Səhifeyi Səccadiyyənin birinci duası

Səhifeyi Səccadiyyənin birinci duası
Mövzu	Tövhid və ilahi həmd
Məsumdan nəql olunub \ Məsumdan nəql olunmayıb	Məsumdan nəql olunub
Nəql olunub	İmam Səccad (ə)
Ravi	Mütəvəkkil ibn Harun
Şiə mənbələri	Səhifeyi Səccadiyyə

Səhifeyi Səccadiyyənin birinci duası, (ərəbcə: الدعاء الأول من الصحيفة السجادية) İmam Səccaddan (ə) nəql olunmuş dualardandır və əsasən Allahın həmd və tərifinə həsr olunmuşdur. İmam Səccad (ə) bu duada Allahın həmdinin dünya və axirət həyatına təsirləri, insanın səadət və həlak meyarları, Allahı tanıma yolları, İslamda dini vəzifələrin asanlığı və Allahı tərif etməyin yollarını bəyan etmiş, eləcə də Allahın bəzi sifətlərini izah etmişdir.

Seyid Əli Xan Mədəninin ərəb dilində qələmə aldığı “Riyazus-Salikin” əsərində izah olunmuşdur.

Birinci dua, Səhifeyi Səccadiyyəyə yazılmış şərhlərdə, o cümlədən Hüseyn Ənsarianın fars dilində yazdığı “Aşiqlər Diyarı” əsəri və Məhəmməd Cavad Müğniyə tərəfindən ərəb dilində yazılmış “Fi zilalis-Səhifətis-Səccadiyyə” əsərlərində şərh olunmuşdur.

Duanın təlimləri

Səhifeyi Səccadiyyənin birinci duasının əsas mövzusu tövhid, Allahın həmd və tərifidir və bu duada “həmd” kəlməsi 25 dəfə təkrarlanır. Bu duanın təlimləri bunlardır:

Allahın həmdi və Onun bəzi sifətlərinin bəyanı
Gözlərin Allahı görə bilməməsi və vəsf edənlərin Onu vəsf etməyə qadir olmamaları
Aləmin Allah tərəfindən alətsiz, maddəsiz, zaman və məkana bağlı olmadan yaradılması
Məxluqatın ruzisinin Allah tərəfindən təqdir olunması
İnsan ömrünün müəyyən bir əcəldə sona çatması
Bütün bəndələrin Allah dərgahında sorğu-sual olunması
Allahı tanıma yolları
Allahı həmd etmək insanın fitrətindən qaynaqlanır
Allahı həmd etməməyin insanı insanlıqdan çıxarıb heyvani mərhələyə salması
Allahın şükrünün dünya və axirətdəki təsirləri (Allahın razılığının əldə olunması, nemətlərin artması və davamlılığı)
Allahın etdiyi işlərə görə sorğu-suala tutulmaması
Qiyamət günündə insanlara zülm edilməməsi
Allaha həmd etməyin təsirləri (qiyamətdə üzün nurlanması, oddan xilas olmaq, yaxın mələklər və peyğəmbərlərlə yoldaşlıq)
Allahın lütfü ilə insanın Ondan qeyrisindən ehtiyacsız olması
Allahın vasitəsi ilə insan xilqətinin yaxşı və ruzisinin pak olması
Allahın insanlara xüsusi lütf və diqqəti (yaradılışın gözəlliklərinin insan üçün xəlq olması)
İnsanın nankorluğu, tövbə və qayıdış neməti
Allahın vasitəsi ilə insanın şükranlıq ruhiyyəsini imtahana çəkilməsi
Səadətə çatmaq və həlak olmaq meyarları
Allahın insanlara qarşı səbirli davranması və onları cəzalandırmağa tələsməməsi
İslamda dini vəzifələrin asanlığı
Allahın elminin hər şeyə əhatəsi olması
Allahı tərif etməyin yolları və onun insan həyatındakı təsirləri.^[1]

Duaya yazılan şərhlər

Səhi̇feyi̇ Səccadiyyənin şərhlərində birinci dua müxtəlif cümlələr çərçivəsində izah edilmişdir. Hüseyn Ənsarian “Aşiqlər Diyarı” adlı kitabında bu duanı ətraflı şəkildə şərh etmişdir.^[2] Bu dua, həmçinin Məhəmməd Həsən Məmduhi Kirmanşahinin “Şuhud və mərifət”,^[3] Məhəmməd Təqi Xələcinin “Əsrari xamuşan”^[4] adlı kitablarında və bir neçə başqa əsərdə də fars dilində şərh olunmuşdur.

Səhi̇feyi̇ Səccadiyyənin birinci duası, həmçinin Məhəmməd Cavad Müğniyənin “Fi zilalis-Səhifətis-Səccadiyyə”,^[5] Məhəmməd ibn Məhəmməd Darabinin “Riyazul-arifin”^[6] kimi kitablarında və digər bəzi kitablarda, o cümlədən Seyid Məhəmməd Hüseyn Fəzlullahın “Afaqur-ruh”,^[7] Seyid Əli Xan Mədəninin “Riyazus-Salikin fi şərhi Səhi̇fəti Seyyidis-Sacidiyn”^[8] adlı əsərlərində də ərəb dilində şərh olunmuşdur. Bu duanın sözləri, həmçinin lüğəvi şərhlərdə, məsələn, Feyz Kaşaninin “Təliqat ələs-Səhifətis-Səccadiyyə”^[9] adlı əsərində lüğəvi baxımdan izah edilmişdir.

“Ən gözəl ibadət ruhu” adlı kitab isə Səhi̇feyi̇ Səccadiyyənin birinci duasının şərhi və tərcüməsidir. Onuun adı Zeynülabidin (ə) ləqəbindən ilham alınaraq seçilmişdir. Bu kitabın əsası Əli Şəriətinin şəmsi təqvimi ilə 1351-ci ilin şəhrivər ayının 22-də (1972-ci il) Tehranın İrşad hüseyniyyəsində etdiyi bir çıxışa dayanır. Bu mətn 1356-cı (1977-ci) ildə qeyri-rəsmi şəkildə kitab bazarına daxil olmuşdur.^[10]

Duanın mətni və tərcüməsi

Mətn

Mətn və Tərcümə

Tərcümə

وَ كَانَ مِنْ دُعَائِهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ إِذَا ابْتَدَأَ بِالدُّعَاءِ بَدَأَ بِالتَّحْمِيدِ لِلهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ الثَّنَاءِ عَلَيْهِ

الْحَمْدُ لِله الْأَوَّلِ بِلَا أَوَّلٍ کانَ قَبْلَهُ، وَ الْآخِرِ بِلَا آخِرٍ یکونُ بَعْدَهُ

الَّذِی قَصُرَتْ عَنْ رُؤْیتِهِ أَبْصَارُ النَّاظِرِینَ، وَ عَجَزَتْ عَنْ نَعْتِهِ أَوْهَامُ الْوَاصِفِینَ

ابْتَدَعَ بِقُدْرَتِهِ الْخَلْقَ ابْتِدَاعاً، وَ اخْتَرَعَهُمْ عَلَی مَشِیتِهِ اخْتِرَاعاً

ثُمَّ سَلَک بِهِمْ طَرِیقَ إِرَادَتِهِ، وَ بَعَثَهُمْ فِی سَبِیلِ مَحَبَّتِهِ، لَا یمْلِکونَ تَأْخِیراً عَمَّا قَدَّمَهُمْ إِلَیهِ، وَ لَا یسْتَطِیعُونَ تَقَدُّماً إِلَی مَا أَخَّرَهُمْ عَنْهُ

وَ جَعَلَ لِکلِّ رُوحٍ مِنْهُمْ قُوتاً مَعْلُوماً مَقْسُوماً مِنْ رِزْقِهِ، لَا ینْقُصُ مَنْ زَادَهُ نَاقِصٌ، وَ لَا یزِیدُ مَنْ نَقَصَ مِنْهُمْ زَائِدٌ

ثُمَّ ضَرَبَ لَهُ فِی الْحَیاةِ أَجَلًا مَوْقُوتاً، وَ نَصَبَ لَهُ أَمَداً مَحْدُوداً، یتَخَطَّی إِلَیهِ بِأَیامِ عُمُرِهِ، وَ یرْهَقُهُ بِأَعْوَامِ دَهْرِهِ، حَتَّی إِذَا بَلَغَ أَقْصَی أَثَرِهِ، وَ اسْتَوْعَبَ حِسَابَ عُمُرِهِ، قَبَضَهُ إِلَی مَا نَدَبَهُ إِلَیهِ مِنْ مَوْفُورِ ثَوَابِهِ، أَوْ مَحْذُورِ عِقَابِهِ، «لِیجْزِی الَّذِینَ أَساؤُا بِما عَمِلُوا وَ یجْزِی الَّذِینَ أَحْسَنُوا بِالْحُسْنَی»

عَدْلًا مِنْهُ، تَقَدَّسَتْ أَسْمَاؤُهُ، وَ تَظاهَرَتْ آلَاؤُهُ، «لا یسْئَلُ عَمَّا یفْعَلُ وَ هُمْ یُسْئَلُونَ»

وَ الْحَمْدُ لِله الَّذِی لَوْ حَبَسَ عَنْ عِبَادِهِ مَعْرِفَةَ حَمْدِهِ عَلَی مَا أَبْلَاهُمْ مِنْ مِنَنِهِ الْمُتَتَابِعَةِ، وَ أَسْبَغَ عَلَیهِمْ مِنْ نِعَمِهِ الْمُتَظَاهِرَةِ، لَتَصَرَّفُوا فِی مِنَنِهِ فَلَمْ یحْمَدُوهُ، وَ تَوَسَّعُوا فِی رِزْقِهِ فَلَمْ یشْکرُوهُ

وَ لَوْ کانُوا کذَلِک لَخَرَجُوا مِنْ حُدُودِ الْإِنْسَانِیةِ إِلَی حَدِّ الْبَهِیمِیةِ فَکانُوا کمَا وَصَفَ فِی مُحْکمِ کتَابِهِ: «إِنْ هُمْ إِلَّا کالْأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ سَبِیلًا»

وَ الْحَمْدُ لِله عَلَی مَا عَرَّفَنَا مِنْ نَفْسِهِ، وَ أَلْهَمَنَا مِنْ شُکرِهِ، وَ فَتَحَ لَنَا مِنْ أَبْوَابِ الْعِلْمِ بِرُبُوبِیتِهِ، وَ دَلَّنَا عَلَیهِ مِنَ الْإِخْلَاصِ لَهُ فِی تَوْحِیدِهِ، وَ جَنَّبَنَا مِنَ الْإِلْحَادِ وَ الشَّک فِی أَمْرِهِ

حَمْداً نُعَمَّرُ بِهِ فِیمَنْ حَمِدَهُ مِنْ خَلْقِهِ، وَ نَسْبِقُ بِهِ مَنْ سَبَقَ إِلَی رِضَاهُ وَ عَفْوِهِ

حَمْداً یُضِی‏ءُ لَنَا بِهِ ظُلُمَاتِ الْبَرْزَخِ، وَ یُسَهِّلُ عَلَینَا بِهِ سَبِیلَ الْمَبْعَثِ، وَ یُشَرِّفُ بِهِ مَنَازِلَنَا عِنْدَ مَوَاقِفِ الْأَشْهَادِ، «یوْمَ تُجْزی‏ کلُّ نَفْسٍ بِما کسَبَتْ وَ هُمْ لا یظْلَمُونَ»، «یوْمَ لا یغْنِی مَوْلًی عَنْ مَوْلًی شَیئاً وَ لا هُمْ ینْصَرُونَ»

حَمْداً یرْتَفِعُ مِنَّا إِلَی أَعْلَی عِلِّیینَ فِی کتَابٍ مَرْقُومٍ یشْهَدُهُ الْمُقَرَّبُونَ

حَمْداً تَقَرُّ بِهِ عُیونُنَا إِذَا بَرِقَتِ الْأَبْصَارُ، وَ تَبْیضُّ بِهِ وُجُوهُنَا إِذَا اسْوَدَّتِ الْأَبْشَارُ

حَمْداً نُعْتَقُ بِهِ مِنْ أَلِیمِ نَارِ اللهِ إِلَی کرِیمِ جِوَارِ اللهِ

حَمْداً نُزَاحِمُ بِهِ مَلَائِکتَهُ الْمُقَرَّبِینَ، وَ نُضَامُّ بِهِ أَنْبِیاءَهُ الْمُرْسَلِینَ فِی دَارِ الْمُقَامَةِ الَّتِی لَا تَزُولُ، وَ مَحَلِّ کرَامَتِهِ الَّتِی لَا تَحُولُ

وَ الْحَمْدُ لِله الَّذِی اخْتَارَ لَنَا مَحَاسِنَ الْخَلْقِ، وَ أَجْرَی عَلَینَا طَیبَاتِ الرِّزْقِ

وَ جَعَلَ لَنَا الْفَضِیلَةَ بِالْمَلَکةِ عَلَی جَمِیعِ الْخَلْقِ، فَکلُّ خَلِیقَتِهِ مُنْقَادَةٌ لَنَا بِقُدْرَتِهِ، وَ صَائِرَةٌ إِلَی طَاعَتِنَا بِعِزَّتِهِ

وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی أَغْلَقَ عَنَّا بَابَ الْحَاجَةِ إِلَّا إِلَیهِ، فَکیفَ نُطِیقُ حَمْدَه‌ام مَتَی نُؤَدِّی شُکرَهُ! لَا، مَتَی

وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی رَکبَ فِینَا آلَاتِ الْبَسْطِ، وَ جَعَلَ لَنَا أَدَوَاتِ الْقَبْضِ، وَ مَتَّعَنَا بِأَرْوَاحِ الْحَیاةِ، وَ أَثْبَتَ فِینَا جَوَارِحَ الْأَعْمَالِ، وَ غَذَّانَا بِطَیبَاتِ الرِّزْقِ، وَ أَغْنَانَا بِفَضْلِهِ، وَ أَقْنَانَا بِمَنِّهِ

ثُمَّ أَمَرَنَا لِیخْتَبِرَ طَاعَتَنَا، وَ نَهَانَا لِیبْتَلِی شُکرَنَا، فَخَالَفْنَا عَنْ طَرِیقِ أَمْرِهِ، وَ رَکبْنَا مُتُونَ زَجْرِهِ، فَلَمْ یبْتَدِرْنَا بِعُقُوبَتِهِ، وَ لَمْ یعَاجِلْنَا بِنِقْمَتِهِ، بَلْ تَأَنَّانَا بِرَحْمَتِهِ تَکرُّماً، وَ انْتَظَرَ مُرَاجَعَتَنَا بِرَأْفَتِهِ حِلْماً

وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی دَلَّنَا عَلَی التَّوْبَةِ الَّتِی لَمْ نُفِدْهَا إِلَّا مِنْ فَضْلِهِ، فَلَوْ لَمْ نَعْتَدِدْ مِنْ فَضْلِهِ إِلَّا بِهَا لَقَدْ حَسُنَ بَلَاؤُهُ عِنْدَنَا، وَ جَلَّ إِحْسَانُهُ إِلَینَا وَ جَسُمَ فَضْلُهُ عَلَینَا

فَمَا هَکذَا کانَتْ سُنَّتُهُ فِی التَّوْبَةِ لِمَنْ کانَ قَبْلَنَا، لَقَدْ وَضَعَ عَنَّا مَا لَا طَاقَةَ لَنَا بِهِ، وَ لَمْ یکلِّفْنَا إِلَّا وُسْعاً، وَ لَمْ یُجَشِّمْنَا إِلَّا یُسْراً، وَ لَمْ یدَعْ لِأَحَدٍ مِنَّا حُجَّةً وَ لَا عُذْراً

فَالْهَالِک مِنَّا مَنْ هَلَک عَلَیهِ، وَ السَّعِیدُ مِنَّا مَنْ رَغِبَ إِلَیهِ

وَ الْحَمْدُ لِله بِکلِّ مَا حَمِدَهُ بِهِ أَدْنَی مَلَائِکتِهِ إِلَیهِ وَ أَکرَمُ خَلِیقَتِهِ عَلَیهِ وَ أَرْضَی حَامِدِیهِ لَدَیهِ

حَمْداً یفْضُلُ سَائِرَ الْحَمْدِ کفَضْلِ رَبِّنَا عَلَی جَمِیعِ خَلْقِهِ.

ثُمَّ لَهُ الْحَمْدُ مَکانَ کلِّ نِعْمَةٍ لَهُ عَلَینَا وَ عَلَی جَمِیعِ عِبَادِهِ الْمَاضِینَ وَ الْبَاقِینَ عَدَدَ مَا أَحَاطَ بِهِ عِلْمُهُ مِنْ جَمِیعِ الْأَشْیاءِ، وَ مَکانَ کلِّ وَاحِدَةٍ مِنْهَا عَدَدُهَا أَضْعَافاً مُضَاعَفَةً أَبَداً سَرْمَداً إِلَی یوْمِ الْقِیامَةِ.

حَمْداً لَا مُنْتَهَی لِحَدِّهِ، وَ لَا حِسَابَ لِعَدَدِهِ، وَ لَا مَبْلَغَ لِغَایتِهِ، وَ لَا انْقِطَاعَ لِأَمَدِهِ

حَمْداً یکونُ وُصْلَةً إِلَی طَاعَتِهِ وَ عَفْوِهِ، وَ سَبَباً إِلَی رِضْوَانِهِ، وَ ذَرِیعَةً إِلَی مَغْفِرَتِهِ، وَ طَرِیقاً إِلَی جَنَّتِهِ، وَ خَفِیراً مِنْ نَقِمَتِهِ، وَ أَمْناً مِنْ غَضَبِهِ، وَ ظَهِیراً عَلَی طَاعَتِهِ، وَ حَاجِزاً عَنْ مَعْصِیتِهِ، وَ عَوْناً عَلَی تَأْدِیةِ حَقِّهِ وَ وَظَائِفِهِ

حَمْداً نَسْعَدُ بِهِ فِی السُّعَدَاءِ مِنْ أَوْلِیائِهِ، وَ نَصِیرُ بِهِ فِی نَظْمِ الشُّهَدَاءِ بِسُیوفِ أَعْدَائِهِ، إِنَّهُ وَلِیٌّ حَمِید

وَ كَانَ مِنْ دُعَائِهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ إِذَا ابْتَدَأَ بِالدُّعَاءِ بَدَأَ بِالتَّحْمِيدِ لِلهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ الثَّنَاءِ عَلَيْهِ:

Bu, İmam Səccadın (s) duasıdır ki, o, duanı Uca Allaha həmd və şükür etməklə başlayır, sonra deyirdi:

الْحَمْدُ لِله الْأَوَّلِ بِلَا أَوَّلٍ کانَ قَبْلَهُ، وَ الْآخِرِ بِلَا آخِرٍ یکونُ بَعْدَهُ

Həmd o Allaha məxsusdur ki, varlıq aləminin əvvəli odur, Ondan öncə bir əvvəl olmamış, axırdır, Ondan sonra bir axır yoxdur,

الَّذِی قَصُرَتْ عَنْ رُؤْیتِهِ أَبْصَارُ النَّاظِرِینَ، وَ عَجَزَتْ عَنْ نَعْتِهِ أَوْهَامُ الْوَاصِفِینَ

O Allah ki, görənlərin gözü onu görməkdən, vəsf edənlərin düşüncəsi Onu vəsf etməkdən acizdir.

ابْتَدَعَ بِقُدْرَتِهِ الْخَلْقَ ابْتِدَاعاً، وَ اخْتَرَعَهُمْ عَلَی مَشِیتِهِ اخْتِرَاعاً

Yaranmışları qüdrət əli ilə xəlq etdi, onlara Öz iradəsi əsasında surət verdi,

ثُمَّ سَلَک بِهِمْ طَرِیقَ إِرَادَتِهِ، وَ بَعَثَهُمْ فِی سَبِیلِ مَحَبَّتِهِ، لَا یمْلِکونَ تَأْخِیراً عَمَّا قَدَّمَهُمْ إِلَیهِ، وَ لَا یسْتَطِیعُونَ تَقَدُّماً إِلَی مَا أَخَّرَهُمْ عَنْهُ

Sonra hamını Öz iradəsi yolunda yola saldı, Özünə eşq və məhəbbət yolunda dirçəltdi. Mövcudat onlara tə’yin edilən ölçüdən bir addım irəli və geri götürə bilməz.

وَ جَعَلَ لِکلِّ رُوحٍ مِنْهُمْ قُوتاً مَعْلُوماً مَقْسُوماً مِنْ رِزْقِهِ، لَا ینْقُصُ مَنْ زَادَهُ نَاقِصٌ، وَ لَا یزِیدُ مَنْ نَقَصَ مِنْهُمْ زَائِدٌ

Lütfündən onlar üçün mə’lum və bölünmüş ruzi qərar verdi, bol ruzi verdiyi kimsənin ruzisini heç kəs əskildə bilməz, ruzisini əskiltdiyi kimsənin ruzisini də heç kəs artıra bilməz.

ثُمَّ ضَرَبَ لَهُ فِی الْحَیاةِ أَجَلًا مَوْقُوتاً، وَ نَصَبَ لَهُ أَمَداً مَحْدُوداً، یتَخَطَّی إِلَیهِ بِأَیامِ عُمُرِهِ، وَ یرْهَقُهُ بِأَعْوَامِ دَهْرِهِ، حَتَّی إِذَا بَلَغَ أَقْصَی أَثَرِهِ، وَ اسْتَوْعَبَ حِسَابَ عُمُرِهِ، قَبَضَهُ إِلَی مَا نَدَبَهُ إِلَیهِ مِنْ مَوْفُورِ ثَوَابِهِ، أَوْ مَحْذُورِ عِقَابِهِ، «لِیجْزِی الَّذِینَ أَساؤُا بِما عَمِلُوا وَ یجْزِی الَّذِینَ أَحْسَنُوا بِالْحُسْنَی»

Sonra onun həyatını müəyyən bir zaman tə’yin etdi və məhdud bir son qərar verdi ki, ömrün günləri ilə o sona qarşı addım atır, həyat illəri ilə ona yaxınlaşır ki, onun sonuna yetib vaxtının qədəhi dolduqca canını alır. Onu çoxlu savab, yaxud şiddətli əzaba sarı yönəldir ki, öz ədaləti ilə pislərə pis, və yaxşılara yaxşı əməllərinə görə cəza versin.

عَدْلًا مِنْهُ، تَقَدَّسَتْ أَسْمَاؤُهُ، وَ تَظاهَرَتْ آلَاؤُهُ، «لا یسْئَلُ عَمَّا یفْعَلُ وَ هُمْ یُسْئَلُونَ»

Onun adları pakdır, uludur, ne’mətləri ardıcıldır, heç kəs onu etdiyi işə görə sorğu-suala tuta bilməz, lakin hamı onun sorğu-sualı altındadır.

وَ الْحَمْدُ لِله الَّذِی لَوْ حَبَسَ عَنْ عِبَادِهِ مَعْرِفَةَ حَمْدِهِ عَلَی مَا أَبْلَاهُمْ مِنْ مِنَنِهِ الْمُتَتَابِعَةِ، وَ أَسْبَغَ عَلَیهِمْ مِنْ نِعَمِهِ الْمُتَظَاهِرَةِ، لَتَصَرَّفُوا فِی مِنَنِهِ فَلَمْ یحْمَدُوهُ، وَ تَوَسَّعُوا فِی رِزْقِهِ فَلَمْ یشْکرُوهُ

Həmd o Allaha məxsusdur ki, əgər bəndələrinə ne’mətlərinə şükr etməyi tə’lim verməsəydi ne’mətlərini sərf edib ona təşəkkür etməzdilər, ruzisində bolluq görüb şükr etməzdilər.

وَ لَوْ کانُوا کذَلِک لَخَرَجُوا مِنْ حُدُودِ الْإِنْسَانِیةِ إِلَی حَدِّ الْبَهِیمِیةِ فَکانُوا کمَا وَصَفَ فِی مُحْکمِ کتَابِهِ: «إِنْ هُمْ إِلَّا کالْأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ سَبِیلًا»

Əgər belə olsaydılar insanlıq həddindən çölə çıxıb heyvanlıq həddinə yetişərdilər və möhkəm kitabında buyurduğu kimi olardılar: «Onlar heyvan kimidirlər bəlkə onlardan daha da azğındırlar».

وَ الْحَمْدُ لِله عَلَی مَا عَرَّفَنَا مِنْ نَفْسِهِ، وَ أَلْهَمَنَا مِنْ شُکرِهِ، وَ فَتَحَ لَنَا مِنْ أَبْوَابِ الْعِلْمِ بِرُبُوبِیتِهِ، وَ دَلَّنَا عَلَیهِ مِنَ الْإِخْلَاصِ لَهُ فِی تَوْحِیدِهِ، وَ جَنَّبَنَا مِنَ الْإِلْحَادِ وَ الشَّک فِی أَمْرِهِ.

Mübarək vücudundan bizə tanıtdıqlarından şükründən bizə ilham etdiklərinə görə, Öz elmindən üzümüzə açdığı üçün, tohidində ixlaslı olmağa bizə yol göstərdiyinə görə, Öz işində şəkkə düşməyimizdən bizi uzaqlaşdırdığı üçün Allaha Həmd olsun,

حَمْداً نُعَمَّرُ بِهِ فِیمَنْ حَمِدَهُ مِنْ خَلْقِهِ، وَ نَسْبِقُ بِهِ مَنْ سَبَقَ إِلَی رِضَاهُ وَ عَفْوِهِ

Bir cür Həmd ki, o həmdlə şükr edən bəndələri sırasında ömür keçirək, onunla razılığına öndə gedənlərdən irəli, onunla razılığına

حَمْداً یُضِی‏ءُ لَنَا بِهِ ظُلُمَاتِ الْبَرْزَخِ، وَ یُسَهِّلُ عَلَینَا بِهِ سَبِیلَ الْمَبْعَثِ، وَ یُشَرِّفُ بِهِ مَنَازِلَنَا عِنْدَ مَوَاقِفِ الْأَشْهَادِ، «یوْمَ تُجْزی‏ کلُّ نَفْسٍ بِما کسَبَتْ وَ هُمْ لا یظْلَمُونَ»، «یوْمَ لا یغْنِی مَوْلًی عَنْ مَوْلًی شَیئاً وَ لا هُمْ ینْصَرُونَ».

Bir cür həmd ki, bərzəxin qardaşlarını bizə nurlandırsın, onun səbəbi ilə qiyaməti bizlərə asan etsin, o günün şahidləri yaşındakı məqamımızı artırsın, o gün heç kəsə zülm edilməz və zalımlara yardım göstərilməz,

حَمْداً یرْتَفِعُ مِنَّا إِلَی أَعْلَی عِلِّیینَ فِی کتَابٍ مَرْقُومٍ یشْهَدُهُ الْمُقَرَّبُونَ

Bir həmd ki, müqərrəblərinin şəhadət verdiyi illiyyun kitabında qeyd edilsin,

حَمْداً تَقَرُّ بِهِ عُیونُنَا إِذَا بَرِقَتِ الْأَبْصَارُ، وَ تَبْیضُّ بِهِ وُجُوهُنَا إِذَا اسْوَدَّتِ الْأَبْشَارُ

Bir həmd ki, göz qamaşan gündə gözlərimizin işıqlanmasına səbəb olsun, üzlər qaralanda üzümüz nurani olsun,

حَمْداً نُعْتَقُ بِهِ مِنْ أَلِیمِ نَارِ اللهِ إِلَی کرِیمِ جِوَارِ اللهِ

Bir həmd ki, bizi odun şiddətli əzabından Allahın kərəm sayəsində yerləşdirsin,

حَمْداً نُزَاحِمُ بِهِ مَلَائِکتَهُ الْمُقَرَّبِینَ، وَ نُضَامُّ بِهِ أَنْبِیاءَهُ الْمُرْسَلِینَ فِی دَارِ الْمُقَامَةِ الَّتِی لَا تَزُولُ، وَ مَحَلِّ کرَامَتِهِ الَّتِی لَا تَحُولُ

Bir həmd ki, onunla mələklərlə bərabər olaq, inayət hüzurunda yeri onlara dar edək və onun vasitəsi ilə əbədi evdə Mürsəl peyğəmbərlərin sırasında birləşək.

وَ الْحَمْدُ لِله الَّذِی اخْتَارَ لَنَا مَحَاسِنَ الْخَلْقِ، وَ أَجْرَی عَلَینَا طَیبَاتِ الرِّزْقِ

Həmd olsun o Allaha ki, xilqətin gözəlliklərini bizlərə ixtiyar etdi və pakizə ruziləri bizə sarı yönəltdi,

وَ جَعَلَ لَنَا الْفَضِیلَةَ بِالْمَلَکةِ عَلَی جَمِیعِ الْخَلْقِ، فَکلُّ خَلِیقَتِهِ مُنْقَادَةٌ لَنَا بِقُدْرَتِهِ، وَ صَائِرَةٌ إِلَی طَاعَتِنَا بِعِزَّتِهِ

Bütün məxluqata sahib olmaqla bizə üstünlük bəxş etdi, bu hesab üzrə onun yaratdıqlarının hamısı qüdrəti əsasında bizə itaət edirlər , onun iradə qüvvəsi ilə bizə tabe olmaqda çarəsizdirlər.

وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی أَغْلَقَ عَنَّا بَابَ الْحَاجَةِ إِلَّا إِلَیهِ، فَکیفَ نُطِیقُ حَمْدَه‌ام مَتَی نُؤَدِّی شُکرَهُ! لَا، مَتَی

Həmd olsun o Allaha ehtiyac qapımızı başqasından bağladı, ona nə cür şükr edə bilərik?! Yaxud şükrünü nə zaman yerinə yetirə bilərik?! Heç vaxt!

وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی رَکبَ فِینَا آلَاتِ الْبَسْطِ، وَ جَعَلَ لَنَا أَدَوَاتِ الْقَبْضِ، وَ مَتَّعَنَا بِأَرْوَاحِ الْحَیاةِ، وَ أَثْبَتَ فِینَا جَوَارِحَ الْأَعْمَالِ، وَ غَذَّانَا بِطَیبَاتِ الرِّزْقِ، وَ أَغْنَانَا بِفَضْلِهِ، وَ أَقْنَانَا بِمَنِّهِ

Həmd o Allaha məxsusdur ki, işi yerinə yetirmək əzalarını bizə lütf etdi, bizə pakizə ruzilərlərlə yemək verdi, fəzli ilə bizi ehtiyacsız etdi, öz ehsanı ilə sərmayə bağışladı,

ثُمَّ أَمَرَنَا لِیخْتَبِرَ طَاعَتَنَا، وَ نَهَانَا لِیبْتَلِی شُکرَنَا، فَخَالَفْنَا عَنْ طَرِیقِ أَمْرِهِ، وَ رَکبْنَا مُتُونَ زَجْرِهِ، فَلَمْ یبْتَدِرْنَا بِعُقُوبَتِهِ، وَ لَمْ یعَاجِلْنَا بِنِقْمَتِهِ، بَلْ تَأَنَّانَا بِرَحْمَتِهِ تَکرُّماً، وَ انْتَظَرَ مُرَاجَعَتَنَا بِرَأْفَتِهِ حِلْماً

Sonra bizə göstəriş verdi ki, şükrümüzü imtahan etsin, bütün bu lütflərdən sonra əmrində çıxdıq, haram etdiklərini mərkəbinə mindik, bütün bunlarla belə bizi cəzalandırmağa, bizdən intiqam almağa tələsmədi, bizimlə rəhmət və kərəmi üzündən rəftar etdi, mehribanlıq və helm üzündən bizim xəta yolundan dönməyimizin intizarını çəkdi

وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی دَلَّنَا عَلَی التَّوْبَةِ الَّتِی لَمْ نُفِدْهَا إِلَّا مِنْ فَضْلِهِ، فَلَوْ لَمْ نَعْتَدِدْ مِنْ فَضْلِهِ إِلَّا بِهَا لَقَدْ حَسُنَ بَلَاؤُهُ عِنْدَنَا، وَ جَلَّ إِحْسَانُهُ إِلَینَا وَ جَسُمَ فَضْلُهُ عَلَینَا

Həmd o Allaha məxsusdur ki, bizə tövbə yolunu göstərdi ki, bu həqiqəti onun ehsanından savayı bir şey tapmadıq, əgər fəzilətindən olan yalnız bu bir lütfü hesaba gəlsə haqqımızdakı ən’amı yaxşı, ehsanını böyük, bəxşişi çox əzəmətlidir,

فَمَا هَکذَا کانَتْ سُنَّتُهُ فِی التَّوْبَةِ لِمَنْ کانَ قَبْلَنَا، لَقَدْ وَضَعَ عَنَّا مَا لَا طَاقَةَ لَنَا بِهِ، وَ لَمْ یکلِّفْنَا إِلَّا وُسْعاً، وَ لَمْ یُجَشِّمْنَا إِلَّا یُسْراً، وَ لَمْ یدَعْ لِأَحَدٍ مِنَّا حُجَّةً وَ لَا عُذْراً

Çünki keçmişdə tövbə edənlərlə adəti belə olmamış, şübhəsiz ki, qüdrətimiz çatmayan işi üzərimizdən götürülmüş, imkan olmadan bizə vəzifə tə’yin etməmişdir, asan işlərdən savayı bizə bir şey əmr etməmiş, bu sahədə heç birimizə bir üzr, bəhanə yeri qoymamışdır.

فَالْهَالِک مِنَّا مَنْ هَلَک عَلَیهِ، وَ السَّعِیدُ مِنَّا مَنْ رَغِبَ إِلَیهِ

Beləliklə aramızda bədbəxt o kəsdir ki, onun razılığının əksinə olaraq itaəti tərk etsin və xoşbəxt o kəsdir ki, ona sarı diqqət yetirsin.

وَ الْحَمْدُ لِله بِکلِّ مَا حَمِدَهُ بِهِ أَدْنَی مَلَائِکتِهِ إِلَیهِ وَ أَکرَمُ خَلِیقَتِهِ عَلَیهِ وَ أَرْضَی حَامِدِیهِ لَدَیهِ

Həmd olsun Allaha bütün o həmdlə ki, ona ən yaxın mələklər, onun yanında ən əziz məxluq, onu vəsf edir, başqalarının etdiyi həmdin ən üstün kimi, indiki, keçmişdəki və gələcəkdəki bəndələrinə ne’mətləri üçün həmd olsun Allaha, elminin əhatə etdiyi əşyaların sayı qədər, həmişəlik olaraq qiyamətədək.

حَمْداً یفْضُلُ سَائِرَ الْحَمْدِ کفَضْلِ رَبِّنَا عَلَی جَمِیعِ خَلْقِهِ

Bir həmd ki, ölçüsünün sonu, sayının hesabı, sonunun axırı, Müddətinin nəhayəti olmayan qədər.

ثُمَّ لَهُ الْحَمْدُ مَکانَ کلِّ نِعْمَةٍ لَهُ عَلَینَا وَ عَلَی جَمِیعِ عِبَادِهِ الْمَاضِینَ وَ الْبَاقِینَ عَدَدَ مَا أَحَاطَ بِهِ عِلْمُهُ مِنْ جَمِیعِ الْأَشْیاءِ، وَ مَکانَ کلِّ وَاحِدَةٍ مِنْهَا عَدَدُهَا أَضْعَافاً مُضَاعَفَةً أَبَداً سَرْمَداً إِلَی یوْمِ الْقِیامَةِ.

Başqalarının etdiyi həmdin ən üstün kimi, indiki, keçmişdəki və gələcəkdəki bəndələrinə ne’mətləri üçün həmd olsun Allaha, elminin əhatə etdiyi əşyaların sayı qədər, həmişəlik olaraq qiyamətədək.

حَمْداً لَا مُنْتَهَی لِحَدِّهِ، وَ لَا حِسَابَ لِعَدَدِهِ، وَ لَا مَبْلَغَ لِغَایتِهِ، وَ لَا انْقِطَاعَ لِأَمَدِهِ

Müddətinin nəhayəti olmayan qədər.

حَمْداً یکونُ وُصْلَةً إِلَی طَاعَتِهِ وَ عَفْوِهِ، وَ سَبَباً إِلَی رِضْوَانِهِ، وَ ذَرِیعَةً إِلَی مَغْفِرَتِهِ، وَ طَرِیقاً إِلَی جَنَّتِهِ، وَ خَفِیراً مِنْ نَقِمَتِهِ، وَ أَمْناً مِنْ غَضَبِهِ، وَ ظَهِیراً عَلَی طَاعَتِهِ، وَ حَاجِزاً عَنْ مَعْصِیتِهِ، وَ عَوْناً عَلَی تَأْدِیةِ حَقِّهِ وَ وَظَائِفِهِ

Bir həmd ki, onun itaət və bəxşiişinə yetməyə, razılığına səbəbə, bağışlanmasına vasitə, Behiştinə sarı yol, intiqamından pənah, qəzəbindən amanlıq, ita�ətinə yardım, mə’siyətə maneə, o həzrətin haqqını ödəməyə kömək olmuş olsun.

حَمْداً نَسْعَدُ بِهِ فِی السُّعَدَاءِ مِنْ أَوْلِیائِهِ، وَ نَصِیرُ بِهِ فِی نَظْمِ الشُّهَدَاءِ بِسُیوفِ أَعْدَائِهِ، إِنَّهُ وَلِیٌّ حَمِید

Bir həmd ki, onun səbəbi ilə dostlarından olan xoşbəxtlərin sırasına keçək, düşmənlərinə qarşı qılınc işlədən şəhidlərinin zümrəsində qərar tutaq. Həqiqətən də o, yardım edən, hər cür tə’rifə, şükrə layiqdir.