Məzmuna keç

İmam Əlinin (ə) Osman ibn Hünəyfə yazdığı məktub

wikishia saytından

İmam Əlinin (ə) Osman ibn Hünəyfə məktubu (ərəbcə: رسالة الإمام علي إلى عثمان بن حنيف) o Həzrətin Bəsrədəki nümayəndəsi Osman ibn Hünəyfə ünvanladığı məktubudur. Bu məktub "Nəhcül-bəlağə"dəki məktublardan biridir və onun əsas diqqəti Osman ibn Hünəyfin kasıbların iştirakı olmadan keçirilən əzəmətli bir məclisdə iştirak etməsini məzəmmət etməkdir.[1] Bəzi tədqiqatçılar bu məktubu dinin maksimalist nəzəriyyəsinin ən güclü nümunəsi hesab ediblər.[2] Həmçinin bu məktubdan İmam Əlinin (ə) siyasət və idarəetmə sahəsindəki şəxsiyyətini anlamağın mümkün olduğu bildirilmişdir.[3] Bu səbəbdən, İslam siyasi nəzəriyyəsini izah edən kitablarda bu məktuba işarə edilmişdir.[4] Bu məktubda İmam Əlinin (ə) idarəçilik üslubu açıq şəkildə bəyan edildiyi üçün onu İmam Əlinin (ə) valiləri üçün yazdığı ən mühüm məktublardan biri hesab edirlər.[5]

"Nəhcül-Bəlağə"nin əksər nüsxələrində bu məktub 45-ci məktub olaraq qeydə alınmışdır.[6]

Məktubun nömrəsi[7] Nüsxənin adı
45 Əl-Mucəmul-müfəhrəs, Saleh Sübhi, Feyzul-İslam, Xoi, Molla Saleh, İbn Əbil-Hədid, Əbdəh
44 Xoyi, İbn Meysəm, Fi zilal
48 Molla Fəthullah

İmam Əlinin (ə) bu məktubda riayət etməyi tövsiyə etdiyi bəzi məqamlar aşağıdakılardır: İffət, təqva, yoxsullara diqqət yetirmək, nəfsin istəklərinə nəzarət etmək, qənaət, israfdan çəkinmək, xalqın dərdinə şərik olmaq, sadə həyat tərzi sürmək, İmamın həyat tərzinə tabe olmaq və dəvətlərə, ziyafətlərə qarşı həssas olmaq.[8]

Bu məktubda təkcə təmtəraqlı həyat tərzinin fəsadları araşdırılmır, həm də ona qarşı mübarizə yolları göstərilir.[9] Tədqiqatçılara görə, bu məktub təmtəraqlı yaşama qarşı münasib əxlaqi və ictimai bir model təqdim etmişdir.[10]

İmam Əlinin (ə) Osman ibn Hünəyfə yazdığı məktubun bəzi hissələri Şeyx Səduqun[11] "Əmali" kitabında və digər əsərlərdə nəql olunmuşdur.[12] Bəzi tədqiqatçıların fikrincə, bu məktub İmam Əlinin (ə) hakimiyyətinin əvvəlində, hicri 36-cı ildə Osman ibn Hünəyfə yazılmışdır.[13] "Nəhcül-Bəlağə"nin tam tərcümə və şərhlərində bu məktuba geniş yer ayrıldığı kimi, həm fars, həm də ərəb dillərində bu məktuba ayrıca tərcümə və şərhlər də yazılmışdır. Onlardan bəziləri bunlardır:

  • "İmam Əlinin (ə) Bəsrə valisi Osman ibn Hünəyfə yazdığı açıq məktubu", Məhəmməd Məhəmmədi İştihardinin qələmə aldığı əsər;[14]
  • "İdarəçilik və təqva", Mustafa Dilşad Tehraninin əsəri;[15]
  • "İmam Əmirəl-mömininin (ə) Osman ibn Hünəyf Ənsariyə yazdığı məktubun şərhi", Haşim Milani tərəfindən yazılmış əsər;[16]
  • "Əli (ə) və hakimiyyətin məmurları", Əli Əkbər Həmidzadənin əsəri.[17]

Məktubun mətni

İstinadlar

  1. ↑ Müntəziri, Dərshayi əz Nəhcül-bəlağə, h.ş 1395, c.13, s.120
  2. ↑ Mənsuri Laricani, İrfane siyasi, h.ş 1385, s.57
  3. ↑ İtrəd Dust və Mehdiyə Əhmədi, Rahkarhaye müqabilə ba əşrafgəri bə məbnaye təhlile möhtəvaye nameye İmam Əli (ə) be Osman ibn Hüneyf, s.89-90
  4. ↑ Nümunə üçün baxın: Mənsuri Laricani, İrfane siyasi, h.ş 1385, s.56-57; Əxlaqi, Rabiteye qüdrət və ədalət dər fiqhe siyasi, h.ş 1390, s.275; İrəvani, Məbaniye fiqhi iqdisade İslami, h.ş 1393, s.362; Mürtəzəvi, Daneşnameye İmam Xomeyni, h.ş 1400, c.2, s.6743
  5. ↑ İtrəd Dust və Mehdiyə Əhmədi, Rahkarhaye müqabilə ba əşrafgəri bə məbnaye təhlile möhtəvaye nameye İmam Əli (ə) be Osman ibn Hüneyf, s.70-71
  6. ↑ Baxın: Dəşti və Kazim Məhəmmədi, Əl-Mucəmul-müfəhrəs, h.ş 1375, s.515
  7. ↑ Dəşti və Kazim Məhəmmədi, Əl-Mucəmul-müfəhrəs li-əlfazi Nəhcül-bəlağə, h.ş 1375, s.515
  8. ↑ Baxın: Nəhcül-bəlağə, 45-ci məktub, h.q 1414, s.416-420
  9. ↑ İtrəd Dust və Mehdiyə Əhmədi, Rahkarhaye müqabilə ba əşrafgəri bə məbnaye təhlile möhtəvaye nameye İmam Əli (ə) be Osman ibn Hüneyf, s.90
  10. ↑ İtrəd Dust və Mehdiyə Əhmədi, Rahkarhaye müqabilə ba əşrafgəri bə məbnaye təhlile möhtəvaye nameye İmam Əli (ə) be Osman ibn Hüneyf, s.70
  11. ↑ Şeyx Səduq, əl-Əmali, h.ş 1376, s.620-623
  12. ↑ Başqa mənbələrə baxmaq üçün bu məktuba baxın: Əl-Hüseyni Əl-Xətib, Məsadiru Nəhcil-bəlağə, h.q 1409, c.3, s.362
  13. ↑ Nəhcül-bəlağə, 45-ci məktubu, farsca tərcümə: Məhəmməd Dəşti, h.ş 1379, s.553
  14. ↑ Məhəmməd Məhəmmədi İştihardi, Nameye sərqoşade İmam Əli (ə) be Osman ibn Hüneyf, h.ş 1383
  15. ↑ Dilşad Tehrani, Zəmamdari və parsayi, h.ş 1397
  16. ↑ Haşim Milani, Şərhu kitabi Əmiril-möminin ila Osman ibn Hüneyf Əl-Ənsari, h.q 1433
  17. ↑ Həmidzadə, Əli və karqozaraen hokumət, h.ş 1389

Ədəbiyyat

  • Nəhcül-bəlağə
  • Əxlaqi, Ğulam Sərvər, Rabiteye qüdrət və ədalət dər fiqhe siyasi, Qum, Əl-Mustafa nəşri, h.ş 1390
  • Əl-Hüseyni Əl-Xətib, Seyyid Əbdüz-Zəhra, Məsadiru Nəhcil-bəlağə, Beyrut, Daruz-Zəhra, h.q 1409
  • İrəvani, Cavad, Məbaniye fiqhi iqdisade İslami, Məşhəd, h.ş 1393
  • Həmidzadə, Əli Əkbər, Əli və karqozaraen hokumət, İsfahan, Oqyanuse mərifət, h.ş 1389
  • Dəşti Məhəmmədi və Kazim Məhəmmədi, Əl-Mucəmul-müfəhrəs li-əlfazi Nəhcül-bəlağə, Qum, h.ş 1375
  • Dilşad Tehrani, Mustafa, Zəmamdari və parsayi, Tehran, Dərya, h.ş 1397
  • İtrəd Dust və Mehdiyə Əhmədi, Rahkarhaye müqabilə ba əşrafgəri bə məbnaye təhlile möhtəvaye nameye İmam Əli (ə) be Osman ibn Hüneyf
  • Şeyx Səduq, Məhəmməd ibn Əli, Əl-Əmali, Tehran, Ketabçi, h.ş 1376
  • Məhəmməd Məhəmmədi İştihardi, Nameye sərqoşade İmam Əli (ə) be Osman ibn Hüneyf, Qum, Əxlaq, h.ş 1383
  • Mürtəzəvi, Seyyid Ziya, Daneşnameye İmam Xomeyni, Tehran, h.ş 1400
  • Müntəziri, Hüseynəli, Dərshayi əz Nəhcül-bəlağə, Tehran, Sərayi nəşriyyatı, h.ş 1395
  • Mənsuri Laricani, İsmail, İrfane siyasi, Tehran, Mehdiyyul-Quran, h.ş 1385
  • Haşim Milani, Şərhu kitabi Əmiril-möminin ila Osman ibn Hüneyf Əl-Ənsari, h.q 1433

Xarici keçidlər


Mənbə — "https://az.wikishia.net/w/index.php?title=İmam_Əlinin_(ə)_Osman_ibn_Hünəyfə_yazdığı_məktub&oldid=21652"