- Bu məqalə məssi-meyyit qüslü barəsindədir. Meyyitə (ölən insana) toxunmaq barədə məlumat almaq üçün Məssi-meyyit məqaləsinə daxil olun.
Məssi-meyyit qüslü (ərəbcə: غسل مس الميت ) - ölmüş adamın bədəninə o, soyuyandan sonra və yaxud ona qüsl verilməzdən qabaq təmas etməklə vacib olan qüsl. Şiə fəqihlərinə görə, bu qüsl vacibdir. Lakin sünnilərə görə, ölüyə toxunma qüslü müstəhəbdir. Məsum şəxsin və yaxud şəhidin bədəninə toxunarkən qüsl vermək vacib deyil.
Şiə fəqihlərinin məşhur nəzrinə görə, ölüyə toxunma qüslü dəstəmazı əvəz etmir. Həmçinin, ölüyə toxunma qüslünün əl-hədəs əl-əkbər (qüsla səbəb olan hallar) və ya əl-hədəs əl-əsğər (dəstəmazın pozulmasına səbəb olan hallar) olması haqqında iki baxış var: birinci baxışa görə, məsciddə dayanmaq və ya oruc tutmaq məqsədi ilə ölüyə toxunma qüslü verilməlidir. İkinci baxışa görə isə, ölüyə toxunma qüslü dəstəmaz tələb edən hallarda vacibdir.
Əhəmiyyəti
Ölüyə toxunma (məssi-meyit) qüslü ölmüş adamın bədəninə təmas etməklə vacib olur.[1] Bu qüsl haqqında fiqh kitablarında “Təharət” fəslində bəhs edilir.[2] Məlum qüslün forması digər qüsllarla, xüsusi ilə cənabət qüslü ilə eynidir.[3] Qüsl iki cür verilir: tərtibli və irtimasi. Tərtibli qüsl edilərkən niyyətdən sonra əvvəl baş və boyun, sonra bədənin sağ tərəfi və daha sonra isə sol tərəfi tamamilə yuyulur. Lakin irtimasi qüsl zamanı bədən bütünlüklə suya batırılır.[4]
Fəlsəfəsi
Ölüyə toxunma qüslünün fəlsəfəsi kimi, gigiyenik qaydalara riayət etmək və təmas edəndən sonra ruhən paklanmaq göstərilir. İmam Rzadan (ə) nəql edilən bir rəvayətə görə, ölüyə qüsl verən şəxs, meyitin bədənindən ona sirayət edə biləcək natəmiz şeylərdən (mikroblardan) qorunmaq üçün qüsl verməlidir. Çünki, ruh bədəndən çıxanda bədəndə bəzi xəstəliklər və çirkli maddələr (infeksiyalar) qalır.[5]
Fiqhi hökümlər
Əksər şiə fəqihlərinə görə, ölüyə toxunma qüslü vacibdir.[6] Bəzi məlumatlara görə, fəqihlər arasında təkcə Seyyid Mürtəza bu qüslü müstəhəb hesab etmişdir.[7] Habelə, Əllamə Hillinin bildirdiyinə görə (d. 648/1250 - ö. 726/1325) sünni fəqihlər ölüyə toxunma qüslünü vacib bilmirlər.[8] Onların əksəriyyətinə görə, bu qüsl müstəhəbdir.[9]
Şiə fəqihlərinə görə, meyitə yalınız bədəni soyuyandan sonra və ona qüsl verilməzdən qabaq təmas edəndə, qüsl almaq vacib olur. Buna görə də cənazəyə, qüsl veriləndən sonra toxunarkən ölüyə toxunma qüslü almağa ehtiyac yoxdur.[10]
İstisnalar
Şiə fəqihlərinin nəzərinə əsasən, ölüyə toxunma qüslünə dair bir neçə istisna hallar mövcuddur. Belə ki, məsumun, döyüş meydanında qətlə yetirilmiş şəhidin və qisas və ya digər dini cəza (hədd) tətbiq edilməzdən qabaq meyit qüslü almış şəxsin bədəninə toxunanda ölüyə toxunma qüslü almaq vacib deyil.[11] Əlbəttə, bəzi müctəhidlərin rəyinə görə, şəhidin bədəninə təmas edəndə qüsl almaq lazımdır.[12]
Əlaqədar hökümlər
Ölüyə toxunma qüslü ilə əlaqədar bəzi hökümlər:
- Əksər müctəhidlərin nəzərinə əsasən, ölüyə toxunma qüslü dəstəmazı əvəz etmir. Buna görə də namaz qılmaq üçün bu qüsldan əlavə dəstəmaz da almaq lazımdır.[13] Ayətullah Sistaninin fətvası isə fərqlidir. Onun nəzərinə görə, cənabət qüslü kimi ölüyə toxunma qüslü də dəstəmazı əvəz edir.[14]
- Əksər müctəhidlərə görə, bədəndən qopmuş sümüklü üzvə toxunanda qüsl almaq lazımdır.[15] Ayətullah Sistaniyə görə isə, bədəndən qopmuş üzv hətta sümüklü və ətli olsa belə, ona təmas etməklə qüsl vacib olmur.[16]
- Bəzi fəqihlərə görə, ölüyə toxunma qüslü yalınız dəstəmaz tələb edən hallarda, məsələn, namaz qılmaq, Quranın mətninə toxunmaq kimi hallarda vacibdir. Başqa qrup müctəhidlər isə ölüyə toxunma qüslünü əl-hədəs əl-əkbər (qüsla səbəb olan hallar) hesab edirlər. Buna görə də paklıq tələb edən işlər, məsələn, namaz qılmaq, təvaf etmək, oruc tutmaq və ya məsciddə dayanmaq məqsədi ilə ölüyə toxunma qüslü verilməlidir.[17] Vəhid Behbəhaninin fikrincə, ikinci baxış fəqihlərin məhşur rəyi sayılır.[18] Buna rəğmən, əksər müasir fəqihlər birinci rəyi qəbul etmişlər.[19]
Əlaqəli məqalələr
İstinadlar
- ↑ Əli Şiə, Əhkame meyyit dər fiqhe məzahibe İslami, s.57
- ↑ Təbatəbai Yəzdi, Əl-Ürvətul-vüsqa, h.q 1419, c.2, s.12
- ↑ Təbatəbai Yəzdi, Əl-Ürvətul-vüsqa, h.q 1419, c.2, s.10
- ↑ Təbatəbai Yəzdi, Əl-Ürvətul-vüsqa, h.q 1419, c.1, s.522-524
- ↑ Şeyx Səduq, İləluş-şəraye, h.q 1485, c.1, s.300, hədis .
- ↑ Amili, Miftahul-kəramət, c.4, s.312
- ↑ Amili, Miftahul-kəramət, c.4, s.313
- ↑ Əllamə Hilli, Təzkirətul-füqəha, h.q 1414, c.2, s.134
- ↑ Şeyx Tusi, Əl-Xilaf, c.1, s.223
- ↑ Təbatəbai Yəzdi, Əl-Ürvətul-vüsqa, h.q 1419, c.2, s.3
- ↑ Nəcəfi, Cəvahirul-kəlam, h.ş 1362, c.5, s.307
- ↑ Təbrizi Ğərəvi, h.q 1411, c.8, s.294-298
- ↑ Təbatəbai Yəzdi, Əl-Ürvətul-vüsqa, h.q 1419, c.2, s.9-10
- ↑ Sistani, Tozihul-məsail, s.103, məsələ 518
- ↑ Təbatəbai Yəzdi, Əl-Ürvətul-vüsqa, h.q 1419, c.2, s.5
- ↑ Sistani, Minhacus-salihin, h.q 1417, c.1, s.116
- ↑ Təbatəbai Yəzdi, Əl-Ürvətul-vüsqa, h.q 1419, c.2, s.11; Amili, Miftahul-kəramət, c.4, s.314-317
- ↑ Amili, Miftahul-kəramət, c.4, s.314
- ↑ Bəni Haşim Xomeyni, Tozihul-məsaile mərace, h.ş 1392, c.1, s.393-394
Ədəbiyyat
- Bəni Haşim Xomeyni, Seyyid Məhəmməd Möhsin, Tozihul-məsaile mərace, Dəftəre enteşarate İslami, h.ş 1392
- Təbrizi Ğərəvi, Mirza Əli, Ət-Tənqiyhu, 2-ci çap, h.q 1411
- Hüseyni Amili, Seyyid Məhəmməd Cavad, Miftahul-kəramət, Qum, İslami nəşr müəssisəsi
- Sistani, Seyyid Əli, Minhacus-salihin, Qum, h.q 1417
- Şeyx Səduq, Məhəmməd ibn Əli, İləluş-şəraye, Qum, h.ş 1385 \ m. 1966
- Şeyx Tusi, Məhəmməd ibn Həsən, Əl-Xilaf, İslami nəşr müəssisəsi
- Təbatəbai Yəzdi, Seyid Məhəmməd Kazim, Əl-Urvətul-vüsqa, Qum, İslami nəşr müəssisəsi, h.q 1419
- Əllamə Hilli, Həsən ibn Yusif, Təzkirətul-füqəha, Qum, h.q 1414
- Sistani, Seyyid Əli, توضیح المسائل
- Əli Şiə, Əli, احکام میت در فقه مذاهب اسلامی
- Nəcəfi, Məhəmməd Möhsin, Cəvahirul-kəlam, Beyrut, 7-ci çap, h.ş 1362