ayəsi, “Füssilət” surəsinin 37-ci ayəsi, “Nəcm” surəsinin 62-ci ayəsi və “Ələq” surəsinin 19-cu ayəsinin vacib səcdələri vardır. Həmçinin sahibi-cəvahirin dediyinə görə Quranın 11 ayəsinin müstəhəbb səcdəsi vardır. Bu ayələrə “Əraf” surəsinin 206-cı ayəsi, “Rəd” surəsinin 15-ci ayəsi, “Nəhl” surəsinin 49 və 50-ci ayələri, “İsra” surəsinin 109-cu ayəsi, “Məryəm” surəsinin 58-ci ayəsi, “Həcc” surəsinin 18 və 77-ci ayələri, “Furqan” surəsinin 60-cı ayəsi, “Nəml” surəsinin 26-cı ayəsi, “Sad” surəsinin 24-cü ayəsi və “İnşiqaq” surəsinin 21-ci ayəsi daxildir.

Şeyx Səduqə aid edilənə əsasən, ayədə “səcdə” sözünün olması o ayənin müstəhəb səcdəsinin olmasına işarə edir.

Qiraət etmək səcdəsi və onun hökmlərindən fiqh kitablarının təharət və namaz fəsillərində bəhs edilmişdir. Onun hökmlərindən bəziləri bunlardır:

• Quranın vacib səcdəsi bilavasitə yerinə yetirlməsi vacib olan bir əməldir. Buna görə də “Əzaim” surələrinin səcdəsi olan ayələrini qiraət etməklə və ya eşitməklə səcdə dərhal vacib olur.

• Qiraət etmək səcdəsində dəstəmaz, qüsl, qibləyə üz durmaq və xüsusi zikr demək şərt deyil, amma alın səcdə səhih olan bir şeyin üzərinə qoyulmalıdır. Bununla belə, qiraət etmək səcdəsi üçün xüsusi zikrlər də nəql olunmuşdur.

• Əgər cənabətli olan şəxs və heyzli olan qadın səcdə ayələrini eşitsələr, onlara səcdə etmək vacibdir. Əlbəttə, fəqihlərin fətvasına əsasən, cənabətli olan şəxsə və heyzli olan qadına “Əzaim” surələrini qiraət etmək haramdır.

• Əgər bir şəxs namazda səhvən “Əzaim” surələrindən birini oxuyarsa, səcdə ayəsinə və ya surənin yarısına çatmamış başa düşsə, səcdə surəsini tərk edib başqa bir surə oxumalıdır. Amma əgər səcdə ayəsindən və ya surənin yarısından sonra bilsə, səcdə və namazı necə yerinə yetirmək barədə fəqihlər arasında ixtilaf vardır. İmam Xomeyninin (r.ə) fətvasına əsasən, bu halda işarə ilə səcdə etməli və səcdəsi olan surəni oxumaqla kifayətlənməlidir. Həmçinin Ayətullah Sistani və Seyid Musa Şübeyri Zəncaninin fətvasına əsasən, əgər vacib səcdəni yerinə yetirməsə, günah etmiş olsa belə, namazı səhihdir. Şiə fəqihlərinin fətvasına əsasən, vacib namazlarda vacib səcdəsi olan surələri bilərəkdən oxumaq namazın batil olmasına səbəb olur.