Səhifeyi Səccadiyyənin üçüncü duası
| Mövzu | Allahın mələklərinə salam və onların xüsusiyyətləri və növlərinin bəyanı |
|---|---|
| Məsumdan nəql olunub \ Məsumdan nəql olunmayıb | Məsumdan nəql olunub |
| Nəql olunub | İmam Səccad (ə) |
| Ravi | Mütəvəkkil ibn Harun |
| Şiə mənbələri | Səhifeyi Səccadiyyə |
Səhifeyi Səccadiyyənin üçüncü duası (ərəbcə: الدعاء الثالث من الصحيفة السجادية) İmam Səccaddan (ə) nəql olunan dualardandır. Bu duada ərşi daşıyan mələklərə və Allahın bütün mələklərinə salam göndərilir və onların xüsusiyyətləri və qismləri bəyan olunur. İmam Səccad (ə) bu duada mələklərin Allahı təsbih etməkdə yorulmaması, zəiflik göstərməməsi, onların Allah qarşısında xüzu və xüşu etmələri, eləcə də ilahi əmr və göstərişlərdə səhlənkarlıq etməmələrindən danışır.
Üçüncü dua, Səhifeyi Səccadiyyənin bəzi şərhlərində, məsələn, Hüseyn Ənsarianın fars dilində yazdığı “Aşiqlər Diyarı” əsəri və Seyid Əli Xan Mədəninin ərəb dilində qələmə aldığı “Riyazus-Salikin fi şərhi səhifəti Seyyidis-Sacidin” adlı əsərində şərh olunmuşdur.
Duanın təlimləri
Səhifeyi Səccadiyyənin üçüncü duasının əsas mövzusu Allahın mələklərinin xüsusiyyətlərini, Allah dərgahındakı mövqelərini, mələk qruplarını və onlara salam göndərilməsini bəyan etməkdir. Bu duadan əldə olunan əsas təlimlər aşağıdakılardır:
- Ərşi daşıyan mələklərin Allahı təsbih, təqdis və ibadətdə yorulmaması və zəiflik göstərməməsi
- Mələklərin Allahın əmr və göstərişlərini icra etməkdə səhlənkarlıq etməmələri və qəflətdən uzaq olmaları
- İsrafilin sura üfürməsi ilə ölülərin dirilməsi
- Mikailin Allah dərgahındakı yüksək məqamı
- Cəbrail vəhyin əmini (əmanətdarı) və Allah dərgahına yaxın mələklərdəndir
- Ruhul-əmin Allahın izzət və böyüklük səltənətinin hüdudlarında hökmranlıq edən mələklərin başçısıdır
- Mələklərdə şəhvət və qəflət yoxdur
- Mələklərin Allahın əzəməti qarşısında xüzu və xüşu etmələri və öz ibadətlərindəki səhlənkarlığa etiraf etmələri
- Mələklər peyğəmbərlərə vəhy gətirənlərdir
- Cənnət əhlinə salam göndərən mələklərə salam göndərmək
- Mələk qruplarının bəyanı: Yalnız Allaha məxsus olan mələklər, səmanın ətrafında yerləşdirilmiş mələklər, yağışın xəzinədarları, buludları hərəkətə gətirən mələklər, küləyin xəzinədarları, dağlara nəzarət edən mələklər, insanların əməllərini qoruyan və yazan mələklər, ölüm mələyi (Əzrail) və onun köməkçiləri, Nəkir və Münkər, qəbirdə ölüləri imtahana çəkən mələk (Ruman), Beytul-Məmura təvaf edən mələklər, malik və cəhənnəmin xəzinədarları, Rizvan və cənnətin xidmətçiləri, cəhənnəmdə məmur olan mələklər, adları çəkilməyən və vəzifələri bizə bəlli olmayan mələklər, insanla birlikdə olan mələklər (Saiq və Şəhid) və.
- Allahın mələkləri təmizləyib və ucaltması üçün onlara salam göndərməsi.[1]
Duaya yazılan şərhlər
Səhifeyi Səccadiyyənin üçüncü duası Hüseyn Ənsarianın “Aşiqlər Diyarı”,[2] Məhəmməd Həsən Məmduhi Kirmanşahinin “Şühud və Mərifət”,[3] Məhəmməd Təqi Xəlcinin “Əsrare Xamuşan”[4] və Seyid Əhməd Fəhrinin “Səhifeyi Səccadiyyənin şərhi və tərcüməsi”[5] kimi kitablarda fars dilində izah edilmişdir.
Səhifeyi Səccadiyyənin üçüncü duası həmçinin Seyid Əli Xan Mədəninin qələmə aldığı “Riyazus-Salikin fi şərhi səhifəti Seyyidis-Sacidin”,[6] Məhəmməd Cavad Müğniyənin “Fi zilalis-Səhifətis-Səccadiyyə”,[7] Məhəmməd ibn Məhəmməd Darabinin “Riyazul-Arifin”,[8] kitablarında və Seyid Məhəmməd Hüseyn Fəzlullahın “Afaqur-Ruh”[9] adlı kitabı da daxil olmaqla, bir sıra ərəb dilində yazılmış əsərlərdə şərh edilmişdir. Bu duanın sözləri, həmçinin lüğəvi şərhlərdə, məsələn, Feyz Kaşaninin “Təliqat ələs-Səhifətis-Səccadiyyə”[10] adlı əsərində lüğəvi baxımdan izah edilmişdir.
Duanın mətni və tərcüməsi
وَ كَانَ مِنْ دُعَائِهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ فِي الصَّلَاةِ عَلَي حَمَلَةِ الْعَرْشِ وَ كُلِّ مَلَكٍ مُقَرَّبٍ
اللَّهُمَّ وَ حَمَلَةُ عَرْشِكَ الَّذِينَ لَا يَفْتُرُونَ مِنْ تَسْبِيحِكَ، وَ لَا يَسْأَمُونَ مِنْ تَقْدِيسِكَ، وَ لَا يَسْتَحْسِرُونَ مِنْ عِبَادَتِكَ، وَ لَا يُؤْثِرُونَ التَّقْصِيرَ عَلَى الْجِدِّ فِي أَمْرِكَ، وَ لَا يَغْفُلُونَ عَنِ الْوَلَهِ إِلَيْكَ
وَ إِسْرَافِيلُ صَاحِبُ الصُّورِ، الشَّاخِصُ الَّذِي يَنْتَظِرُ مِنْكَ الْإِذْنَ، وَ حُلُولَ الْأَمْرِ، فَيُنَبِّهُ بِالنَّفْخَةِ صَرْعَى رَهَائِنِ الْقُبُورِ
وَ مِيكَائِيلُ ذُو الْجَاهِ عِنْدَكَ، وَ الْمَكَانِ الرَّفِيعِ مِنْ طَاعَتِكَ
وَ جِبْرِيلُ الْأَمِينُ عَلَى وَحْيِكَ، الْمُطَاعُ فِي أَهْلِ سَمَاوَاتِكَ، الْمَكِينُ لَدَيْكَ، الْمُقَرَّبُ عِنْدَكَ
وَ الرُّوحُ الَّذِي هُوَ عَلَى مَلَائِكَةِ الْحُجُبِ.
وَ الرُّوحُ الَّذِي هُوَ مِنْ أَمْرِكَ، فَصَلِّ عَلَيْهِمْ، وَ عَلَى الْمَلَائِكَةِ الَّذِينَ مِنْ دُونِهِمْ مِنْ سُكَّانِ سَمَاوَاتِكَ، وَ أَهْلِ الْأَمَانَةِ عَلَى رِسَالاتِكَ
وَ الَّذِينَ لَا تَدْخُلُهُمْ سَأْمَةٌ مِنْ دُؤُوبٍ، وَ لَا إِعْيَاءٌ مِنْ لُغُوبٍ وَ لَا فُتُورٌ، وَ لَا تَشْغَلُهُمْ عَنْ تَسْبِيحِكَ الشَّهَوَاتُ، وَ لَا يَقْطَعُهُمْ عَنْ تَعْظِيمِكَ سَهْوُ الْغَفَلَاتِ.
الْخُشَّعُ الْأَبْصَارِ فَلَا يَرُومُونَ النَّظَرَ إِلَيْكَ، النَّوَاكِسُ الْأَذْقَانِ، الَّذِينَ قَدْ طَالَتْ رَغْبَتُهُمْ فِيما لَدَيْكَ، الْمُسْتَهْتَرُونَ بِذِكْرِ آلَائِكَ، وَ الْمُتَوَاضِعُونَ دُونَ عَظَمَتِكَ وَ جَلَالِ كِبْرِيَائِكَ
وَ الَّذِينَ يَقُولُونَ إِذَا نَظَرُوا إِلَى جَهَنَّمَ تَزْفِرُ عَلَى أَهْلِ مَعْصِيَتِكَ سُبْحَانَكَ مَا عَبَدْنَاكَ حَقَّ عِبَادَتِكَ.
فَصَلِّ عَلَيْهِمْ وَ عَلَى الرَّوْحَانِيِّينَ مِنْ مَلَائِكَتِكَ، وَ أَهْلِ الزُّلْفَةِ عِنْدَكَ، وَ حُمَّالِ الْغَيْبِ إِلَى رُسُلِكَ، وَ الْمُؤْتَمَنينَ عَلَى وَحْيِكَ
وَ قَبَائِلِ الْمَلَائِكَةِ الَّذِينَ اخْتَصَصْتَهُمْ لِنَفْسِكَ، وَ أَغْنَيْتَهُمْ عَنِ الطَّعَامِ وَ الشَّرَابِ بِتَقْدِيسِكَ، وَ أَسْكَنْتَهُمْ بُطُونَ أَطْبَاقِ سَمَاوَاتِكَ.
وَ الَّذِينَ عَلَى أَرْجَائِهَا إِذَا نَزَلَ الْأَمْرُ بِتََمامِ وَعْدِكَ
وَ خُزَّانِ الْمَطَرِ وَ زَوَاجِرِ السَّحَابِ
وَ الَّذِي بِصَوْتِ زَجْرِهِ يُسْمَعُ زَجَلُ الرُّعُودِ، وَ إِذَا سَبَحَتْ بِهِ حَفِيفَةُ السَّحَابِ الْتمَعَتْ صَوَاعِقُ الْبُرُوقِ.
وَ مُشَيِّعِي الثَّلْجِ وَ الْبَرَدِ، وَ الْهَابِطِينَ مَعَ قَطْرِ الْمَطَرِ إِذَا نَزَلَ، وَ الْقُوَّامِ عَلَى خَزَائِنِ الرِّيَاحِ، وَ الْمُوَكَّلِينَ بِالْجِبَالِ فَلَا تَزُولُ
وَ الَّذِينَ عَرَّفْتَهُمْ مَثَاقِيلَ الْمِيَاهِ، وَ كَيْلَ مَا تَحْوِيهِ لَوَاعِجُ الْأَمْطَارِ وَ عَوَالِجُهَا
وَ رُسُلِكَ مِنَ الْمَلَائِكَةِ إِلَى أَهْلِ الْأَرْضِ بِمَكْرُوهِ مَا يَنْزِلُ مِنَ الْبَلَاءِ وَ مَحْبُوبِ الرَّخَاءِ
وَ السَّفَرَةِ الْكِرَامِ الْبَرَرَةِ، وَ الْحَفَظَةِ الْكِرَامِ الْكَاتِبِينَ، وَ مَلَكِ الْمَوْتِ وَ أَعْوَانِهِ، وَ مُنْكَرٍ وَ نَكِيرٍ، وَ رُومَانَ فَتَّانِ الْقُبُورِ، وَ الطَّائِفِينَ بِالْبَيْتِ الْمَعْمُورِ، وَ مَالِكٍ، وَ الْخَزَنَةِ، وَ رِضْوَانَ، وَ سَدَنَةِ الْجِنَانِ.
وَ الَّذِينَ «لَا يَعْصُونَ اللَّهَ مَا أَمَرَهُمْ، وَ يَفْعَلُونَ مَا يُؤْمَرُونَ»
وَ الَّذِينَ يَقُولُونَ «سَلَامٌ عَلَيْكُمْ بِمَا صَبَرْتُمْ فَنِعْمَ عُقْبَى الدّارِ»
وَ الزَّبَانِيَةِ الَّذِينَ إِذَا قِيلَ لَهُمْ «خُذُوهُ فَغُلُّوهُ ثُمَّ الْجَحِيمَ صَلُّوهُ» ابْتَدَرُوهُ سِرَاعاً، وَ لَمْ يُنْظِرُوهُ.
وَ مَنْ أَوْهَمْنَا ذِكْرَهُ، وَ لَمْ نَعْلَمْ مَكَانَهُ مِنْكَ، و بِأَيِّ أَمْرٍ وَكَّلْتَهُ.
وَ سُكَّانِ الْهَوَاءِ وَ الْأَرْضِ وَ الْمَاءِ وَ مَنْ مِنْهُمْ عَلَى الْخَلْقِ
فَصَلِّ عَلَيْهِمْ يَوْمَ يَأْتِي «كُلُّ نَفْسٍ مَعَهَا سَائِقٌ وَ شَهِيدٌ»
وَ صَلِّ عَلَيْهِمْ صَلَاةً تَزِيدُهُمْ كَرَامَةً عَلَى كَرَامَتِهِمْ وَ طَهَارَةً عَلَى طَهَارَتِهِمْ
اللَّهُمَّ وَ إِذَا صَلَّيْتَ عَلَى مَلَائِكَتِكَ وَ رُسُلِكَ وَ بَلَّغْتَهُمْ صَلَاتَنَا عَلَيْهِمْ فَصَلِّ عَلَيْنَا بِمَا فَتَحْتَ لَنَا مِنْ حُسْنِ الْقَوْلِ فِيهِمْ، اِنَّكَ جَوادٌ كَريمٌ.
O Həzrətin ərşin hamillərinə və müqərrəb mələklərə rəhmət diləməsi.
Pərvərdigara! Sənin tə’rifindən süst olmayan, təq’disindən yorulmayan, ibadətindən qalmayanlara, əmrinin icrasında təlaş edənlər, Sənə diqqətdən xəbərsiz olmayan
Və Sur sahibi olan üfürməsi üçün gözü sənin əmrində olan İsrafilə, zindan gorunda yatanları ölüm yuxusundan oyatmağa hazır olan o mələyə,
İtaətə görə yanında uca məqam sahibi olan Mikailə,
Göy və yer əhli arasında möhtərəm olan, vəhyinin əmini Cəbrailə, Mələklər içrə uca məqamını ruh,
Həmçinin məqam baxımından onlardan aşağa yerləşən mələklərə,
Əmrindən olan ruha, onların hamısına səlavat göndər, göylərinin sakinlərinə, əmrlərinin əminlərinə işləməkdən usanmayan mələklərə,
Heç bir zəhmətdən süst olmayanlara, istəkləri sənə təsbehdən saxlamayanalara, səhv onları səni böyük saymaqdan uzaqlaşdırmayanlara,
Gözlərini zəlilliklə bağlayanlara, başları aşağı dikilənlərə, Sənin yanında olan şeylərə eşqlərinin sonu olmayanlara, ne’mətini həmişə yad edənlərə, böyüklüyün qarşısında zəlil olanlara,
Cəhənnəmi qucaqlayan görüb: Ey münəzzəh Allah, biz sənə layiqincə ibadət etmədik
Deyən mələklərə, bunların hamısına səlavat göndər, həmçinin mələklərdən olan ruhanilərə, elçilərinə, xəbər aparan hamilərə, vəhyinin əminlərinə
Özünə aid etdiyin mələklərə, özünə təsdiqlə onları yemək-içməkdən ehtiyacsız etmisən, göylərinin mərtəbələrində onlara məskən vermisən,
Və’dənin əncamı üçün əmrin sadir olduqda göylərin ətrafına yığışan mələklərə,
Yağış xəzinədarlarına, buludu hərəkətə gətirənlərə,
Fəryadından ildırım eşidilən mələyə,
Qar və dolu dənələrini gəzdirən mələklərə, yağış damcıları ilə birgə enən mələklərə, Külək xəzinələrinin vəkillərinə, yerindən oynamasın deyə dağlara müvə-kkil olan mələklərə,
Suların ölçüsünü sel gətirən yağışların miqdarını öyrətdiyin mələklərə,
Yer üzünə göndərilib yer əhlinə xoşagəlməz hadisələr və xoşagələn işlər gətirənlərə,
Yaxşı işlər görən alicənab səfirlərə, insanların əməllərini yazıb onları qoruyanlara, ölüm mələklərinə və onun yardımçılarına, Münkər və Nəkirə, qəbirlərdə ölüləri yoxlayanlara, Beytül mə’muru təvaf edənlərə. Malikə və Cəhənnəm gözətçilərinə, Rizvana və Behişt xidmətçilərinə,
Əmr edərkən Allaha müxalifət etməyən mələklərə, öz işlərini ən gözəl tərzdə yerinə yetirən mələklərə,
Behişt əhlinə: Səbr etdiklərinizə görə sizə salam olsun, axirət yurdu necə də gözəldir-deyən mələklərə,
Cəhənnəm gözətçilərinə, onlar ki, onu tutub zəncirləyin, sonra da oda atın deyildikdə o işi dərhal yerinə yetirən mələklərə,
Adını yad etmədiyin hər bir mələyə, hansı işə məmur olduğunu bilmədiyimiz mələklərə,
Suyun, havanın və yerin sakinləri olan mələklərə, məxluqati müvvəkkil olan hər bir mələyə,
Elə isə o gün onlara salam göndər! O gün ki, hər bir insan məhşərə gələr, onunla bərabər bir sürən mələk və bir də əməllərinə şahidlik edən mələk olar.
Saydıqlarının hamısına sələvat göndər, məqamlarını və təharətlərini daha artıran bir səlavat.
Pərvərdigara! Elçilərinə və mələklərinə səlavat göndərib onun bizim tərəfimizdən oduğunu e’lan etdikdə onların bizim dilimizdən axıtdığın gözəl vəsfə xatir, biz də səlavat və rəhmət göndər ki, həqiqətən də Sən səxavət kəramət sahibisən!
İstinadlar
- ↑ Ənsariyan, Diyare aşiqan, h.ş 1373, c.3, s.19-149; Xələci, Əsrare xamuşan, h.ş 1383, c.2, s.131-235
- ↑ Ənsariyan, Diyare aşiqan, h.ş 1373, c.3, s.19-149
- ↑ Məmduhi, Şühud və şenaxt, h.ş 1388, c.1, s.289-317
- ↑ Əsrare xamuşan, h.ş 1383, c.1, s.131-234
- ↑ Fehri, Şərh və təfsire Səhifeyi Səccadiyye, h.ş 1388, c.1, s.205-250
- ↑ Mədəni Şirazi, Riyazus-salikin, h.q 1435, c.2, s.5-80
- ↑ Müğniyə, Fi zilalis-Səhifətis-Səccadiyyə, h.q 1428, s.83-93
- ↑ Darabi, Riyazul-arifin, h.ş 1379, s.65-82
- ↑ Fəzlullah, Afaqur-ruh, h.q 1420, c.1, s.69-96
- ↑ Feyz Kaşani, Təliqat ələs-Səhifətis-Səccadiyyə, h.q 1407, s.22-26
Ədəbiyyat
- Ənsariyan, Hüseyn, Diyare aşiqan, Tehran, Peyame azadi, h.ş 1372
- Xələci, Məhəmmət Təqi, Əsrare xamuşan, Qum, Pərtove xorşid, h.ş 1383
- Darabi, Məhəmməd ibn Məhəmməd, Riyazul-arifin, Təhqiq: Hüseyn Dərqahi, Tehran, Üsvə, h.ş 1379
- Fəzlullah, Seyid Məhəmməd Hüseyn, Afaqur-ruh, Beyrut, Darul-malik, h.q 1420
- Fehri, Seyid Əhməd, Şərh və təfsire Səhifeyi Səccadiyye, Tehran, Üsvə, h.ş 1388
- Feyz Kaşani, Məhəmməd ibn Mürtəza, Təliqat ələs-Səhifətis-Səccadiyyə, Tehran, h.q 1407
- Mədəni Şirazi, Seyid Əli Xan, Riyazus-salikin, Qum, İslami nəşr müəssisəsi, h.q 1435
- Müğniyə, Məhəmməd Cavad, Fi zilalis-Səhifətis-Səccadiyyə, Qum, Darul-kutubil-İslami, h.q 1428
- Məmduhi Kermanşahi, Həsən, Şühud və şenaxt, Qum, Bustane kitab, h.ş 1388
Xarici keçid
- متن و صوت دعای سوم صحیفه سجادیه, Səhifeyi Səccadiyyənin üçüncü duasının ərəbcə mətni və səsli formatı