Səhifeyi Səccadiyyənin ikinci duası

Səhifeyi Səccadiyyənin ikinci duası
Mövzu	Peyğəmbərə (s) salam yollamaq, onun xüsusiyyətlərinin bəyanı və Peyğəmbərin (s) insanları İslama dəvət etmək yolundakı səyləri
Məsumdan nəql olunub \ Məsumdan nəql olunmayıb	Məsumdan nəql olunub
Nəql olunub	İmam Səccad (ə)
Ravi	Mütəvəkkil ibn Harun
Şiə mənbələri	Səhifeyi Səccadiyyə

Səhifeyi Səccadiyyənin ikinci duası, (ərəcə: الدعاء الثاني من الصحيفة السجادية) İmam Səccaddan (ə) nəql olunmuş dualardandır. Bu dua İslam Peyğəmbərinə (s) salavat göndərmək və o Həzrətin insanları haqqa dəvət yolundakı səylərini bəyan etməklə bağlıdır. İmam Səccad (ə) bu duada müsəlmanların arasına sonuncu ilahi elçini göndərdiyinə görə Allaha şükür edir və İslamı yaymaq yolundakı səylərinə görə Peyğəmbər (s) üçün uca bir məqam istəyir. Bu duada həmçinin Həzrət Məhəmmədin (s) sifətləri də vəsf olunub.

İkinci dua, Səhifeyi Səccadiyyəyə yazılmış şərhlərdə izah olunmuşdur. O cümlədən Hüseyn Ənsarianın fars dilində yazdığı “Aşiqlər Diyarı” əsəri və Seyid Əli Xan Mədəninin ərəb dilində qələmə aldığı “Riyazus-Salikin fi şərhi səhifəti Seyyidis-Sacidin” əsərində şərh olunmuşdur.

Duanın təlimləri

Səhifə Səccadiyyənin ikinci duasının əsas mövzusu İslam Peyğəmbərinə (s) salavat göndərmək, onun xüsusiyyətlərini bəyan etmək və insanları haqqa və İslam dininə dəvət yolunda çəkdiyi zəhmət və çətinliklərə işarə etməkdir. Bu duadan çıxarılan bəzi təlimlər bunlardır:

Müsəlmanlara sonuncu ilahi elçinin göndərilməsi nemətinə görə Allaha həmd və şükür etmək
Allahın böyük işləri yerinə yetirməyə qadir olması və heç bir şeyin nə qədər kiçik olsa da Ondan gizli qalmaması
İslam Peyğəmbərinin (s) peyğəmbərlərin sonuncusu, İslamın isə dinlərin sonuncusu olması
İmamın ümmətin əməllərinə şahid olması
Həzrət Məhəmmədin (s) vəsf olunması: Vəhyə əmanətdar olması, bütün məxluqatdan əziz və hörmətli olması, bəndələr içində seçilmiş olması, mərhəmət rəhbəri olması, xeyirlərin öncülü və bərəkətin açarı olması
Peyğəmbərin (s) insanları haqqa dəvət etmək və Allahın əmrlərini yerinə yetirmək üçün çalışması və bu yolda çəkdiyi çətinliklər (canının təhlükəyə düşməsi, yaxınları və qəbiləsi ilə haqqı inkar etmələrinə görə qarşıdurması, çox uzaq olan insanları dini qəbul etdiklərinə görə özünə yaxınlaşdırması, qərib diyara hicrət etməsi, Allahın düşmənləri ilə müharibə aparması və s.)
Peyğəmbər (s) üçün behiştdə uca bir məqam istənilməsi
Peyğəmbərin (s) pak Əhli-beyti və onun imanlı ümməti üçün şəfaətinin qəbul olunması
Möminlərə Allahın vədəsinin qəti olması^[1]
Allahın pislikləri yaxşılıqlara çevirməsi

Duaya yazılan şərhlər

İkinci dua, Hüseyn Ənsarianın “Aşiqlər Diyarı”,^[2] Məhəmməd Həsən Məmduhi Kirmanşahinin “Şühud və Mərifət”,^[3] Məhəmməd Təqi Xəlcinin “Əsrare Xamuşan”^[4] kimi Səhifeyi Səccadiyyəyə yazılan şərh kitablarında fars dilində izah edilmişdir. Həmçinin bu dua, “Səhifeyi Səccadiyyədə böyük Peyğəmbərin (s) siması” və “Məhəmməd (s), yaradılışın sirri” adlı əsərlərdə də araşdırılmışdır.

Səhi̇feyi̇ Səccadiyyənin ikinci duası, həmçinin Məhəmməd Cavad Müğniyənin “Fi zilalis-Səhifətis-Səccadiyyə”,^[5] Məhəmməd ibn Məhəmməd Darabinin “Riyazul-arifin”^[6] kimi kitablarında və digər bəzi kitablarda, o cümlədən Seyid Məhəmməd Hüseyn Fəzlullahın “Afaqur-ruh”,^[7] Seyid Əli Xan Mədəninin “Riyazus-Salikin fi şərhi Səhi̇fəti Seyyidis-Sacidin”^[8] adlı əsərlərində də ərəb dilində şərh olunmuşdur. Bu duanın sözləri, həmçinin lüğəvi şərhlərdə, məsələn, Feyz Kaşaninin “Təliqat ələs-Səhifətis-Səccadiyyə”^[9] adlı əsərində lüğəvi baxımdan izah edilmişdir.

Duanın mətni və tərcüməsi

Mətn

Mətn və Tərcümə

Tərcümə

وَ كَانَ مِنْ دُعَائِهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ بَعْدَ هَذَا التَّحْمِيدِ فِي الصَّلَاةِ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ

وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي مَنَّ عَلَيْنَا بِمُحَمَّدٍ نَبِيِّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ دُونَ الْأُمَمِ الْمَاضِيَةِ وَ الْقُرُونِ السَّالِفَةِ، بِقُدْرَتِهِ الَّتِي لَا تَعْجِزُ عَنْ شَيْ‌ءٍ وَ إِنْ عَظُمَ، وَ لَا يَفُوتُهَا شَيْ‌ءٌ وَ إِنْ لَطُفَ

فَخَتَمَ بِنَا عَلَى جَمِيعِ مَنْ ذَرَأَ، وَ جَعَلَنَا شُهَدَاءَ عَلَى مَنْ جَحَدَ، وَ كَثَّرَنَا بِمَنِّهِ عَلَى مَنْ قَلَّ

اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ أَمِينِكَ عَلَى وَحْيِكَ، وَ نَجِيبِكَ مِنْ خَلْقِكَ، وَ صَفِيِّكَ مِنْ عِبَادِكَ، إِمَامِ الرَّحْمَةِ، وَ قَائِدِ الْخَيْرِ، وَ مِفْتَاحِ الْبَرَكَةِ

كَمَا نَصَبَ لِأَمْرِكَ نَفْسَهُ

وَ عَرَّضَ فِيكَ لِلْمَكْرُوهِ بَدَنَهُ

وَ كَاشَفَ فِي الدُّعَاءِ إِلَيْكَ حَامَّتَهُ

وَ حَارَبَ فِي رِضَاكَ أُسْرَتَهُ

وَ قَطَعَ فِي إِحْيَاءِ دِينِكَ رَحِمَهُ.

وَ أَقْصَى الْأَدْنَيْنَ عَلَى جُحُودِهِمْ

وَ قَرَّبَ الْأَقْصَيْنَ عَلَى اسْتِجَابَتِهِمْ لَكَ

وَ وَالَى فِيكَ الْأَبْعَدِينَ

وَ عَادَى فِيكَ الْأَقْرَبِينَ

و أَدْأَبَ نَفْسَهُ فِي تَبْلِيغِ رِسَالَتِكَ

وَ أَتْعَبَهَا بِالدُّعَاءِ إِلَى مِلَّتِكَ

وَ شَغَلَهَا بِالنُّصْحِ لِأَهْلِ دَعْوَتِكَ

وَ هَاجَرَ إِلَى بِلَادِ الْغُربَةِ، وَ مَحَلِّ النَّأْيِ عَنْ مَوْطِنِ رَحْلِهِ، وَ مَوْضِعِ رِجْلِهِ، وَ مَسْقَطِ رَأْسِهِ، وَ مَأْنَسِ نَفْسِهِ، إِرَادَةً مِنْهُ لِإِعْزَازِ دِينِكَ، وَ اسْتِنْصَاراً عَلَى أَهْلِ الْكُفْرِ بِكَ

حَتَّى اسْتَتَبَّ لَهُ مَا حَاوَلَ فِي أَعْدَائِكَ

وَ اسْتَتَمَّ لَهُ مَا دَبَّرَ فِي أَوْلِيَائِكَ

فَنَهَدَ إِلَيْهِمْ مُسْتَفْتِحاً بِعَوْنِكَ، وَ مُتَقَوِّياً عَلَى ضَعْفِهِ بِنَصْرِكَ

فَغَزَاهُمْ فِي عُقْرِ دِيَارِهِمْ

وَ هَجَمَ عَلَيْهِمْ فِي بُحْبُوحَةِ قَرَارِهِمْ

حَتَّى ظَهَرَ أَمْرُكَ، وَ عَلَتْ كَلِمَتُكَ، «وَ لَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ»

اللَّهُمَّ فَارْفَعْهُ بِمَا كَدَحَ فِيكَ إِلَى الدَّرَجَةِ الْعُلْيَا مِنْ جَنَّتِكَ

حَتَّى لَا يُسَاوَى فِي مَنْزِلَةٍ، وَ لَا يُكَافَأَ فِي مَرْتَبَةٍ، وَ لَا يُوَازِيَهُ لَدَيْكَ مَلَكٌ مُقَرَّبٌ، وَ لَا نَبِيٌّ مُرْسَلٌ

وَ عَرِّفْهُ فِي أَهْلِهِ الطَّاهِرِينَ وَ أُمَّتِهِ الْمُؤْمِنِينَ مِنْ حُسْنِ الشَّفَاعَةِ أَجَلَّ مَا وَعَدْتَهُ

يَا نَافِذَ الْعِدَةِ، يَا وَافِيَ الْقَوْلِ، يَا مُبَدِّلَ السَّيِّئَاتِ بِأَضْعَافِهَا مِنَ الْحَسَنَاتِ إِنَّكَ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِيمِ

وَ كَانَ مِنْ دُعَائِهِ عَلَيْهِ السَّلَامُ بَعْدَ هَذَا التَّحْمِيدِ فِي الصَّلَاةِ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ:

O Həzrətin (ə) duasıdır; Allahı həmd etdikdən sonra Peyğəmbərə (s) salavat göndərir.

وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي مَنَّ عَلَيْنَا بِمُحَمَّدٍ نَبِيِّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ دُونَ الْأُمَمِ الْمَاضِيَةِ وَ الْقُرُونِ السَّالِفَةِ، بِقُدْرَتِهِ الَّتِي لَا تَعْجِزُ عَنْ شَيْ‌ءٍ وَ إِنْ عَظُمَ، وَ لَا يَفُوتُهَا شَيْ‌ءٌ وَ إِنْ لَطُفَ

Həmd o Allaha məxsusdur ki, keçmiş ümmətlərə və ötüb-keçmiş zamanlara deyil, bizə Mühəmmədin (s) varlığı ilə minnət qoydu; O qüdrəti ilə ki, nə qədər böyük olsa da, heç bir şey Onu aciz edə bilməz; və nə qədər kiçik və incə olsa da, heç bir şey Onun ixtiyar və iradə dairəsindən kənara çıxmaz.

فَخَتَمَ بِنَا عَلَى جَمِيعِ مَنْ ذَرَأَ، وَ جَعَلَنَا شُهَدَاءَ عَلَى مَنْ جَحَدَ، وَ كَثَّرَنَا بِمَنِّهِ عَلَى مَنْ قَلَّ

Bizi bütün ümmətlərin sonu etdi, haqqı və həqiqəti inkar edənlərə, şahid tutdu, bizi nemət çoxluğu ilə az olanlardan çox etdi.

اللَّهُمَّ فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ أَمِينِكَ عَلَى وَحْيِكَ، وَ نَجِيبِكَ مِنْ خَلْقِكَ، وَ صَفِيِّكَ مِنْ عِبَادِكَ، إِمَامِ الرَّحْمَةِ، وَ قَائِدِ الْخَيْرِ، وَ مِفْتَاحِ الْبَرَكَةِ

Pərvərdigara! Belə isə səlavat göndər o Muhəmmədə ki, sənin vəhyinin əmini, sənin bütün məxluqatından üstün, Sənin qulların içrə ən üstün bəndə, rəhmət rəhbəri, yaxşılıqlar sərgərdəsi, bərəkət açarı idi.

كَمَا نَصَبَ لِأَمْرِكَ نَفْسَهُ

Necə ki, o canını Sənin əmrinin icrası üçün zəhmətə saldıq,

وَ عَرَّضَ فِيكَ لِلْمَكْرُوهِ بَدَنَهُ

Sənin yolunda bədənini narahatlıqlara hədəf qərar verdi,

وَ كَاشَفَ فِي الدُّعَاءِ إِلَيْكَ حَامَّتَهُ

Qohumlarını sənə dəvətdə əldən düşdü,

وَ حَارَبَ فِي رِضَاكَ أُسْرَتَهُ

Sənin razılığın üçün öz tayfası ilə döyüşdü,

وَ قَطَعَ فِي إِحْيَاءِ دِينِكَ رَحِمَهُ

Dininin dirçəlməsi yolunda qohumluq tellərini qırdı,

وَ أَقْصَى الْأَدْنَيْنَ عَلَى جُحُودِهِمْ

Haqqı inkar etdikləri üçün özünün ən yaxın qohumlarını özündən uzaqlaşdırdı,

وَ قَرَّبَ الْأَقْصَيْنَ عَلَى اسْتِجَابَتِهِمْ لَكَ

Ən uzaq insanları dinini qəbul etdikləri üçün özünə yaxın etdi və yalnız Sənə xatir ən uzaq insanlarla dostluq etdi və

وَ وَالَى فِيكَ الْأَبْعَدِينَ

Yalnız Sənə xatir ən uzaq insanlarla dostluq etdi və

وَ عَادَى فِيكَ الْأَقْرَبِينَ

Onların özünə yaxını ilə düşmənçilik etdi.

و أَدْأَبَ نَفْسَهُ فِي تَبْلِيغِ رِسَالَتِكَ

Və canını Sənin təbliğini (insanlara) çatdırmaqda yorğun saldı.

وَ أَتْعَبَهَا بِالدُّعَاءِ إِلَى مِلَّتِكَ

Və varlığını Sənin dininə (insanları) çağırmaq uğrunda əziyyətə saldı.

وَ شَغَلَهَا بِالنُّصْحِ لِأَهْلِ دَعْوَتِكَ

Və Sənin dəvətini qəbul edənlərə qarşı xeyirxahlıq naminə, özünü zəhmət və çalışqanlıq meydanına atdı.

وَ هَاجَرَ إِلَى بِلَادِ الْغُربَةِ، وَ مَحَلِّ النَّأْيِ عَنْ مَوْطِنِ رَحْلِهِ، وَ مَوْضِعِ رِجْلِهِ، وَ مَسْقَطِ رَأْسِهِ، وَ مَأْنَسِ نَفْسِهِ، إِرَادَةً مِنْهُ لِإِعْزَازِ دِينِكَ، وَ اسْتِنْصَاراً عَلَى أَهْلِ الْكُفْرِ بِكَ

Sonra dünyadan köçəcəyi yerə, yola düşdü. Onun istəyi bu idi ki, sənin dinini əziz etsin, kafirlərin əleyhinə yardım alsın, nəticədə düşmənlərinin əleyhinə iradə etdiyini davam gətirməsi ilə ələ gətirdi.

حَتَّى اسْتَتَبَّ لَهُ مَا حَاوَلَ فِي أَعْدَائِكَ

Səndən kömək istəyib zəif olduğu halda Sənin qüvvənlə kafirlərlə döyüşə qalxdı,

وَ اسْتَتَمَّ لَهُ مَا دَبَّرَ فِي أَوْلِيَائِكَ

Və dostların (möminlərin) barəsində düşündüyü və nizam-intizamla qurduğu hər şey onun üçün tam şəkildə gerçəkləşdi.

فَنَهَدَ إِلَيْهِمْ مُسْتَفْتِحاً بِعَوْنِكَ، وَ مُتَقَوِّياً عَلَى ضَعْفِهِ بِنَصْرِكَ

Beləliklə, Sənin köməyinə ümid edərək qələbə istəyirdi və acizliyini aradan qaldırmaq üçün Sənin yardımınla güc diləyirdi.

فَغَزَاهُمْ فِي عُقْرِ دِيَارِهِمْ

Dərhal düşmənlərlə döyüşə qalxdı; nəticədə onların yurdlarının mərkəzində onlarla vuruşdu.

وَ هَجَمَ عَلَيْهِمْ فِي بُحْبُوحَةِ قَرَارِهِمْ

İşin sonunadək diyarlarında mübarizə etdi,

حَتَّى ظَهَرَ أَمْرُكَ، وَ عَلَتْ كَلِمَتُكَ، «وَ لَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ».

Nəticədə əmrin aşkar və sözün üstün oldu, hərçənd müşriklərin xoşuna gəlməsə də belə.

اللَّهُمَّ فَارْفَعْهُ بِمَا كَدَحَ فِيكَ إِلَى الدَّرَجَةِ الْعُلْيَا مِنْ جَنَّتِكَ

Pərvərdigara, Sənin yolunda çəkdiyi zəhmətlərinə görə onu elə bir dərəcələrə çatdır ki,

حَتَّى لَا يُسَاوَى فِي مَنْزِلَةٍ، وَ لَا يُكَافَأَ فِي مَرْتَبَةٍ، وَ لَا يُوَازِيَهُ لَدَيْكَ مَلَكٌ مُقَرَّبٌ، وَ لَا نَبِيٌّ مُرْسَلٌ

Heç kəs onunla eyni məqamda ola bilməsin, heç bir mürsəl Peyğəmbər və müqərrəb mələk onun məqamına yetə bilməsin, şəfaətini ona və’d etdiyindən çox qəbul edib ona e’lan et.

وَ عَرِّفْهُ فِي أَهْلِهِ الطَّاهِرِينَ وَ أُمَّتِهِ الْمُؤْمِنِينَ مِنْ حُسْنِ الشَّفَاعَةِ أَجَلَّ مَا وَعَدْتَهُ

Və pak Əhli-Beyti və mömin ümməti barəsində etdiyi şəfaət və vasitəçiliyin qəbul olunmasını ona və’də verdiyindən daha artıq bir şəkildə ona müjdələ.

يَا نَافِذَ الْعِدَةِ، يَا وَافِيَ الْقَوْلِ، يَا مُبَدِّلَ السَّيِّئَاتِ بِأَضْعَافِهَا مِنَ الْحَسَنَاتِ إِنَّكَ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِيمِ.

Sənin və’din mütləq yerinə yetir, ey əhdi vəfa olan, ey pislikləri bir neçə yaxşılığa çevirən ixtiyar sahibi, həqiqətən də Sən, böyük fəzl sahibisən!

O Həzrətin (ə) duasıdır; Allahı həmd etdikdən sonra Peyğəmbərə (s) salavat göndərir.

Həmd o Allaha məxsusdur ki, keçmiş ümmətlərə və ötüb-keçmiş zamanlara deyil, bizə Mühəmmədin (s) varlığı ilə minnət qoydu; O qüdrəti ilə ki, nə qədər böyük olsa da, heç bir şey Onu aciz edə bilməz; və nə qədər kiçik və incə olsa da, heç bir şey Onun ixtiyar və iradə dairəsindən kənara çıxmaz