İrtimasi dəstəmaz
- Bu məqalə bir fiqhi məfhum haqqında məlumat xarakterli yazılmışdır. Ona görə də dini əməlləri yerinə yetirmək üçün meyar ola bilməz. Dini ayinlər üçün başqa mənbələrə müraciət edin.
İrtimasi dəstəmaz, (ərəbcə: الوضوء الارتماسي) dəstəmazın növlərindən biridir ki, niyyətdən sonra[1] dəstəmaz niyyəti ilə üz, sonra əllər suya salınır.[2]
Həmçinin dəstəmaz alan şəxsin dəstəmaz üzvlərini suya batırmasını, dəstəmaz niyyəti etdikdən sonra onu sudan çıxarmasını caiz hesab etmişlər.[3]
İrtimasi dəstəmazında üz və əllər suya batırıldıqdan sonra baş və ayaqlar məsh edilir.[4]
İrtimas fiqhi termindir. Başın və ya digər üzvlərin suya batırılması mənasında işlədilir[5] İrtimasi dəstəmazda da tərtibə riayət etmək qeyri irtimasi dəstəmazda olduğu kimidir ki, əvvəlcə üz, sonra sağ əl, sonra isə sol əl yuyulur.
Dəstəmazda üz və əllər yuxarıdan aşağı yuyulur; Üz alından, əllər dirsəkdən suya batırlır. Əlbəttə ki, əllərini və üzünü sudan çıxararkən dəstəmaz almaq niyyəti etsə, üzünü alından, əlləri isə dirsəkdən çıxarmalıdır.[6]
İmam Xomeyninin (r.ə.) fətvasına əsasən, dəstəmazda yalnız iki dəfə əl və üzü suya salmaq olar; Birinci dəfə vacib, ikinci dəfə isə icazəlidir, ondan artıq olması isə caiz deyil.[7] Bəzi üzvləri irtimasi, bəzilərini isə tərtibi şəkildə yumaq caiz sayılır.[8]
Bəzi fəqihlər irtimasi dəstəmazda başın və ayaqların dəstəmaz suyu ilə məsh edilməsi üçün bəzi şərtlər qoyublar ki, onlarsız irtimasi dəstəmaz səhih deyildir:
- İmam Xomeyni belə hesab edirdi ki, dəstəmaz suyu ilə baş və ayaqlara məsh çəkmək üçün yalnız əlləri suya saldıqdan sonra dəstəmaz niyyəti edib, sonra əlləri sudan çıxartmaq olar.[9]
- Şiə fəqihlərindən Seyyid Əbülqasım Xoi və Mirzə Cavad Təbrizi hesab edirdilər ki, sol əli irtimasi şəkildə yumaq olmaz.[10]
- Mərcəyi-təqlid Seyyid Əli Sistani irtimasi qaydada yuyulan əlin yaşlığı ilə məsh çəkməyi caiz bilir, lakin onun ehtiyatın əksinə olduğunu hesab edir.[11]
- Mərcəyi-təqlidlərdən Nasir Məkarim Şirazi hesab edir ki, dəstəmaz alan şəxs əlləri sudan çıxardıqdan sonra su əllərin üzərinə axdığı müddətcə dəstəmaz almağa niyyət etməlidir.[12]
Əlaqəli məqalələr
İstinadlar
- ↑ Mirzaye Qummi, Cameuş-şitat, h.q 1413, c.1, s.32
- ↑ Behcət, Risalə Tozihe Məsail, h.q 1428, s.53
- ↑ İmam Xomeyni, Tozihul-məsail, h.q 1426, s.61
- ↑ Xamenei, Əcvəbətul-istiftaat, h.q 1424, s.21
- ↑ Muəssisətu dairətil-məarif Fiqhu İslami, h.q 1426, c.1, s.346
- ↑ Məkarim Şirazi, Risalə Tozih-Məsail, h.q 1429, s.60
- ↑ İmam Xomeyni, Tozihul-məsail, h.q 1424, c.1, s. 199
- ↑ Muəssisətu dairətil-məarif Fiqhu İslami, h.q 1426, c.1, s.347
- ↑ İmam Xomeyni, Risalə Nicatul-ibad, h.ş 1385, s.20
- ↑ İmam Xomeyni, Tozihe məsail, h.ş 1385, s.160
- ↑ İmam Xomeyni, Tozihe məsail, h.ş 1385, s.160
- ↑ İmam Xomeyni, Tozihe məsail, h.ş 1385, s.161
Ədəbiyyat
- İmam Xomeyni, Seyyid Ruhullah, Tozihul-məsail, (Həmrah ba fətəvaye füqəhaye bozorq), Qum, Came Mudərrisin, h.q 1424
- İmam Xomeyni, Seyyid Ruhullah, Tozihul-məsail, h.q 1426
- İmam Xomeyni, Seyyid Ruhullah, Risalətu nicatil-ibad, Tehran, Muəssisə: Tənzim və nəşre asare İmam Xomeyni (r), 2-ci çap, h.ş 1385
- Behcət, Muhəmməd Təqi, Risalə tozihe məsail, Qum, Enteşarate Şəfəq, h.q 1428
- Xamanei, Əli, Əcvəbətul-istiftaat, Qum, Mərkəze nəşre Ayətullah Xamenei, h.q 1424
- Məkarim Şirazi, Nasir, Risalə Tozih məsail, Qum, Enteşarate mədrəse İmam Əli ibn Əbi Talib (ə), h.q 1429
- Mirzaye Qummi, Əbul-Qasim ibn Muhəmməd Həsən, CAmeuş-şitat fi əcvəbətis-sualat, Tehran, Kihan, h.q 1413
- Muəssisətu dairətil-məarif Fiqhu İslami, Fərhənge fiqh mutabiq ba məzahebe Əhli Beyt (ə), Qum, Muəssisətu dairətil-məarif İslami, h.q 1426