Meyit namazı

Bu məqalə bir fiqhi məfhum haqqında məlumat xarakterli yazılmışdır. Ona görə də dini əməlləri yerinə yetirmək üçün meyar ola bilməz. Dini ayinlərə əməl etmək üçün başqa mənbələrə müraciət edin.

Meyit namazı (Ərəbcə: صلاة الميت) müsəlmanların dəfn edilməzdən əvvəl cənazəsinə oxunmalı olan vacib namazdır. Meyit namazında beş təkbir vardır. Bunda birinci təkbirdən sonra kəlmeyi-şəhadət deyilir. İkinci təkbirdən sonra salavat çevrilir. Üçüncü təkbirdən sonra möminlər və müsəlmanlar üçün istiğfar (bağışlanma) edilir. Dördüncü təkbirdən sonra namazı qılınan meyit üçün bağışlanma dilənir. Beşinci təkbirlə namaz sona çatır. Meyit namaz digər namazlardan fərqlidir. Onun həmd, rüku, səcdə, təşəhhüd və salamı yoxdur. Həmçinin təharət onda şərt deyil; Buna görə də dəstəmazsız və qüslsüz də qılına bilər. Əlbəttə ki, orada digər vacib namazların şərtlərinə riayət etmək daha yaxşıdır.

Meyit namazını həm camaatla, həm də tək qılmaq olar; Amma camaatla qılındıqda məmum (iqtida edən) də təkbirləri və duaları oxumalıdır.

Sünnilərin qıldığı meyit namazı dörd təkbirlə qılınır və salamla bitir.

Tərif

Meyit namazı müsəlmanların qüsl və kəfənləndikdən sonra və dəfn edilməzdən əvvəl müsəlman cənazəsi üzərində oxuması vacib olduğu dua və təkbirlərə deyilir. Fiqhi mənbələrə əsasən, təharət kimi vacib namazların bəzi şərtləri meyit namazında şərt deyildir. Həmçinin meyit namazının salamı yoxdur.

Meyit namazı, namaz deyil

Şəhid Saninin dediyinə görə, fəqihlər arasında məşhur olan rəyə əsasən, meyit namazı, namaz sayılmır. O, əslində meyit üçün edilən bir növ duadır. Çünki rüku və səcdə olmadan namazın heç bir mənası yoxdur. Həmçinin təharətli olmaq hər namazda şərtdir, lakin meyit namazında bunların heç biri yoxdur.

"Fiqhur-Rza" kitabında İmam Rzadan (ə) nəql olunan bir rəvayətdə deyilir ki, meyit namazı, namaz deyil və yalnız təkbirdir; Çünki namaz rüku və səcdəsi olan bir şeydir.

Meyit namazının qılınma qaydası

Ayətullah Məkarim Şirazinin imamətliyi ilə Məhəmməd Mehdi Asəfinin cənazəsi üzərində cənazə namazı qılınması (Qum-16 iyun 2014)

Meyitə namaz qılmaq üçün meyit üzü qibləyə elə qoyulur ki, onun başı namaz qılanın sağ tərəfində, ayaqları isə sol tərəfində olsun. Namaz qılan üzü qibləyə durmalıdır. Onun meyitlə fasiləsi çox olmamalıdır. Həmçinin namazı ayaq üstə qılmalıdır.

Meyit namazını qılan bu namaz üçün niyyət etdikdən sonra beş təkbir deyir. İlk dörd təkbirin hər birindən sonra xüsusi dualar oxunur və beşinci təkbirlə namaz sona çatır.

Birinci təkbirdən sonra kəlmeyi-şəhadət deyilir. İkinci təkbirdən sonra salavat çevrilir. Üçüncü təkbirdən sonra möminlər və müsəlmanlar üçün istiğfar (bağışlanma) edilir. Dördüncü təkbirdən sonra namazı qılınan meyit üçün bağışlanma dilənir.

Dörd təkbirdən sonra deyilən zikr və dualar bunlardan ibarətdir:

اَشهَدُ اَن لاَاِلَهَ اِلاَّالله وَاَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللهِ

"Əşhədu ənla ilahə illəllahu və ənnə Muhəmmədən rəsulullah".

Geniş dua

أَشهَدُ اَن لاَاِلهَ إِلاَاللهُ وَحدَهُ لاَشَرِیکَ لَهُ وَاَشهَدُ اَنً مُحَمَّدًا عَبدُهُ وَرَسُولُهُ اَرسَلهُ بِالحَقِ بَشِیرًا وَنَذِیرًا بَینَ یَدَىِ السَاعِةِ

"Əşhədu ənla ilahə illəllahu vəhdəhu la şərikə ləhu və əşhədu ənnə Muhəmmədən əbduhu və rəsuluhu ərsələhu bil həqqi bəşirən və nəzirən bəynə yədəyis-saəh".

İkinci təkbir

Qısa dua

أَلّلهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَاَلِ مُحَمَّدٍ

"Əllahummə səlli əla Muhəmmədin və ali Muhəmməd".

Geniş dua

أَلّلهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَبَارِک عَلَى مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَارحَم مُحَمَّدًا وَآلَ مُحَمَّداً کَاَفضَلِ مَاصَلَّیتَ وَبَارَکتَ وَتَرَحَّمتَ عَلَى اِبراهِیمَ وَآلِ اِبراهِیمَ اِنَّکَ حَمِیدً مَجِیدً وَصَلَّ عَلَى جَمٍیعِ الاَنبِیَاءِ وَ المُرسَلِینَ

"Allahummə səlli əla Muhəmmədin və ali Muhəmməd və barik əla Muhəmmədin və ali Muhəmməd və vərhəm Muhəmmədən və alə Muhəmməd kəəfzəli ma səlləytə və barəktə və tərəhhəmtə əla İbrahimə və ali İbrahimə innəkə həmidun məcid və səlli əla cəmiil ənbiyai vəl mursəlin".

Üçüncü təkbir

Qısa dua

أَلّلهُمَّ اغفِرللمؤمِنِینَ وَالمؤمِنَاتِ

"Əllahum-məğfirlil mömininə vəl-möminat".

Geniş dua

أَلّلهُمَّ اغفِر لِلمؤمِنِینَ وَالمُؤمِنَاتِ وَالمُسلِمِینَ وَالمُسلِمَاتِ الاَحیَاءِ مِنْهُم وَالاَمواَتِ تَابِع بَینَنَا وَبَینَهُم بِاالخَیرَاتِ اِنَّکَ مجیب الدعوات اِنَّکَ عَلَى کُلَّ شَىءٍ قَدِیرً

"Allahumməğfirlil-mömininə vəl möminat vəl musliminə vəl muslimat əl əhyai minhum vəl əmvat tabi bəynəna və bəynəhum bilxəyrat innəkə mucibud-dəəvat innəkə əla kulli şəyin qədir".

Dördüncü təkbir

Qısa dua

Meyyit kişidirsə:

أَلّلهُمَّ اغفِر لِهَذَا المَیِّتِ

"Allahumməğfir lihazəl-məyyit"

Meyyit qadındırsa:

أَلّلهُمَّ اغفِر لِهَذهِ المَیتَةِ

"Allahumməğfir lihazihil-məytəti" deyilir.

Geniş dua

Meyit kişidirsə belə deyilir:

أَلّلهُمَّ اِنَّ هَذا عَبدُکَ وَابنُ عَبدِکَ وَابنُ اَمَتِکَ نَزَلَ بِکَ وَاَنتَ خَیرُ مَنزُوُلٍ بِهِ أَلّلهُمَّ اِتًا لاَنَعلَمُ مِنهُ اِلاَ خَیرَا وَاَنتَ اَعلَمُ بِهِ مَنًا أَلّلهُمَّ اِن کَانَ مُحسِنًا فَزِد فِى اِحسَانِهِ وَ اِن کَانَ مُسِیئًا فَتَجَاوَز عَنهُ وَاَغفِرلَهُ أَلّلهُمَّ اجعَلهُ عِندَکَ فِى اَعلَى عِلًیِّیِنَ وَاخُلُف عَلَى اَهلِهِ فِى الغَابِرِینَ وَارحَمهُ بِرَحمَتِکَ یَااَرحَمَ الرَّاحِمین

"Allahummə innə haza əbdukə vəbnu əbdikə vəbnu əmətikə nəzələ bikə və əntə xəyru mənzulin bihi allahummə inna la nəələmu minhu illa xəyrən və əntə əələmu bihi minnə Allahummə in kanə muhsinən fəzid fi ihsanihi və in kanə musiən fətəcavəh ənhu vəğfir ləhu Allahumməcəlhu indəkə fi əla illiyyinə vəxluf əla əhlihi fil-ğabirinə vərhəmhu birəhmətikə ya ərhəmər-rahimin".

Əgər meyit qadındırsa dördüncü təkbirdən sonra belə deyilir:

أَلّلهُمَّ اِنَّ هَذِهِ اَمَتُکَ وَاَبنَتُ عَبدِکَ وَابنَتُ اَمَتِکَ نَزَلَت بِکَ وَاَنتَ خَیرُ مَنزُولِ بِهِ أَلّلهُمَّ اِنَّا لاَنَعلَمُ مِنهَا الاَّ خَیرَا وَانتَ اَعلَمُ بِهَا مِنًا أَلّلهُمَّ اِن کَانَت مُحسِنَةً فَزِد فِى اِحسَانِهَا وَاِن کَانَت مُسِیتُةً فَتَجَاوَز عَنهَا وَاغفِرلَهَا أَلّلهُمَّ اجعَلهَا عِندَکَ فِى اعلىَ عَلِّییِّن وَاخلُف عَلَى اَهلِهَا فِى الغابِرِنَ وَارحَمهَا بِرَحمَتِکَ یَا اَرحَمَ لرَّاحِمِنَ

"Allahummə innə hazihi əmətukə vəbnətu əbdikə vəbnətu əmətikə nəzələt-bikə və əntə xəyru mənzulin bihi. əllahummə inna la nəələmu minha illa xəyrən və əntə ələmu biha minna allahummə in kanət muhsinətən fəzid fi ihsaniha və in kanət musiətən fətəcavəz ənha vəxfir ləha Allahumməcəlha indəkə fi əla illiyyinə vəxluf əla əhliha fil-ğabirinə vərhəmha birəhmətikə ya ərhəmər rahimin".

Beşinci təkbir

Namaz sona çatır.

Sünni fəqihlərinin rəyi

Sünnilərə görə meyit namazında dörd təkbir vardır. Birinci təkbirlə namaz başlanır və ondan sonra Allaha həmd oxunur. İkinci təkbirdən sonra salavat göndərirlər. Üçüncü təkbirdən sonra meyit üçün dua edirlər. Dördüncü təkbir və salamla isə namaz sona çatır. Əlbəttə ki, bu namazın bəzi təfərrüatlarında sünnilər arasında ixtilaflar vardır.

Hökmlər

Meyit namazının fiqhi hökmlərindən bəziləri bunlardır:

• Meyit namazı vacibi kifaidir; Buna görə də kimsə onu qılsa, onun vacibliyi başqalarının boynundan götürülər.
• Sahib Cəvahirin dediyinə görə məşhur fəqihlərin rəyinə əsasən bir meyitə bir neçə namaz qılmaq məkruhdur. Ayətullah Sistaninin fətvasına əsasən, bu məkruhluq sübuta yetirilməmişdir. Habelə əgər ölən şəxs elm və təqva sahibi olsa, məkruh deyildir.
• Meyit namazı camaatla qılına bilər, lakin məmum (iqtida edən) təkbirləri və duaları özü deməlidir.
• Altı yaşına çatmış müsəlmana meyit namazı qılmaq vacibdir.
• Kafir və ya nasibiyə (Əhli-beyt (ə) düşmənləri) meyit namazı qılınmaz.
• Meyit namazında kiçik hədəs və böyük hədəsdən pak olmaq lazım deyil. Əlbəttə, bu namazda da digər vacib namazların şərtlərinə riayət etmək daha yaxşıdır.
• Meyit namazı, meyit dəfn edilməzdən əvvəl, qüsl və kəfənləndikdən sonra oxunmalıdır.
• Əgər bir müsəlman namazsız dəfn olunarsa, onun qəbri başında namaz qılınmalıdır.
• Bir neçə meyit üzərində birlikdə bir meyit namazını qılmaq olar.
• Məscidlərdə meyit namazı qılmaq məkruhdur. Mərcəyi-təqlidlərin bəzisi Məscidül-Həramı bu hökmdən istisna ediblər. Amma bəziləri isə bu istisnanı qəbul etməyiblər.
• Meyit namazını ayaqqabı ilə də qılmaq olar, hərçənd ki, ayaqqabısız qılmaq müstəhəbdir.

Tarixi meyit namazları

Həzrət Zəhranın (s) və İmam Xomeyninin (rəh) cənazələri üzərində qılınan meyit namazlarının hər biri bir cəhətdən diqqət çəkən meyit namazlarındandır: Tarixçilərin dediyinə görə, həzrət Əli (ə) zövcəsi Fatiməni (s) gecə qüsl etdi və onun cənazəsinə namaz qıldı. Təbərsinin verdiyi məlumata əsasən, İmam Həsən (ə), İmam Hüseyn (ə), Miqdad, Salman Farsi, Əbuzər Qəffari, Əmmar ibn Yasir, Əqil ibn Əbu Talib, Zübeyr ibn Əvam, Boreydə ibn Həsib Əsləmi və bir sıra Bəni-Haşimdən olan şəxslər Həzrət Zəhranın (s) cənazəsinə qılınan namazda iştirak ediblər.

Bunun səbəbi həzrət Fatimənin (s) həzrət Əliyə (ə) onu gecə vaxtı dəfn etməyi vəsiyyət etməsi idi ki, ona zülm edən insanlar onun dəfnində iştirak etməsinlər və cənazəsinə namaz qılmasınlar.

İmam Xomeyninin (rəh) cənazəsi üzərində qılınan meyit namazı izdihamlı şəkildə qılınan namazlardan biri olub. Bu namaz 1989-cu ilin may ayında Ayətullah Qolpayeqaninin imamlığı ilə qılınmışdır. İmam Xomeyninin (rəh) dəfn mərasimi tarixin ən izdihamlı dəfn mərasimi hesab olunur.

Əlaqəli məqalələr

• Kəfən
• Dəfn
• Meyitə təlqin demək
• Meyit qüslu
• Hənut